การสำรวจด น หร อ การทำแผนท ด น เป นกระบวนการจำแนกประเภทด น และค ณสมบ ต อ น ๆ ของด นในพ นท ท กำหนดและการแปลงให เป นพ ก ดท

การสำรวจดิน หรือ การทำแผนที่ดิน เป็นกระบวนการจำแนก และคุณสมบัติอื่น ๆ ของดินในพื้นที่ที่กำหนดและการแปลงให้เป็นพิกัดทางภูมิศาสตร์

ภูมิหลัง

การสำรวจดินใช้หลักการทางปฐพีศาสตร์และนำมาจากธรณีสัณฐานวิทยา ทฤษฎี ภูมิศาสตร์กายภาพ ภูมิอากาศวิทยา และการวิเคราะห์ ตลอดจนวิชาที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้ เกษตรศาสตร์ และการใช้ประโยชน์ที่ดินต่าง ๆ โดยแหล่งข้อมูลหลักสำหรับการสำรวจดินได้มาจากการเก็บตัวอย่างภาคสนามและการสำรวจจากระยะไกล ซึ่งการสำรวจระยะไกลจะใช้เป็นหลัก แต่ LiDAR และเทคนิคทางดิจิทัลอื่น ๆ ก็กำลังได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเช่นกัน โดยในอดีต นักปฐพีศาสตร์จะนำรูปถ่ายทางอากาศ แผนที่ภูมิลักษณ์หรือแผนที่ลักษณะทางภูมิศาสตร์ และเอกสารการทำแผนที่นำติดไปด้วยในการลงภาคสนาม ซึ่งในปัจจุบัน มีนักปฐพีศาสตร์จำนวนมากขึ้นเรื่อย ๆ ที่นำ (Rugged computer) และระบบ GPS ไปใช้ในภาคสนามด้วย โดยแท็บเล็ตสามารถโหลดข้อมูลภาพถ่ายทางอากาศแบบดิจิทัล LiDAR ลักษณะภูมิประเทศ ฐานข้อมูลภูมิสารสนเทศของดิน คีย์การทำแผนที่ ฯลฯ

หลักการ

หลักในการสำรวจดินประกอบด้วย 4 ประการดังต่อไปนี้

การตรวจสอบดินในสนาม คือการที่นักสำรวจดินออกสำรวจตรวจลักษณะสำคัญของดินในสนาม เพื่อหาขอบเขตของดินชนิดต่าง ๆ และเก็บข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญ รวมถึงการทำแผนที่ดินจากแผนที่พื้นฐานที่ใช้ในการสำรวจ การทำคำอธิบายหน้าตัดดิน และการเก็บตัวอย่างดินเพื่อนำมาวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ
การวิเคราะห์ดินในห้องปฏิบัติการ คือการวิเคราะห์ทั้งคุณสมบัติทางกายภาพ ทางเคมี และการวิเคราะห์ทางจุลสัณฐานของดิน โดยยึดถือตามวิธีการที่เป็นมาตรฐาน
การทำแผนที่ดิน คือกระบวนการที่ต้องใช้ทั้งข้อมูลจากภาคสนาม ขอบเขตของชนิดดิน และผลการวิเคราะห์ดิน

การทำรายงานการสำรวจดิน คือการประมวลข้อมูลและข้อสนเทศต่าง ๆ ที่ได้จากการสำรวจดินในท้องที่หนึ่ง ๆ ออกมาเป็นรูปเล่ม ตามหัวข้อที่กำหนดไว้ ซึ่งประกอบด้วย
- ความเป็นมาและวัตถุประสงค์
- ข้อมูลพื้นฐานทั่วไปเกี่ยวกับที่ตั้ง อาณาเขต ลักษณะภูมิอากาศ สภาพภูมิประเทศและธรณีวิทยา เป็นต้น
- ลักษณะและชนิดของดินทั้งหมดที่พบ
- รายงานการวินิจฉัยคุณภาพของดิน
- สรุปผลและวิจารณ์พร้อมทั้งให้ข้อเสนอแนะแนวทางในการใช้ประโยชน์ที่ดิน
- ภาคผนวกแสดงรายละเอียดของคำบรรยายลักษณะดินซึ่งเป็นตัวแทนของดินชนิดต่าง ๆ ที่พบ ตารางแสดงคุณสมบัติทางกายภาพและเคมี
- แผนที่ดินพร้อมทั้งรายละเอียดและสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ในแผนที่ เนื้อที่ และคำอธิบายสัญลักษณ์

