ประเพณีปีใหม่เมือง (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นประเพณีที่ปรากฏในเดือนเมษายน หรือเดือน 7 เหนือ ประเพณีปีใหม่เมืองเป็นการเปลี่ยนศักราชใหม่ การเอาเดือนเมษายนเป็นเดือนแรกของปีนั้นอยู่บนพื้นฐานของความเชื่อเรื่องการเปลี่ยนศักราชใหม่ และเป็นโอกาสให้สมาชิกในครอบครัวได้มาอยู่รวมกันเพื่อทำบุญตักบาตร สรงน้ำพระ ดำหัว เล่นน้ำ และขอพรจากผู้ใหญ่อีกด้วย
ในปฏิทินล้านนาอาจจะมีการกำหนดวันสงกรานต์ที่ต่างจากราชการไทย เพราะฉะนั้นจะขออธิบายรายละเอียดดังนี้
- 13 เมษายน เป็นวันสังขารล่อง(สังขานต์ล่อง) กรณีที่เป็นปีอธิกสุรทิน
- 14 เมษายน เป็นวันสังขานต์ล่อง หากเป็นปีปกติ แต่ปีอธิกสุรทิน จะเป็นวันเน่า
- 15 เมษายน เป็นวันเน่า
- 16 เมษายน เป็นวันพญาวัน
เนื่องจากเดือนทางจันทรคติล้านนาจะเร็วกว่าทางเชียงตุงและเชียงรุ่ง 1 เดือน แต่จะเร็วกว่าในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ภาคพื้นทวีป ไป 2 เดือน ทำให้การนับเดือนทางจันทรคติล้านนาแตกต่างจากที่อื่น (อ้างอิงจากปฏิทินล้านนา ฉบับวัดธาตุคำ โดยพระครูอดุลสีลกิตติ์) แต่ในปัจจุบันจะกำหนดตามราชการไทยก็คือ 13-15 เมษายน เช่นเดิม
ช่วงเวลาในปีใหม่เมือง
วันสังขานต์ล่อง
วันสังขานต์ล่อง ปัจจุบันถือเอาวันที่ 13 เมษายน ของทุกปีเป็นวันสังขานต์ล่อง เป็นวันแรกของกิจกรรมประเพณีปีใหม่เมือง หลังเที่ยงคืนวันที่ 13 เมษายน จะมีการจุดประทัด ยิงปืน เพื่อส่งสังขารหรือไล่สังขาร (จะถือเอาตามเวลาสังขานต์ล่องตามที่บอกในปฏิทินปี๋ใหม่เมืองในปีนั้น เช่นบอกว่าสังขานต์จะล่องเมื่อ 03 นาฬิกา 30 นาที 26 วินาที ชาวบ้านก็จะจุดประทัดเวลานั้นถือว่าไล่สังขานต์) วันนี้สมาชิกในครอบครัวจะทำความสะอาดบ้านเรือน ทั้งบนเรือนและใต้ถุนบ้าน การทำความสะอาดเจ้าที่ ศาลพระภูมิ บางท้องถิ่นจะทำคานหามใส่ดอกไม้ ธูปเทียน ต้นดอก ต้นเทียน เรียกกันว่า “ต้นสังขานต์” แล้วพากันแห่ขบวนเอาคานหามไปลอยน้ำเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์ แต่ในบางพื้นที่จะเตรียมเสื้อผ้า (เอาที่เป็นตัวแทน) ในแต่ละคนในครอบครัวไปทำพิธีในวัดวันนี้โดยพับเสื้อผ้าให้เรียบร้อยใส่ในสลุงหรือตะกร้าแล้วนำสตวง (อ่านว่า สะ-ตวง) ไปวางทับอีกทีแล้วไปทำพิธีในวัด เมื่อเสร็จจะเอาผ้าไปสะบัดที่แม่น้ำเชื่อว่าเป็นการสะบัดเคราะห์ บางพื้นที่จะมีการนำเชือกสายสินธ์ุของแต่ละครอบครัวเช่นในครอบครัวมี 5 คนก็นำเชือกมา 5 เส้นมา เชือกนั้นจะชุบน้ำมันเพื่อนำไปเผาเวลาทำพิธี และในวันนี้จะมีการสระเกล้า สระผมของตัวเองตามทิศที่เป็นมงคลซึ่งจะบอกในปฏิทินปี๋ใหม่เมือง วันนี้สมาชิกในครอบครัวจะทำความสะอาดบ้านเรือน ทั้งบนเรือนและใต้ถุนบ้าน บางท้องถิ่นจะทำคานหามใส่ดอกไม้ ธูปเทียน ต้นดอก ต้นเทียน เรียกกันว่า “ต้นสังขาร” แล้วพากันแห่ขบวนเอาคานหามไปลอยน้ำเพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์
วันเน่าหรือวันเนาว์
วันเน่าหรือวันเนาว์ เป็นวันที่ 14 เมษายน ของทุกปี เป็นวันที่สองของประเพณีปีใหม่เมือง ตามประเพณีแล้ววันนี้เป็น "วันดา" คือวันที่ต้อง เตรียมสิ่งของต่างๆ เพื่อใช้ทำบุญในวันรุ่งขึ้น และตลอดทั้งวัน เด็กๆ บ่าว สาว ผู้เฒ่าผู้แก่ จะพากันไปขนทรายที่แม่น้ำ เข้าวัด เพื่อก่อเป็นเจดีย์ทราย คนล้านนามีความเชื่อเรื่องวันเน่าว่า ถ้าหากผู้ประสงค์จะปลูกเรือนไม้ ให้รีบตัดไม้ภายในวันนี้ เพราะเชื่อว่าไม้จะไม่เน่าและไม่มีมอดหรือปลวกมากินไม้ดังกล่าว ความเชื่อบางประการเกี่ยวกับวันเน่า ไม่ควรด่าทอ เกิดอุบัติเหตุเจ็บตัว สาปแช่งหรือกล่าวคำร้ายต่อกัน ปากจะเน่าจะเหม็น เป็นอัปมงคลไปทั้งปี เชื่อว่าถ้าดุด่าลูกหลานเรื่องใด เด็กจะนิสัยแบบนั้นไปตลอดทั้งปี และในวันนี้จะเป็นวันเตรียมทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับประเพณี เช่นของดำหัว เครื่องทำขึ้นต้าวตังสี่เป็นต้น
