ปารีณา ไกรคุปต์

ปารีณา ไกรคุปต์ (เกิด 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2519) ชื่อเล่น เอ๋ เป็นนักการเมืองชาวไทย อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดราชบุรี 4 สมัย ในปี 2548–2550, 2554 และ 2562 เคยอยู่หลายพรรคการเมือง เช่น พรรคไทยรักไทย, พรรคชาติไทย, พรรคชาติไทยพัฒนา และพรรคพลังประชารัฐ เคยประกวดนางสาวไทยเมื่อปี 2544 จนผ่านเข้ารอบ 10 คนสุดท้ายคว้ารางวัลนางงามมิตรภาพ เกิดเมื่อ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2519 เป็นชาวอำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี

ปารีณา ไกรคุปต์ ม.ว.ม. ป.ช.
ปารีณาในปี 2563
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดราชบุรี
ดำรงตำแหน่ง 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2548 – 25 มีนาคม พ.ศ. 2564
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร สมัคร สุนทรเวช สมชาย วงศ์สวัสดิ์ อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ประยุทธ์ จันทร์โอชา
ก่อนหน้า	ประไพพรรณ พศบูรณินทร์
ถัดไป
เขตเลือกตั้ง	จอมบึง-โพธาราม
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	19 พฤษภาคม พ.ศ. 2519 (48 ปี) จังหวัดราชบุรี ประเทศไทย
พรรคการเมือง	ไทยรักไทย (2548–2549) ชาติไทย (2550–2551) ชาติไทยพัฒนา (2551–2556) เพื่อไทย (2557) พลังประชารัฐ (2561–2565)
คู่สมรส	อุปกิต ปาจรียางกูร (หย่า)
บุตร	3 คน
บุพการี	ทวี ไกรคุปต์ (บิดา) (มารดา)
ชื่อเล่น	เอ๋

บิดาของปารีณา คือ ทวี ไกรคุปต์ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดราชบุรี มารดาของปารีณา คือ

ปารีณาสมรสกับอุปกิต ปาจรียางกูร มีบุตรด้วยกัน 3 คน คือ กล้าเกล้า ไกรคุปต์, อดิศรา ปาจรียางกูร และกิตตรา ปาจรียางกูร

งานทางการเมือง

ปารีณาเป็นผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเขต 3 จังหวัดราชบุรี ตั้งแต่ พ.ศ. 2548 สืบต่อจากบิดา ครั้งแรกปารีณาลงสมัครในนามพรรคไทยรักไทย ต่อมาย้ายไปพรรคชาติไทย, พรรคชาติไทยพัฒนา และพรรคพลังประชารัฐ

สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

1. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2548 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคไทยรักไทย
2. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2550 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคชาติไทย → พรรคชาติไทยพัฒนา
3. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2554 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคชาติไทยพัฒนา
4. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2562 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคพลังประชารัฐ

ทั้งนี้มีการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป 2 ครั้ง ที่ปารีณาได้ลงรับสมัครเลือกตั้งแต่การเลือกตั้งครั้งนั้นเป็นโมฆะในภายหลัง

1. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป เมษายน พ.ศ. 2549 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคไทยรักไทย
2. การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2557 จังหวัดราชบุรี สังกัดพรรคเพื่อไทย

กระแสวิพากษ์วิจารณ์

การใช้คำพูด

ปารีณาใช้คำว่า "อีช่อ" พาดพิงพรรณิการ์ วานิช (ชื่อเล่นว่า ช่อ) แต่ถูกสื่อสังคมวิจารณ์ว่าเป็นการใช้คำหยาบคาย ปารีณาให้เหตุผลว่า "อีช่อ" เป็นคำท้องถิ่นและเป็นคำที่ใช้ในบ้านของตน นอกจากนี้ ปารีณาทำนายว่าพรรคการเมืองพรรคหนึ่งจะถูกยุบ ทำให้สื่อสังคมคาดเดาไปต่าง ๆ นานา

ในทวิตเตอร์มีการติดแฮชแท็กถึงปารีณามากมาย เช่น "#ปารีณาค้าอาวุธ" รวมถึงวิจารณ์การใช้คำผิด ๆ ของเธอ เช่น ปารีณาเขียนว่า "ลุงตู๋" ทำให้ผู้ใช้ทวิตเตอร์ติดแฮชแท็กว่า "#พลังประชารัฐโป๊ะแตก"