ระดับการสำรวจและจำแนกดิน

วัตถุประสงค์ของการนำข้อมูลดินไปใช้มีความแตกต่างกัน ทำให้การสำรวจ การจำแนก และหรือการทำแผนที่ดิน มีระดับความหยาบหรือละเอียดแตกต่างกันออกไปหลายระดับ ตั้งแต่หยาบมากจนถึงละเอียดมาก ดังต่อไปนี้


ระดับการสำรวจ	มาตราส่วน	คำอธิบาย	การใช้ประโยชน์
การสำรวจดินแบบหยาบมากหรือแบบกว้าง (Exploratory survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:100,000 ถึง 1:250,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:1,000,000 หรือเล็กกว่า ขอบเขตของดินแต่ละหน่วยที่แสดงไว้ในแผนที่ดิน	อาศัยการแปลจากรูปถ่ายทางอากาศหรือภาพจากดาวเทียม โดยใช้ข้อมูลพื้นฐานและปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดดินเป็นแนวทาง ประกอบกับการตรวจสอบดินในสนามเป็นบางจุด	เป็นการสำรวจเพื่อใช้ข้อมูลในการวางแผนระดับภูมิภาคหรือระดับประเทศ และใช้เป็นแนวทางในการวางแผนศึกษาขั้นละเอียดต่อไป
การสำรวจดินแบบหยาบ (Reconnaissance survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:100,000 ถึง 1:250,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:100,000 ถึง 1:1,000,000	อาศัยการแปลจากรูปถ่ายทางอากาศ หรือภาพจากดาวเทียม ประกอบกับการตรวจสอบดินในสนามในแนวตัดขวางกับสภาพพื้นที่และธรณีวิทยา โดยปริมาณจุดที่ตรวจสอบดินจะมากกว่าการสำรวจดินแบบหยาบมาก โดยกำหนดไว้ประมาณ 12.5 ตารางกิโลเมตรต่อ 1 จุดตรวจสอบดิน (7812 ไร่ต่อ 1 จุด หรือประมาณ 8000 ไร่ต่อ 1 จุด)	เป็นการสำรวจเพื่อใช้ข้อมูลในการวางแผนระดับภาคหรือระดับประเทศ เพื่อให้ทราบถึงศักยภาพของพื้นที่ในการพัฒนา และใช้เป็นแนวทางในการวางแผนศึกษาขั้นละเอียดต่อไป
การสำรวจแบบค่อนข้างหยาบ (Detailed reconnassiance survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจดินในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:40,000 ถึง 1:100,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:50,000 ถึง 1:100,000	อาศัยการแปลจากรูปถ่ายทางอากาศหรือภาพจากดาวเทียม ประกอบกับการตรวจสอบดินในสนาม โดยกำหนดปริมาณจุดเก็บตัวอย่างไว้ประมาณ 1-2 ตารางกิโลเมตรต่อ 1 จุดตรวจสอบดิน (625-1250 ไร่ต่อ 1 จุด)	เป็นการสำรวจเพื่อใช้ข้อมูลในการวางแผนระดับจังหวัดหรือโครงการขนาดใหญ่ เพื่อให้ทราบถึงศักยภาพของพื้นที่ในการพัฒนาเบื้องต้น เพื่อใช้เป็นแนวทางในการกำหนดพื้นที่ที่จะใช้พัฒนา หรือเพื่อศึกษาในรายละเอียดต่อไป
การสำรวจแบบค่อนข้างละเอียด (Semi-Detailed survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจดินในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:15,000 ถึง 1:50,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:25,000 ถึง 1:60,000	อาศัยการแปลจากรูปถ่ายทางอากาศหรือภาพจากดาวเทียม ประกอบกับการตรวจสอบดินในสนาม โดยกำหนดปริมาณจุดเก็บตัวอย่างไว้ประมาณหนึ่งตารางกิโลเมตรต่อ 4-6 จุดตรวจสอบดิน (100-500 ไร่ต่อ 1 จุด)	เป็นการสำรวจเพื่อใช้ข้อมูลในการวางแผนระดับอำเภอหรือโครงการขนาดกลาง เพื่อให้ทราบถึงศักยภาพของพื้นที่ในการพัฒนาและวางแนวทางการปฏิบัติงาน
การสำรวจแบบละเอียด (Detailed survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจดินในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:10,000 ถึง 1:30,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:10,000 ถึง 1:30,000 หรือมาตราส่วนใหญ่กว่า	จะเน้นการตรวจสอบดินในสนามให้มากขึ้น แต่จะอาศัยรูปถ่ายทางอากาศและภาพจากดาวเทียมในการเขียนขอบเขตดิน ระยะในการตรวจสอบดินไม่ควรห่างกันเกิน 250 เมตรต่อ 1 จุดตรวจสอบดิน (50-80 ไร่ต่อ 1 จุด)	เป็นการสำรวจดินในระดับการวิจัย ไร่นา หรือในพื้นที่โครงการขนาดเล็กที่ต้องการการพัฒนาอย่างปราณีต สามารถจัดทำแผนการจัดการที่ดิน ที่สามารถนำไปปฏิบัติจริงในพื้นที่ได้
การสำรวจแบบละเอียดมาก (Very detailed survey)	แผนที่ที่ใช้ในการสำรวจดินในสนามมีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:2,000 ถึง 1:10,000 แผนที่ที่พิมพ์เผยแพร่มีมาตราส่วนอยู่ระหว่าง 1:5,000 ถึง 1:10,000 หรือมาตราส่วนใหญ่กว่า	จะเน้นการตรวจสอบดินในสนามให้มากขึ้น แต่จะอาศัยรูปถ่ายทางอากาศและภาพจากดาวเทียมในการเขียนขอบเขตดิน ระยะในการตรวจสอบดินไม่ควรห่างกันเกิน 100 เมตรต่อ 1 จุดตรวจสอบดิน (3-10 ไร่ต่อ 1 จุด)	เป็นการสำรวจดินในพื้นที่ที่ใช้ทำการศึกษาวิจัย การทำแปลงทดลองที่ต้องการข้อมูลที่ถูกต้องแม่นยำ และมีความละเอียดเป็นพิเศษ และจำเป็นต้องมีการเก็บตัวอย่างดินวิเคราะห์ด้วย

