บทความน ไม ม การอ างอ งจากแหล งท มาใดกร ณาช วยปร บปร งบทความน โดยเพ มการอ างอ งแหล งท มาท น าเช อถ อ เน อความท ไม ม แหล

ธงชาติ คือธงที่แสดงถึงสัญลักษณ์ของประเทศและดินแดนต่าง ๆ ปกติแล้วรัฐบาลของประเทศต่าง ๆ ย่อมเป็นผู้กำหนดแบบธงชาติและข้อบังคับการใช้ธงชาติ หากแต่พลเมืองในแต่ละประเทศก็สามารถใช้ธงชาติในดินแดนของตนเองได้เช่นกัน โดยขึ้นอยู่กับข้อบังคับการใช้ธงตามที่รัฐบาลกำหนดไว้

แผนผังธงนานาชาติของ*Johnson's new chart of national emblems*, ตีพิมพ์เมื่อ ค.ศ. 1868 แสดงภาพธงขนาดใหญ่ทั้งสี่ที่มุมของแผนผัง เริ่มจากมุมบนซ้ายเป็นธงชาติสหรัฐ 37 ดาว (ค.ศ. 1867 – ค.ศ. 1877), มุมบนขวาธงประจำพระองค์พระมหากษัตริย์สหราชอาณาจักร, มุมล่างซ้ายธงพระอิสริยยศมหาราช "ซาร์แห่งรัสเซีย, และ มุมล่างขวาธงของจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 กลางธงมีตรา.

ธงชาติเดนมาร์ก เป็นธงราชการที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังคงใช้อยู่ในปัจจุบัน

ธงชาตินิยมใช้ชักตามสถานที่ต่าง ๆ ทั้งของเอกชนและของรัฐ เช่น โรงเรียน และศาลาว่าการเมือง แต่ในบางประเทศ ได้มีข้อกำหนดการใช้ธงชาติว่าจะชักอยู่บนอาคารอื่น ๆ ที่ไม่ใช่อาคารทางทหารได้ในวันที่กำหนดให้ชักธงบางวันเท่านั้น

ตามหลักสากล นิยมแบ่งลักษณะการใช้ธงชาติออกเป็น 3 ประเภทสำหรับใช้บนแผ่นดิน และอีก 3 ประเภทสำหรับใช้ในภาคพื้นทะเล แม้ว่าหลายประเทศมักจะใช้ธงชาติเพียงแบบเดียวในการใช้ธงหลาย ๆ ลักษณะ และบางทีก็ใช้ธงชาติในหน้าที่ทั้ง 6 ประเภทก็ตาม

ธงชาติสำหรับใช้บนแผ่นดิน

ธงประจำกองกำลังปัองกันตนเองภาคพื้นดิน (ธงทหาร) ของประเทศญี่ปุ่น

ธงชาติสำหรับใช้บนแผ่นดิน มี 3 ประเภท คือ

ธงพลเรือน หรือ ธงราษฎร ()
ธงราชการ หรือ ธงรัฐบาล ()
ธงกองทัพ หรือ ธงราชการทหาร ()

ธงราษฎรนั้นสามารถใช้ได้โดยทั่วไปโดยอยู่บนพื้นฐานของกฎหมายเกี่ยวกับธงที่รัฐบาลบังคับใช้ ขณะที่ธงราชการจะมีการกำหนดให้หน่วยงานของรัฐเป็นผู้ใช้ในราชการเท่านั้น เช่นเดียวธงรบ ซึ่งกำหนดเฉพาะให้ใช้แต่เพียงในหน่วยงานต่าง ๆ ทางทหารเช่น กองทัพ เป็นต้น

ในทางปฏิบัติ หลายประเทศรวมถึงสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร มักจะใช้ธงเดียวกันในลักษณะการใช้ธงชาติ ทั้ง 3 ประเภทข้างต้น โดยใช้สัญลักษณ์ทางด้านวิชาการศึกษาธง (Vexillology) อธิบายหน้าที่ของธงดังรูป () อย่างไรก็ตาม มีหลายประเทศเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในแถบลาตินอเมริกา จะแบ่งธงชาติออกเป็นธงราษฎรและธงราชการอย่างชัดเจน ธงราษฎรส่วนใหญ่จะมีรูปแบบเป็นธงราชการอย่างง่าย กล่าวคือ ธงราชการมักจะบรรจุภาพตราแผ่นดินไว้ในธง แต่ในธงราษฎรจะไม่ปรากฏเครื่องหมายข้างตัน

มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่จะกำหนดลักษณะธงทหารให้แตกต่างจากธงราชการอย่างชัดเจน

ธงชาติสำหรับใช้ในภาคพื้นทะเล

หลายประเทศกำหนดให้มีธงชาติแบบพิเศษสำหรับใช้ในทะเล เรียกว่า (ensign) ธงนี้แบ่งออกเป็น 3 ชนิดเช่นกัน คือ

