ดอกขจร

สลิด
ใบและดอกสลิด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Asterids
อันดับ:	Gentianales
วงศ์:	Apocynaceae
สกุล:
สปีชีส์:	T.  cordata
ชื่อทวินาม
Telosma cordata ()
ชื่อพ้อง
Apocynum odoratissimum Lour. ex Pritz. Asclepias cordata Burm.f. Asclepias odoratissima (Lour.) Roxb. Cynanchum odoratissimum Lour. Oxystelma ovatum P.T. Li & S.Z. Huang Pergularia minor Andrews Pergularia limbata Wall. ex Wight Pergularia odoratissima (Lour.) Sm. Pergularia viridis Buch.-Ham. ex Wight Telosma minor (Andrews) W. G. Craib Telosma odoratissima (Lour.) Coville

สลิด หรือ ขจร (ชื่อวิทยาศาสตร์: Telosma cordata) เป็นพืชดอกชนิดหนึ่งในวงศ์ตีนเป็ด มีถิ่นกำเนิดในอินโดจีนและจีนตอนใต้ แต่มีการนำไปเพาะปลูกที่อื่นและอาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในฐานะชนิดพันธุ์ต่างถิ่น สลิดจะออกดอกสีเขียวอมเหลืองเป็นช่อในฤดูร้อนและฤดูฝน ดอกแต่ละดอกจะทยอยบานอย่างต่อเนื่องในช่วงเวลาหลายสัปดาห์ ส่งกลิ่นหอมแรงทั้งกลางวันและกลางคืน

ลักษณะ

สลิดมีลักษณะไม้เถาที่สามารถเลื้อยพันไปได้ไกล 2–5 เมตร เถาและกิ่งมีขนาดเล็ก กลม และเหนียวมาก ถือว่าเป็นพิษสำหรับหมู เมื่อแก่ขึ้นเถาจะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีน้ำตาลอมเทา ตามยอดแตกเป็นพุ่มแน่นทึบจนบางครั้งอาจแผ่ปกคลุมพืชอื่น ๆ ได้มิด สลิดสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง หรือการปักชำกิ่ง โดยเติบโตในดินที่มีอากาศถ่ายเทและมีแสงแดดจ้า พบขึ้นตามป่าดิบ ป่าละเมาะ และป่าแล้งทั่วอินโดจีน

ใบ

ใบสลิดมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว รูปหัวใจ ออกตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ ใบกว้างประมาณ 4–7.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6–11 เซนติเมตร แผ่นใบมีขนอ่อนปกคลุมและมีความบางมากจนเห็นเส้นใบได้ชัดเจน ก้านใบยาวประมาณ 1.2–2 เซนติเมตร

ดอก

ดอกสลิดออกเป็นช่อแบบกระจุกตามซอกใบหรือโคนก้านใบ ช่อละประมาณ 10–20 ดอก ดอกมีสีเหลืองแกมเขียวและมีกลิ่นหอมแรงโดยเฉพาะในตอนเย็นถึงค่ำ ดอกมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 เซนติเมตร มีกลีบดอก 5 กลีบ มีเกสรเพศผู้ 5 อัน เชื่อมติดกันเองและเชื่อมติดกับยอดเกสรเพศเมีย โดยปกติจะผลิดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม บ้างว่าจะผลิดอกในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนตุลาคม

ผล

ผลสลิดมีลักษณะเป็นฝักเรียวยาว ปลายแหลม ผิวเรียบ สีเขียว ภายในประกอบด้วยเมล็ดลักษณะแบนจำนวนมาก โดยมีปุยสีขาวติดอยู่ที่ปลายเมล็ด ออกผลในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนสิงหาคม

การใช้ประโยชน์

ไข่เจียวดอกสลิด

ยอด ผล และดอกสลิดสามารถนำมาบริโภคเป็นผักได้ เชื่อกันว่ายอดอ่อนเป็นส่วนที่มีคุณค่าทางโภชนาการมากที่สุด ดอกใช้เป็นส่วนผสมในอาหารทั้งคาวและหวาน รวมทั้งใช้ในงานดอกไม้สด เถาของพืชมีความเหนียวและสามารถนำใช้ต่างเชือกได้ กล่าวกันว่าเนื้อไม้ใช้ก่อสร้างได้ในบางกรณี นอกจากนี้ยังมีการใช้สลิดเป็นยาแผนโบราณ เช่น เป็นยาลดไข้ ยาแก้พิษ ยาสงบประสาท หรือใช้บรรเทาอาการปวดกระดูกสันหลัง

สารอาหาร	คุณค่าทางโภชนาการต่อ 100 กรัม
คาร์โบไฮเดรต	10.6 กรัม
โปรตีน	5.0 กรัม
ไขมัน	1.1 กรัม
ใยอาหาร	0.8 กรัม
น้ำ	80.5 กรัม
วิตามินเอ	3.0 กรัม
วิตามินบี1	0.0004 กรัม
วิตามินบี2	0.0015 กรัม
วิตามินบี3	0.0017 กรัม
วิตามินซี	0.68 กรัม
แคลเซียม	0.7 กรัม
เหล็ก	0.01 กรัม
ฟอสฟอรัส	0.9 กรัม

อ้างอิง

1. Plants of the World Online (POWO), สืบค้นเมื่อ 12 October 2018
2. Tanaka, Yoshitaka; Van Ke, Nguyen (2007). Edible Wild Plants of Vietnam: The Bountiful Garden. Thailand: Orchid Press. p. 36. ISBN .