จักรพรรดินีโคจุง

จักรพรรดินีโคจุง (ญี่ปุ่น: 香淳皇后; โรมาจิ: kōjun kōgō; 6 มีนาคม พ.ศ. 2446 – 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543) พระนามเดิม เจ้าหญิงนางาโกะแห่งคูนิ (ญี่ปุ่น: 良子女王; โรมาจิ: Nagako Joō) เป็นพระจักรพรรดินีอัครมเหสีในจักรพรรดิโชวะ และเป็นพระราชมารดาในสมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ ถือเป็นจักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่นที่ดำรงตำแหน่งยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น รวม 63 ปีเต็ม

จักรพรรดินีโคจุง
พระพันปีหลวง
จักรพรรดินีญี่ปุ่น
ดำรงพระยศ	25 ธันวาคม พ.ศ. 2469 – 7 มกราคม พ.ศ. 2532 (62 ปี 13 วัน)
พระพันปีหลวง
ดำรงพระยศ	7 มกราคม พ.ศ. 2532 – 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 (10 ปี 13 วัน)
พระราชสมภพ	6 มีนาคม พ.ศ. 2446 จังหวัดโตเกียว จักรวรรดิญี่ปุ่น
สวรรคต	16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 (97 พรรษา) โตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
ฝังพระศพ	25 กรกฎาคม พ.ศ. 2543 สุสานหลวงมูซาชิ ฮาจิโอจิ
พระราชสวามี	จักรพรรดิโชวะ (พ.ศ. 2467–2532)
พระราชบุตร	ชิเงโกะ ฮิงาชิกูนิ เจ้าหญิงซาจิโกะ ฮิซะโนะมิยะ คาซูโกะ ทากัตสึกาซะ อัตสึโกะ อิเกดะ สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ เจ้าชายมาซาฮิโตะ ฮิตาจิโนะมิยะ ทากาโกะ ชิมาซุ
ราชวงศ์	ญี่ปุ่น
พระราชบิดา
พระราชมารดา	ชิกาโกะ ชิมาซุ

พระองค์เป็นจักรพรรดินีพระองค์แรกของญี่ปุ่นที่ไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ โดยทั้งจักรพรรดินีโชเก็งและจักรพรรดินีเทเมล้วนมาจากตระกูลฟูจิวาระทั้งสิ้น เมื่อจักรพรรดินีนางาโกะเสด็จสวรรคต พระนางจึงได้รับการสถาปนาเป็น จักรพรรดินีโคจุง ซึ่งมีความหมายว่า ความบริสุทธิ์หอมหวาน

ขณะทรงพระเยาว์

ขณะยังทรงพระเยาว์

เจ้าหญิงนางาโกะ ประสูติ ณ กรุงโตเกียวเมื่อวันที่ 6 มีนาคม ปีเมจิที่ 36 (ค.ศ.1903,พ.ศ. 2446) เป็นพระธิดาคนที่ 3 จาก 6 พระองค์ ใน กับ ท่านหญิงชิกาโกะ ชิมะสึ พระองค์มีพระเชษฐา 2 พระองค์ พระขนิษฐา 2 พระองค์ และพระอนุชา 1 พระองค์ โดยในช่วงที่พระนางประสูติ เป็นช่วงที่วัฒนธรรมจากตะวันตกไหลบ่าเข้ามาในญี่ปุ่น เจ้าคูนิ พระบิดา ยังทรงเลี้ยงดูเจ้าหญิงนางาโกะตามจารีตดั้งเดิมมาโดยตลอด โดยพระบิดาของเจ้าหญิงนางาโกะ สืบเชื้อสายมาจากราชสกุลฟุชิมิ ซึ่งไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ (มีตระกูลย่อย ได้แก่ ตระกูลโคโนะเอะ, อิชิโจ, นิโจ, คะซะสึคะซะ และคุโจ) ส่วนพระมารดาสืบเชื้อสายมาจากไดเมียว ทำให้เจ้าหญิงนางาโกะ เป็นพระจักรพรรดินีพระองค์แรก ที่ไม่ได้มาจากตระกูลฟูจิวาระ

