ปรากฏการณ์ 2012 ประกอบด้วยขอบเขตความเชื่อทางโลกาวินาศศาสตร์ว่าจะมีเหตุการณ์อันนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงหรือวินาศภัยฉับพลันเกิดขึ้นในวันที่ 21 ธันวาคม ค.ศ. 2012 ซึ่งวันนั้นกล่าวกันว่าเป็นวันสิ้นสุดของวัฏจักร 5,125 ปี มีการเสนอข้อสนับสนุนทางดาราศาสตร์และสูตรพยากรณ์ที่เกี่ยวข้องกับวันดังกล่าวออกมาเป็นจำนวนมาก แต่ทั้งหมดล้วนไม่ได้รับการยอมรับจากวิชาการกระแสหลัก
การเปลี่ยนผ่านนี้ ขบวนการตีความว่า วันนั้นเป็นจุดเริ่มต้นของเวลาซึ่งโลกและพลโลกอาจมีการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพหรือทางจิตวิญญาณในทางบวก และวันที่ 21 ธันวาคม ค.ศ. 2012 อาจเป็นจุดเริ่มต้นของยุคใหม่ คนอื่นเสนอว่า วันนั้นเป็นจุดสิ้นสุดของโลกหรือมหันตภัยที่คล้ายกัน มีการเสนอสมมติสภาพการสิ้นสุดของโลกต่าง ๆ ตั้งแต่การมาถถึงของโซลาร์แม็กซิมัมครั้งถัดไป ปฏิกิริยาระหว่างโลกกับหลุมดำ ณ ใจกลางดาราจักร หรือการชนกับดาวเคราะห์ชื่อ "นิบิรุ"
นักวิชาการหลายสาขาไม่สนใจความคิดว่าจะเกิดมหันตภัยใน ค.ศ. 2012 นักวิชาการเรื่องมายาอาชีพกล่าวว่า การคาดคะเนเคราะห์ที่ใกล้เข้ามานั้นไม่เคยถูกพบในบันทึกมายาดั้งเดิมเท่าที่มีอยู่เลย และความคิดที่ว่าปฏิทินแบบนับยาว "สิ้นสุด" ลงใน ค.ศ. 2012 เป็นการตีความประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมมายาที่ผิด มายาสมัยใหม่ไม่สนใจว่าวันดังกล่าวมีความสำคัญ และแหล่งข้อมูลดั้งเดิมเกี่ยวกับประเด็นดังกล่าวมีน้อยและไม่ลงรอยกัน โดยเสนอว่า มีการตกลงที่เป็นสากลน้อยมากถึงไม่มีเลยในหมู่พวกเขาว่าหากจะมีอะไรเกิดขึ้น วันดังกล่าวน่าจะมีความหมายอย่างไร นอกจากนั้น นักดาราศาสตร์และนักวิทยาศาสตร์อื่น ๆ เห็นว่าการทำนายวันสิ้นโลกเป็นการสรุปผลโดยปราศจากเหตุผล โดยกล่าวว่าเหตุการณ์ที่คาดการณ์ไว้นั้นขัดแย้งกับการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์อย่างง่าย
ปฏิทินแบบนับยาวเมโสอเมริกา
เดือนธันวาคม ค.ศ. 2012 เป็นการสิ้นสุดของแบ็กทัน (b'ak'tun) ระยะเวลาในปฏิทินแบบนับยาวเมโสอเมริกาซึ่งถูกใช้ในอเมริกากลางก่อนการมาถึงของชาวยุโรป แม้ปฏิทินดังกล่าวน่าจะคิดค้นขึ้นโดยมากที่สุด แต่ได้กลายมามีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับอารยธรรมมายา ซึ่งยุคคลาสสิกของมายากินเวลาตั้งแต่ ค.ศ. 250 ถึง 900ระบบการเขียนของมายาคลาสสิกได้ถอดรหัสไว้อย่างชัดเจน หมายความว่า รวมเรื่องเขียนของมายาและแผ่นวัตถุที่ได้รับการจารึกอยู่รอดมาได้จากก่อนการยึดครองของชาวยุโรป
ไม่เหมือนกับ (tzolk'in) 260 วันที่ชาวมายายังใช้ในปัจจุบัน ปฏิทินแบบนับยาวเป็นแบบตรงมากกว่าวัฏจักร และรักษาเวลาคร่าว ๆ หน่วยละ 20 คือ 20 คิน (วัน) เป็น 1 อุยนัล, 18 อุยนัล (360 วัน) เป็น 1 ทัน, 20 ทัน เป็น 1 คาทัน และ 20 คาทัน (144,000 วัน) เป็น 1 แบ็กทัน สำหรับวิธีการอ่าน วันที่มายา 8.3.2.10.15 จะหมายถึง 8 แบ็กทัน 3 คาทัน 2 ทัน 10 อุยนัล และ 15 คิน
วันสิ้นโลก
ในวรรณกรรมมายามีประเพณีเกี่ยวกับ "ยุคสมัยของโลก" อย่างชัดเจน แต่บันทึกได้ถูกบิดเบือนไป ทิ้งให้ความเป็นไปได้หลายประการต้องตีความต่อไป ตาม บันทึกตำนานที่รวบรวมรายละเอียดของตำนานสร้างโลกซึ่งเป็นที่รู้จักกันในหมู่แห่งที่สูงยุคอาณานิคม เรากำลังอาศัยอยู่ในโลกที่สี่โพโพล วูห์อธิบายว่า พระเจ้าสร้างโลกที่ล้มแล้วขึ้นมาก่อนสามใบ ตามด้วยโลกที่สี่ที่สัมฤทธิ์ผล ซึ่งมนุษยชาติถูกจัดให้อยู่อาศัย ในปฏิทินแบบนับยาวมายา โลกที่แล้วสิ้นสุดหลัง 13 แบ็กทัน หรือราว 5,125 ปี "วันที่ศูนย์" ของปฏิทินแบบนับยาวเป็นจุดในอดีตที่เป็นจุดสิ้นสุดของโลกที่สามและเป็นจุดเริ่มต้นของโลกปัจจุบัน ซึ่งตรงกับวันที่ 11 หรือ 13 สิงหาคม 3114 ปีก่อนคริสตกาลในปฏิทินก่อนเกรโกเรียน นี่หมายความว่าโลกที่สี่จะมาถึงจุดสิ้นสุดของแบ็กทันที่สิบสามเช่นเดียวกัน หรือวันที่มายา 13.0.0.0.0 หรือตรงกับวันที่ 21 ธันวาคม ค.ศ. 2012
ใน ค.ศ. 1957 ผู้เชี่ยวชาญเรื่องมายาและนักดาราศาสตร์ โม วูสเตอร์ มาเคมสัน เขียนว่า "การครบรอบของวัฎจักรใหญ่นาน 13 แบ็กทันจะมีความสำคัญสูงสุดต่อชาวมายา" ใน ค.ศ. 1966 ไมเคิล ดี. โคล เขียนในหนังสือเดอะมายา ว่า:
“ | มีข้อเสนอแนะ... ที่ว่าอาร์มาเกดดอนจะตามทันพลโลกที่เสื่อมทรามและการสรรค์สร้างทั้งหลายในวันสุดท้ายของ[แบ็กทัน]ที่สิบสาม ด้วยเหตุนี้ เอกภพของเราในปัจจุบันจะถูกทำลาย[ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 2012] เมื่อวัฏจักรใหญ่ของปฏิทินแบบนับยาวเวียนมาบรรจบอีกครั้งหนึ่ง | ” |
การคัดค้าน
"ไม่มีคำทำนายใด ๆ ในอารยธรรมมายาหรือแอซเท็คหรือเมโสอเมริกาอื่น ๆ ที่สนับสนุนว่าพวกเขาได้ทำนายการเปลี่ยนแปลงอย่างเฉียบพลันหรือสำคัญไม่ว่ารูปแบบใดก็ตามใน ค.ศ. 2012 ความคิดที่ว่าวัฏจักรใหญ่จะมาสิ้นสุดลงล้วนแต่เป็นความคิดที่เพิ่งเกิดขึ้นใหม่ทั้งสิ้น" |
—นักวิชาการเรื่องมายา มาร์ก ฟาน สโตน |
แม้นักวิชาการคนอื่นกล่าวซ้ำการตีความของโคลช่วงต้นคริสต์ทศวรรษ 1990 แต่นักวิจัยภายหลังกล่าวว่า การสิ้นสุดของแบ็กทันที่ 13 อาจเป็นเหตุควรเฉลิมฉลองก็เป็นได้ และมิได้เป็นจุดจบของปฏิทิน ใน ค.ศ. 1990 นักวิชาการเรื่องมายา ลินดา เชอเล และเดวิด ไฟรเดล แย้งว่าอารยธรรมมายา "มิได้เข้าใจว่านี่เป็นจุดจบแห่งการสรรค์สร้างตามที่หลายฝ่ายเสนอมา" ซูซาน มิลบราธ ภัณฑารักษ์ของส่วนศิลปะและโบราณคดีละตินอเมริกาที่พิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติฟลอริดากล่าวว่า "เราไม่มีบันทึกหรือความรู้ว่า [ชาวมายา]จะคิดว่าโลกจะมาถึงกาลสิ้นสุด" ใน ค.ศ. 2012 "สำหรับชาวมายาโบราณ มันเป็นการเฉลิมฉลองครั้งใหญ่ที่เวลาผ่านไปสิ้นสุดทั้งวัฏจักร" แซนดรา โนเบิล ผู้เป็นผู้อำนวยการมูลนิธิเพื่อความคืบหน้าในการศึกษาเมโสอเมริกาใน รัฐฟลอริดา กล่าว และ "การกุเรื่องขึ้นทั้งหมดและเป็นโอกาสทำเงินของคนจำนวนมาก" อี. วิลลิส แอนดรูส์ วี ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยอเมริกากลางมหาวิทยาลัยทูเลน (MARI) "เรารู้ว่าชาวมายาคิดว่ามีวัฎจักรอันหนึ่งก่อนหน้าวัฏจักรอันนี้ และนั่นสื่อว่าพวกเขารู้สึกสบายใจกับแนวคิดที่ว่าจะมีวัฏจักรต่อจากนี้อีก" นักโบราณคดีคนหนึ่งให้ข้อคิดเห็นเกี่ยวกับปฏิทินใหม่ที่พบในซุลตัน (Xultún) ว่า "มายาโบราณทำนายว่าโลกจะดำเนินต่อไป ว่า 7,000 ปีนับจากนี้ ทุกสิ่งจะเหมือนเดิมอย่างนี้ เราคอยมองหาจุดจบ ชาวมายากำลังมองหาการประกันว่าทุกสิ่งจะไม่เปลี่ยนแปลง มันเป็นทัศนะที่ต่างกันโดยสิ้นเชิง"
