ข ปนาว ธ อ งกฤษ Ballistic missile หมายถ งอาว ธปล อยชน ดหน ง ท ใช นำส งหน งห วหร อมากกว าเพ อทำล ายล างเป าหมายในวงกว างห

ขีปนาวุธ (อังกฤษ: Ballistic missile) หมายถึงอาวุธปล่อยชนิดหนึ่ง ที่ใช้นำส่งหนึ่งหัวหรือมากกว่าเพื่อทำล้ายล้างเป้าหมายในวงกว้างหรือหลายเป้าหมายในการยิงครั้งเดียว โดยจะมีการบังคับวิถีในขาขึ้น ซึ่งมักอาศัยระบบนำวิถีด้วยแรงเฉื่อย (inertial navigation) หรือด้วยวัตถุท้องฟ้า (celestial navigation) เป็นหลัก ขณะที่ขีปนาวุธพิสัยใกล้บางแบบจะมีการใช้ระบบนำวิถีด้วยดาวเทียม (satellite navigation) และเมื่อแรงขับดันหมดลงเคลื่อนที่ต่อไปตามขีปนวิถี (ballistic จึงเรียกว่า ballistic missile) ระหว่างที่บิน โดยไม่จำเป็นต้องอาศัยผิวพื้นอากาศพลวัต (airfoil) เพื่อสร้างแรงยก ขีปนาวุธพิสัยไกลส่วนใหญ่จะมีการปลดถังเชื้อเพลิงที่ใช้หมดแล้วออกเป็นท่อนๆตกลงไปตามแรงโน้มถ่วงของโลก หลังปลดถังเชื้อเพลิงท่อนสุดท้ายออกแล้ว หัวรบก็จะตกลงสู่เป้าหมายโดยไม่มีการนำวิถี ขีปนาวุธพิสัยกลางจะมีการขับดันขึ้นไปถึงบริเวณไม่เกินชั้นบรรยากาศ ในขณะที่ขีปนาวุธข้ามทวีปจะขับดันขึ้นไปถึงบริเวณวงโคจรย่อย

ภาพจำลองการทำงานของขีปนาวุธปล่อยโจมตีหลายเป้าหมาย

การสกัดหัวรบที่มุ่งสู่เป้าหมายเป็นเรื่องค่อนข้างลำบาก ยิ่งขีปนาวุธสู่เป้าหมายที่ระดับความสูงเท่าใด ยิ่งมีความเร็วในการตกสู่เป้าหมายเร็วเท่านั้น ความเร็วของหัวรบที่กำลังทิ้งตัวนี้อาจเร็วพอๆกับอุกกาบาต ซึ่งอาวุธปล่อยทั่วไปไม่สามารถไล่ตามได้ทัน การสกัดจึงต้องยิงสกัดจากทิศทางด้านหน้าหรือด้านข้างเท่านั้น ทว่าระบบป้องกันขีปนาวุธส่วนใหญ่มักจะออกแบบมาใช้ในการสกัดกั้นในช่วงนี้เป็นหลัก

ขีปนาวุธยิงจากเรือดำน้ำได้รับการออกแบบขึ้นในช่วงทศวรรษที่ 1950 และนำไปสู่การสร้าง (อังกฤษ: Ballistic missile submarine หรือ SSB) ขึ้นในเวลาต่อมา

การจำแนกประเภท

ขีปนาวุธทางยุทธวิธี (Tactical ballistic missile : IBM) พิสัยปฏิบัติการ 150 ถึง 300 กม.
ขีปนาวุธระดับยุทธบริเวณ (Theater ballistic missile : TBM) พิสัยปฏิบัติการ 300 ถึง 3,500 กม.
- ขีปนาวุธพิสัยสั้น (Short-range ballistic missile : SRBM) พิสัยปฏิบัติการ 300 ถึง 1,000 กม.
- ขีปนาวุธพิสัยกลาง (Medium-range ballistic missile : MRBM) พิสัยปฏิบัติการ 1,000 ถึง 3,500 กม.
ขีปนาวุธพิสัยปานกลาง (Intermediate-range ballistic missile : IRBM) พิสัยปฏิบัติการ 3,500 ถึง 5,500 กม.
ขีปนาวุธข้ามทวีป (Intercontinental ballistic missile : ICBM) พิสัยปฏิบัติการมากกว่า 5,500 กม.

อ้างอิง

สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ กระทรวงกลาโหม พจนานุกรมศัพท์ทหาร อังกฤษ-ไทย ฉบับใช้ร่วมสามเหล่าทัพ พ.ศ. 2558 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน หน้า 29.
Wragg, David W. (1973). A Dictionary of Aviation (first ed.). Osprey. p. 53. ISBN .

[1] สถาบันวิชาการป้องกันประเทศ กระทรวงกลาโหม พจนานุกรมศัพท์ทหาร อังกฤษ-ไทย ฉบับใช้ร่วมสามเหล่าทัพ พ.ศ. 2558 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน หน้า 29.

[2] Wragg, David W. (1973). A Dictionary of Aviation (first ed.). Osprey. p. 53. ISBN .