การแสดงความคิดเห็นเชิงพาดพิง

"เมื่อมีคนพยายามเปลี่ยน แต่เปลี่ยนไม่ได้ เพราะสังคมมีความฉลาด คนหนึ่งจัดฉากยิงตัวตาย ไม่ตาย ไม่เนียน เพราะเป็นคนมีความชำนาญเรื่องปืน และกระสุนปืน ต้องการทำลายความน่าเชื่อถือ ต้องการทำลายสถาบันศาล โกหก ใส่ร้าย จัดฉาก แต่ไม่เนียน สังคมฉลาดพอ มันไม่ง่ายหรอกที่จะทำลายล้างสถาบันที่มีความเข้มแข็ง"

ตอนหนึ่งที่ปารีณากล่าวถึงคณากร เพียรชนะ

เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน พ.ศ. 2562 ปารีณาได้โพสต์ข้อความลงบนเฟซบุ๊กส่วนตัววิจารณ์กรณี หรือจ่านิว ผู้สมัครสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566 ถูกทำร้าย ว่าเป็นการสร้างกระแสเพื่อใส่ร้ายรัฐบาล และเรียกคะแนนสงสาร จนตรีรัตน์ ศิริจันทโรภาส สมาชิกพรรคเพื่อไทย วิจารณ์ปารีณาว่า "ปารีณารู้ข้อมูลมากกว่าตำรวจในพื้นที่ซึ่งทำคดีนี้เสียอีก" พร้อมฝากคำถามถึงปารีณาเกี่ยวกับพิรุธในเหตุการณ์

วันที่ 5 ตุลาคม พ.ศ. 2562 เวลา 17:25 น. ปารีณาได้โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัว โดยมีข้อความช่วงหนึ่งได้มีการกล่าวในเชิงพาดพิง หลังจากข้อความดังกล่าวถูกเผยแพร่ ได้มีกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนัก โดยเชื่อว่าเป็นการกล่าวถึงคณากร เพียรชนะ ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะชั้นต้นในศาลจังหวัดยะลา ที่ใช้อาวุธปืนยิงตัวเองหลังอ่านคำพิพากษา ภายในห้องพิจารณาคดีชั้น 3 ของศาลาจังหวัดยะลาเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม ในปีเดียวกัน

ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2563 มีข่าวว่าปารีณาโพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊กส่วนตัวโต้เถียงกับปนัดดา วงศ์ผู้ดี ทำให้มีผู้ใช้อินเทอร์เน็ตตั้งข้อสังเกตว่า เป็นการเบี่ยงเบนความสนใจจาก CPTPP

คดีความ

ครอบครองอาวุธสงคราม

คดีเกิดเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม 2557 ซี่งเป็นเวลาที่มีการบังคับใช้กฎอัยการอยู่ โดยนายสัชญา สถิรพงษะสุทธิและนางปารีณา ไกรคุปต์ฐานครอบครองอาวุธสงครามที่ไม่ได้อนุญาตจากปลัดกระทรวงกลาโหม อันได้แก่ กล้องส่องเวลากลางคืน 1 ชุด เสื้อเกราะกันกระสุน 1 ตัว หมวกเกราะกระสุน 1 ใบ ปืนกลเล็ก ซึ่งไม่ใช่ชนิดและขนาดที่นายทะเบียนจะออกใบอนุญาตให้ได้ โดยมีไว้ในครอบครองอันเป็นความผิดตาม พ.ร.บ.อาวุธปืนและเครื่องกระสุนปืนฯ พ.ศ.2490 และ พ.ร.บ.อาวุธปืน วัตถุระเบิด และสิ่งเทียมอาวุธปืนฯ พ.ศ.2522 และ พ.ร.บ.ควบคุมยุทธภัณฑ์ พ.ศ.2530 มาตรา 15,42 และประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 138 , 140 , 371 นอกจากนี้ได้พกพาปืนพกออโตเมติกขนาด .38 SUPER ซึ่งเป็นอาวุธปืนได้รับอนุญาตให้มีได้โดยชอบด้วยกฎหมาย กับกระสุนปืนออโตเมติกจำนวน 31 นัด และอาวุธปืนพกรีวอลเวอร์กับกระสุนปืนลูกกรดจำนวน 8 นัด ติดตัวไปในซอยสมคิด ถนนเพลินจิต แขวงลุมพินี เขตปทุมวัน ซึ่งเป็นทางสาธารณะ โดยไม่มีเหตุสมควรและไม่ได้รับอนุญาตให้พกพาอาวุธ โดยเหตุเกิดในท้องที่ซี่งขณะนั้นประกาศใช้กฎอัยการศึก โดยโอนคดีจากศาลทหารยื่นฟ้องต่อศาลอาญาเมื่อ 18 พฤศจิกายน 2562 ศาลประทับรับฟ้องเป็นคดีหมายเลข ดำ อ.3041/2562 และกำหนดนัดจำเลยให้ปากคำในวันที่ 27 มกราคม 2563 และเลื่อนคดีไปวันที่ 9 มีนาคม 2563 เนื่องจากจำเลยอีกคนไม่มาเพราะยังไม่ได้รับหมาย และเลื่อนคดีไปอีกครั้งในวันที่ 25 พฤษภาคม 2563 เนื่องจากทนายความจำเลยที่ 1 ติดภารกิจฌาปณกิจศพมารดา โดยคดีนี้ศาลอาญามีคำสั่งให้ปล่อยชั่วคราว โดยกำหนดราคาประกัน 700,000 บาท