ปัจเจกบุคคลที่โดดเด่นหลายคนผู้เป็นตัวแทนของมายาแห่งกัวเตมาลาประณามการเสนอว่าโลกจะสิ้นสุดในแบ็กทันที่ 13 ริการ์โด กาคัส ประธานกลุ่มองค์การชนพื้นเมืองแห่งกัวเตมาลา (Colectivo de Organizaciones Indígenas de Guatemala) กล่าวว่า วันที่นั้นมิได้เป็นการสิ้นสุดของมนุษยชาติ หรือการเติมเต็มคำทำนายหายนะที่พบในมายาชีลัมบาลัม แต่วัฏจักรใหม่ "สมมุติการเปลี่ยนแปลงในการรับรู้ของมนุษย์" มาร์ติง ซากัลซอลแห่งผู้ตรวจการสิทธิมนุษยชนของกัวเตมาลา กล่าวว่า การสิ้นสุดของปฏิทินไม่มีอะไรเกี่ยวข้องกับจุดจบของโลก หรือ ค.ศ. 2012
ความเห็นร่วมก่อนหน้า
ความเห็นร่วมเกี่ยวกับมายากับอวสานวิทยาของชาวยุโรปสืบย้อนไปได้ถึงยุคคริสโตเฟอร์ โคลัมบัส ผู้รวบรวมผลงานชื่อ Libro de las profecias ระหว่างการเดินทางทางเรือใน ค.ศ. 1502 เมื่อเขาได้ยินเกี่ยวกับ "ไมอา" ครั้งแรกบนกัวนากา เกาะนอกชายฝั่งทางเหนือของฮอนดูรัส โดยได้รับอิทธิพลจากงานเขียนของบิชอปปีแยร์ ดิแอลลี โคลัมบัสเชื่อว่าการค้นพบดินแดน "ห่างไกลที่สุด" ของเขา (และยังรวมไปถึงชาวมายาเอง) มีการทำนายไว้แล้วและจะนำมาซึ่งการสิ้นโลก ความกลัวอนันตกาลแพร่ขยายไประหว่างช่วงแรกของการพิชิตของสเปนอันเป็นผลมาจากการทำนายทางโหราศาสตร์ที่ด้รับความนิยมในยุโรปถึงมหาอุทกภัยที่สองใน ค.ศ. 1524
ต้นคริสต์ทศวรรษ 1900 นักวิชาการชาวเยอรมัน แอร์นสท์ เฟิร์สเทมันน์ ตีความหน้าสุดท้ายว่า แสดงจุดจบของโลกในอุทกภัยที่ก่อให้เกิดความหายนะรุนแรง เขาอ้างถึงการทำลายล้างโลกและอะพอคะลิพส์ แม้เขาจะมิได้อ้างถึงแบ็กทันที่ 13 หรือ ค.ศ. 2012 และไม่ชัดเนว่าเขากำลังหมายถึงเหตุการณ์ในอนาคตหรือไม่ ความคิดของเขาถูกกล่าวซ้ำโดยนักโบราณคดี ซิลวานัส มอร์เลย์ ผู้ถอดความจากเฟิร์สเทมันน์โดยตรง และเสริมลงไปในรูปของมหาอุทกภัย ความเห็นเหล่านี้ภายหลังถูกกล่าวซ้ำในหนังสือ ดิแอนเชียนมายา ของมอร์เลย์ ฉบับตีพิมพ์ครั้งแรกซึ่งตีพิมพ์ใน ค.ศ. 1946
การกล่าวถึงแบ็กทันที่ 13 ของชาวมายา
"ถ้าผมได้มีโอกาสไปยังชุมชนที่พูดภาษามายันสักแห่งและถามผู้คนที่อยู่ที่นั่นว่าจะเกิดอะไรขึ้นในปี ค.ศ. 2012 พวกเขาก็คงไม่รู้จะตอบอะไรดี ว่าโลกกำลังจะถึงกาลสิ้นสุดอย่างนั้นหรือ พวกเขาไม่เชื่อคุณหรอก พวกเรามีปัญหาจริง ๆ อยู่แล้วในเวลานี้ เช่นฝน" |
—โฮเซ อุชง |
ชาวมายาในปัจจุบันทั้งหมดมิได้ยึดติดกับความสำคัญของแบ็กทันที่ 13 มากนัก ถึงแม้ว่าชนเผ่ามายันบางเผ่าซึ่งอาศัยอยู่บริเวณที่ราบสูงกัวเตมาลาจะยังคงใช้ระบบรอบปฏิทินกันอยู่ แต่ปฏิทินแบบนับยาวเป็นปฏิทินที่ใช้กันเพียงอย่างเดียวในสมัยคลาสสิก แต่ปัจจุบันได้รับการค้นพบเฉพาะการค้นหาของนักโบราณคดีเท่านั้น ผู้อาวุโสชาวมายัน อะโปลินาริโอ ชิลี พิกซ์ตัน และนักโบราณคดีชาวเม็กซิกัน กุยเลอโม เบอร์นอล ทั้งสองได้กล่าวว่า "การสิ้นโลก" เป็นแนวคิดตะวันตกซึ่งมีเพียงส่วนน้อยหรือไม่มีส่วนใดเลยที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อของชาวมายา เบอร์นอลเชื่อว่าแนวคิดดังกล่าวได้รับการยัดเยียดให้แก่ชาวมายาโดยชาวตะวันตก เนื่องจากตำนานอภินิหารของพวกเขา "ใช้ไปจนหมดแล้ว"
การให้ความสำคัญต่อแบ็กทันที่ 13 ของชาวมายาสมัยคลาสสิกยังคงไม่เป็นที่ทราบกันแน่ชัด จารึกมายาสมัยคลาสสิกส่วนใหญ่มุ่งเขียนถึงประวัติศาสตร์และไม่ได้เขียนคำนายอะไรไว้เลย อย่างไรก็ตาม มีหลักฐานสองชิ้นในคลังข้อมูลประวัติศาสตร์มายาที่อาจกล่าวถึงจุดสิ้นสุดของแบ็กทันที่ 13: อนุสาวรีย์ทอร์ทูกัวโร 6 และชีลัมบาลัม ซึ่งอาจมีความเป็นไปได้เช่นเดียวกัน
วันที่หลังแบ็กทันที่ 13
บางครั้ง จารึกมายาได้อ้างถึงเหตุการณ์ที่ถูกทำนายไว้ในอนาคตหรือการระลึกถึงที่จะเกิดขึ้นหลังจากการสิ้นสุดของแบ็กทันที่ 13 การระบุดังกล่าวนี้ส่วนใหญ่อยู่ในรูปของ "วันที่ระยะห่าง" การระบุแบบนี้จะระบุวันที่ในปฏิทินแบบนับยาว พร้อมกับตัวเลขระยะห่าง ซึ่งเมื่อบวกเพิ่มเข้าไปในวันที่ของปฏิทินแบบนับยาวแล้ว จะทำให้ทราบว่าเหตุการณ์นั้นจะเกิดขึ้นเมื่อใดในอนาคตได้ บนแผ่นกระดานด้านตะวันตกที่ในปาเลงเก ส่วนหนึ่งของข้อความเสนอเหตุการณ์ในอนาคตถึงการครบรอบปฏิทินที่ 80 ของการขึ้นครองราชย์ของผู้ปกครองปาเลงเก คินิช จานาบ ปากาล (ตรงกับวันที่ 9.9.2.4.8 หรือตรงกับวันที่ 27 กรกฎาคม 615 ศักราชกลาง ในปฏิทินก่อนเกรโกเรียน ซึ่งสามารถคำนวณได้โดยใช้วันที่ประสูติของปากาลเป็นตัวตั้ง (9.8.9.13.0) บวกเข้ากับตัวเลขระยะห่าง 10.11.10.5.8 การคำนวณดังกล่าวตรงกับการครบรอบปฏิทินที่ 80 นับตั้งแต่การขึ้นครองราชย์ของปากาล ซึ่งเกิดขึ้นในอนาคตถึง 4,000 ปี หรือตรงกับวันที่ 21 ตุลาคม ค.ศ. 4772
อีกตัวอย่างหนึ่ง คือ ศิลาจารึก 1 ที่ ซึ่งกล่าวถึงวันที่ในหน่วยยี่สิบเหนือแบ็กทันขึ้นไปอีก โดยกล่าวว่ามันคือปีที่เกิดขึ้นถัดจากนี้ไปอีก 4.134105 × 1028 ปี หรือระยะเวลาที่ห่างจากปัจจุบันเท่ากันในอดีต แต่ไม่ว่าจะเป็นอย่างไรก็ตาม วันที่ดังกล่าวคิดเป็น 1018 เท่าเมื่อเทียบกับอายุปัจจุบันของเอกภพ ซึ่งได้แสดงให้เห็นว่าไม่ใช่ชาวมายันทั้งหมดที่พิจารณาว่าวัฏจักรยาว 5,125 ปีมีความสำคัญที่สุด
อ้างอิง
- Sitler 2006
- Defesche 2007
- G. Jeffrey MacDonald (March 27, 2007). "Does Maya calendar predict 2012 apocalypse?". USA Today. สืบค้นเมื่อ 2009-10-14.
