คาราวาน (วงดนตรี)

คาราวาน เป็นวงดนตรีในแนวเพลงเพื่อชีวิตที่มีชื่อเสียงของประเทศไทย

คาราวาน
ข้อมูลพื้นฐาน
ที่เกิด	ประเทศไทย
แนวเพลง	เพลงเพื่อชีวิต, ร็อก, โฟล์ค
ช่วงปี	พ.ศ. 2518 - ปัจจุบัน
ค่ายเพลง	อีเอ็มไอ ดี-เดย์ เอ็นเทอร์เทนเมนท์ วอร์นเนอร์ มิวสิก ไทยแลนด์ จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่
สมาชิก	สุรชัย จันทิมาธร ทองกราน ทานา
อดีตสมาชิก	มงคล อุทก (เสียชีวิตแล้ว) วีระศักดิ์ สุนทรศรี (เสียชีวิตแล้ว)

ประวัติ

คาราวานถือกำเนิดมาจากการรวมวงดนตรีสองวง คือ ท.เสนและสัญจร และ บังคลาเทศแบนด์ โดยมีอีพีชุดแรกออกมาในปี พ.ศ. 2517 เป็นแผ่นเสียง 7 นิ้ว มี 4 เพลง ออกจำหน่ายราว 500 แผ่น ราคาแผ่นละ 25 บาท ถือได้ว่าเป็นวงดนตรีเพื่อชีวิตวงแรก ๆ ของประเทศไทย (ปัจจุบันอีพีชุดดังกล่าว ที่ถือเป็นการบันทึกเสียงครั้งแรกของวงคาราวาน มีราคาซื้อขายกันหลักหมื่นบาท) หลังจากที่ทางวงทำแผ่นเสียงอีพีออกเผยแพร่แล้ว จึงได้ทำสตูดิโออัลบั้มเต็มชุดแรก ชื่ออัลบั้ม คนกับควาย วางจำหน่ายในปี พ.ศ. 2518

ในยุคมืดของสังคมไทย คือ เหตุการณ์ 14 ตุลา และ เหตุการณ์ 6 ตุลา นั้นคาราวานเป็นวงดนตรีที่แต่งเพลงออกมาเรียกร้องประชาธิปไตยอย่างจริงจัง และเป็นวงดนตรีวงเดียวจากเหตุการณ์สมัยนั้นที่ยังอยู่มาจนถึงทุกวันนี้

สมาชิกยุคแรกของวงคาราวานประกอบไปด้วย สุรชัย จันทิมาธร (หงา) ร้องนำ, วีระศักดิ์ สุนทรศรี (แดง) เล่นกีตาร์, ทองกราน ทานา (อืด) เล่นกีตาร์ลีด ฟลุต และร้องประสาน, มงคล อุทก (หว่อง) เป่าเมาท์ออร์แกน พิณ ซอ และร้องประสาน นอกจากนั้นยังมีสมาชิกชั่วคราวคนอื่น ๆ เช่น พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ (หมู) อู๊ด ยานนาวา, ชัคกี้ ธัญญรัตน์

เพลงของคาราวานโดยส่วนใหญ่แต่งโดยสุรชัย ยกเว้นบางบทเพลงเช่น

• นกสีเหลือง และ บูบู โดย วินัย อุกฤษณ์
• คนกับควาย โดย สมคิด สิงสง
• อีสาน และ คิดถึงบ้าน (เดือนเพ็ญ) โดยอัศนี พลจันทร
• เปิบข้าว โดย จิตร ภูมิศักดิ์
• ลุกขึ้นสู้, คืนสู่รัง และ กุหลาบแดง โดย มงคล อุทก
• อเมริกันอันตราย โดย ทองกราน ทานา และ วีระศักดิ์ สุนทรศรี

สมาชิก

• สุรชัย จันทิมาธร (หงา) ร้องนำ, กีตาร์, เมาท์ออร์แกน เกิด 29 เมษายน พ.ศ. 2491
• มงคล อุทก (หว่อง) กีตาร์พิณ, เมาท์ออร์แกน, โหวดแผง, ร้องประสาน เกิด 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2494 (เสียชีวิต พ.ศ. 2561)
• ทองกราน ทานา (อืด) กีตาร์ลีด, ไวโอลิน ร้องประสาน เกิด 19 ตุลาคม พ.ศ. 2492
• วีระศักดิ์ สุนทรศรี (แดง) กีตาร์ เกิด 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2493 (เสียชีวิต พ.ศ. 2564)

