งูเหลือม

งูเหลือม (ชื่อวิทยาศาสตร์: Malayopython reticulatus) จัดอยู่ในไฟลัมสัตว์มีแกนสันหลัง ชั้นสัตว์เลื้อยคลาน เป็นงูขนาดใหญ่ ลำตัวยาวเฉลี่ยประมาณ 3.5-6 เมตร จัดเป็นงูที่ยาวที่สุดของโลกซึ่งตัวที่ยาวที่สุดยาวถึง 9.6 เมตร ถูกจับได้เมื่อปี ค.ศ. 1917 ที่ เป็นหมู่เกาะแห่งหนึ่งในมาเลเซีย โดยมีความยาวกว่างูอนาคอนดา (Eunectes murinus) ที่พบในทวีปอเมริกาใต้ แต่มีน้ำหนักน้อยกว่า อาจจะหนักน้อยกว่างูอนาคอนดาได้ถึงครึ่งเท่าตัว

งูเหลือม ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไพลสโตซีนถึงปัจจุบัน
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ  (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต
อาณาจักร:	สัตว์
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง
ชั้น:	สัตว์เลื้อยคลาน
อันดับ:	กิ้งก่าและงู
อันดับย่อย:	Serpentes
วงศ์:	วงศ์งูเหลือม
สกุล:	(, 1801)
สปีชีส์:	Malayopython reticulatus
ชื่อทวินาม
Malayopython reticulatus (, 1801)
ชื่อพ้อง
รายชื่อ Boa reticulata Schneider, 1801 Boa rhombeata Schneider, 1801 Boa phrygia , 1802 Coluber javanicus Shaw, 1802 Python schneideri , 1820 Python reticulatus — , 1842 Python reticulatus — , 1893 Morelia reticulatus — Welch, 1988 Python reticulatus — , 1993 Broghammerus reticulatus — Hoser, 2004 Malayopython reticulatus — Reynolds et al., 2014

ศัพทมูลวิทยา

ชื่อวิทยาศาสตร์ของงูเหลือม คือ reticulatus เป็นภาษาละตินหมายถึง "เหมือนแห" หรือ "ร่างแห" อันหมายถึงลวดลายบนตัวงู ที่มองดูคล้ายร่างแห อันเป็นที่มาของชื่อสามัญในภาษาอังกฤษด้วย

ลักษณะทั่วไป

ปากมีขนาดใหญ่และฟันแหลมคม ขากรรไกรแข็งแรงมากและสามารถถอดขากรรไกรในการกลืนเหยื่อที่มีขนาดใหญ่ได้ เกล็ดบริเวณลำตัวตั้งแต่ปลายหัวจรดปลายหางมีสีเหลืองหรือสีเหลืองปนน้ำตาล พื้นของตัวสีน้ำตาลแดง มีลายแบ่งเป็นวงมีหลายสี ที่บริเวณส่วนหัวมีเส้นสีดำขนาดเล็กเรียวยาว เรียกว่า "ศรดำ" จนเกือบถึงปลายปาก หัวเด่นแยกออกจากคออย่างชัดเจน ปลายหางยาวแหลม เกล็ดเรียบเรียงเป็นแถวได้ระหว่าง 69 ถึง 74 แถวที่บริเวณกลางลำตัว เกล็ดทวารเป็นแผ่นเดี่ยว

พฤติกรรม

จัดในอยู่ประเภทงูไม่มีพิษ เลื้อยช้า ๆ และอาจดุตามสัญชาตญาณเมื่อมีศัตรู ออกหากินกลางคืน หากินทั้งบนบกและในน้ำ อาศัยนอนตามโพรงดินโพรงไม้ในที่มืดและเย็น หลาย ๆ วันจึงจะออกหากินครั้งหนึ่ง งูเหลือมกินสัตว์แทบทุกชนิดโดยมักดักซุ่มรอเหยื่อบนต้นไม้ เมื่อได้จังหวะจะทิ้งตัวลงมารัดเหยื่อยจนขาดอากาศหายใจ มีสีและลายกลืนไปกับธรรมชาติ สืบพันธุ์คล้ายงูหลาม (Python bivittatus) แต่มีระยะฟักไข่ 3 เดือน ลูกงูที่ออกจากไข่มีความยาวประมาณ 55 เซนติเมตร กินสัตว์ขนาดเล็ก เช่น นกหรือหนู หรือสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดกลางเช่น เก้ง, กวาง, สุนัข, กระต่าย, หนู, ไก่, เป็ด รวมทั้งสัตว์เลื้อยคลานด้วยกันเองขนาดกลาง เช่น ตัวเงินตัวทอง, ตะกวด จึงมักมีรายงานอยู่เสมอ ๆ ว่าเข้าไปแอบกินสัตว์เลี้ยงของมนุษย์ในเวลากลางคืน อีกทั้งมีรายงานว่าทำร้ายมนุษย์ได้ด้วย อาศัยอยู่ได้ในป่าทุกประเภท ชอบอาศัยในที่ชื้น ในประเทศไทยพบได้ทั่วทุกภาค ปัจจุบันถือเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ตาม