- 2012 Maya Calendar Mystery and Math, Surviving Yucatan
- Benjamin Anastas (1 July 2007). "The Final Days" (reproduced online, at ). . New York. p. Section 6, p. 48. สืบค้นเมื่อ 18 May 2009.
- "2012: Shadow of the Dark Rift". NASA. 2011. สืบค้นเมื่อ 28 October 2012.
- David Webster (September 25, 2007). "The Uses and Abuses of the Ancient Maya" (PDF). The Emergence of the Modern World Conference, Otzenhausen, Germany: . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (pdf)เมื่อ 2009-11-09. สืบค้นเมื่อ 2009-10-14.
{{}}
: ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - Aveni 2009, 32–33, 48–51
- "2012: Beginning of the End or Why the World Won't End?". NASA.
- Jorge Pérez de Lara and John Justeson (2006). "Photographic Documentation of Monuments with Epi-Olmec Script/Imagery" (PDF). Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies. สืบค้นเมื่อ 2009-11-03.
- Andrew K. Scherer (2007). "Population structure of the classic period Maya". American Journal of Physical Anthropology. 132 (3): 367–380. doi:10.1002/ajpa.20535. PMID 17205548.
- Marcus, Joyce (1976). "The Origins of Mesoamerican Writing". Annual Review of Anthropology. 5: 25–67. doi:10.1146/annurev.an.05.100176.000343. JSTOR 2949303.
- Schele and Freidel 1990, p. 246
- Vincent H. Malmström (March 19, 2003). (PDF). Dartmouth College. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (pdf)เมื่อ 2009-06-11. สืบค้นเมื่อ 2009-05-26.
{{}}
: ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - Gregory M. Severin. "The Paris Codex: Decoding an Astronomical Ephemeris". In Transactions of the American Philosophical Society, New Series, Vol. 71, No. 5 (1981). p. 75.
- Schele and Freidel 1990, pp.429–430
- Michael Finley (2003). "The Correlation Question". The Real Maya Prophecies: Astronomy in the Inscriptions and Codices. Maya Astronomy. จากแหล่งเดิมเมื่อ 2006-12-07. สืบค้นเมื่อ 2007-05-11.
- Makemson, Maude Worcester (June 1957). "The miscellaneous dates of the Dresden Codex". Publications of the Vassar College Observatory. 6: i. Bibcode:1957PVasO...6....1M.
- Coe 1966, p. 149
- Mark Van Stone. "2012 FAQ (Frequently Asked Questions)". FAMSI. สืบค้นเมื่อ 2010-03-02.
- Carrasco 1990, p. 39; Gossen and Leventhal 1993, p. 191.
- Milbrath 1999, p. 4
- Schele and Freidel 1990, pp. 81–82, 430–431
- Susan Milbrath, Curator of Latin American Art and Archaeology, Florida Museum of Natural History, quoted in USA Today, Wednesday, March 28, 2007, p. 11D
- "The Sky Is Not Falling" 2011-04-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน New Wave, Tulane University, June 25, 2008.
- Vance, Eric (10 May 2012). "Unprecedented Maya Mural Found, Contradicts 2012 "Doomsday" Myth". National Geographic. สืบค้นเมื่อ 11 May 2012.
- Àngels Maso (2010). . Prensa Libre. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 10 January 2012. สืบค้นเมื่อ 1 January 2012.
{{}}
: ระบุ|accessdate=
และ|access-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archivedate=
และ|archive-date=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)); ระบุ|archiveurl=
และ|archive-url=
มากกว่าหนึ่งรายการ ((help)) - Hoopes 2011
- Förstemann 1906: 264
- Morley 1915: 32
- Mark Stevenson (2009). . Associated Press. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-04-16. สืบค้นเมื่อ 2009-10-12.
- David Stuart (October 11, 2009). "Q & A about 2012". Maya Decipherment. สืบค้นเมื่อ 2009-10-14.
- The end of time: Maya calendar runs out soon, but don't panic, Rory Carroll, The Guardian, 13 October 2009, retrieved 22 October 2009
- Houston and Stuart 1996
- Schele (1992, pp.93–95)
- Schele and Freidel (1990, p.430)
- Aveni 2009, 49
บรรณานุกรม
- (1992). The Transformative Vision: Reflections on the Nature and History of Human Expression (1st ed.). Flagstaff, AZ: Light Technology Publications. ISBN .
- (1987). The Mayan Factor: Path Beyond Technology. Rochester, VT: Inner Traditions/Bear and Company. ISBN .
- ; Hartung, H. (2000). "Water, Mountain, Sky: The Evolution of Site Orientations in Southeastern Mesoamerica". ใน Keber, E. Quiñones (บ.ก.). Precious Greenstone Precious Feather. Lancaster, CA: Labyrinthos.
- Aveni, Anthony (2009). The End of Time: The Maya Mystery of 2012. Boulder, Colorado: University Press of Colorado. ISBN .
- Barkun, Michael (2006). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Comparative studies in religion and society series, no. 15 (1st pbk print ed.). Berkeley: University of California Press. ISBN . OCLC 255948700.
- Boone, Elizabeth H. (1982). Zelia Nuttall (บ.ก.). The Book of the Life of the Ancient Mexicans, Containing an Account of Their Rites and Superstitions: An Anonymous Hispano-Mexican Manuscript Preserved at the Biblioteca Nazionale Centrale, Florence, Italy (Reprint of 1903 edition with additional commentary). Berkeley.: University of California Press.
