นิราศท่าดินแดง

นิราศท่าดินแดง หรือ กลอนเพลงยาวนิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดง เป็นประเภทนิราศ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระราชนิพนธ์วรรณกรรมเรื่องนี้ขึ้นเมื่อคราวเสด็จกรีธาทัพหลวงพร้อมด้วยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท ไปตีพม่าที่ท่าดินแดง ปลายลําน้ําไทรโยค เมืองกาญจนบุรี เมื่อ พ.ศ. 2329

นิราศท่าดินแดง
ชื่ออื่น	กลอนเพลงยาวนิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดง
กวี	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
ประเภท	นิราศ
ยุค	พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
ปีที่แต่ง	พ.ศ. 2329
ส่วนหนึ่งของ

เนื้อหา

เนื้อหาโดยรวม ตอนต้นพรรณนาความรู้สึกที่ต้องจากนางไปไกล โดยนางที่ผู้ประพันธ์ทรงถวิลหานั้น เป็นการถวิลหาอาวรณ์ถึงเหล่าสตรีนางในโดยรวม มิได้กล่าวอย่างเฉพาะเจาะจง หลังจากนั้นพรรณนาระยะทางเสด็จฯ ซึ่งการกรีธาทัพหลวงในครั้งนี้ เป็นการเสด็จทางชลมารค เนื้อหากล่าวชมความงามของธรรมชาติสลับกับการหวนนึกถึงนาง ในตอนท้ายกล่าวถึงการรบกับพม่าที่ท่าดินแดง

เส้นทางเริ่มต้นจากกองทัพหลวงยกออกจากกรุงเทพ เมื่อวันแรมเก้าค่ำ เดือนสาม เวลาย่ำรุ่ง ผ่านมาทางด่านดาลมาถึงนางนองแล้วผ่านโขลนทวาร ซึ่งตั้งอยู่ตรงวัดไทร เขตจอมทอง หลังจากนั้นมาถึงคลองมหาไชยแล้วเข้าเขตเมืองสาครบุรี (สมุทรสาคร) จากนั้นผ่านมาทางบ้านบ่อนางขวางจนถึงย่านชื่อ ผ่านคลองสุนักข์ใน เข้าสู่สมุทรบุรี (สมุทรสงคราม) จนถึงตำบลบางกุ้ง หลังจากนั้นผ่านย่านบ้านนกแขวก เข้าสู่บ้านบำหรุ แล้วเข้าเขตเมืองราชบุรี ไปถึงท่าราบ ผ่านตำบลเจ็ดเสมียนมาถึงท่าลาด เดินทางต่อถึงบ้านม่วงชุม ผ่านมาทางปากแพรกจนมาถึงแก่งหลวงศิลาดาล หลังจากนั้นเดินทางต่อมาอีกสองวันถึงวังยางแล้วผ่านมาถึงบางลาน เดินทางต่อมาถึงน้ำตก ผ่านมาพบศาลเทพารักษ์ซึ่งเป็นศาลที่ตั้งอยู่ปากน้ำ หลังจากนั้นมาถึงวังนางตะเคียน ไปเขาท้องไอยราหลังจากนั้นถึงไทรโยค เดินทางต่อมาถึงด่านขนุน ตำบลท่าดินแดง ตําบลสามสบ ตามลําดับ

เมื่อกองทัพหลวงมาถึงด่านท่าขนุนแล้ว ก็ได้ตั้งค่ายบริเวณเชิงเขา ณ ที่นั้น หลังจากตั้งค่ายแล้วทรงมีรับสั่งให้ไพร่พลอันประกอบด้วย ลาว มอญ เขมร และไทย เข้าโจมตีทัพพม่าที่ตั้งอยู่ที่ค่ายดินแดง เมื่อทหารเข้ารบพุ่งเป็นเวลาสามวันทัพพม่าก็แตกพ่าย ปรากฎว่าไทยเป็นฝ่ายชนะ ทรงให้ติดตามพม่าที่หลบหนีไปจนถึงลำน้ำแม่กษัตริย์ การสงครามที่ท่าดินแดงจึงยุติลง

อ้างอิง

1. วทัญญู ฟังทอง, ธิษณา วีรเกียรติสุนทร, ยุวรี โชคสวนทรัพย์. กลอนเพลงยาวนิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดงกับมุมมองของเอกสารประวัติศาสตร์พม่า: เอกสารลำดับที่ 84. สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
2. "เพลงยาวนิราศรบพม่าที่ท่าดินแดง". นามานุกรมวรรณคดีไทย.