กีฏวิทยาการแพทย์ (อังกฤษ: Medical entomology) หรือกีฏวิทยาสาธารณสุข (อังกฤษ: Public health entomology) เป็นสาขาที่ศึกษาสัตว์ขาข้อ และแมลงที่มีผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ เป็นการศึกษาที่รวมถึงข้อมูลที่ได้จากการวิจัยทางวิทยาศาสตร์ว่าด้วยพฤติกรรมของแมลง นิเวศ โรคระบาดที่เกิดจากแมลงและสัตว์ขาข้อที่อาจนำมาใช้ประโยชน์ด้านความปลอดภัยของสาธารณชนและทางการแพทย์ (Arthropods and insects of medical importance) ในสหรัฐอเมริกาและประเทศพัฒนาแล้วจ้างนักกีฏวิทยาทำงานในภาคเอกชน ในมหาวิทยาลัยใน ภาคอุตสาหกรรมรวมทั้งในหน่วยงานระดับต่างๆ ของรัฐ
กีฏวิทยา |
---|
วิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับแมลง |
กีฏวิทยาสิ่งแวดล้อม – นิติเวชกีฏวิทยา |
– |
– กีฏวิทยาการแพทย์ |
– กีฏวิทยาการสัตวแพทย์ |
ความสำคัญทางการแพทย์
แมลง (Insects) เป็นสัตว์ขาข้อ (Arthropods) สามารถทำอันตรายต่อคนได้หลายทาง ได้แก่
- Dermatosis อาการระคายเคืองต่อผิวหนัง ได้แก่ อาการคันเมื่อถูกกัด เช่น ยุง (Mosquitoes) เหา (Lice) หมัด (fleas) ริ้น (Midges) เรือด (Bedbugs) หรือเกิดจากการฝังตัวในผิวหนัง เช่น หิด (Scabies mites)
- Myiasis เกิดจากหนอนแมลงวันไชเข้าสู่ร่างกายตามบาดแผล หรือช่องเปิดตามร่างกายแล้วอาศัยอยู่ตามอวัยวะต่าง ๆ
- ทำอันตรายต่ออวัยวะสัมผัส (Injury to sense organs) เช่น แมลงเล็ก ๆ จำพวก ริ้น ด้วง (Beetles) เข้าสู่ตา หรือเห็บ ไร ด้วงตัวเล็ก ๆคลานเข้ารูหูในขณะนอนหลับที่พื้นดินในป่า ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดมาก
- อาการแพ้ (Allergy) เมื่อมีการสูดดมเอาขนตามตัว เกล็ดปีก ชิ้นส่วนต่าง ๆ ของแมลง เช่น may flies, Caddis flies หรือไรฝุ่น
- ปล่อยสารพิษ และสารระคายเคือง (Venoms and irritating fluids)
- โดยการต่อยหรือกัด (sting or bite) เช่น เห็บ ไร แมงมุม ผึ้ง ต่อ
- โดยการสัมผัส (contact toxins) เช่น ตัวบุ้ง หนอนผีเสื้อ (caterpillar)
- รบกวนประสาท (Nervous disorders) เสียงบินหึ่ง ๆ ของแมลง ข้างหูในขณะนอนทำให้นอนไม่หลับ คนบางคนมีอาการเกลียดกลัวแมลงบาง
- พาหะนำโรค (Vectors) รูปแบบการนำโรคแบ่งได้เป็น 2 แบบ คือ
- Mechanical transmission นำไข่, เชื้อโรคติดตามตัวนำไปสู่คนผ่านทางน้ำและอาหาร
- Biological transmission แมลงพาหะส่วนใหญ่นำโรคด้วยวิธีนี้ โดยเชื้อโรคเมื่อเข้าไปอาศัยในตัวแมลงอาจมีการเพิ่มจำนวน หรือเปลี่ยนรูปร่างไปตามระยะการเจริญเติบโต สามารถแบ่งเป็น 3 แบบ คือ
- Propagative transmission เชื้อโรคมีการเพิ่มจำนวน แต่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างตามการเจริญเติบโต เช่น กรณีของไข้เลือดออก
- Cyclo-propagative เชื้อโรคมีการเพิ่มจำนวน และมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างตามการเจริญเติบโต เช่น กรณีของโรคมาลาเรีย
- Cyclo- transmission เชื้อโรคมีการเปลี่ยนแปลงรูปร่างตามการเจริญเติบโต แต่ไม่มีการเพิ่มจำนวน เช่น กรณีของโรคเท้าช้าง
แหล่งข้อมูลอื่น
- วารสารวิชาการกีฏวิทยาการแพทย์ของสหรัฐฯ 2007-08-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