วันพญาวัน
วันพญาวัน เป็นวันที่ 15 เมษายน ของทุกปี วันที่สามของประเพณีปีใหม่เมือง ถือเป็นวันเถลิงศก เปลี่ยนศักราชเริ่มต้นปีใหม่ วันนี้มีการทำบุญทางศาสนาแต่เช้าตรู่ และอุทิศกุศลไปถึงญาติผู้ล่วงลับ หรือเรียกว่า “ทานขันข้าว” (อ่านเสียงล้านนา “ตานขันเข้า”) หลังจากนั้นนำตุงปักลงบนกองเจดีย์ทราย และคนเฒ่าคนแก่ก็อยู่ร่วมพิธีเวนทานเจดีย์ทราย ถวายช่อตุงปีใหม่ และฟังเทศนาธรรมอานิสงส์ปีใหม่
ช่วงบ่ายเป็นการรดน้ำดำหัว เพื่อขอขมาคนเฒ่าคนแก่ พ่อแม่ ครูอาจารย์ ไปสรงน้ำพระพุทธรูป เจดีย์ วันนี้คนล้านนาจะทัดดอกไม้นามปี เพื่อให้เกิดความเป็นมงคลแก่ชีวิต นอกจากนี้ ยังนิยมเริ่มต้นเรียนศาสตร์ศิลป์ต่างๆ เป็นต้นว่า มนต์คาถา สักยันต์ หรือทำพิธีสืบชะตา ขึ้นบ้านใหม่ ไหว้ครู และในหลายพื้นที่ยังมีกิจกรรมแห่ไม้ค้ำศรี (อ่านเสียงล้านนาว่า ไม้ก๊ำสะหรี) หรือไม้ค้ำโพธิ์ เพื่อสืบต่ออายุพระศาสนา และค้ำชูอุดหนุนให้แก่ชีวิตเจริญรุ่งเรือง
วันปากปี
วันปากปี เป็นวันที่ 16 เมษายน ของทุกปี วันที่สี่ของประเพณีปีใหม่ จัดว่าเป็นวันสำคัญอีกวันหนึ่งในเทศกาลปีใหม่เมือง ถือเป็นวันแรกของปี วันนี้คนล้านนาจะมารวมตัวกันเพื่อทำบุญเสาใจบ้าน หรือส่งเคราะห์บ้าน บางแห่งอาจจะต่อด้วยพิธีสืบชะตาหมู่บ้าน และพากันไปขอขมา ดำหัว พระเถระผู้ใหญ่ตามวัดต่างๆ ดำหัวผู้อาวุโส ผู้นำชุมชน ในตอนค่ำของวันนี้จะมีการบูชาเทียน สืบชะตา ลดเคราะห์ รับโชค เพื่อให้เกิดความเป็นมงคลแก่ครอบครัว
ความเชื่อบางประการเกี่ยวกับวันปากปี ชาวล้านนาจะกิน “แกงขนุน” หรือภาษาชาวบ้านเรียกว่า “แก๋งบ่าหนุน” กันทุกครอบครัว เพราะเชื่อว่าจะหนุนชีวิตให้เจริญก้าวหน้า ทั้งนี้เหตุผลของการทานแกงขนุนดังกล่าว อาจจะมาจากชื่อขนุน ที่มีความหมายถึงการเกื้อหนุน ค้ำจุน ครอบครัวให้เจริญรุ่งเรืองหรือตลอดปีของคนล้านนา และในตอนเย็นในบางพื้นที่ (บางพื้นที่อาจไม่กระทำ) จะมีการขึ้นต๊าวตังสี่หรือท้าวทั้งสี่ (เทพสี่องค์อันหมายถึงท้าวจตุโลกบาลซึ่งปกครองรักษาในทิศทั้งสี่ ซึ่งเป็นจตุรทิศคือ เหนือ ใต้ ตะวันออก และตะวันตก) มีลักษณะเป็นเสามีไม้ขัดกันเป็นสี่มุม แต่ละมุมจะมีใบตองที่ใส่เครื่องบูชาทั้งสี่ด้านหรือเรียกว่า ควัก ในทางภาษาล้านนา รวมทั้งที่ด้านล่างบนพื้นดินก็จะมีอีกหนึ่งอันเพื่อบูชาพระแม่ธรณี เชื่อว่าจะเกิดสิริมงคต่อบ้าน การกระทำนี้จะทำกันเป็น หม้ง หรือแปลว่า บ้านที่อาศัยร่วมกันใกล้เคียงที่ไม่มีรั้วกั้นเหมือนเป็นวงเดียวกัน ถ้ามีรั้วกั้นจะถือว่าอีก หม้ง แต่ละหม้งก็จะมีต้าวตังสี่อยู่ ผู้ที่กระทำพิธีภาคเหนือเรียก ปู๋จ๋านหรือมัคทายกนั้นเองและในวันนี้จะมีการบูชาเทียนปีใหม่ในช่วงค่ำขึ้นมาอีกเวลา จะเป็นพิธีกรรมในส่วนของครอบครัวที่จะกระทำกันในบ้านเรือนของตน พิธีกรรมดังกล่าวคือ การจุดเทียนบูชาบ้านเรือนหรือคนล้านนาเรียกว่า ต๋ามเตียนปู่จาพระเจ้า โดยเทียนดังกล่าวจะมีอยู่สามเล่ม คือ เทียนบูชาลดเคราะห์ เทียนบูชาสืบชะตา และเทียนบูชาโชคลาภ โดยมีการปลุกเสกโดยพระหรือมัคทายก (ปู่จ๋าน) บางท้องถิ่นจะมีการ "ต๋ามขี้สายเท่าอายุ" (การจุดเส้นไฟเท่าจำนวนอายุ) ขี้สายหรือเส้นไฟนี้จะทำมาจากเส้นด้ายพื้นเมือง นำไปชุบขี้ผึ้งหรือไขมัน หรือน้ำมันมะพร้าว ปัจจุบันนิยมชุบน้ำมันพืชที่ใช้ในครัวเพราะง่ายดี พอค่ำลง ก็จะเอาขี้สายเท่าอายุไปจุดบูชาที่ลานพระธาตุเจดีย์ในวัด หรืออาจจุดที่ลานทรายหน้าพระวิหาร ตรงที่สายตาพระเจ้าตก หรืออาจจุดที่ลานบ้านของตัวเองก็ได้ การต๋ามขี้สายเท่าอายุนี้ บางท่านก็ว่า เป็นการเผาอายุสังขารเก่าให้พ้นไป บางท่านก็ว่าเป็นการเผาเสนียดจัญไร อุบาทว์ อาถรรพณ์ ขึดขวงต่างๆ ที่ติดตัวเรามาให้หมดสิ้นไป บางท้องถิ่นก็ให้เพิ่มขี้สายไปอีกเส้นหนึ่ง ถือว่าเป็นการสืบชะตาตัวเรา ให้รุ่งเรืองรุ่งโรจน์ประดุจเปลวไฟในปีใหม่ที่มาถึงนี้