ผลงานของคาราวาน

ชุด คนกับควาย (พ.ศ. 2518)

ชุด อเมริกันอันตราย (พ.ศ. 2519)

อัลบั้ม ในนาม คาราวาน

• คนกับควาย (2518)
• อเมริกันอันตราย (2519)
• บ้านนาสะเทือน (13 มิถุนายน 2526) ภายหลังมีการเปลี่ยนปกและเปลี่ยนชื่ออัลบั้มเป็น เดือนเพ็ญ (2527)
• คนตีเหล็ก (สิงหาคม 2526)
• 1985 (พฤษภาคม 2528)
• คนไกลบ้าน (2529)
• ยูเอส เจแปน (พฤษภาคม 2530)
• อานนท์ (2531)
• ตุลา–คม (ตุลาคม 2537)

อีพี

• คาราวาน (2518 ผลิตเป็นแผ่นเสียง 7 นิ้ว มี 4 เพลง)
• โลกร้อน คนละลาย (อีพี 4 เพลง ที่จัดทำขึ้นเพื่อแจกจ่ายในงานคอนเสิร์ต โลกร้อน คนละลาย)

อัลบั้มภาคพิเศษ

• มารครองเมือง (เป็นการทำงานร่วมกันกับ คุรุชน และ โคมฉาย ตั้งวงดนตรีชื่อ ภูซาง 60 อัลบั้มชุดนี้บันทึกเสียงกันในป่าภูซาง เมษายน 2520)
• Amerasia อัลบั้มเพลงประกอบภาพยนตร์ ที่ทำร่วมกับศิลปินระดับโลกอย่าง Terry Allen และวง The Panhandle Mystery (2526)
• กลับมาเถิด (พฤศจิกายน 2534) ร่วมกับ พงษ์เทพ กระโดนชำนาญ
• คาราวาน PIANO เป็นงานอัลบั้มที่ทำภายใต้ชื่อของ พีรภา อภิสุข
• เปิดกรุคาราวาน (เส้นเสียงเปล่า) ร่วมกับ บังคลาเทศแบนด์