- Callaway, Carl (2011). "Cosmogony and Prophecy: Maya Era Day Cosmology in the Context of the 2012 Prophecy". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 192–202. Bibcode:2011IAUS..278..192C. doi:10.1017/S1743921311012622.
- Campion, Nicholas (2011). "The 2012 Mayan Calendar Prophecies in the Context of the Western Millenarian Tradition". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 249–254. Bibcode:2011IAUS..278..249C. doi:10.1017/S1743921311012671.
- Carrasco, David (1990). Religions of Mesoamerica: Cosmovision and Ceremonial Centers. Religious traditions of the world [series]. San Francisco, California: . ISBN . OCLC 20996347.
- Carlson, John B. (2011). "Lord of the Maya Creations on His Jaguar Throne: The Eternal Return of Elder Brother God L to Preside Over the 21 December 2012 Transformation". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 203–213. Bibcode:2011IAUS..278..203C. doi:10.1017/S1743921311012634.
- Carlson, John S.; Mark Van Stone (2011). "The 2012 Phenomenon: Maya Calendar, Astronomy, and Apocalypticism in the Worlds of Scholarship and Global Popular Culture". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 178–185. Bibcode:2011IAUS..278..178C. doi:10.1017/S1743921311012609.
- Coe, Michael D. (1966). The Maya. Ancient peoples and places series, no. 52 (1st ed.). London: Thames and Hudson. ISBN . OCLC 318157568.
- Coe, Michael D. (1980). The Maya. Ancient peoples and places series, no. 10 (2nd ed.). London: Thames and Hudson. ISBN .
- Coe, Michael D. (1984). The Maya. Ancient peoples and places series (3rd ed.). London: Thames and Hudson. ISBN .
- Coe, Michael D. (1992). Breaking the Maya Code. London: Thames and Hudson. ISBN . OCLC 26605966.
- Coe, Michael D. (1999). The Maya. Ancient peoples and places series (6th, fully revised and expanded ed.). London and New York: . ISBN . OCLC 59432778.
- Jorge Pérez de Lara; John Justeson (2006). "Photographic Documentation of Monuments with Epi-Olmec Script/Imagery" (PDF). Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies. สืบค้นเมื่อ 3 November 2009.
- Eberl, Markus; Christian Prager (2005). "Bʼolon Yokteʼ Kʼuh: Maya conceptions of war, conflict, and the underworld". ใน Peter Eeckhout; Geneviève Le Fort (บ.ก.). . British Archaeological Reports International Series, no. 1385. Oxford, UK: John and Erika Hedges Ltd. pp. 28–36. ISBN . OCLC 254728446.
- (1982). The Ancient Future of the Itza: The Book of Chilam Balam of Tizimin. The Texas Pan American series (Text of Chilam Balam de Tizimín MS. translated and annotated by Munro S. Edmonson; 1st English trans. ed.). Austin: University of Texas Press. ISBN . OCLC 11318551. (ในภาษามายายูกาตันและอังกฤษ)
- (1988). The Book of the Year: Middle American Calendrical Systems. Salt Lake City: . ISBN . OCLC 17650412.
- Freidel, David; Schele, Linda; Parker, Joy (1993). Maya Cosmos: Three thousand years on the shaman's path. New York: . ISBN . OCLC 27430287.
- Gelfer, Joseph, บ.ก. (2011). 2012: Decoding the Counterculture Apocalypse. London: . ISBN .
- Gossen, Gary; Richard M. Leventhal (1993). "The topography of ancient Maya religious pluralism: a dialogue with the present". ใน Jeremy A. Sabloff; John S. Henderson (บ.ก.). Lowland Maya Civilization in the Eighth Century A.D.: A Symposium at Dumbarton Oaks, 7th and 8 October 1989. Washington, D.C.: . pp. 185–217. ISBN . OCLC 25547151.
- Grofe, Michael (2011). "Measuring Deep Time: The Sidereal Year and the Tropical Year in Maya Inscriptions". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 214–230. Bibcode:2011IAUS..278..214G. doi:10.1017/S1743921311012646.
- Gronemeyer, Sven; MacLeod, Barbara (2010). "What Could Happen in 2012: A Re-Analysis of the 13-Bakʼtun Prophecy on Tortuguero Monument 6" (PDF). Wayeb Notes. 34: 1–68. ISSN 1379-8286. OCLC 298471525.
- (1995). Fingerprints of the Gods. New York: Crown Publishers, Inc. ISBN .
- (1996). New Age Religion and Western Culture: Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Studies in the histories of religions series, no. 72. Leiden, Netherlands: . ISBN . ISSN 0169-8834. OCLC 35229227.
- Hoopes, John W. (2009). "Review – The End of Time: The Maya Mystery of 2012, by Anthony Aveni and 2012: Science and Prophecy of the Ancient Maya, by Mark Van Stone" (PDF). Archaeoastronomy: The Journal of Astronomy in Culture. 22: 139–145. ISSN 0190-9940.
- Hoopes, John W. (2011a). "A Critical History of 2012 Mythology" (PDF). Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 240–248. Bibcode:2011IAUS..278..240H. doi:10.1017/S174392131101266X.
- Hoopes, John W. (2011b). "Mayanism Comes of (New) Age". ใน Joseph Gelfer (บ.ก.). 2012: Decoding the Counterculture Apocalypse. London: Equinox Publishing. pp. 38–59. ISBN .
- Hoopes, John W. (2011c). "New Age Sympathies and Scholarly Complicities: The History and Promotion of 2012 Mythology". Archaeoastronomy: The Journal of Astronomy in Culture. 24: 180–201. ISSN 0190-9940.
- Hoopes, John W. (30 December 2011). "What You Should Know About 2012: Answers to 13 Questions". Psychology Today.
- Hoopes, John W. (2012). "The Hidden History of 2012". . 285: 40–43.
- (1998). Maya Cosmogenesis 2012: The True Meaning of the Maya Calendar End-Date. Rochester, VT: . ISBN .
- (2009). The 2012 Story: The Myths, Fallacies, and Truth Behind the Most Intriguing Date in History. Los Angeles, CA: Tarcher. ISBN .
- Luxton, Richard N. (1996). The Book of Chumayel: The Counsel Book of the Yucatec Maya, 1539–1638. Walnut Creek, CA: Agaean Park Press. ISBN .
- MacLeod, Barbara (2011). "The God's Grand Costume Ball: A Classic Maya Prophecy for the Close of the Thirteenth Bakʼtun". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 231–239. Bibcode:2011IAUS..278..231M. doi:10.1017/S1743921311012658.
- Makemson, Maude Worcester (1951). The Book of the Jaguar Priest: a translation of the Book of Chilam Balam of Tizimin, with commentary. New York: H. Schuman. OCLC 537810.
- Makemson, Maude Worcester (June 1957). "The miscellaneous dates of the Dresden Codex". Publications of the Vassar College Observatory. 6: i. Bibcode:1957PVasO...6....1M.
- McKenna, Terence and Dennis (1975). The Invisible Landscape: Mind, Hallucinogens, and the I Ching (1st ed.). Seabury. ISBN .
- McKenna, Terence and Dennis (1993). The Invisible Landscape: Mind, Hallucinogens, and the I Ching. HarperCollins. ISBN .
- Meeus, Jean (1997). Ecliptic and galactic equator. Mathematical Astronomy Morsels. Richmond, VA: Willmann-Bell. ISBN . OCLC 36126686.
- Milbrath, Susan (1999). Star Gods of the Maya: Astronomy in Art, Folklore, and Calendars. The Linda Schele series in Maya and pre-Columbian studies. Austin: University of Texas Press. ISBN . OCLC 40848420.
- ; (1993). The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya: An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion. London: . ISBN . OCLC 27667317.
- Morley, Sylvanus (1983). The Ancient Maya (4th ed.). Palo Alto, CA: Stanford University Press. ISBN .
- Nuttall, Zelia, บ.ก. (1903). The Book of the Life of the Ancient Mexicans, Containing an Account of Their Rites and Superstitions: An Anonymous Hispano-Mexican Manuscript Preserved at the Biblioteca Nazionale Centrale, Florence, Italy. Berkeley, CA: University of California.
- (2006). 2012: The Return of Quetzalcoatl. New York: . ISBN . OCLC 62421298.
- Roys, Ralph (1967). The Book of Chilam Balam of Chuyamel. Charleston, South Carolina: Forgotten Books. ISBN .
- Rice, Prudence M. (2007). Maya calendar origins: monuments, mythistory, and the materialization of time. Austin: University of Texas Press. ISBN .