การขอขมา ดำหัวแบบล้านนา
- การดำหัวแบบล้านนา จะไม่เหมือนการรดน้ำ ดำหัว แบบของภาคกลางหรืออื่นๆ กล่าวคือ การทำแบบล้านนาจะมีเอกลักษณ์เฉพาะที่สืบทอดกันมายาวนาน ตั้งแต่สมัยอาณาจักรล้านนา มานานแล้ว การดำหัว ในความหมายทั่วไปของชาวล้านนา หมายถึงการ สระผม แต่ในพิธีกรรมโดยในช่วงปีใหม่นี้ หมายถึงการชำระล้างสิ้งอันเป็นการอัปมงคล ในชีวิตไปจากร่างกายตน เพื่อพร้อมรับเตรียมในปีใหม่นั้น ด้วยการใช้ส้มป่อย เป้นการสระ ตลอดจนนำส้มป่อยไปมอบแก่คนที่ตนนับถือ เพื่อเป็นการขอขมา ขอบคุณหรือแสดงความเคารพ
- การดำหัวตนเอง คือหัวหน้าครอบครัวทำพิธีเสกเป่าน้ำขมิ้นส้มป่อย ด้วยคาถาที่สิริมงคล แล้วนำน้ำส้มป่อยมา ลูบศีรษะ
- การดำหัวผู้น้อย เช่นบุตรหลาน โดยจะนำน้ำขมิ้นส้มป่อย ลูบศีรษะ โดยทำหลังจากข้อที่ 1 เสร็จแล้ว
- การดำหัวผู้ใหญ่ เช่น พ่อแม่ ครูบาอาจารย์ คนที่นับถือ โดยจะนำน้ำขมิ้นส้มป่อยพร้อมสิ่งของและเครื่องสักการะ ไปมอบแด่ที่ตนนับถือ เพื่อเป็นการขอขมาโทษที่ได้ล่วงเกิน เมื่อผู้ใหมญ่ได้รับแล้ว ท่านจะเอามือจุ่มน้ำขมิ้นส้มป่อยมาลูบศีรษะและอาจสลัดใส่ผู้ที่ไปดำหัวคล้ายการประพรมน้ำมนต์ พร้อมให้พร ซึ่งการกระทำในข้อนี้ จะแตกต่างกับ สงกรานต์แบบไทยที่ทำคือเอามามารดมือผู้ใหญ่ แต่แบบล้านนาจะกระทำอีกแบบหนึ่งดังข้างต้น
คำปั๋นปอน (ให้พร) ปี๋ใหม่เมือง
เองวังโหนตุคีหลีและอัจจะในวันนี้ก่อเป๋นวันดี ดิถีวิเศษเหตุว่าสังขานปีเก่าก่อข้ามป้นไปแล้ว ปี๋ใหม่แก้วก่อมาฮอดมาเติง เจ้าตังหลายก่อบ่ละฮีตฮอยอดีตประเวณีอันเป๋นมาล่วงมาแล้วแต่ป๋างก่อน เจ้าตังหลายก็บ่ผ่อนเสียยังศรัทธา จึงได้น้อมนำมายังสุกัณธาโทตกะตานวัตถุตังหลายเหล่านี้มาถวยเป๋นตาน เพื่อจักขอสูมาโต๊ดผู้ข้าก่อโผดอโหสิกรรม แม่นว่าเจ้าตังหลายได้กระทำยะเป๋นตางดีตางจ๊อบ จุ่งหื้อสมประกอบมโนปณิธาน จุ่งหื้อมีตีฆาอายุยืนยิ่ง โรคภัยสิ่งหื้อหนีไกล๋ หื่อมีวรรณใสจื้นบาน เป๋นตี้ฮักและตี้ปอใจ๋หังคนอื่นตี้หัน หื้อมีความสุขกุเมื่อกุยาม กายิกาสุข เจ๋ตายิก่าสุขพร่ำพร้อม หื้อมีก๋ำลังอุนหนุนเตื่อมแถ้ง จะไปเหี่ยวแห้งกุประก๋าร หื้อสมดังกำปอนวานกล่าวไว้ สมดังนึกได้กุประการเตี่ยงแต้ดีหลี สัพปีตีโยวิวัชสันตุ สัพปะโลโก๋วินัสสันตุ มาเต๋ ภะวะตวั๋นตราโย สุขี ตีฆายุโก๋ ภะวะอภิวาตะนะ สีลิสนิสจั๋ง วุฑฒาปะจ๋ายิโน จั๊ตตาโร ธรรมมา วิชตันติ อายุ วัณโณ สุขขัง พลัง ฯ
ข้อมูลอื่น ๆ เพิ่มเติม
- สิ่งที่จะเกี่ยวข้องกับประเพณีนี้เป็นอย่างมากคือ ี ผลของส้มป่อยที่ตากแห้งแล้ว และน้ำอบ (มีก็ได้ไม่มีก็ได้) ที่กล่าวมานี้จะใช้ผสมแช่น้ำเพื่อให้เกิดกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณะของประเพณีนี้อย่างเห็นได้ชัด จะนำไปใช้เช่น สรงน้ำพระ การขอขมา รดน้ำดำหัว เป็นต้น จึงถือเป็นสิ่งสำคัญในประเพณีนี้ทุกวันจนถึงวันปากปี (น้ำขมิ้นส้มป่อยยังมีการใช้ในหลายโอกาส เช่นการไหว้ครู การขอขมาสิ่งต่างๆเช่นผี ล้างสิ่งอัปมงคล การเดินออกจากป่าช้าแล้วต้องนำน้ำขมิ้นส้มป่อยล้างแขน ขาหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายเพื่อล้างอัปมงคล เป็นต้น)
- ตุงที่ใช้ในการไปวัด ส่วนใหญ่จะใช้ตุงเทวดา (ตุงเตวดา) ตุงนักษัตร ตุงไส้หมู (หรือตุงไส้ช้างหรือไส้จ้าง ตามท้องที่ถิ่นเรียก) เป็นต้น
- ต้นไม้ที่เกี่ยวข้องกันตุงบางประเภท (กรณีตุงต้องใช้ห้อย) ต้นเขือง เป็นมงคล
- สตวง (อ่านว่า สะ ตวง) คือกาบต้นกล้วยที่นำมาทำเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสแล้วเสียบไม้แทงตรงกลางเพื่อให้กาบกล้วยอยู่ตัวเป็นสี่เหลี่ยม ข้างในจะใส่ ข้าวเหนียวนึ่งสุก ข้าวเกรียบ กล้วย ใบหมากใบพลู ตุงเทวดา (บางพื้นที่) อ้อย เป็นต้น ถือเป็นเครื่องบูชา