หลังจากที่เจ้าหญิงนางาโกะสำเร็จในระดับประถมศึกษา เจ้าหญิงทรงเข้าศึกษาต่อในโรงเรียนกะคุชูอิน (学習院) ซึ่งเป็นโรงเรียนของสตรีชั้นสูงของญี่ปุ่นในระดับนั้น มีสูงสุดถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 โดยเจ้าหญิงนางาโกะได้เข้ารับการศึกษาร่วมกับเจ้าหญิงมะซะโกะ นะชิโมะโตะ ซึ่งเป็นพระญาติ (ต่อมาเจ้าหญิงมะซะโกะ นะชิโมะโตะ ได้รับการสถาปนาเป็น เจ้าหญิงบังจา มกุฎราชกุมารีแห่งเกาหลี)

ระหว่างที่เจ้าหญิงนางาโกะทรงศึกษาในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 มกุฎราชมารฮิโระฮิโตะ ได้เสด็จประทับรถม้ามายังโรงเรียนกะคุชูอิน เพื่อหาสตรีชั้นสูงที่มาจากราชสกุลเป็นพระคู่หมั้น ซึ่งในเวลานั้นเจ้าหญิงนางาโกะ ถือเป็นสตรีที่ถือว่ามีพระสิริโฉมพระองค์หนึ่ง แม้พระองค์จะสวมฉลองพระองค์เป็นกิโมโน และกระโปรงฮากามะ ซึ่งเป็นกระโปรงจับจีบแบบญี่ปุ่น รวบพระเกศาด้วยริบบิ้นสีขาว และถุงพระบาทสีดำ เมื่อมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะทอดพระเนตรเห็น และให้ความสนพระทัยเจ้าหญิงนางาโกะ พระองค์ก็ตัดสินพระทัยที่จะเลือกมาเป็นพระคู่หมั้น ซึ่งก่อนหน้านี้มกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะเคยรู้จักคุ้นเคยกับเจ้าหญิงนางาโกะมาก่อนในสมัยอนุบาล ในสมัยประถมทั้งสองพระองค์ก็เคยเสวยพระกระยาหารกลางวันด้วยกัน แม้ในสมัยมัธยมโรงเรียนกะคุชูอินจะแยกเป็นฝ่ายชาย และฝ่ายหญิงก็ตาม

ทรงหมั้น

พิธีหมั้นได้จัดขึ้นในเดือนมกราคม ค.ศ. 1919 เมื่อเจ้าหญิงนางาโกะมีพระชนมายุ 14 พรรษา และศึกษาอยู่ในชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 หลังจากนั้นเจ้าหญิงนางาโกะต้องพักการเรียน เพื่อเข้ารับการศึกษา และรับการอบรมในการเตรียมสำหรับการอบรมที่มี ได้แก่ เรื่องกิริยามารยาท การวางพระองค์ในตำแหน่งสมเด็จพระจักรพรรดินี รวมไปถึงการจัดการดูแลภายในพระราชวัง และเรียนรู้ศิลปะต่างๆ เช่น การเล่นโกโตะ ทรงเปียโน การเต้นรำ เล่นเทนนิส และการใช้ดาบญี่ปุ่น หรือนางินาตะ สำหรับด้านวิชาการก็มีในด้านภาษา เช่น ภาษาญี่ปุ่น ภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศส คณิตศาสตร์ และวิชาการทหาร

ในระหว่างการอบรม ได้มีการตรวจพบว่า พระเชษฐาของพระองค์เป็นตาบอดสี ทำให้เกิดเสียงคัดค้านในหมู่พระราชวงศ์ และชนชั้นสูง ถึงกับมีการกราบทูลให้จักรพรรดิไทโช พระราชบิดาในมกุฎราชกุมารให้เปลี่ยนตัวพระคู่หมั้นเสียใหม่ ทำให้เจ้าหญิงนางาโกะต้องได้รับการอบรมยาวนานเพิ่มอีกถึง 4 ปี ขณะที่พระองค์อื่นๆ อบรมเพียง 2 ปีเท่านั้น แต่สมเด็จพระจักรพรรดิไทโชหาได้ทรงเชื่อในคำกราบทูลเหล่านั้น รวมไปถึงจักรพรรดินีเทเม พระราชมารดาในมกุฎราชกุมาร ซึ่งมีความโปรดปรานในตัวของเจ้าหญิงนางาโกะมาก ก็แสดงพระองค์ปกป้องพระคู่หมั้นของพระโอรสอย่างแข็งขัน จนเสียงคัดค้านจึงหมดสิ้นไป แต่อย่างไรก็ตามเจ้าหญิงนางาโกะต้องใช้เวลาถึง 6 ปี สำหรับการเตรียมตัวเป็นสมเด็จพระจักรพรรดินี