kitwithyakaraephthy xngkvs Medical entomology hruxkitwithyasatharnsukh xngkvs Public health entomology epnsakhathisuksastwkhakhx aelaaemlngthimiphlkrathbtxsukhphaphkhxngmnusy epnkarsuksathirwmthungkhxmulthiidcakkarwicythangwithyasastrwadwyphvtikrrmkhxngaemlng niews orkhrabadthiekidcakaemlngaelastwkhakhxthixacnamaichpraoychndankhwamplxdphykhxngsatharnchnaelathangkaraephthy Arthropods and insects of medical importance inshrthxemrikaaelapraethsphthnaaelwcangnkkitwithyathanganinphakhexkchn inmhawithyalyin phakhxutsahkrrmrwmthnginhnwynganradbtang khxngrthkitwithyawichathisuksaekiywkbaemlngkitwithyasingaewdlxm amp 150 nitiewchkitwithya amp 150 amp 150 kitwithyakaraephthy amp 150 kitwithyakarstwaephthyklxngni duaekkhwamsakhythangkaraephthyaemlng Insects epnstwkhakhx Arthropods samarththaxntraytxkhnidhlaythang idaek Dermatosis xakarrakhayekhuxngtxphiwhnng idaek xakarkhnemuxthukkd echn yung Mosquitoes eha Lice hmd fleas rin Midges eruxd Bedbugs hruxekidcakkarfngtwinphiwhnng echn hid Scabies mites Myiasis ekidcakhnxnaemlngwnichekhasurangkaytambadaephl hruxchxngepidtamrangkayaelwxasyxyutamxwywatang thaxntraytxxwywasmphs Injury to sense organs echn aemlngelk caphwk rin dwng Beetles ekhasuta hruxehb ir dwngtwelk khlanekharuhuinkhnanxnhlbthiphundininpa thaihekidxakarecbpwdmak xakaraeph Allergy emuxmikarsuddmexakhntamtw ekldpik chinswntang khxngaemlng echn may flies Caddis flies hruxirfun plxysarphis aelasarrakhayekhuxng Venoms and irritating fluids odykartxyhruxkd sting or bite echn ehb ir aemngmum phung tx odykarsmphs contact toxins echn twbung hnxnphiesux caterpillar rbkwnprasath Nervous disorders esiyngbinhung khxngaemlng khanghuinkhnanxnthaihnxnimhlb khnbangkhnmixakarekliydklwaemlngbang phahanaorkh Vectors rupaebbkarnaorkhaebngidepn 2 aebb khux Mechanical transmission naikh echuxorkhtidtamtwnaipsukhnphanthangnaaelaxahar Biological transmission aemlngphahaswnihynaorkhdwywithini odyechuxorkhemuxekhaipxasyintwaemlngxacmikarephimcanwn hruxepliynruprangiptamrayakarecriyetibot samarthaebngepn 3 aebb khux Propagative transmission echuxorkhmikarephimcanwn aetimmikarepliynaeplngruprangtamkarecriyetibot echn krnikhxngikheluxdxxk Cyclo propagative echuxorkhmikarephimcanwn aelamikarepliynaeplngruprangtamkarecriyetibot echn krnikhxngorkhmalaeriy Cyclo transmission echuxorkhmikarepliynaeplngruprangtamkarecriyetibot aetimmikarephimcanwn echn krnikhxngorkhethachangaehlngkhxmulxunwarsarwichakarkitwithyakaraephthykhxngshrth 2007 08 14 thi ewyaebkaemchchinbthkhwamaephthysastrniyngepnokhrng khunsamarthchwywikiphiediyidodykarephimetimkhxmuldkhk