- ขวั๊ก คือใบตองที่ทำเป็นสี่เหลี่ยมขนาดพอเท่าฝ่ามือ ข้างในจะบรรจุเครื่องบูชาคล้ายสตวงแต่เพิ่มเอาแกงส้มแกงหวาน (คือการนำเอาผักมาผัดรวมกัน เช่น ใบตำลึง ยอดมะขามเป็นต้นนำมาผัดกับพริกกับเกลือ แต่ไม่ใช่นำมากิน) ด้วย
- ปฏิทินปีใหม่เมือง หรือ ปักกะตืนปี๋ใหม่เมือง ที่เป็นปฏิทินบ่งบอกสิ่งที่เกี่ยวข้องต่างๆเช่น การพยากรณ์ ฝนในปี การทำนายดวง นางสงกรานต์ ฯลฯ
พื้นที่เด่นในการจัดงานปีใหม่เมือง
- ป๋าเวณี..ปี๋ใหม่เมืองเจียงฮาย : 12 - 14 เมษายน บริเวณสวนตุงและโคมเชียงราย จังหวัดเชียงราย
- ป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง : 13 - 15 เมษายน บริเวณทั่วเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
- ปี๋ใหม่เมืองหละปูน : 11 - 16 เมษายน ณ บริเวณศูนย์บริการนักท่องเที่ยวประตูท่าขามเทศบาลเมืองลำพูนและบริเวณรอบคูเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน
- ประเพณีสงกรานต์ "ดอกลมแล้งบาน สงกรานต์เมืองแป้ นุ่งหม้อห้อมแต้งามตา" : 11 -17 เมษายน บริเวณสวนสุขภาพเฉลิมพระเกียรติ ร.9 จังหวัดแพร่
- สลุงหลวง กลองใหญ่ ปี๋ใหม่เมืองนครลำปาง : 9 - 13 เมษายน ณ ข่วงนคร เทศบาลนครลำปาง จังหวัดลำปาง
- วิถีป๋าเวณีปี๋ใหม่เมือง : 13 - 15 เมษายน บริเวณริมกว๊านพะเยา อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา
- ประเพณีวันสงกรานต์ (ปี๋ใหม่เมือง) : 15 - 17 เมษายน บริเวณหน้าสำนักงานเทศบาลเมืองแม่ฮ่องสอน จังหวัดแม่ฮ่องสอน
- ป๋าเวณีปี๋ใหม่เมืองน่าน : 12 – 16 เมษายน ณ บริเวณวัดสวนตาล และวัดมิ่งเมือง อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน
- สืบสานประเพณีสงกรานต์ : 12 - 14 เมษายน บริเวณถนนบรมอาสน์ หรือถนนลองโพธิ์ จังหวัดอุตรดิตถ์
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- http://www.autobacs.co.th/calendar/guide/ชวนกันเที่ยว-เดือนเมษายน-สงกรานต์แม่แจ่ม[]
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-28. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- http://www.openbase.in.th/node/649[]
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-28. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- http://www.openbase.in.th/node/649[]
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-05-28. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
- http://www.openbase.in.th/node/649[]
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-06-07. สืบค้นเมื่อ 2014-04-12.
- https://www.facebook.com/134776203266856/photos/pb.134776203266856.-2207520000.1427768089./803522459725557/?type=3&theater
- http://www2.it.mju.ac.th/dbresearch/raen/index.php/2011-01-31-04-09-04/art-lanna1/413-art-lanna2[]
- . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-08-14. สืบค้นเมื่อ 2013-07-07.
แหล่งข้อมูลอื่น
- https://sites.google.com/site/wwwpraphenipihimmeuxngcom/ 2016-06-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- http://www.openbase.in.th/node/6493 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- http://www2.it.mju.ac.th/dbresearch/raen/index.php/2011-01-31-04-09-04/art-lanna1 2013-08-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- http://library.cmu.ac.th/ntic/lannatradition/newsyear.php 2011-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- http://www.banmuang.co.th/2013/04/ประเพณีปี๋ใหม่เมืองล้า/[] โดย บ้านเมืองออนไลน์ 13 เมษายน 2556 09:02 น.
