กุณฑลิ

กุณฑลิวิทยาราช หรือ อมฤตกุณฑลิน ภาษาจีนเรียกว่า จวินถูลี่ หมิงหวาง (軍荼利明王) ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่าว กุนดะริ เมียวโอ (軍荼利明王) เป็นหนึ่งในห้าวิทยาราช ตามคติพุทธศาสนามหายาน เป็นผู้ถือน้ำอมฤต อันเป็นน้ำทิพย์แห่งความเป็นอมตะ

กุณฑลิถือเป็นนิรมาณกายของพระรัตนสัมภวพุทธะ

ในมณฑลของวัชรยาน กุณฑลิจะประทับอยู่ทางทิศใต้ รูปลักษณ์มีหลากหลาย ทั้งแบบ 2 พักตร์และ 4 กร แบบ 4 พักตร์ และ 8 กร เป็นต้น เรือนกายเป็นสีน้ำเงิน เนตรเป็นสีแดง มือทั้ง 2 ข้างถืออสรพิษ มือข้างหนึ่งถือหอก ข้างหนึ่งถือไม้เท้า และจักร เป็นต้น พักตรทั้ง 4 เป็นอุปมาหมายถึงการทำลายกิเลสทั้ง 4 ประการ คือ อาตมมานะ (เย่อหยิ่ง) อาตมทฤษฏิ (ความเห็นผิด) อาตมโมหะ (ความหลงผิด) และอาตมสเนหะ (การหลงรักตัวเอง)

มนต์ประจำองค์ของกุณฑลิคือ "โอม อมฤเต หูมฺ ผฏฺ"

อ้างอิง

1. Japan encyclopedia by Louis Frédéric p.268
2. Asiatic Mythology 1932 J. Hackin p.428
3. Asiatic Mythology 1932 J. Hackin p.428