- (1992). "A New Look at the Dynastic History of Palenque". ใน Victoria R. Bricker (Volume), with Patricia A. Andrews (บ.ก.). Supplement to the Handbook of Middle American Indians, Vol. 5: Epigraphy. Austin: University of Texas Press. pp. 82–109. ISBN . OCLC 23693597.
- ; Freidel, David (1990). A Forest of Kings: The Untold Story of the Ancient Maya (pbk reprint ed.). New York: . ISBN . OCLC 145324300.
- Severin, Gregory M. (1981). "The Paris Codex: Decoding an Astronomical Ephemeris". Transactions of the American Philosophical Society. 71 (5): 1–101. doi:10.2307/1006397. JSTOR 1006397.
- Schilling, Govert (2008). The Hunt For Planet X: New Worlds and the Fate of Pluto. Springer. ISBN .
- Matthew J. Sharps; Schuyler W. Liao; Megan R. Herrera (January–February 2013). "It's the End of the World and They Don't Feel Fine: The Psychology of December 21, 2012". . 37 (1).
- South, Stephanie (2009). 2012: Biography of a Time Traveler, The Journey of José Argüelles. Franklin Lakes, New Jersey: New Page Books. ISBN .
- Spencer, Neil (2000). "Love Shall Steer the Stars – The Long Dawning of the Age of Aquarius". True as the Stars Above. ISBN .
- Van Stone, Mark (2008). "It's Not the End of the World: What the Ancient Maya Tell Us About 2012". FAMSI.
- Van Stone, Mark (2011). "It's Not the End of the World: Emic Evidence for Local Diversity in the Maya Long Count". Proceedings of the International Astronomical Union. 7: 186–191. Bibcode:2011IAUS..278..186V. doi:10.1017/S1743921311012610.
- Voss, Alexander (2006). "Astronomy and Mathematics". ใน Nikolai Grube (บ.ก.). Maya: Divine Kings of the Rain Forest. Eva Eggebrecht and Matthias Seidel (assistant eds.). Cologne: Könemann. pp. 130–143. ISBN . OCLC 71165439.
- Wagner, Elizabeth (2006). "Maya Creation Myths and Cosmography". ใน Nikolai Grube (บ.ก.). Maya: Divine Kings of the Rain Forest. Eva Eggebrecht and Matthias Seidel (assistant eds.). Cologne: Könemann. pp. 280–293. ISBN . OCLC 71165439.
- (1975). Mexico Mystique: The Coming Sixth World of Consciousness. Chicago, Illinois: . ISBN . OCLC 1364766.
- Whitesides, Kevin; John W. Hoopes (2012). "Seventies Dreams and 21st Century Realities: The Emergence of 2012 Mythology". Zeitschrift für Anomalistik. 12: 50–74.
- Wright, Ronald (2005). Stolen Continents: 500 Years of Conquest and Resistance in the Americas. Mariner. pp. 165–166. ISBN .
- York, Michael (1995). The Emerging Network: A Sociology of the New Age and Neo-Pagan Movements. Lanham, MD: . ISBN . OCLC 31604796.
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
praktkarn 2012 prakxbdwykhxbekhtkhwamechuxthangolkawinassastrwacamiehtukarnxnnamasungkarepliynaeplnghruxwinasphychbphlnekidkhuninwnthi 21 thnwakhm kh s 2012 sungwnnnklawknwaepnwnsinsudkhxngwtckr 5 125 pi mikaresnxkhxsnbsnunthangdarasastraelasutrphyakrnthiekiywkhxngkbwndngklawxxkmaepncanwnmak aetthnghmdlwnimidrbkaryxmrbcakwichakarkraaeshlkwnthiinaebb bnfngtawnxxkkhxng Stela C cak aesdngthungwnsudthay sungxanwa 13 0 0 0 0 4 8 aelamkcamikhwamsmphnthkbwnthi 11 hrux 13 singhakhm 3114 kxnkhristkalin swnwnthi 13 0 0 0 0 4 3 mkcamikhwamsmphnthkbwnthi 21 hrux 23 thnwakhm kh s 2012 karepliynphanni khbwnkartikhwamwa wnnnepncuderimtnkhxngewlasungolkaelaphlolkxacmikarepliynaeplngthangkayphaphhruxthangcitwiyyaninthangbwk aelawnthi 21 thnwakhm kh s 2012 xacepncuderimtnkhxngyukhihm khnxunesnxwa wnnnepncudsinsudkhxngolkhruxmhntphythikhlaykn mikaresnxsmmtisphaphkarsinsudkhxngolktang tngaetkarmaththungkhxngoslaraemksimmkhrngthdip ptikiriyarahwangolkkbhlumda n icklangdarackr hruxkarchnkbdawekhraahchux nibiru nkwichakarhlaysakhaimsnickhwamkhidwacaekidmhntphyin kh s 2012 nkwichakareruxngmayaxachiphklawwa karkhadkhaenekhraahthiiklekhamannimekhythukphbinbnthukmayadngedimethathimixyuely aelakhwamkhidthiwaptithinaebbnbyaw sinsud lngin kh s 2012 epnkartikhwamprawtisastraelawthnthrrmmayathiphid mayasmyihmimsnicwawndngklawmikhwamsakhy aelaaehlngkhxmuldngedimekiywkbpraedndngklawminxyaelaimlngrxykn odyesnxwa mikartklngthiepnsaklnxymakthungimmielyinhmuphwkekhawahakcamixairekidkhun wndngklawnacamikhwamhmayxyangir nxkcaknn nkdarasastraelankwithyasastrxun ehnwakarthanaywnsinolkepnkarsrupphlodyprascakehtuphl odyklawwaehtukarnthikhadkarniwnnkhdaeyngkbkarsngektkarnthangdarasastrxyangngayptithinaebbnbyawemosxemrikaeduxnthnwakhm kh s 2012 epnkarsinsudkhxngaebkthn b ak tun rayaewlainptithinaebbnbyawemosxemrikasungthukichinxemrikaklangkxnkarmathungkhxngchawyuorp aemptithindngklawnacakhidkhnkhunodymakthisud aetidklaymamikhwamekiywkhxngxyangiklchidkbxarythrrmmaya sungyukhkhlassikkhxngmayakinewlatngaet kh s 250 thung 900rabbkarekhiynkhxngmayakhlassikidthxdrhsiwxyangchdecn hmaykhwamwa rwmeruxngekhiynkhxngmayaaelaaephnwtthuthiidrbkarcarukxyurxdmaidcakkxnkaryudkhrxngkhxngchawyuorp imehmuxnkb tzolk in 260 wnthichawmayayngichinpccubn ptithinaebbnbyawepnaebbtrngmakkwawtckr aelarksaewlakhraw hnwyla 20 khux 20 khin wn epn 1 xuynl 18 xuynl 360 wn epn 1 thn 20 thn epn 1 khathn aela 20 khathn 144 000 wn epn 1 aebkthn sahrbwithikarxan wnthimaya 8 3 2 10 15 cahmaythung 8 aebkthn 3 khathn 2 thn 10 xuynl aela 15 khin wnsinolk inwrrnkrrmmayamipraephniekiywkb yukhsmykhxngolk xyangchdecn aetbnthukidthukbidebuxnip thingihkhwamepnipidhlayprakartxngtikhwamtxip tam bnthuktananthirwbrwmraylaexiydkhxngtanansrangolksungepnthiruckkninhmuaehngthisungyukhxananikhm erakalngxasyxyuinolkthisiophophl wuhxthibaywa phraecasrangolkthilmaelwkhunmakxnsamib tamdwyolkthisithismvththiphl sungmnusychatithukcdihxyuxasy inptithinaebbnbyawmaya olkthiaelwsinsudhlng 13 aebkthn hruxraw 5 125 pi wnthisuny khxngptithinaebbnbyawepncudinxditthiepncudsinsudkhxngolkthisamaelaepncuderimtnkhxngolkpccubn sungtrngkbwnthi 11 hrux 13 singhakhm 3114 pikxnkhristkalinptithinkxnekrokeriyn nihmaykhwamwaolkthisicamathungcudsinsudkhxngaebkthnthisibsamechnediywkn hruxwnthimaya 13 0 0 0 0 hruxtrngkbwnthi 21 thnwakhm kh s 2012 in kh s 1957 phuechiywchayeruxngmayaaelankdarasastr om wusetxr maekhmsn ekhiynwa karkhrbrxbkhxngwdckrihynan 13 aebkthncamikhwamsakhysungsudtxchawmaya in kh s 1966 imekhil di okhl ekhiyninhnngsuxedxamaya wa mikhxesnxaena thiwaxarmaekddxncatamthnphlolkthiesuxmthramaelakarsrrkhsrangthnghlayinwnsudthaykhxng aebkthn thisibsam dwyehtuni exkphphkhxngerainpccubncathukthalay ineduxnthnwakhm kh s 2012 emuxwtckrihykhxngptithinaebbnbyawewiynmabrrcbxikkhrnghnung karkhdkhan immikhathanayid inxarythrrmmayahruxaexsethkhhruxemosxemrikaxun thisnbsnunwaphwkekhaidthanaykarepliynaeplngxyangechiybphlnhruxsakhyimwarupaebbidktamin kh s 2012 khwamkhidthiwawtckrihycamasinsudlnglwnaetepnkhwamkhidthiephingekidkhunihmthngsin nkwichakareruxngmaya mark