- http://www.autobacs.co.th/calendar/guide/ชวนกันเที่ยว-เดือนเมษายน-สงกรานต์แม่แจ่ม[] พิธีล่องสังขาน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
praephnipiihmemuxng ithythinehnux epnpraephnithipraktineduxnemsayn hruxeduxn 7 ehnux praephnipiihmemuxngepnkarepliynskrachihm karexaeduxnemsaynepneduxnaerkkhxngpinnxyubnphunthankhxngkhwamechuxeruxngkarepliynskrachihm aelaepnoxkasihsmachikinkhrxbkhrwidmaxyurwmknephuxthabuytkbatr srngnaphra dahw elnna aelakhxphrcakphuihyxikdwyphaphpraephnipiihmemuxnginxdit inptithinlannaxaccamikarkahndwnsngkrantthitangcakrachkarithy ephraachanncakhxxthibayraylaexiyddngni 13 emsayn epnwnsngkharlxng sngkhantlxng krnithiepnpixthiksurthin 14 emsayn epnwnsngkhantlxng hakepnpipkti aetpixthiksurthin caepnwnena 15 emsayn epnwnena 16 emsayn epnwnphyawn enuxngcakeduxnthangcnthrkhtilannacaerwkwathangechiyngtungaelaechiyngrung 1 eduxn aetcaerwkwainaethbexechiytawnxxkechiyngitphakhphunthwip ip 2 eduxn thaihkarnbeduxnthangcnthrkhtilannaaetktangcakthixun xangxingcakptithinlanna chbbwdthatukha odyphrakhruxdulsilkitti aetinpccubncakahndtamrachkarithykkhux 13 15 emsayn echnedimchwngewlainpiihmemuxngwnsngkhantlxng karna tnsngkhar lxynaephuxepnkarsaedaaekhraah wnsngkhantlxng pccubnthuxexawnthi 13 emsayn khxngthukpiepnwnsngkhantlxng epnwnaerkkhxngkickrrmpraephnipiihmemuxng hlngethiyngkhunwnthi 13 emsayn camikarcudprathd yingpun ephuxsngsngkharhruxilsngkhar cathuxexatamewlasngkhantlxngtamthibxkinptithinpiihmemuxnginpinn echnbxkwasngkhantcalxngemux 03 nalika 30 nathi 26 winathi chawbankcacudprathdewlannthuxwailsngkhant wnnismachikinkhrxbkhrwcathakhwamsaxadbaneruxn thngbneruxnaelaitthunban karthakhwamsaxadecathi salphraphumi bangthxngthincathakhanhamisdxkim thupethiyn tndxk tnethiyn eriykknwa tnsngkhant aelwphaknaehkhbwnexakhanhamiplxynaephuxepnkarsaedaaekhraah aetinbangphunthicaetriymesuxpha exathiepntwaethn inaetlakhninkhrxbkhrwipthaphithiinwdwnniodyphbesuxphaiheriybrxyisinslunghruxtakraaelwnastwng xanwa sa twng ipwangthbxikthiaelwipthaphithiinwd emuxesrccaexaphaipsabdthiaemnaechuxwaepnkarsabdekhraah bangphunthicamikarnaechuxksaysinthukhxngaetlakhrxbkhrwechninkhrxbkhrwmi 5 khnknaechuxkma 5 esnma echuxknncachubnamnephuxnaipephaewlathaphithi aelainwnnicamikarsraekla sraphmkhxngtwexngtamthisthiepnmngkhlsungcabxkinptithinpiihmemuxng wnnismachikinkhrxbkhrwcathakhwamsaxadbaneruxn thngbneruxnaelaitthunban bangthxngthincathakhanhamisdxkim thupethiyn tndxk tnethiyn eriykknwa tnsngkhar aelwphaknaehkhbwnexakhanhamiplxynaephuxepnkarsaedaaekhraah wnenahruxwnenaw wnenahruxwnenaw epnwnthi 14 emsayn khxngthukpi epnwnthisxngkhxngpraephnipiihmemuxng tampraephniaelwwnniepn wnda khuxwnthitxng etriymsingkhxngtang ephuxichthabuyinwnrungkhun aelatlxdthngwn edk baw saw phuethaphuaek caphaknipkhnthraythiaemna ekhawd ephuxkxepnecdiythray khnlannamikhwamechuxeruxngwnenawa thahakphuprasngkhcaplukeruxnim ihribtdimphayinwnni ephraaechuxwaimcaimenaaelaimmimxdhruxplwkmakinimdngklaw khwamechuxbangprakarekiywkbwnena imkhwrdathx ekidxubtiehtuecbtw sapaechnghruxklawkharaytxkn pakcaenacaehmn epnxpmngkhlipthngpi echuxwathadudalukhlaneruxngid edkcanisyaebbnniptlxdthngpi aelainwnnicaepnwnetriymthukxyangthiekiywkhxngkbpraephni echnkhxngdahw