จักรพรรดินีนางาโกะ และพระราชสวามี

อภิเษกสมรส

ในที่สุด สำนักพระราชวังก็ประกาศกฎหมายเรื่องการอภิเษกสมรสระหว่างมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะ กับเจ้าหญิงนางาโกะ ซึ่งจะมีขึ้นในวันที่ 27 พฤศจิกายน ค.ศ. 1923 นับจากวันที่มีประกาศจากสำนักพระราชวังซึ่งมีขึ้นตั้งแต่วันที่ 10 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1921 และผ่านมาด้วยความเรียบร้อยมากว่าสองปี โดยเหลือเวลาเพียงสองเดือนก็จะถึงวันอภิเษกสมรส แต่ขณะนั้นได้เกิดแผ่นดินไหวในแถบคันโต สร้างความเสียหายแก่ประชาชนชาวญี่ปุ่นเป็นอย่างมาก ทำให้ประชาชนไร้ที่อยู่อาศัยหลายล้านคน เพื่อเป็นการไว้อาลัยในเหตุการณ์ครั้งนี้ สำนักพระราชวังจึงได้เลื่อนกำหนดการอภิเษกสมรส เป็นวันที่ 26 มกราคม ค.ศ. 1924 หรืออีกประมาณหนึ่งเดือนเศษ ซึงการอภิเษกสมรสเป็นไปได้อย่างราบรื่น และมกุฎราชกุมารฮิโระฮิโตะได้ประกาศยกเลิกระบบนางห้ามที่อนุญาตให้ชนชั้นสูงมีพระสนมได้หลายคน โดยมกุฎราชกุมารได้ปลดปล่อยพระสนม 39 พระองค์ โดยที่จะมีพระมเหสีเพียงพระองค์เดียว และเจ้าหญิงนางาโกะ ได้รับการสถาปนาเป็น มกุฎราชกุมารีนางาโกะ

พระราชโอรส-ธิดา

สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ และเจ้าชายอากิฮิโตะ พระราชโอรสพระองค์แรกของพระองค์

สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ ได้ทรงให้การประสูติกาลเจ้าหญิงหลายพระองค์ตลอดเวลากว่าสิบปี ในการครองคู่กับสมเด็จพระจักรพรรดิโชวะ ทำให้เกิดเสียงซุบซิบนินทาเกี่ยวกับการสืบทอดราชบัลลังก์ จนในปี พ.ศ. 2476 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะได้ให้พระประสูติกาลพระโอรสพระองค์แรกคือมกุฎราชกุมารอากิฮิโตะ

• เจ้าหญิงชิเงโกะ เทรุโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 照宮成子) ประสูติเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2468 เสกสมรสกับเจ้าชายโมะริฮิโระแห่งฮิงาชิกูนิ ต่อมาพระสวามีของเจ้าหญิงชิเงโกะได้ถูกสหรัฐอเมริกาถอดพระยศเป็นสามัญชน มีโอรส-ธิดา 5 คน และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2504
• เจ้าหญิงซาจิโกะ ฮิซะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 久宮祐子) ประสูติ 10 กันยายน พ.ศ. 2470 พระราชธิดาองค์ที่สอง โดยต่อมาอีก 4 เดือนหลังจากพระประสูติกาล พระธิดาองค์น้อยนี้ก็มีพระอาการพระโลหิตเป็นพิษ โดยต่อมา 2 เดือน เจ้าหญิงซาชิโกะจึงสิ้นพระชนม์อย่างสงบ เมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2471
• เจ้าหญิงคาซูโกะ ทากะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 孝宮和子) ประสูติเมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2472 เสกสมรสกับโทชิมิจิ ทากัตสึกาซะ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์ และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2532
• เจ้าหญิงอัตสึโกะ โยริโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 順宮厚子) ประสูติเมื่อวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2474 เสกสมรสกับทากามาซะ อิเกดะ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์
• เจ้าชายอากิฮิโตะ สึงุโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 継宮明仁) พระราชสมภพเมื่อวันที่ 23 ธันวาคม พ.ศ. 2476 ต่อมาพระองค์ได้เป็นสมเด็จพระจักรพรรดิแห่งญี่ปุ่น อภิเษกสมรสกับมิจิโกะ โชดะ มีพระราชโอรส-ธิดา 3 พระองค์
• เจ้าชายมาซาฮิโตะ โยชิโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 義宮正仁; โรมาจิ: โยะชิโนะมิยะ มาซาฮิโตะ) ประสูติเมื่อวันที่ 28 ธันวาคม พ.ศ. 2478 ปัจจุบันมีราชทินนามว่า ฮิตาจิโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 常陸宮) เสกสมรสกับฮานาโกะ สึงารุ แต่ไม่มีโอรส-ธิดาด้วยกัน
• เจ้าหญิงทากาโกะ ซูงะโนะมิยะ (ญี่ปุ่น: 清宮貴子) ประสูติเมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2482 เสกสมรสกับฮิซานางะ ชิมาซุ จึงลาออกจากฐานันดรศักดิ์ มีโอรส 1 คน