fan sotn aemnkwichakarkhnxunklawsakartikhwamkhxngokhlchwngtnkhristthswrrs 1990 aetnkwicyphayhlngklawwa karsinsudkhxngaebkthnthi 13 xacepnehtukhwrechlimchlxngkepnid aelamiidepncudcbkhxngptithin in kh s 1990 nkwichakareruxngmaya linda echxel aelaedwid ifredl aeyngwaxarythrrmmaya miidekhaicwaniepncudcbaehngkarsrrkhsrangtamthihlayfayesnxma susan milbrath phntharkskhxngswnsilpaaelaobrankhdilatinxemrikathiphiphithphnthprawtisastrthrrmchatiflxridaklawwa eraimmibnthukhruxkhwamruwa chawmaya cakhidwaolkcamathungkalsinsud in kh s 2012 sahrbchawmayaobran mnepnkarechlimchlxngkhrngihythiewlaphanipsinsudthngwtckr aesndra onebil phuepnphuxanwykarmulnithiephuxkhwamkhubhnainkarsuksaemosxemrikain rthflxrida klaw aela karkueruxngkhunthnghmdaelaepnoxkasthaenginkhxngkhncanwnmak xi willis aexndrus wi phuxanwykarsthabnwicyxemrikaklangmhawithyalythueln MARI eraruwachawmayakhidwamiwdckrxnhnungkxnhnawtckrxnni aelannsuxwaphwkekharusuksbayickbaenwkhidthiwacamiwtckrtxcaknixik nkobrankhdikhnhnungihkhxkhidehnekiywkbptithinihmthiphbinsultn Xultun wa mayaobranthanaywaolkcadaenintxip wa 7 000 pinbcakni thuksingcaehmuxnedimxyangni erakhxymxnghacudcb chawmayakalngmxnghakarpraknwathuksingcaimepliynaeplng mnepnthsnathitangknodysineching pceckbukhkhlthioddednhlaykhnphuepntwaethnkhxngmayaaehngkwetmalapranamkaresnxwaolkcasinsudinaebkthnthi 13 rikarod kakhs prathanklumxngkhkarchnphunemuxngaehngkwetmala Colectivo de Organizaciones Indigenas de Guatemala klawwa wnthinnmiidepnkarsinsudkhxngmnusychati hruxkaretimetmkhathanayhaynathiphbinmayachilmbalm aetwtckrihm smmutikarepliynaeplnginkarrbrukhxngmnusy marting saklsxlaehngphutrwckarsiththimnusychnkhxngkwetmala klawwa karsinsudkhxngptithinimmixairekiywkhxngkbcudcbkhxngolk hrux kh s 2012 khwamehnrwmkxnhna khwamehnrwmekiywkbmayakbxwsanwithyakhxngchawyuorpsubyxnipidthungyukhkhrisotefxr okhlmbs phurwbrwmphlnganchux Libro de las profecias rahwangkaredinthangthangeruxin kh s 1502 emuxekhaidyinekiywkb imxa khrngaerkbnkwnaka ekaanxkchayfngthangehnuxkhxnghxndurs odyidrbxiththiphlcaknganekhiynkhxngbichxppiaeyr diaexlli okhlmbsechuxwakarkhnphbdinaedn hangiklthisud khxngekha aelayngrwmipthungchawmayaexng mikarthanayiwaelwaelacanamasungkarsinolk khwamklwxnntkalaephrkhyayiprahwangchwngaerkkhxngkarphichitkhxngsepnxnepnphlmacakkarthanaythangohrasastrthidrbkhwamniyminyuorpthungmhaxuthkphythisxngin kh s 1524 tnkhristthswrrs 1900 nkwichakarchaweyxrmn aexrnsth efirsethmnn tikhwamhnasudthaywa aesdngcudcbkhxngolkinxuthkphythikxihekidkhwamhaynarunaerng ekhaxangthungkarthalaylangolkaelaxaphxkhaliphs aemekhacamiidxangthungaebkthnthi 13 hrux kh s 2012 aelaimchdenwaekhakalnghmaythungehtukarninxnakhthruxim khwamkhidkhxngekhathukklawsaodynkobrankhdi silwans mxrely phuthxdkhwamcakefirsethmnnodytrng aelaesrimlngipinrupkhxngmhaxuthkphy khwamehnehlaniphayhlngthukklawsainhnngsux diaexnechiynmaya khxngmxrely chbbtiphimphkhrngaerksungtiphimphin kh s 1946karklawthungaebkthnthi 13 khxngchawmaya thaphmidmioxkasipyngchumchnthiphudphasamaynskaehngaelathamphukhnthixyuthinnwacaekidxairkhuninpi kh s 2012 phwkekhakkhngimrucatxbxairdi waolkkalngcathungkalsinsudxyangnnhrux phwkekhaimechuxkhunhrxk phwkeramipyhacring xyuaelwinewlani echnfn ohes xuchng chawmayainpccubnthnghmdmiidyudtidkbkhwamsakhykhxngaebkthnthi 13 maknk thungaemwachnephamaynbangephasungxasyxyubriewnthirabsungkwetmalacayngkhngichrabbrxbptithinknxyu aetptithinaebbnbyawepnptithinthiichknephiyngxyangediywinsmykhlassik aetpccubnidrbkarkhnphbechphaakarkhnhakhxngnkobrankhdiethann phuxawuoschawmayn xaoplinariox chili phikstn aelankobrankhdichawemksikn kuyelxom ebxrnxl thngsxngidklawwa karsinolk epnaenwkhidtawntksungmiephiyngswnnxyhruximmiswnidelythiekiywkhxngkbkhwamechuxkhxngchawmaya ebxrnxlechuxwaaenwkhiddngklawidrbkarydeyiydihaekchawmayaodychawtawntk enuxngcaktananxphiniharkhxngphwkekha ichipcnhmdaelw karihkhwamsakhytxaebkthnthi 13 khxngchawmayasmykhlassikyngkhngimepnthithrabknaenchd carukmayasmykhlassikswnihymungekhiynthungprawtisastraelaimidekhiynkhanayxairiwely xyangirktam mihlkthansxngchininkhlngkhxmulprawtisastrmayathixacklawthungcudsinsudkhxngaebkthnthi 13 xnusawriythxrthukwor 6 aelachilmbalm sungxacmikhwamepnipidechnediywkn wnthihlngaebkthnthi 13 bangkhrng carukmayaidxangthungehtukarnthithukthanayiwinxnakhthruxkarralukthungthicaekidkhunhlngcakkarsinsudkhxngaebkthnthi 13 karrabudngklawniswnihyxyuinrupkhxng wnthirayahang karrabuaebbnicarabuwnthiinptithinaebbnbyaw phrxmkbtwelkhrayahang sungemuxbwkephimekhaipinwnthikhxngptithinaebbnbyawaelw cathaihthrabwaehtukarnnncaekidkhunemuxidinxnakhtid bnaephnkradandantawntkthiinpaelngek swnhnungkhxngkhxkhwamesnxehtukarninxnakhtthungkarkhrbrxbptithinthi 80 khxngkarkhunkhrxngrachykhxngphupkkhrxngpaelngek khinich canab pakal trngkbwnthi 9 9 2 4 8 hruxtrngkbwnthi 27 krkdakhm 615 skrachklang inptithinkxnekrokeriyn sungsamarthkhanwnidodyichwnthiprasutikhxngpakalepntwtng 9 8 9 13 0 bwkekhakbtwelkhrayahang 10 11 10 5 8 karkhanwndngklawtrngkbkarkhrbrxbptithinthi 80 nbtngaetkarkhunkhrxngrachykhxngpakal sungekidkhuninxnakhtthung 4 000 pi hruxtrngkbwnthi 21 tulakhm kh s 4772 xiktwxyanghnung khux silacaruk 1 thi sungklawthungwnthiinhnwyyisibehnuxaebkthnkhunipxik odyklawwamnkhuxpithiekidkhunthdcakniipxik 4 134105 1028 pi hruxrayaewlathihangcakpccubnethakninxdit aetimwacaepnxyangirktam wnthidngklawkhidepn 1018 ethaemuxethiybkbxayupccubnkhxngexkphph sungidaesdngihehnwaimichchawmaynthnghmdthiphicarnawawtckryaw 5 125 pimikhwamsakhythisudxangxingSitler 2006 Defesche 2007 G Jeffrey MacDonald March 27 2007 Does Maya calendar predict 2012 apocalypse USA Today subkhnemux 2009 10 14 2012 Maya Calendar Mystery and Math Surviving Yucatan Benjamin Anastas 1 July 2007 The Final Days reproduced online at New York p Section 6 p 48 subkhnemux 18 May 2009 2012 Shadow of the Dark Rift NASA 2011 subkhnemux 28 October 2012 David Webster September 25 2007 The Uses and Abuses of the Ancient Maya PDF The Emergence of the Modern World Conference Otzenhausen Germany khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim pdf emux 2009 11 09 subkhnemux 2009 10 14 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Aveni 2009 32 33 48 51 2012 Beginning of the End or Why the World Won t End NASA Jorge Perez de Lara and John Justeson 2006 Photographic Documentation of Monuments with Epi Olmec Script Imagery PDF Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies subkhnemux 2009 11 03 Andrew K Scherer 2007 Population structure of the classic period Maya American Journal of Physical Anthropology 132 3 367 380 doi 10 1002 ajpa 20535 PMID 17205548 Marcus Joyce 1976 The Origins of Mesoamerican Writing Annual Review of