สิ่งพิมพ์

คำว่า soil survey อาจใช้เป็นคำนามเพื่ออธิบายผลที่เผยแพร่ได้ และในสหรัฐ การสำรวจเหล่านี้เคยได้รับการตีพิมพ์ในรูปแบบหนังสือสำหรับแต่ละรัฐโดย (National Cooperative Soil Survey) ซึ่งปัจจุบันการสำรวจดินไม่ได้ถูกตีพิมพ์ในรูปแบบหนังสืออีกต่อไปแต่จะมีการเผยแพร่ทางเว็บ และสามารถเข้าถึงได้จาก NRCS Web Soil Survey ซึ่งทุกคนสามารถสร้างการสำรวจดินแบบกำหนดเองได้ ซึ่งช่วยให้ข้อมูลเกี่ยวกับดินล่าสุดไหลไปสู่ผู้ใช้ได้รวดเร็วยิ่งขึ้น ในอดีตอาจต้องใช้เวลานานหลายปีในการตีพิมพ์ผลการสำรวจดินเป็นกระดาษ ซึ่งในปัจจุบันใช้เวลาไม่นานมากที่การเปลี่ยนแปลงจะปรากฏสู่สาธารณะ ข้อมูลการสำรวจดินล่าสุดที่ดีและพร้อมให้บริการแก่ผู้ใช้ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) เช่น บริษัทที่ปรึกษามืออาชีพและมหาวิทยาลัย

ข้อมูลทั่วไปในการสำรวจดินของรัฐที่เผยแพร่ มีดังต่อไปนี้

ภาพรวมสั้น ๆ เกี่ยวกับวิธีใช้แบบสำรวจ
แผนที่ดินทั่วไปเพื่อเปรียบเทียบความยั่งยืนของพื้นที่ขนาดใหญ่ของรัฐ
แผนที่โดยละเอียดพร้อมโครงร่างและดัชนีชุดดินเฉพาะ
หัวข้อเกี่ยวกับการใช้และการจัดการดิน
ตารางแสดงลักษณะทางกายภาพและสภาพแวดล้อมของรัฐ
ตารางแสดงคุณสมบัติความเหมาะสมในการใช้ที่ดินตามมาตรฐานที่กำหนดโดยของกระทรวงเกษตรสหรัฐ

