ฐานันดรศักดิ์จีน

ชนชั้นฐานันดรจีน ประกอบด้วย กษัตริย์และขุนนางของจักรวรรดิจีน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญขององค์การทางการเมืองและสังคมตามประเพณีจีน

แม้ว่าแนวคิดเรื่องฐานันดรศักดิ์แบบสืบตระกูลจะปรากฏมาแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์เป็นอย่างน้อย แต่ระบบฐานันดรศักดิ์ที่แน่นอนนั้นมีขึ้นครั้งแรกในช่วงราชวงศ์โจว หลายพันปีให้หลัง ระบบดังกล่าวเปลี่ยนแปลงรูปแบบค่อนข้างน้อย แต่เนื้อหาสาระมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง รูปแบบฐานันดรศักดิ์ชุดท้ายสุดมีอยู่ในสมัยราชวงศ์ชิง จนถูกล้มเลิกไปเมื่อเกิดการปฏิวัติซินไฮ่ของกลุ่มนิยมสาธารณรัฐเมื่อ ค.ศ. 1911 แต่รัฐบาลสาธารณรัฐจีนที่ก่อตั้งขึ้นใหม่ยังให้ฐานันดรศักดิ์บางอย่างคงอยู่ต่อไป ภายหลัง พฤติการณ์ทางเศรษฐกิจและการเมืองแบบใหม่ทำให้ชนชั้นฐานันดรเสื่อมถอยลง ปัจจุบัน ฐานันดรศักดิ์หมดบทบาทลงแทบสิ้นเชิง แต่บุคคลบางกลุ่มยังคงถือหรืออ้างสิทธิในฐานันดรศักดิ์อยู่ แม้ไม่เป็นที่ยอมรับโดยทั่วกันก็ตาม

ในระบบฐานันดรศักดิ์จีน การมอบ เลื่อน หรือถอดฐานันดรศักดิ์เกิดขึ้นได้ทั้งในเวลาที่มีชีวิตอยู่และหลังเสียชีวิตแล้ว เช่น กวาน อฺวี่ (關羽) เมื่อมีชีวิตอยู่ มีศักดิ์ว่า "ฮั่นโช่วถิงโหว" (漢壽亭侯) เมื่อสิ้นชีพแล้ว ได้เป็น "จงฮุ่ยกง" (忠惠公) ในราชวงศ์ซ่ง ต่อมาได้เลื่อนขึ้นเป็นเจ้ามีศักดิ์ว่า "เสี่ยนหลิงอี้หย่งอู่อันอิงจี้หวัง" (顯靈義勇武安英濟王) ในราชวงศ์ยฺเหวียน และได้เป็นเจ้ามีศักดิ์ว่า "ซานเจี่ยฝูหมัวต้าเฉินเวย์-ยฺเหวี่ยนเจิ้นเทียนจุน-กวานเชิ่งตี้-จฺวิน" (三界伏魔大神威遠震天尊關聖帝君) ในราชวงศ์หมิง

ราชวงศ์

กษัตริย์

กษัตริย์อยู่ ณ จุดสูงสุดของชนชั้นฐานันดร ฐานันดรศักดิ์ของกษัตริย์นั้นเปลี่ยนแปลงเรื่อยมา ดังนี้

ยุคแรกสุด อันเป็นช่วงที่ประวัติศาสตร์เจือปนไปด้วยตำนาน กษัตริย์จีนเรียกว่า "หฺวัง" (皇) หรือ "ตี้" (帝) กษัตริย์ที่เรียกขานด้วยคำดังกล่าวเป็นที่รู้จักกันในนาม "สามราชาห้าจักรพรรดิ" (三皇五帝)

กษัตริย์ในสมัยต่อมา คือ ราชวงศ์เซี่ยและราชวงศ์ชาง เรียกตนเองว่า "ตี้"

กษัตริย์ช่วงราชวงศ์โจวเรียกตนว่า "หวัง" (王) หรือ "กั๋วหวัง" (國王)

จนกระทั่งฉินฉื่อหฺวังตี้ (秦始皇帝) แห่งราชวงศ์ฉิน คิดค้นคำว่า "หฺวังตี้" (皇帝) ขึ้นใช้เรียกตนเองเมื่อ 221 ปีก่อนคริสตกาล โดยนำตำแหน่งเดิม คือ "หฺวัง" ที่แปลว่า มิ่งมงคล กับ "ตี้" ที่แปลว่า เจ้า หรือเทพเจ้า มารวมกัน คำนี้มักแปลกันว่า "จักรพรรดิ" (emperor) และนับแต่นั้น กษัตริย์จีนก็เรียกว่า "หฺวังตี้" มาจนราชวงศ์สุดท้าย คือ ราชวงศ์ชิง ล่มสลายลงใน ค.ศ. 1911

ฐานันดรศักดิ์ของกษัตริย์มักส่งผ่านจากบิดาสู่บุตร ซึ่งมักเป็นบุตรคนหัวปีที่เกิดจากภรรยาหลวง หรือมิฉะนั้น ก็เป็นบุตรคนหัวปีของภรรยาที่มีศักดิ์รองลงมา แต่กฎดังกล่าวไม่ตายตัว โดยเฉพาะเมื่อเกิดปัญหาการสืบราชบัลลังก์ซึ่งนำไปสู่สงครามกลางเมือง

คู่ครองของกษัตริย์

หนังสือ (周禮) ซึ่งเขียนขึ้นอย่างสองร้อยปีก่อนคริสตกาล ระบุว่า คู่ครองของกษัตริย์มีฐานันดรศักดิ์จากสูงไปต่ำดังนี้

• หฺวังโฮ่ว (皇后) มี 1 ตำแหน่ง
• ฟูเหริน (夫人) มี 3 ตำแหน่ง
• ผิน (嬪) มี 9 ตำแหน่ง
• ชื่อฟู่ (世婦) มี 27 ตำแหน่ง
• ยฺวี่ชี (御妻) มี 81 ตำแหน่ง

อ้างอิง

1. . China culture. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-10. สืบค้นเมื่อ June 20, 2016.
2. Sarah Allan (1991). Shape of the Turtle, The: Myth, Art, and Cosmos in Early China. SUNY Press. p. 59. ISBN .