ekhruxngthakhuntawtngsiepntn wnphyawn ifl karaehnaimkhaimkhayntniminwd jpgkarna imkha makhatniminwdhmaythungkarkhacunchiwit wnphyawn epnwnthi 15 emsayn khxngthukpi wnthisamkhxngpraephnipiihmemuxng thuxepnwnethlingsk epliynskracherimtnpiihm wnnimikarthabuythangsasnaaetechatru aelaxuthiskuslipthungyatiphulwnglb hruxeriykwa thankhnkhaw xanesiynglanna tankhnekha hlngcaknnnatungpklngbnkxngecdiythray aelakhnethakhnaekkxyurwmphithiewnthanecdiythray thwaychxtungpiihm aelafngethsnathrrmxanisngspiihm chwngbayepnkarrdnadahw ephuxkhxkhmakhnethakhnaek phxaem khruxacary ipsrngnaphraphuththrup ecdiy wnnikhnlannacathddxkimnampi ephuxihekidkhwamepnmngkhlaekchiwit nxkcakni yngniymerimtneriynsastrsilptang epntnwa mntkhatha skynt hruxthaphithisubchata khunbanihm ihwkhru aelainhlayphunthiyngmikickrrmaehimkhasri xanesiynglannawa imkasahri hruximkhaophthi ephuxsubtxxayuphrasasna aelakhachuxudhnunihaekchiwitecriyrungeruxng wnpakpi ifl karcudetiynpuca jpgkarcudethiynpuca bucha ifl karkhuntawtngsi jpgkarkhuntawtngsi ethwdacturthis ephuxkhwamsirimngkhl wnpakpi epnwnthi 16 emsayn khxngthukpi wnthisikhxngpraephnipiihm cdwaepnwnsakhyxikwnhnunginethskalpiihmemuxng thuxepnwnaerkkhxngpi wnnikhnlannacamarwmtwknephuxthabuyesaicban hruxsngekhraahban bangaehngxaccatxdwyphithisubchatahmuban aelaphaknipkhxkhma dahw phraethraphuihytamwdtang dahwphuxawuos phunachumchn intxnkhakhxngwnnicamikarbuchaethiyn subchata ldekhraah rbochkh ephuxihekidkhwamepnmngkhlaekkhrxbkhrw khwamechuxbangprakarekiywkbwnpakpi chawlannacakin aekngkhnun hruxphasachawbaneriykwa aekngbahnun knthukkhrxbkhrw ephraaechuxwacahnunchiwitihecriykawhna thngniehtuphlkhxngkarthanaekngkhnundngklaw xaccamacakchuxkhnun thimikhwamhmaythungkarekuxhnun khacun khrxbkhrwihecriyrungeruxnghruxtlxdpikhxngkhnlanna aelaintxneyninbangphunthi bangphunthixacimkratha camikarkhuntawtngsihruxthawthngsi ethphsixngkhxnhmaythungthawctuolkbalsungpkkhrxngrksainthisthngsi sungepncturthiskhux ehnux it tawnxxk aelatawntk milksnaepnesamiimkhdknepnsimum aetlamumcamiibtxngthiisekhruxngbuchathngsidanhruxeriykwa khwk inthangphasalanna rwmthngthidanlangbnphundinkcamixikhnungxnephuxbuchaphraaemthrni echuxwacaekidsirimngkhtxban karkrathanicathaknepn hmng hruxaeplwa banthixasyrwmkniklekhiyngthiimmirwknehmuxnepnwngediywkn thamirwkncathuxwaxik hmng aetlahmngkcamitawtngsixyu phuthikrathaphithiphakhehnuxeriyk pucanhruxmkhthayknnexngaelainwnnicamikarbuchaethiynpiihminchwngkhakhunmaxikewla caepnphithikrrminswnkhxngkhrxbkhrwthicakrathakninbaneruxnkhxngtn phithikrrmdngklawkhux karcudethiynbuchabaneruxnhruxkhnlannaeriykwa tametiynpucaphraeca odyethiyndngklawcamixyusamelm khux ethiynbuchaldekhraah ethiynbuchasubchata aelaethiynbuchaochkhlaph odymikarplukeskodyphrahruxmkhthayk pucan bangthxngthincamikar tamkhisayethaxayu karcudesnifethacanwnxayu khisayhruxesnifnicathamacakesndayphunemuxng naipchubkhiphunghruxikhmn hruxnamnmaphraw pccubnniymchubnamnphuchthiichinkhrwephraangaydi phxkhalng kcaexakhisayethaxayuipcudbuchathilanphrathatuecdiyinwd hruxxaccudthilanthrayhnaphrawihar trngthisaytaphraecatk hruxxaccudthilanbankhxngtwexngkid kartamkhisayethaxayuni bangthankwa epnkarephaxayusngkharekaihphnip