ตามความเช อในศาสนาฮ นด พรหม น อ านว า พ รม ม น ส นสกฤต ब रह मन ค อ เป น ไม ม ร ปร าง ไร ข ดจำก ด เป นพระว ญญาณบร ส ทธ เป

ตามความเชื่อในศาสนาฮินดู พรหมัน (อ่านว่า พฺรม-มัน; สันสกฤต: ब्रह्मन्) คือ เป็น ไม่มีรูปร่าง ไร้ขีดจำกัด เป็นพระวิญญาณบริสุทธิ์ เป็นที่มาและจุดหมายปลายทางของสรรพสิ่งในสกลจักรวาล

คัมภีร์อุปนิษัทระบุว่าสรรพสัตว์รับรู้พรหมันได้ใน 2 ลักษณะ คือ

เป็นพรหมันที่ไม่อาจกำหนดใด ๆ ได้ เป็นสิ่งสุงสุด เป็น (ความจริง-ความรู้-ความสุข) เรียกอีกอย่างว่าปรพรหมัน และ
เป็นพรหมันที่กำหนดคุณลักษณะต่าง ๆ ได้ เรียกอีกอย่างว่า หรือพระเป็นเจ้า

ปรัชญาฮินดู

ปรัชญาฮินดูแต่ละสำนักอธิบายลักษณะของพรหมันแตกต่างกันไป

ฝ่าย ตีความว่า นิรคุณพรหมันเท่านั้นเป็นพรหมันแท้ ส่วนสคุณพรหมันเป็นพรหมันเทียม เพราะเป็นพลังที่ออกมาจากนิรคุณพรหมันเพื่อมาเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับโลกเท่านั้น โดยพลังในทางสร้างเรียกว่า รชะคุณ (พระพรหม) พลังทางธำรงรักษาเรียกว่า สัตตวะคุณ (พระวิษณุ) พลังในทางทำลายล้างเรียกว่า ตมสะคุณ (พระศิวะ) พลังทั้งสามนี้เรียกโดยรวมว่า ตรีมูรติ

ฝ่าย อธิบายว่า นิรคุณพรหมันและสคุณพรหมันเป็นพรหมันแท้อันเดียวกัน เพียงแต่มี 2 ลักษณะ

อ้างอิง

ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ปรัชญา อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 4, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2548, หน้า 13
ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 114-5

[1] ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ปรัชญา อังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 4, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2548, หน้า 13

[2] ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล ฉบับราชบัณฑิตยสถาน, พิมพ์ครั้งที่ 3, กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน, 2552, หน้า 114-5