สมเด็จพระจักรพรรดินี

สมเด็จพระจักรพรรดิฮิโระฮิโตะ และสมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ ขณะเสด็จประพาสสหรัฐอเมริกาหลังสงครามโลกครั้งที่สอง

สมเด็จพระจักรพรรดินีเป็นพระจักรพรรดินีแห่งประเทศญี่ปุ่นพระองค์แรกที่เสด็จเยือนต่างประเทศ โดยได้เสด็จเยือนทวีปยุโรปเมื่อปี พ.ศ. 2514 เสด็จเยือนสหรัฐเมื่อปี พ.ศ. 2518

หลังจากสมเด็จพระจักรพรรดิโชวะเสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2532 พระองค์ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระพันปีหลวง ในงานพระราชพิธีพระบรมศพของพระราชสวามี สมเด็จพระจักรพรรดินีก็มิได้เสด็จไป เนื่องด้วยพระสุขภาพที่ไม่เอื้ออำนวย และหลังจากการปรากฏพระองค์ครั้งสุดของสมเด็จพระจักรพรรดินีเมื่อปี พ.ศ. 2531 พระองค์ก็มิได้เสด็จปรากฏพระองค์ที่ไหนอีกเลย ขณะที่พระองค์ก็ดำรงพระยศพระพันปีหลวงได้ยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์ ทำลายสถิติของสมเด็จพระจักรรดินีคันชิซึ่งเสด็จสวรรคตเมื่อ 873 ปีที่แล้ว

สวรรคต

สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 16 มิถุนายน พ.ศ. 2543 สิริพระชนมายุได้ 97 พรรษา หลังจากพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะได้ทรงอัญเชิญพระศพไปที่ กรุงโตเกียวเคียงข้างพระราชสวามีของพระองค์

หลังจากการสวรรคตของสมเด็จพระพันปีหลวง สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะได้สถาปนาพระนามสมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง ขึ้นเป็น สมเด็จพระจักรพรรดินีโคจุง โดยพระศพถูกเก็บไว้ที่สุสานหลวงมุซะชิโนะ โนะ ฮิงะชิ โนะ มิซะซะงิ ใกล้สุสานหลวงมุซาชิโนะของพระราชสวามี

พระอิสริยยศ

• พ.ศ. 2446 - 2469 เจ้าหญิงนางาโกะ คูนิ (นางาโกะ โจ)
• พ.ศ. 2467 - 2469 เจ้าหญิงนางาโกะ มกุฎราชกุมารีแห่งญี่ปุ่น (โคไตชิ ชินโนฮิ)
• พ.ศ. 2469 - 2532 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ (โคโง)
• พ.ศ. 2532 - 2543 สมเด็จพระจักรพรรดินีนางาโกะ พระพันปีหลวง (โคไตโง)
• (พระนามหลังการสวรรคต) สมเด็จพระจักรพรรดินีโคจุง

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. ไม่ปรากฏ – เครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ (ม.จ.ก.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. ไม่ปรากฎ – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)