bangthankwaepnkarephaesniydcyir xubathw xathrrphn khudkhwngtang thitidtweramaihhmdsinip bangthxngthinkihephimkhisayipxikesnhnung thuxwaepnkarsubchatatwera ihrungeruxngrungorcnpraduceplwifinpiihmthimathungnikarkhxkhma dahwaebblannakardahwaebblanna caimehmuxnkarrdna dahw aebbkhxngphakhklanghruxxun klawkhux karthaaebblannacamiexklksnechphaathisubthxdknmayawnan tngaetsmyxanackrlanna mananaelw kardahw inkhwamhmaythwipkhxngchawlanna hmaythungkar sraphm aetinphithikrrmodyinchwngpiihmni hmaythungkarcharalangsingxnepnkarxpmngkhl inchiwitipcakrangkaytn ephuxphrxmrbetriyminpiihmnn dwykarichsmpxy epnkarsra tlxdcnnasmpxyipmxbaekkhnthitnnbthux ephuxepnkarkhxkhma khxbkhunhruxaesdngkhwamekharph kardahwtnexng khuxhwhnakhrxbkhrwthaphithieskepanakhminsmpxy dwykhathathisirimngkhl aelwnanasmpxyma lubsirsa kardahwphunxy echnbutrhlan odycananakhminsmpxy lubsirsa odythahlngcakkhxthi 1 esrcaelw kardahwphuihy echn phxaem khrubaxacary khnthinbthux odycananakhminsmpxyphrxmsingkhxngaelaekhruxngskkara ipmxbaedthitnnbthux ephuxepnkarkhxkhmaothsthiidlwngekin emuxphuihmyidrbaelw thancaexamuxcumnakhminsmpxymalubsirsaaelaxacsldisphuthiipdahwkhlaykarpraphrmnamnt phrxmihphr sungkarkrathainkhxni caaetktangkb sngkrantaebbithythithakhuxexamamardmuxphuihy aetaebblannacakrathaxikaebbhnungdngkhangtnkhapnpxn ihphr piihmemuxngexngwngohntukhihliaelaxccainwnnikxepnwndi dithiwiessehtuwasngkhanpiekakxkhampnipaelw piihmaekwkxmahxdmaeting ecatnghlaykxblahithxyxditpraewnixnepnmalwngmaaelwaetpangkxn ecatnghlaykbphxnesiyyngsrththa cungidnxmnamayngsuknthaothtkatanwtthutnghlayehlanimathwyepntan ephuxckkhxsumaotdphukhakxophdxohsikrrm aemnwaecatnghlayidkrathayaepntangditangcxb cunghuxsmprakxbmonpnithan cunghuxmitikhaxayuyunying orkhphysinghuxhniikl huxmiwrrniscunban epntihkaelatipxichngkhnxuntihn huxmikhwamsukhkuemuxkuyam kayikasukh ectayikasukhphraphrxm huxmikalngxunhnunetuxmaethng caipehiywaehngkuprakar huxsmdngkapxnwanklawiw smdngnukidkuprakaretiyngaetdihli sphpitioywiwchsntu sphpaolokwinssntu maet phawatwntraoy sukhi tikhayuok phawaxphiwatana silisniscng wuththapacayion cttaor thrrmma wichtnti xayu wnon sukhkhng phlng khxmulxun ephimetimifl nakhminsmpxylanna jpgnakhminsmpxy ifl tungpiihmemuxnglanna jpgtungpiihmemuxngsingthicaekiywkhxngkbpraephniniepnxyangmakkhux i phlkhxngsmpxythitakaehngaelw aelanaxb mikidimmikid thiklawmanicaichphsmaechnaephuxihekidklinhxmthiepnexklksnakhxngpraephninixyangehnidchd canaipichechn srngnaphra karkhxkhma rdnadahw epntn cungthuxepnsingsakhyinpraephninithukwncnthungwnpakpi nakhminsmpxyyngmikarichinhlayoxkas echnkarihwkhru karkhxkhmasingtangechnphi langsingxpmngkhl karedinxxkcakpachaaelwtxngnanakhminsmpxylangaekhn khahruxswnidswnhnungkhxngrangkayephuxlangxpmngkhl epntn tungthiichinkaripwd swnihycaichtungethwda tungetwda tungnkstr tungishmu hruxtungischanghruxiscang tamthxngthithineriyk epntn tnimthiekiywkhxngkntungbangpraephth krnitungtxngichhxy tnekhuxng epnmngkhl stwng xanwa sa twng khuxkabtnklwythinamathaepnsiehliymctursaelwesiybimaethngtrngklangephuxihkabklwyxyutwepnsiehliym khangincais khawehniywnungsuk khawekriyb klwy ibhmakibphlu tungethwda bangphunthi xxy epntn