การกระจายพันธุ์

พบกระจายพันธุ์ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ตั้งแต่หมู่เกาะนิโคบาร์ , พม่า, ไทย, ลาว และกัมพูชา, เวียดนาม, มาเลเซีย, อินโดนีเซีย, เกาะสุมาตรา, เกาะบอร์เนียว, เกาะซูลาเวซี, เกาะชวา, เกาะลูซอน และหลายหมู่เกาะในหมู่เกาะฟิลิปปินส์

งูเหลือมเผือก

ปัจจุบันถือเป็นชนิดพันธุ์ต่างถิ่นของสหรัฐอเมริกา โดยมีการพบในเชื่อว่าถูกนำเข้ามาจากภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ของผู้ที่นิยมเลี้ยงสัตว์เลื้อยคลาน เช่นเดียวกับงูหลาม ได้รับความนิยมอย่างมากโดยเฉพาะในตัวที่สีและลวดลายแปลกไปจากทั่วไปหรือสีกลายเป็นสีเผือกซึ่งมีราคาขายที่แพงมาก ซึ่งงูเหลือมเมื่อเทียบนิสัยกับงูหลามหรืองูเหลือมชนิดอื่น ๆ แล้ว ดุร้ายกว่ามาก เลี้ยงให้เชื่องได้ยาก

หมายเหตุ

ได้มีการศึกษาด้านวิวัฒนการของงูเหลือม พบว่างูเหลือมและ (P. timoriensis) มีความแตกต่างทางพันธุกรรมไปจากงูในสกุล Python ชนิดอื่น ๆ จึงเห็นควรว่าควรแยกสกุลออกมาต่างหากเป็น Malayopython

อ้างอิง

1. Stuart, B.L.; Thy, N.; Chan-Ard, T.; Nguyen, T.Q.; Grismer, L.; Auliya, M.; Das, I. & Wogan, G. (2018). "Broghammerus reticulatus". IUCN Red List of Threatened Species. 2018: e.T183151A1730027. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T183151A1730027.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.
2. McDiarmid, R. W.; ; Touré, T. A. (1999). Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, Volume 1. Washington: Herpetologists' League. ISBN .
3. Hoser, R. (2003). "A Reclassification of the Pythoninae Including the Descriptions of Two New Genera, Two New Species, and Nine New Subspecies. Part I". Crocodilian - Journal of the Victorian Association of Amateur Herpetologists. 4 (3): 31–37.
4. Raymond T. Hoser. "The taxonomy of the snake genus Broghammerus Hoser, 2004 revisited, including the creation of a new subgenus for Broghammerus timoriensis (Peters, 1876)" (PDF). Australasian Journal of Herpetology. 16: 19–26. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-10-09. สืบค้นเมื่อ 26 March 2022.
5. ชนิด Malayopython reticulatus ที่ The Reptile Database www.reptile-database.org.
6. Wood, Gerald (1983). The Guinness Book of Animal Facts and Feats. ISBN .
7. Gotch AF. 1986. Reptiles – Their Latin Names Explained. Poole, UK: Blandford Press. .
8. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-05-02. สืบค้นเมื่อ 2007-04-24.
9. "ตะลึง!เจอ'เหลือมยักษ์'ผัวเมีย เขมือบตัวเงินตัวทอง". ไทยรัฐ. 27 November 2014. สืบค้นเมื่อ 20 December 2014.
10. "งูเหลือมพม่าหลุดจากที่ขังรัดเด็ก 2 ขวบตายคาห้องนอน". คมชัดลึก. 3 July 2009. สืบค้นเมื่อ 20 December 2014.^[]
11. งูเหลือมพม่าในอุทยานแห่งชาติ Everglades
12. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-05-02. สืบค้นเมื่อ 2007-04-24.
13. Rawlings, L.H., Rabosky, D.L., Donnellan, S.C. & Hutchinson, M.N. (2008). "Python phylogenetics: inference from morphology and mitochondrial DNA". Biological Journal of the Linnean Society. 93 (3): 603. doi:10.1111/j.1095-8312.2007.00904.x.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
14. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Reyn01

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ งูเหลือม