Anthropology 5 25 67 doi 10 1146 annurev an 05 100176 000343 JSTOR 2949303 Schele and Freidel 1990 p 246 Vincent H Malmstrom March 19 2003 PDF Dartmouth College khlngkhxmulekaekbcakaehlngedim pdf emux 2009 06 11 subkhnemux 2009 05 26 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Gregory M Severin The Paris Codex Decoding an Astronomical Ephemeris In Transactions of the American Philosophical Society New Series Vol 71 No 5 1981 p 75 Schele and Freidel 1990 pp 429 430 Michael Finley 2003 The Correlation Question The Real Maya Prophecies Astronomy in the Inscriptions and Codices Maya Astronomy cakaehlngedimemux 2006 12 07 subkhnemux 2007 05 11 Makemson Maude Worcester June 1957 The miscellaneous dates of the Dresden Codex Publications of the Vassar College Observatory 6 i Bibcode 1957PVasO 6 1M Coe 1966 p 149 Mark Van Stone 2012 FAQ Frequently Asked Questions FAMSI subkhnemux 2010 03 02 Carrasco 1990 p 39 Gossen and Leventhal 1993 p 191 Milbrath 1999 p 4 Schele and Freidel 1990 pp 81 82 430 431 Susan Milbrath Curator of Latin American Art and Archaeology Florida Museum of Natural History quoted in USA Today Wednesday March 28 2007 p 11D The Sky Is Not Falling 2011 04 18 thi ewyaebkaemchchin New Wave Tulane University June 25 2008 Vance Eric 10 May 2012 Unprecedented Maya Mural Found Contradicts 2012 Doomsday Myth National Geographic subkhnemux 11 May 2012 Angels Maso 2010 Prensa Libre khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 10 January 2012 subkhnemux 1 January 2012 a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a rabu accessdate aela access date makkwahnungraykar help rabu archivedate aela archive date makkwahnungraykar help rabu archiveurl aela archive url makkwahnungraykar help Hoopes 2011 Forstemann 1906 264 Morley 1915 32 Mark Stevenson 2009 Associated Press khlngkhxmulekaekbcakaehlngedimemux 2011 04 16 subkhnemux 2009 10 12 David Stuart October 11 2009 Q amp A about 2012 Maya Decipherment subkhnemux 2009 10 14 The end of time Maya calendar runs out soon but don t panic Rory Carroll The Guardian 13 October 2009 retrieved 22 October 2009 Houston and Stuart 1996 Schele 1992 pp 93 95 Schele and Freidel 1990 p 430 Aveni 2009 49brrnanukrm 1992 The Transformative Vision Reflections on the Nature and History of Human Expression 1st ed Flagstaff AZ Light Technology Publications ISBN 978 0 9631750 0 7 1987 The Mayan Factor Path Beyond Technology Rochester VT Inner Traditions Bear and Company ISBN 978 0 939680 38 2 Hartung H 2000 Water Mountain Sky The Evolution of Site Orientations in Southeastern Mesoamerica in Keber E Quinones b k Precious Greenstone Precious Feather Lancaster CA Labyrinthos Aveni Anthony 2009 The End of Time The Maya Mystery of 2012 Boulder Colorado University Press of Colorado ISBN 978 0 87081 961 2 Barkun Michael 2006 A Culture of Conspiracy Apocalyptic Visions in Contemporary America Comparative studies in religion and society series no 15 1st pbk print ed Berkeley University of California Press ISBN 978 0 520 24812 0 OCLC 255948700 Boone Elizabeth H 1982 Zelia Nuttall b k The Book of the Life of the Ancient Mexicans Containing an Account of Their Rites and Superstitions An Anonymous Hispano Mexican Manuscript Preserved at the Biblioteca Nazionale Centrale Florence Italy Reprint of 1903 edition with additional commentary Berkeley University of California Press Callaway Carl 2011 Cosmogony and Prophecy Maya Era Day Cosmology in the Context of the 2012 Prophecy Proceedings of the International Astronomical Union 7 192 202 Bibcode 2011IAUS 278 192C doi 10 1017 S1743921311012622 Campion Nicholas 2011 The 2012 Mayan Calendar Prophecies in the Context of the Western Millenarian Tradition Proceedings of the International Astronomical Union 7 249 254 Bibcode 2011IAUS 278 249C doi 10 1017 S1743921311012671 Carrasco David 1990 Religions of Mesoamerica Cosmovision and Ceremonial Centers Religious traditions of the world series San Francisco California ISBN 978 0 06 061325 9 OCLC 20996347 Carlson John B 2011 Lord of the Maya Creations on His Jaguar Throne The Eternal Return of Elder Brother God L to Preside Over the 21 December 2012 Transformation Proceedings of the International Astronomical Union 7 203 213 Bibcode 2011IAUS 278 203C doi 10 1017 S1743921311012634 Carlson John S Mark Van Stone 2011 The 2012 Phenomenon Maya Calendar Astronomy and Apocalypticism in the Worlds of Scholarship and Global Popular Culture Proceedings of the International Astronomical Union 7 178 185 Bibcode 2011IAUS 278 178C doi 10 1017 S1743921311012609 Coe Michael D 1966 The Maya Ancient peoples and places series no 52 1st ed London Thames and Hudson ISBN 978 0 500 05061 3 OCLC 318157568 Coe Michael D 1980 The Maya Ancient peoples and places series no 10 2nd ed London Thames and Hudson ISBN 978 0 500 05061 3 Coe Michael D 1984 The Maya Ancient peoples and places series 3rd ed London Thames and Hudson ISBN 978 0 500 05061 3 Coe Michael D 1992 Breaking the Maya Code London Thames and Hudson ISBN 978 0 500 05061 3 OCLC 26605966 Coe Michael D 1999 The Maya Ancient peoples and places series 6th fully revised and expanded ed London and New York ISBN 978 0 500 28066 9 OCLC 59432778 Jorge Perez de Lara John Justeson 2006 Photographic Documentation of Monuments with Epi Olmec Script Imagery PDF Foundation for the Advancement of Mesoamerican Studies subkhnemux 3 November 2009 Eberl Markus Christian Prager 2005 Bʼolon Yokteʼ Kʼuh Maya conceptions of war conflict and the underworld in Peter Eeckhout Genevieve Le Fort b k British Archaeological Reports International Series no 1385 Oxford UK John and Erika Hedges Ltd pp 28 36 ISBN 978 1 84171 706 7 OCLC 254728446 1982 The Ancient Future of the Itza The Book of Chilam Balam of Tizimin The Texas Pan American series Text of Chilam Balam de Tizimin MS translated and annotated by Munro S Edmonson 1st English trans ed Austin University of Texas Press ISBN 978 0 292 70353 7 OCLC 11318551 inphasamayayukatnaelaxngkvs 1988 The Book of the Year Middle American Calendrical Systems Salt Lake City ISBN 978 0 87480 288 7 OCLC 17650412 Freidel David Schele Linda Parker Joy 1993 Maya Cosmos Three thousand years on the shaman s path New York ISBN 978 0 688 10081 0 OCLC 27430287 Gelfer Joseph b k 2011 2012 Decoding the Counterculture Apocalypse London ISBN 978 1 84553 639 8 Gossen Gary Richard M Leventhal 1993 The topography of ancient Maya religious pluralism a dialogue with the present in Jeremy A Sabloff John S Henderson b k Lowland Maya Civilization in the Eighth Century A D A Symposium at Dumbarton Oaks 