thuxepnekhruxngbucha khwk khuxibtxngthithaepnsiehliymkhnadphxethafamux khangincabrrcuekhruxngbuchakhlaystwngaetephimexaaekngsmaeknghwan khuxkarnaexaphkmaphdrwmkn echn ibtalung yxdmakhamepntnnamaphdkbphrikkbeklux aetimichnamakin dwy ptithinpiihmemuxng hrux pkkatunpiihmemuxng thiepnptithinbngbxksingthiekiywkhxngtangechn karphyakrn fninpi karthanaydwng nangsngkrant lphunthiedninkarcdnganpiihmemuxngpaewni piihmemuxngeciynghay 12 14 emsayn briewnswntungaelaokhmechiyngray cnghwdechiyngray paewnipiihmemuxng 13 15 emsayn briewnthwemuxngechiyngihm cnghwdechiyngihm piihmemuxnghlapun 11 16 emsayn n briewnsunybrikarnkthxngethiywpratuthakhamethsbalemuxnglaphunaelabriewnrxbkhuemuxnglaphun cnghwdlaphun praephnisngkrant dxklmaelngban sngkrantemuxngaep nunghmxhxmaetngamta 11 17 emsayn briewnswnsukhphaphechlimphraekiyrti r 9 cnghwdaephr slunghlwng klxngihy piihmemuxngnkhrlapang 9 13 emsayn n khwngnkhr ethsbalnkhrlapang cnghwdlapang withipaewnipiihmemuxng 13 15 emsayn briewnrimkwanphaeya xaephxemuxngphaeya cnghwdphaeya praephniwnsngkrant piihmemuxng 15 17 emsayn briewnhnasanknganethsbalemuxngaemhxngsxn cnghwdaemhxngsxn paewnipiihmemuxngnan 12 16 emsayn n briewnwdswntal aelawdmingemuxng xaephxemuxngnan cnghwdnan subsanpraephnisngkrant 12 14 emsayn briewnthnnbrmxasn hruxthnnlxngophthi cnghwdxutrditthduephimsngkrant sngkrantinpraethsithyxangxing khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 14 subkhnemux 2013 07 07 http www autobacs co th calendar guide chwnknethiyw eduxnemsayn sngkrantaemaecm lingkesiy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 14 subkhnemux 2013 07 07 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 05 28 subkhnemux 2013 07 07 http www openbase in th node 649 lingkesiy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 14 subkhnemux 2013 07 07 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 05 28 subkhnemux 2013 07 07 http www openbase in th node 649 lingkesiy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 14 subkhnemux 2013 07 07 khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 05 28 subkhnemux 2013 07 07 http www openbase in th node 649 lingkesiy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2016 06 07 subkhnemux 2014 04 12 https www facebook com 134776203266856 photos pb 134776203266856 2207520000 1427768089 803522459725557 type 3 amp theater http www2 it mju ac th dbresearch raen index php 2011 01 31 04 09 04 art lanna1 413 art lanna2 lingkesiy khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2013 08 14 subkhnemux 2013 07 07 aehlngkhxmulxunhttps sites google com site wwwpraphenipihimmeuxngcom 2016 06 07 thi ewyaebkaemchchin http www openbase in th node 6493 2016 03 04 thi ewyaebkaemchchin http www2 it mju ac th dbresearch raen index php 2011 01 31 04 09 04 art lanna1 2013 08 14 thi ewyaebkaemchchin http library cmu ac th ntic lannatradition newsyear php 2011 05 28 thi ewyaebkaemchchin http www banmuang co th 2013 04 praephnipiihmemuxngla lingkesiy ody banemuxngxxniln 13 emsayn 2556 09 02 n http www autobacs co th calendar guide chwnknethiyw eduxnemsayn sngkrantaemaecm lingkesiy phithilxngsngkhan