คอนเสิร์ต

• คอนเสิร์ต ฟอร์ ยูนิเซฟ (19 มิถุนายน 2525)
• คอนเสิร์ต กึ่งศตวรรษธรรมศาสตร์ (ตุลาคม 2527)
• คอนเสิร์ต บันทึก 12 ปี คาราวาน (25 มกราคม 2529)
• คอนเสิร์ต ไลฟ์ อิน แจแปน (8-9 สิงหาคม 2530)
• คอนเสิร์ต เพลงนอกรอบ (17 ตุลาคม 2532)
• คอนเสิร์ต 15 ปี คาราวาน (28-29 ตุลาคม 2532)
• คอนเสิร์ต มินามาตะ (9 - 28 สิงหาคม 2532)
• คอนเสิร์ต Live คาราวาน (สิงหาคม 2533)
• คอนเสิร์ต คืนคน คาราวาน (28 พฤษภาคม 2533)
• คอนเสิร์ต สันติภาพในประเทศกัมพูพา (28 พฤษภาคม 2533)
• คอนเสิร์ต ศิลปินเพื่อสันติภาพ (9 กุมภาพันธ์ 2534)
• คอนเสิร์ต อคูสติก ไลฟ์ อิน แวนคูเวอร์ Vancouver Folk Music Festival (19 - 21 กรกฎาคม 2534)
• กระทิง คอนเสิร์ต เขาใหญ่ มหกรรมคอนเสิร์ตเพลงเพื่อชีวิต (23 ตุลาคม 2536)
• คอนเสิร์ต 20 ปี คาราวาน (7-8 ตุลาคม 2537)
• คอนเสิร์ต แจม อิน แจแปน (7 พฤศจิกายน 2537)
• คอนเสิร์ต ดนตรียอดหญ้าไหว (7 เมษายน 2539)
• คอนเสิร์ต 25 ปี คาราวาน (25 เมษายน 2542)
• คอนเสิร์ต 100 ปี ปรีดี 65 ปี ธรรมศาสตร์ (26 มิถุนายน 2542)
• คอนเสิร์ต ดนตรีสู่กระแสโลก (4 พฤศจิกายน 2543)
• คอนเสิร์ต คาราวาน ฟ้าบ่กั้น (11 พฤษภาคม 2544)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 8 (8 ตุลาคม 2545)
• คอนเสิร์ต ให้พ่อและเพื่อน (2 พฤศจิกายน 2545)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 9 (5 เมษายน 2546)
• คอนเสิร์ต มิตรภาพคาราวาน (25 มิถุนายน 2546)
• คอนเสิร์ต 2004 คาราวาน เจแปนทัวร์ (2547)
• คอนเสิร์ต รอยเท้า วันเวลา 30 ปี คาราวาน (1 พฤศจิกายน 2547)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 10 (11 ธันวาคม 2547)
• คอนเสิร์ต คิดถึงลันตา (7 พฤษภาคม 2548)
• คอนเสิร์ต ๒๕๔๙ สวัสดีประเทศไทย (2549)
• คอนเสิร์ต เอาประเทศไทยของเราคืนมา (19 กันยายน 2549)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 3 (21 มกราคม 2550)
• คอนเสิร์ต หุบเขาฝนโปรยไพร 1 (24-25 กุมภาพันธ์ 2550)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 1 (28 เมษายน 2550)
• คอนเสิร์ต เพื่อนช่วยเพื่อน แด่โฆษกคนยาก (8 กรกฏาคม 2550)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 11 (26 ธันวาคม 2550)
• คอนเสิร์ต @FreeHand (2550)
• คอนเสิร์ต โลกร้อน คนละลาย (4 พฤศจิกายน 2550)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 2 (15 มีนาคม 2551)
• คอนเสิร์ต 60 ปี วีรชนคนกล้า (29 เมษายน 2551)
• คอนเสิร์ต โลกร้อน คนละลาย 2 ตอน หอมแผ่นดิน (25 ตุลาคม 2551)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 12 (21 มกราคม 2551)
• คอนเสิร์ต ต่อต้านนิวเคลียร์ (15 มิถุนายน 2552)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อธรรมชาติและชีวิต ครั้งที่ 13 (30 มกราคม 2553)
• คอนเสิร์ต มหกรรมดนตรีเพื่อชีวิตและธรรมชาติ ครั้งที่ 14 (23 มกราคม 2553)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 3 (14 มีนาคม 2553)
• คอนเสิร์ต คาราวานออนซอน 37 ปี (7 พฤศจิกายน 2553)
• คอนเสิร์ต 40 ปี the legend of the guitar (20 - 21 พฤศจิกายน 2553)
• คอนเสิร์ต 20 ปี สานสัมพันธ์ คาราวาน-พยุหะ 2535-2554 (22 มกราคม 2554)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 4 (19 มีนาคม 2554)
• คอนเสิร์ต อนุรักษ์เทือกเขาตะนาวศรี (2 มกราคม 2555)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 5 (17 มีนาคม 2555)
• คอนเสิร์ต ผาดำ ครั้งที่ 6 (16 มีนาคม 2556)
• คอนเสิร์ต แสน คิดถึงประเสริฐ จันดำ (15 พฤศจิกายน 2558)
• คอนเสิร์ต ครบรอบ 50 ปี คาราวาน (26 มกราคม 2567)