ธงเรือราษฎร์ หรือ ธงเรือพาณิชย์ () สำหรับใช้ชักบนเรือเอกชน
ธงเรือราชการ หรือ ธงเรือหลวง () สำหรับใช้ชักบนเรือของรัฐบาล
ธงนาวี หรือ ธงเรือรบ () (ธงทหารเรือเรียกอีกอย่างว่า ธงราชนาวี หรือ ธงรัฐนาวี) สำหรับใช้ชักบนเรือรบและใช้เป็นสัญลักษณ์ของกองทัพเรือต่าง ๆ โดยทั่วไป

ธงเดินเรือเหล่านี้จะชักขึ้นบนเสาสำหรับชักธงเดินเรือที่เสาท้ายหรือที่ในเวลาที่ไม่ได้ผูกเรือหรือทอดสมอเรือ เหตุที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่าทั้งสองตำแหน่งกล่าวเป็นตำแหน่งที่เด่นที่สุดในเรือ แม้ว่าเสากระโดงเรือจะเป็นเสาเรือที่สูงกว่าเสาอื่น ๆ ก็ตาม สำหรับเรือที่ไม่มีเสาก๊าฟฟ์ ธงเดินเรืออาจจะใช้ชักขึ้นที่ปลายแขนเสากระโดงเรือก็ได้ นอกจากนี้ธงชาติดังกล่าวยังสามารถใช้ได้ที่เครื่องบินและยานพาหนะที่สำคัญของทางราชการตามที่กฎหมายได้กำหนดไว้

ประเทศต่าง ๆ ส่วนมากใช้ธงชาติเป็นธงเดินเรือในขณะเดียวกัน เรียกว่า ธงชาติประจำเรือ ดังรูป () แต่ธงเดินเรือในบางประเทศ เช่น ฝรั่งเศส จะมีลักษณะคล้ายคลึงกับธงชาติ แต่อาจมีส่วนประกอบที่แตกต่างกันบ้างเล็กน้อย เช่น กำหนดสัดส่วนธงให้ต่างออกไป เป็นต้น มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่กำหนดให้มีธงเดินเรือแยกจากธงชาติออกมาโดยเฉพาะ เช่น สหราชอาณาจักร ซึ่งมีการใช้ธงเดินเรือถึง 3 ชนิด สำหรับจำแนกประเภทเรือ ได้แก่ สำหรับเรือพาณิชย์ของประชาชนทั่วไป สำหรับใช้เป็นธงราชนาวี และ สำหรับเรือราชการของรัฐบาลที่ไม่ได้สังกัดราชนาวีอังกฤษ

ธงที่มีความคล้ายคลึงกัน

แม้ว่าธงชาติจะมีความหมายเป็นสัญลักษณ์ชาติใดชาติหนึ่งโดยเฉพาะก็ตาม แต่เป็นไปได้ที่หลายประเทศจะมีธงชาติที่มีลักษณะคล้ายคลึงกันหรือเหมือนกัน ตัวอย่างเช่น

ธงชาติ โมนาโกและธงชาติ อินโดนีเซียมีการใช้สีและการแบ่งแถบพื้นธงที่เหมือนกัน แต่ต่างกันเพียงขนาดและสัดส่วนของธง

ธงชาติ เนเธอร์แลนด์และลักเซมเบิร์ก มีการแบ่งแถบริ้วธงเหมือนกัน แต่ความเข้มของสีฟ้าในริ้วธงของทั้งสองประเทศมีความแตกต่างกันเล็กน้อย

ธงชาติเนเธอร์แลนด์

ธงชาติ โรมาเนีย ธงชาติของประเทศชาดในทวีปแอฟริกา ประเทศมอลโดวา และธงชาติ อันดอร์รามีลักษณะที่เหมือนกันเกือบทุกประการ ทั้งการแบ่งริ้วธง และสีที่ใช้ในธง

ธงชาติ ไทยและธงชาติ คอสตาริกามีการแบ่งแถบริ้วธงเหมือนกัน แต่การวางตำแหน่งของธงนั้นสลับสีกัน ส่วน มีลักษณะใกล้เคียงกันกับ ธงไตรรงค์

ยิ่งกว่านั้น ยังเป็นไปได้ว่าธงที่ประเทศใดประเทศหนึ่งใช้อยู่ในปัจจุบันจะไปคล้ายกับธงของประเทศอื่น ๆ ที่เคยใช้มาก่อนในประวัติศาสตร์ อาทิ ธงชาติ แอลเบเนียคือธงรบของหรือในอดีต เป็นต้น

ดูเพิ่ม

อ้างอิง

แหล่งข้อมูลอื่น

Flags of the World (FOTW) ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับวิชาการศึกษาธง มีข้อมูลเกี่ยวกับธงประเภทต่างๆ ทั่วโลก
ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับประวัติธงประเทศต่างๆ ทั่วโลก
ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับประวัติธงประเทศต่างๆ อย่างสังเขป
ฐานข้อมูลออนไลน์เกี่ยวกับประวัติธงประเภทต่างๆ
ฐานข้อมูลออนไลน์ภาพธงประเภทต่างๆ
The World All Countries Flags ข้อมูลเกี่ยวกับสัญลักษณ์ประจำประเทศต่างๆ
World Flag Database
National Flags database and History of flags