ฟาร์มไก่

วันที่ 12 พฤศจิกายน พ.ศ. 2562 ร้อยเอกธรรมนัส พรหมเผ่า ซึ่งดำรงตำแหน่งเป็นรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้เร่งรัดตรวจสอบการถือครองที่ดิน ส.ป.ก. กรณีฟาร์มไก่เขาสนฟาร์ม ของปารีณา พบว่าอยู่เขต ส.ป.ก. กว่าพันไร่ ซึ่งที่ดินดังกล่าวมีชื่อของทวี ไกรคุปต์ บิดาของปารีณาเป็นผู้ถือครอง

วันที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2562 ธรรมนัส พร้อมกับสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม หรือ ส.ป.ก. ได้ลงพื้นที่ตรวจสอบฟาร์มไก่ของปารีณา หลังจากที่ ส.ป.ก. ทำหนังสือถึงปารีณาให้คืนที่ดินจำนวน 682 ไร่ บริเวณฟาร์มไก่ ให้กับ ส.ป.ก. ภายใน 7 วัน อย่างไรก็ตาม ปารีณาได้ทำหนังสือส่งมอบคืนที่ดินทั้งหมดให้ทางเลขา ส.ป.ก. เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม ที่ผ่านมา ธรรมนัสจึงเข้ามารับมอบคืนพื้นที่ด้วยตนเอง

วันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2562 สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรมจังหวัดราชบุรี ได้นำป้ายประกาศยึดพื้นที่ไปติดหน้าฟาร์มไก่ของปารีณา แต่ยังมีคนอยู่ข้างในพื้นที่ภายในฟาร์มไก่

วันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2563 เกิดเหตุเพลิงไหม้ในฟาร์มไก่โดยไม่ทราบสาเหตุ เหตุการณ์ครั้งนี้มีโรงไก่ถูกไฟไหม้เสียหาย 1 โรงเรือน แม้จะไม่มีไก่ในโรงดังกล่าวแล้ว แต่อุปกรณ์เลี้ยงไก่ที่อยู่ภายในได้เสียหายเกือบทั้งหมด ปารีณายืนยันว่า เป็นไปไม่ได้ที่จะเกิดจากไฟฟ้าลัดวงจรเนื่องจากไม่มีการใช้ไฟฟ้าในฟาร์มไก่มานานแล้ว อีกทั้งผู้เห็นเหตุการณ์ในครั้งนี้ได้ยืนยันว่าไม่ได้เกิดจากไฟป่า อย่างไรก็ตาม หลังจากปารีณาได้โพสต์ภาพความเสียหายของฟาร์มไก่ที่ถูกเพลิงไหม้ ลงในเฟซบุ๊กส่วนตัว ปรากฏว่ามีชาวสังคมออนไลน์ที่ใช้เฟซบุ๊กเข้ามากดปุ่มหัวเราะ(Haha) ในโพสต์ดังกล่าว ประมาณ 17,000 ครั้ง ขณะที่คนกดถูกใจ(Likes) อยู่ที่ประมาณ 3,500 ครั้ง ส่วนเสียใจ(Sad) อยู่ที่ประมาณ 500 ครั้ง