การใช้งาน

เกษตรกรและเจ้าของฟาร์มปศุสัตว์สามารถใช้ข้อมูลของการสำรวจดินเพื่อช่วยพิจารณาว่าประเภทดินชนิดใดเหมาะสำหรับพืชผลหรือปศุสัตว์หรือไม่ และจำเป็นต้องมีแบบใด สถาปนิกหรือวิศวกรอาจใช้คุณสมบัติทางวิศวกรรมของดินเพื่อพิจารณาว่าเหมาะสำหรับการก่อสร้างประเภทใดประเภทหนึ่งหรือไม่ และเจ้าของบ้านอาจใช้ข้อมูลดังกล่าวเพื่อการบำรุงรักษาหรือสร้างสวน สนามหญ้า หรือบ้านของตนได้

ข้อมูลการสำรวจดินสามารถใช้ในการคาดการณ์หรือประเมินศักยภาพและข้อจำกัดของดินสำหรับการใช้งานเฉพาะต่าง ๆ และการสำรวจดินรวมถึงข้อมูลที่สำคัญซึ่งใช้ในการวางแผนการจัดการที่ดิน ข้อมูลจะต้องได้รับการตีความเพื่อให้ผู้วางแผนมืออาชีพและคนอื่น ๆ สามารถใช้งานได้ การคาดการณ์ที่อิงจากการสำรวจดินเป็นพื้นฐานในการตัดสินเกี่ยวกับการใช้ที่ดินและการจัดการในพื้นที่ตั้งแต่พื้นที่เล็ก ๆ ไปจนถึงพื้นที่หลายล้านเอเคอร์ อย่างไรก็ตาม จำเป็นต้องมีการประเมินคำคาดการณ์เหล่านี้ควบคู่ไปกับการพิจารณาทางเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม ก่อนที่จะนำไปใช้ในการเสนอคำแนะนำที่ถูกต้องสำหรับการใช้และการจัดการที่ดิน

ดูเพิ่มเติม

เชิงอรรถและอ้างอิง

"การสำรวจดิน". oss101.ldd.go.th. สำนักสำรวจและวิจัยทรัพยากรดิน กรมพัฒนาที่ดิน. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-06-21. สืบค้นเมื่อ 2025-03-01.
วัฒนา สาริศรี (2013-01-18). "การสำรวจดิน". soilformation. สืบค้นเมื่อ 2025-03-01.
Lindbo, David L.; Kozlowski, Deb A.; Robinson, Clay, บ.ก. (2012). Know Soil, Know Life. Madison, Wis.: Soil Science Society of America. pp. 94–5. ISBN .
"Soil Survey". NRCS Nebraska. US Department of Agriculture. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 October 2020. สืบค้นเมื่อ 5 September 2019. บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ.

แหล่งข้อมูลอื่น

A Compendium of On-Line Soil Survey Information
NRCS Web Soil Survey แหล่งข้อมูลของทรัพยากรดินทั่วสหรัฐ
NRCS Helping People Understand Soils
California Online Soil Survey
Soil Data Access
Texas Soil Surveys จัดทำโดย Portal to Texas History
แผนที่ดินของโลกโดย European Digital Archive on the Soil Maps of the world
Historical Soil Surveys of South Carolina ที่หน้าคอลเลกชันดิจิทัลของหอสมุดมหาวิทยาลัยเซาท์แคโรไลนา

[:0-1] "การสำรวจดิน". oss101.ldd.go.th. สำนักสำรวจและวิจัยทรัพยากรดิน กรมพัฒนาที่ดิน. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2024-06-21. สืบค้นเมื่อ 2025-03-01.

[:1-2] วัฒนา สาริศรี (2013-01-18). "การสำรวจดิน". soilformation. สืบค้นเมื่อ 2025-03-01.

[3] Lindbo, David L.; Kozlowski, Deb A.; Robinson, Clay, บ.ก. (2012). Know Soil, Know Life. Madison, Wis.: Soil Science Society of America. pp. 94–5. ISBN .

[USDA-4] "Soil Survey". NRCS Nebraska. US Department of Agriculture. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 October 2020. สืบค้นเมื่อ 5 September 2019. บทความนี้ประกอบด้วยข้อความจากแหล่งข้อมูลนี้ ซึ่งเป็นสาธารณสมบัติ.