พระราชบุตร

พระนาม	ประสูติ	สิ้นพระชนม์	เสกสมรส		พระราชนัดดา
ชิเงโกะ ฮิงาชิกูนิ	6 ธันวาคม พ.ศ. 2468	23 กรกฎาคม พ.ศ. 2504	10 ตุลาคม พ.ศ. 2486	โมริฮิโระ ฮิงาชิกูนิ	โนบูฮิโกะ ฮิงาชิกูนิ ฟูมิโกะ โอมูระ โมโตฮิโระ มิบุ นาโอฮิโกะ ฮิงาชิกูนิ ยูโกะ ฮิงาชิกูนิ
เจ้าหญิงซาจิโกะ ฮิซะโนะมิยะ	10 กันยายน พ.ศ. 2470	8 มีนาคม พ.ศ. 2471
คาซูโกะ ทากัตสึกาซะ	30 กันยายน พ.ศ. 2472	28 พฤษภาคม พ.ศ. 2532	21 พฤษภาคม พ.ศ. 2493	โทชิมิจิ ทากัตสึกาซะ
อัตสึโกะ อิเกดะ	7 มีนาคม พ.ศ. 2474		10 ตุลาคม พ.ศ. 2496	ทากามาซะ อิเกดะ
สมเด็จพระจักรพรรดิอากิฮิโตะ	23 ธันวาคม พ.ศ. 2476		10 เมษายน พ.ศ. 2502	มิจิโกะ โชดะ	สมเด็จพระจักรพรรดินารูฮิโตะ เจ้าชายฟูมิฮิโตะ อากิชิโนะโนะมิยะ ซายาโกะ คูโรดะ
เจ้าชายมาซาฮิโตะ ฮิตาจิโนมิยะ	28 ธันวาคม พ.ศ. 2478		30 กันยายน พ.ศ. 2507	ฮานาโกะ สึงารุ
ทากาโกะ ชิมาซุ	2 มีนาคม พ.ศ. 2482		3 มีนาคม พ.ศ. 2503	ฮิซานางะ ชิมาซุ	โยชิฮิซะ ชิมาซุ

พงศาวลี

พงศาวลีของจักรพรรดินีโคจุง

16. เจ้าชายซะดะโยะชิ เจ้าชายฟุชิมิ               8.                       4.                             9. โนะบุโกะ โทะริอิโชะจิ                       2.                                   10. โทะชิมาซุ อิซุมิเต                       5. มะกิโกะ อิซุมิ                             11. มะโกะ ยะโตะชิ                       1. จักรพรรดินีโคจุง                                         24.               12.                       25. ยุระ โอะกะดะ               6.                             26. ทะดะกิมิ ชิมาซุ               13. เซ็นเฮียะกุชิ ชิมาซุ                       3. ชิกาโกะ ชิมาซุ                                   7. ซุมะโกะ ยะมะซะกิ

อ้างอิง

1. Downer, Lesely. Obituary: "Nagako, Dowager Empress of Japan," The Guardian (London). 17 June 2000.
2. Imperial Household Agency: Empress Kojun
3. Large, Stephen S. Emperor Hirohito and Shōwa Japan: Political Biography, pp. 25-26.
4. Connors, Leslie. (1987). The Emperor's Adviser: Saionji Kinmochi and Pre-war Japanese Politics, pp. 79-80.

ดูเพิ่ม

• มานพ ถนอมศรี. ราชา-ราชินีที่โลกไม่ลืม. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์, 2552. หน้า 351-365
• Connors, Leslie. (1987). The Emperor's Adviser: Saionji Kinmochi and Pre-war Japanese Politics. London: Routledge. 10-; 13-
• Koyama, Itoko. (1958). Nagako, Empress of Japan (translation of Kogo sama). New York: J. Day Co. OCLC 1251689
• Large, Stephen S. (1992). Emperor Hirohito and Shōwa Japan: Political Biography. London: Routledge. 10-; 13-

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ จักรพรรดินีโคจุง

• คุไนโจ สำนักพระราชวังญี่ปุ่น (อังกฤษ)
• BBC News: Japan mourns Empress Nagako
• BBC News: In pictures: Japan's imperial funeral
• Chicago Tribune: photo of Empress Nagako at White House during State Visit in 1975

ก่อนหน้า		จักรพรรดินีโคจุง		ถัดไป
ซะดะโกะ คุโจ		จักรพรรดินีแห่งญี่ปุ่น (พ.ศ. 2469–2532)		มิชิโกะ โชดะ
ซะดะโกะ คุโจ		พระพันปีหลวงแห่งญี่ปุ่น (พ.ศ. 2532–2543)