ปกปิดบัญชีทรัพย์สิน

วันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2564 คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ(ป.ป.ช.) พิจารณากรณีปารีณา ไกรคุปต์ ส.ส.ราชบุรี พรรคพลังประชารัฐ ปกปิดบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินอันเป็นเท็จต่อ ป.ป.ช. จากการไต่สวนพบว่า ปารีณาแจ้งรายการบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินผิดจากข้อเท็จจริง 2 รายการ ได้แก่ 1) กรณียื่นรายการทรัพย์สินอื่นเป็นพระเครื่องผิดรุ่นโดยปารีณาแจ้งต่อ ป.ป.ช.ว่า ครอบครองพระสมเด็จบางขุนพรหม มูลค่า 2.5 ล้านบาท แต่จากการตรวจสอบเบื้องต้น พบว่าพระเครื่องดังกล่าวประเมินมูลค่าได้ประมาณ 2-3 แสนบาท 2) กรณีรายการเงินให้กู้ยืมที่ ปารีณาแจ้งแก่ป.ป.ช.ว่า ทำสัญญาเงินกู้ 7-8 ล้านบาท แต่เมื่อตรวจสอบพบว่า สัญญาเงินกู้ดังกล่าวเป็นเท็จ เพราะไม่ได้มีการกู้เงินดังกล่าวตามจริง โดยถือว่าเป็นการปกปิดข้อมูลและแสดงบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินอันเป็นเท็จ ถือว่าชัดคำสั่งเจ้าพนักงานเป็นความผิดอาญาโดยจะส่งเรื่องให้ศาลฎีกาเพื่อพิจารณาถึงการตัดสิทธิทางการเมือง รวมถึงตัดสิทธิในการเลือกตั้ง

การพ้นจากหน้าที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

วันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2564 สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ หรือ ป.ป.ช. ได้ชี้มูลความผิดของปารีณา กรณีครอบครอง และทำประโยชน์ในที่ดินของรัฐในขณะที่ปฏิบัติหน้าที่สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร หรือ ส.ส. โดยมีมติว่า การกระทำของปารีณาเป็นการกระทำผิดอย่างร้ายแรง ต่อมาเมื่อวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2565 ศาลฎีกาได้มีคำสั่งให้เพิกถอนสิทธิการเลือกตั้งของปารีณาเป็นเวลา 10 ปี รวมถึงไม่มีสิทธิลงสมัครรับเลือกตั้งเพื่อดำรงตำแหน่งทางการเมืองตลอดชีวิต ส่งผลให้ปารีณาพ้นจากตำแหน่งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไปโดยปริยาย และคณะกรรมการการเลือกตั้งต้องจัดการเลือกตั้งในเขต 3 ของจังหวัดราชบุรีภายใน 45 วัน แทนตำแหน่งที่ว่าง

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2556 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2553 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)