7th and 8 October 1989 Washington D C pp 185 217 ISBN 978 0 88402 206 0 OCLC 25547151 Grofe Michael 2011 Measuring Deep Time The Sidereal Year and the Tropical Year in Maya Inscriptions Proceedings of the International Astronomical Union 7 214 230 Bibcode 2011IAUS 278 214G doi 10 1017 S1743921311012646 Gronemeyer Sven MacLeod Barbara 2010 What Could Happen in 2012 A Re Analysis of the 13 Bakʼtun Prophecy on Tortuguero Monument 6 PDF Wayeb Notes 34 1 68 ISSN 1379 8286 OCLC 298471525 1995 Fingerprints of the Gods New York Crown Publishers Inc ISBN 978 0 517 59348 6 1996 New Age Religion and Western Culture Esotericism in the Mirror of Secular Thought Studies in the histories of religions series no 72 Leiden Netherlands ISBN 978 90 04 10695 6 ISSN 0169 8834 OCLC 35229227 Hoopes John W 2009 Review The End of Time The Maya Mystery of 2012 by Anthony Aveni and 2012 Science and Prophecy of the Ancient Maya by Mark Van Stone PDF Archaeoastronomy The Journal of Astronomy in Culture 22 139 145 ISSN 0190 9940 Hoopes John W 2011a A Critical History of 2012 Mythology PDF Proceedings of the International Astronomical Union 7 240 248 Bibcode 2011IAUS 278 240H doi 10 1017 S174392131101266X Hoopes John W 2011b Mayanism Comes of New Age in Joseph Gelfer b k 2012 Decoding the Counterculture Apocalypse London Equinox Publishing pp 38 59 ISBN 978 1 84553 639 8 Hoopes John W 2011c New Age Sympathies and Scholarly Complicities The History and Promotion of 2012 Mythology Archaeoastronomy The Journal of Astronomy in Culture 24 180 201 ISSN 0190 9940 Hoopes John W 30 December 2011 What You Should Know About 2012 Answers to 13 Questions Psychology Today Hoopes John W 2012 The Hidden History of 2012 285 40 43 1998 Maya Cosmogenesis 2012 The True Meaning of the Maya Calendar End Date Rochester VT ISBN 978 1 879181 48 9 2009 The 2012 Story The Myths Fallacies and Truth Behind the Most Intriguing Date in History Los Angeles CA Tarcher ISBN 978 1 58542 766 6 Luxton Richard N 1996 The Book of Chumayel The Counsel Book of the Yucatec Maya 1539 1638 Walnut Creek CA Agaean Park Press ISBN 978 0 89412 244 6 MacLeod Barbara 2011 The God s Grand Costume Ball A Classic Maya Prophecy for the Close of the Thirteenth Bakʼtun Proceedings of the International Astronomical Union 7 231 239 Bibcode 2011IAUS 278 231M doi 10 1017 S1743921311012658 Makemson Maude Worcester 1951 The Book of the Jaguar Priest a translation of the Book of Chilam Balam of Tizimin with commentary New York H Schuman OCLC 537810 Makemson Maude Worcester June 1957 The miscellaneous dates of the Dresden Codex Publications of the Vassar College Observatory 6 i Bibcode 1957PVasO 6 1M McKenna Terence and Dennis 1975 The Invisible Landscape Mind Hallucinogens and theI Ching 1st ed Seabury ISBN 978 0 8164 9249 7 McKenna Terence and Dennis 1993 The Invisible Landscape Mind Hallucinogens and theI Ching HarperCollins ISBN 978 0 06 250635 1 Meeus Jean 1997 Ecliptic and galactic equator Mathematical Astronomy Morsels Richmond VA Willmann Bell ISBN 978 0 943396 51 4 OCLC 36126686 Milbrath Susan 1999 Star Gods of the Maya Astronomy in Art Folklore and Calendars The Linda Schele series in Maya and pre Columbian studies Austin University of Texas Press ISBN 978 0 292 75225 2 OCLC 40848420 1993 The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya An Illustrated Dictionary of Mesoamerican Religion London ISBN 978 0 500 05068 2 OCLC 27667317 Morley Sylvanus 1983 The Ancient Maya 4th ed Palo Alto CA Stanford University Press ISBN 978 0 8047 1288 0 Nuttall Zelia b k 1903 The Book of the Life of the Ancient Mexicans Containing an Account of Their Rites and Superstitions An Anonymous Hispano Mexican Manuscript Preserved at the Biblioteca Nazionale Centrale Florence Italy Berkeley CA University of California 2006 2012 The Return of Quetzalcoatl New York ISBN 978 1 58542 483 2 OCLC 62421298 Roys Ralph 1967 The Book of Chilam Balam of Chuyamel Charleston South Carolina Forgotten Books ISBN 978 1 60506 858 9 Rice Prudence M 2007 Maya calendar origins monuments mythistory and the materialization of time Austin University of Texas Press ISBN 978 0 292 71692 6 1992 A New Look at the Dynastic History of Palenque in Victoria R Bricker Volume with Patricia A Andrews b k Supplement to the Handbook of Middle American Indians Vol 5 Epigraphy Austin University of Texas Press pp 82 109 ISBN 978 0 292 77650 0 OCLC 23693597 Freidel David 1990 A Forest of Kings The Untold Story of the Ancient Maya pbk reprint ed New York ISBN 978 0 688 11204 2 OCLC 145324300 Severin Gregory M 1981 The Paris Codex Decoding an Astronomical Ephemeris Transactions of the American Philosophical Society 71 5 1 101 doi 10 2307 1006397 JSTOR 1006397 Schilling Govert 2008 The Hunt For Planet X New Worlds and the Fate of Pluto Springer ISBN 978 0 387 77804 4 Matthew J Sharps Schuyler W Liao Megan R Herrera January February 2013 It s the End of the World and They Don t Feel Fine The Psychology of December 21 2012 37 1 South Stephanie 2009 2012 Biography of a Time Traveler The Journey of Jose Arguelles Franklin Lakes New Jersey New Page Books ISBN 978 1 60163 065 0 Spencer Neil 2000 Love Shall Steer the Stars The Long Dawning of the Age of Aquarius True as the Stars Above ISBN 978 0 575 06769 1 Van Stone Mark 2008 It s Not the End of the World What the Ancient Maya Tell Us About 2012 FAMSI Van Stone Mark 2011 It s Not the End of the World Emic Evidence for Local Diversity in the Maya Long Count Proceedings of the International Astronomical Union 7 186 191 Bibcode 2011IAUS 278 186V doi 10 1017 S1743921311012610 Voss Alexander 2006 Astronomy and Mathematics in Nikolai Grube b k Maya Divine Kings of the Rain Forest Eva Eggebrecht and Matthias Seidel assistant eds Cologne Konemann pp 130 143 ISBN 978 3 8331 1957 6 OCLC 71165439 Wagner Elizabeth 2006 Maya Creation Myths and Cosmography in Nikolai Grube b k Maya Divine Kings of the Rain Forest Eva Eggebrecht and Matthias Seidel assistant eds Cologne Konemann pp 280 293 ISBN 978 3 8331 1957 6 OCLC 71165439 1975 Mexico Mystique The Coming Sixth World of Consciousness Chicago Illinois ISBN 978 0 8040 0663 7 OCLC 1364766 Whitesides Kevin John W Hoopes 2012 Seventies Dreams and 21st Century Realities The Emergence of 2012 Mythology Zeitschrift fur Anomalistik 12 50 74 Wright Ronald 2005 Stolen Continents 500 Years of Conquest and Resistance in the Americas Mariner pp 165 166 ISBN 978 0 618 49240 4 York Michael 1995 The Emerging Network A Sociology of the New Age and Neo Pagan Movements Lanham MD ISBN 978 0 8476 8000 9 OCLC 31604796