พรมแขวนผนัง

พรมผนัง หรือ พรมแขวนผนัง (อังกฤษ: tapestry) เป็นงานศิลปะสิ่งทอ ซึ่งทอด้วยมือบนกี่ตั้งที่เส้นด้ายพุ่งซ่อนเส้นด้ายยืนหมดเมื่อทำเสร็จ ซึ่งต่างจากการทอผ้า อาจเห็นทั้งด้ายเส้นยืนและเส้นพุ่ง การทำเช่นนี้ทำให้เกิดลวดลายหรือภาพ ผู้ทอมักจะใช้ด้ายยืนที่ทำจากลินินหรือฝ้าย ส่วนด้ายพุ่งอาจจะเป็นขนแกะ, ฝ้าย หรือไหม หรือบางครั้งก็ใช้ด้ายที่ทำจากทอง, เงิน หรือวัสดุอื่นๆ ด้วย

การแขวนพรมบนผนังโกบลินที่วังลินเดอร์โฮฟ ราวปี ค.ศ. 1900

ทั้งช่างและศิลปินเป็นผู้สร้างงานพรมทอ ก่อนอื่นศิลปินจะร่างแบบ ที่เรียกกันว่า “tapestry cartoon” เพื่อให้ช่างทอตามแบบที่ร่าง ห้วเรื่องที่ทอก็อาจจะมาจากคัมภีร์ไบเบิล, ตำนานเทพ หรือฉากล่าสัตว์ ซึ่งจะเป็นที่นิยมทำกันในการตกแต่งที่อยู่อาศัย

การใช้สอย

ความนิยมในการใช้พรมทอตกแต่งอาจจะมาจากการที่เป็นสิ่งที่เคลื่อนย้ายตามเจ้าของจากที่พำนักหนึ่งไปอีกที่พำนักหนึ่งได้สะดวก พรมทอที่ใช้ในวัดก็อาจจะใช้แขวนเนื่องในโอกาสพิเศษ นอกจากนั้นก็มีประโยชน์ในการใช้สอย เช่นเมื่อแขวนบนผนังก็จะเป็นฉนวนทำให้ห้องอุ่นขึ้นในขณะเดียวกันก็เป็นเครื่องตกแต่งห้องด้วย

การวิวัฒนาการการทอพรมผนัง

การทอพรมผนังทำกันมาตั้งแต่สมัยกรีก พรมของกรีกจาก 300-200 ปึก่อนคริสต์ศักราช ที่พบในทะเลทรายที่ทาริมเบซิน การทอแบบดังกล่าวมาเริ่มทำกันในยุโรปราวต้นคริสต์ศตวรรษที่ 14 ในบริเวณที่เป็นประเทศเยอรมนี และ สวิสเซอร์แลนด์ปัจจุบัน แต่ต่อมาศูนย์กลางการทอก็ย้ายไปฝรั่งเศสและเนเธอร์แลนด์ ในคริสต์ศตวรรษที่ 15 อาราสในฝรั่งเศสเป็นเมืองที่มีชื่อในการทอพรมผนังด้วยขนแกะ งานพรมของอาราสขายเป็นเครื่องตกแต่งให้แก่ปราสาทและวังต่าง ๆ ทั่วยุโรป พรมแขวนผนังมาถูกทำลายไปมากระหว่างการปฏิวัติฝรั่งเศส พรมจำนวนมากถูกเผาเพื่อเอาทองที่เป็นเส้นด้ายในตัวผ้า คำว่า “พรมผนังอารัส” ยังเป็นคำที่ใช้เรียกพรมผนังที่ทออย่างหรูหรา แม้ว่าจะทำมาจากที่อื่นก็ตาม

ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ศูนย์การทอพรมผนังก็ย้ายไปในบริเวณฟลานเดอส์ซึ่งกลายมาเป็นศูนย์กลางการทอพรมผนังของยุโรป ในคริสต์ศตวรรษที่ 17 พรมเฟล็มมิชได้ชื่อว่าเป็นศูนย์กลางการผลิตที่สำคัญที่สุด ซึ่งจะเห็นได้จากงานที่ทำมาจากสมัยนั้นแสดงให้เห็นรายละเอียดของงาน ทั้งภาพบนพรมและสีที่ใช้

ในคริสศตวรรษที่ 19 วิลเลียม มอร์ริส รื้อฟี้นการทอพรมผนังแบบยุคกลางที่แอบบีเมอร์ตัน และมีความสำเร็จในการทอพรมผนังสำหรับการตกแต่งที่อยู่อาศัยและคริสต์ศาสนสถาน งานร่างพรมทอเหล่านี้ของมอริสออกแบบโดย (Edward Burne-Jones)

พรมทอยังทำกันอยู่บ้างที่โรงงานที่โกบลินส์ (Gobelins) และเวิร์คช็อพบางแห่งในยุโรป ซึ่งนอกจากจะทอแล้วยังซ่อมแซมพรมทอที่ชำรุดด้วย นอกจากนั้นศิลปะการทอพรมผนังยังเป็นศิลปะของผู้ที่ทอพรมเป็นงานอดิเรกด้วย

แหล่งข้อมูลอื่น

“วิทัศน์ถ้วยศักดิ์สิทธิ์” (The Vision of the Holy Grail) โดยวิลเลียม มอร์ริสและบริษัท ค.ศ. 1890

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ พรมผนัง

• Jagiellonian Tapestries
• (eb1911) บทความเกี่ยวกับพรมทอ
• พรมทอ 2020-01-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• การออกแบบและทอพรมทอ
• ผ้าทอแบบพรมทอ 2008-04-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• การปักและการทอพรมทอ ที่ โครงการกูเทนแบร์ก โดยเกรซ คริสตี ค.ศ. 1912
• การทำพรมทอร่วมสมัย 2008-01-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• แหล่งความรู้เรื่องพรมสมัยใหม่ 2012-01-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

สมุดภาพ

• พรมผนังกรีก
  จาก300-200 ปึก่อนคริสต์ศักราช
  แสดงให้เห็นตัวเซนทอร์
• ทหารกรีกบนพรมทอแซมปุล
  (Sampul tapestry)
  งานทอขนแกะแขวนผนังจาก 300-200 ปึก่อนคริสต์ศักราช
• “พรมผนังเฮสเตีย”
  (The Hestia Tapestry)
  จากคริสต์ศตวรรษที่ 6 จากอียิปต์
  ที่ดัมบาร์ตันโอ้ค (Dumbarton Oaks) ที่วอชิงตัน ดี.ซี. สหรัฐอเมริกา
• พรมทอหกผืนในชุด “สตรีกับยูนิคอร์น” (La Dame à la Licorne) ปัจจุบันอยู่ที่ l'Hôtel de Cluny, ปารีส
• โจนออฟอาร์คพบ
  
  พรมผนังที่วังชีนง
• “Wild Men and Moors” (รายละเอียด) ลินนินและขนแกะ จาก คริสต์ศตวรรษที่ 15 ที่พิพิธภัณฑ์วิจิตรศิลป์ที่บอสตัน สหรัฐอเมริกา
• พรมทอจากคริสต์ศตวรรษที่ 16 ที่พิพิธภัณฑ์วิคตอเรียอัลเบิร์ต ลอนดอน
• “ดูดาว” จากราวคริสต์ศตวรรษที่ 16 จากพิพิธภัณฑ์ศิลปะประยุกต์และออกแบบที่ Göteborg ประเทศสวีเดน
• พรมทอบนกี่ที่โรงงานที่โกบลินส์
• กี่สำหรับทอพรมผนัง