อ้างอิง

1. "กกต.เผยขั้นตอนจัดเลือกตั้งซ่อมใน 45 วันหลังศาลฎีกาสั่ง "ปารีณา" พ้น ส.ส.". กรุงเทพธุรกิจ. 2022-04-10.
2. กรรมาธิการในคณะกรรมาธิการการป้องกันและปราบปรามการทุจริตประพฤติมิชอบ
3. คลังข้อมูลของ Thaiswatch สืบค้นเมื่อ 7 มิถุนายน 2562
4. ส.ส. ราชบุรี โพสต์แจง ถึงกรณีไลฟ์สด ชี้ คำว่า ‘อีช่อ’ เป็นคำเรียกแถวบ้านถึงคนไม่อยู่ในระเบียบกฎเกณฑ์
5. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-05-31. สืบค้นเมื่อ 2019-05-31.
6. ทวิตเตอร์แหกยับ ปารีณา ไกรคุปต์ ส.ส.พลังประชารัฐ เขียนชื่อ ลุงตู่ เป็น ลุงตู๋
7. ปารีณา มาแล้ว! บอกจัดฉากยิงตัวไม่เนียน หวังโกหก-ใส่ร้าย
8. "ปารีณา" ชี้ทำร้าย"จ่านิว" อาจเป็นพรรคขาลงสร้างกระแส
9. ผู้สมัคร ส.ส. เพื่อไทย ชม ปารีณา รู้ดียิ่งกว่าตำรวจปมจ่านิว จวกไม่ต้องพูดสักเรื่องก็ได้
10. ปารีณา โพสต์ล่อเป้า อ้างมีคนจัดฉากยิงตัวตาย หวังทำลายความน่าเชื่อถือสถาบันศาล
11. ทวิตฯ เดือด "เอ๋ ปารีณา"ติดเทรนด์ ชาวเน็ตชี้ตัวเบี่ยงประเด็น
12. "เอ๋ ปารีณา ลุ้นประกัน คดีร่วมครอบครองอาวุธปืน". คมชัดลึกออนไลน์. 2020-01-27.
13. workpointTODAY. "เลื่อนคดี "ปารีณา" เกี่ยวโยงอาวุธสงครามไป มี.ค. หลังจำเลยร่วมไม่มาศาล | workpointTODAY". LINE TODAY.
14. "อัยการฟ้อง ปารีณา ร่วมหนุ่มอีกคน ผิด พ.ร.บ.อาวุธปืนฯ". NationTV. 2019-12-06.
15. "อัยการฟ้อง 'ปารีณา' ร่วมหนุ่มอีกคน ผิด พ.ร.บ.อาวุธปืนฯ". bangkokbiznews. 2019-12-06.
16. pptvhd36.com. "ศาลเลื่อนคดี "ปารีณา" ครอบครองปืนกล นัดใหม่ 9 มี.ค.63". pptvhd36.com.
17. ""เอ๋ ปารีณา"ยันบริสุทธิ์คดีรุกป่าเผยเตรียมรับทราบข้อกล่าวหาพรุ่งนี้". posttoday.com (ภาษาอังกฤษ). 2020-03-09.
18. "ศาลให้ 'เอ๋ ปารีณา' ประกัน 7 แสน คดีร่วมครอบครองอาวุธปืน". bangkokbiznews. 2020-01-27.
19. ""เอ๋ ปารีณา" ลุ้นประกัน คดีร่วมครอบครองอาวุธปืน". springnews. 2020-01-27.
20. ฟาร์มไก่'ปารีณา'รุกที่ส.ป.ก. หากชี้แจงไม่ขึ้นยึดคืนหลวง!
21. 'ปารีณา'ยอมจำนนคืนฟาร์มไก่ 682 ไร่ 'ธรรมนัส'ลั่นไม่แจ้งความเอาผิด
22. "ฟาร์มไก่ปารีณา" ถูกล็อกกุญแจ 2 ชั้น หลังส.ป.ก.ติดป้ายหน้าฟาร์มยึดที่แล้ว แต่พบภายในยังมีคนอยู่
23. ด่วน! ไฟไหม้ฟาร์มไก่ ปารีณา เจ้าตัวงง เกิดเหตุได้ไง ทั้งที่ไม่มีไฟฟ้า
24. “ปารีณา” แจ้งความไฟไหม้ฟาร์มไก่ อ้างพยานพูดสอดคล้องกัน “ไม่ใช่ไฟป่า”
25. "ปารีณา" วอนโลกออนไลน์หยุดบูลลี่ซ้ำเติม หลังไฟไหม้ฟาร์มไก่
26. "ป.ป.ช.เชือดปารีณา แจ้งทรัพย์สินเท็จ ลุงป้อมเมินอุ๊งอิ๊ง หัวหน้าครอบครัวเพื่อไทย". www.thairath.co.th. 2022-03-23.
27. ""ปารีณา" งานเข้า! ป.ป.ช. ชี้มูลความผิด เหตุจงใจยื่นบัญชีทรัพย์สิน-หนี้สินเป็นเท็จ". www.sanook.com/news.
28. matichon (2022-03-22). "ป.ป.ช. ชี้มูลความผิด 'ปารีณา' จงใจปกปิดบัญชีทรัพย์สิน ปมพระเครื่อง-สัญญาเงินกู้". มติชนออนไลน์.
29. ป.ป.ช.ฟัน'เอ๋'ฝ่าฝืนจริยธรรมร้ายแรง 'บุกรุกป่า711ไร่'
30. matichon (2022-04-07). ""ปารีณา"สุดเศร้า-ตัวชา พ้อไม่มีสภาให้ไป ตกงาน100% ดีดตัวออกกลุ่มไลน์พปชร.ทันที". มติชนออนไลน์.
31. "ด่วน! ศาลฎีกาชี้ 'ปารีณา' หลุด ส.ส.คดีรุกป่า ลุยเลือกตั้งซ่อม 45 วัน". เดลินิวส์.
32. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ประจำปี ๒๕๕๖ 2022-04-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๓๐ ตอนที่ ๓๐ ข หน้า ๓๐, ๖ ธันวาคม ๒๕๕๖
33. ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือกและเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ประจำปี ๒๕๕๓ 2022-11-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๑๒๗ ตอนที่ ๑๔ ข หน้า ๖๑, ๘ ธันวาคม ๒๕๕๓