อั้ลบั้มรวมเพลง

• บทเพลงจากราวไพร
• ชุดอมตะ (2525)
• สันติภาพ
• เสียบปลั้ก
• ต้นฉบับ 1 (2528)
• Electric Caravan (ผลิตและจำหน่ายเฉพาะในประเทศญี่ปุ่น) 2530
• บันทึกวงคาราวาน 1
• บันทึกวงคาราวาน 2526 – 2544
• คีตนุกรม คาราวาน หมวด การเมือง (2535)
• คีตนุกรม คาราวาน หมวด ชีวิตสามัญชน (2535)
• คีตนุกรม คาราวาน หมวด นิราศ ลี้ภัยรอนแรม (2535)
• คีตนุกรม คาราวาน หมวด สงคราม หรือ สันติภาพ (2535)
• รวมเพลงเพื่อชีวิต สุรชัย-มงคล-พงษ์เทพ-ฅาราวาน (2535)
• บทเพลงจากภูผา (2536)
• รำลึกคาราวาน (พฤษภาคม 2537)
• คาราวาน 20 ปี คนกับงาน
• โคตรเพลงเพื่อชีวิต รวมฮิต 2543 (ตุลาคม 2542)
• รวมบทเพลงเพื่อชีวิต 14 ตุลาคม 16
• คาราวานมิตรภาพ
• คาราวาน WORLD WIDE
• คาราวาน 2517 – 2542
• ภูพาน ภูผา พงพนา
• ชุดพิเศษ
• เพื่อชีวิตพันล้าน (2541)
• รวมเพลงเพื่อชีวิต
• The Very Best Of คาราวาน (มีนาคม 2543)
• รวมฮิต 30 ปี ย้อนรอย คาราวาน (2547)
• ซับน้ำตาอันดามัน (มกราคม 2548) - จัดทำขึ้นเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติคลื่นยักษ์ สึนามิ 6 จังหวัดภาคใต้
• 3 ขุนพล ค.เพื่อชีวิต (2550)
• แฟนพันธุ์แท้ ฅ.คาราวาน (กุมภาพันธ์ 2553)
• บันทึก...เพลงเพื่อชีวิต (เมษายน 2558)
• รวมฮิตเพลงคิดถึงบ้าน (กรกฎาคม 2559)
• 3 มหากาฬ ตำนานเพลงเพื่อชีวิต (พฤษภาคม 2560)
• คาราวาน SONGS FIR LIFE HIT (พฤษภาคม 2562)
• รวมฮิต แสงจันทร์ ตะวันแดง (สิงหาคม 2562)
• คีตนุกรม 30 ปี 14 ตุลา คาราวาน
• ตำนาน เพื่อชีวิต ฮิตมหาชน (เมษายน 2563)
• คีตนุกรม คาราวาน ตามรอยเกวียน (2517-2525)

ผลงานเพลงที่กล่าวถึงศิลปินท่านอื่นๆ

• เพลง ไฟเพื่อชีวิต ร้องโดย มงคล อุทก (เป็นบทเพลงที่กล่าวถึงศิลปินเพื่อชีวิต โดยมีเนื้อร้องอยู่ท่อนหนึ่งที่กล่าวถึงชื่อของ คาราวาน และบรรจุอยู่ในอัลบั้ม "เสี่ยหำน้อย")
• เพลง จากใจ ร้องโดย สุเทพ โฮป (เป็นบทเพลงที่กล่าวถึงศิลปินเพื่อชีวิต โดยมีเนื้อร้องอยู่ท่อนหนึ่งที่กล่าวถึงชื่อของ คาราวาน และบรรจุอยู่ในอัลบั้ม "จากวันนั้นถึงวันนี้")
• เพลง 20 ปี คาราวาน ร้องโดย คาราบาว (เป็นบทเพลงที่กล่าวถึงศิลปินเพื่อชีวิต โดยมีเนื้อร้องอยู่ท่อนที่กล่าวถึงชื่อของ คาราวาน และบรรจุอยู่ในอัลบั้ม "รุ่นคนสร้างชาติ")

เพลงปฏิวัติ

• ถั่งโถมโหมแรงไฟ

อ้างอิง

1. "ที่นี่หมอชิต|เปิดบ้าน ค้นชีวิต แอ๊ด คาราบาว 25 ส.ค. 56". ที่นี่หมอชิต. January 11, 2016. สืบค้นเมื่อ June 18, 2016.
2. บทเพลงรัก(คุณภาพ) ในแบบฉบับ“หงา คาราวาน”ศิลปินแห่งชาติคนใหม่/บอน บอระเพ็ด
3. มารครองเมือง มรดกจีไอ ลุงโง่ย้ายภูเขา สามล้อ ฝนใหม่ โคราชขับไล่อเมริกา อีสานคืนถิ่น ฯลฯ

แหล่งข้อมูลอื่น

• caravannonzon.com เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ 2010-01-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• caravannonzon.net เว็บไซต์อย่างเป็นทางการ 2007-10-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ คาราวาน