การวางนัยทั่วไปเร็วเกินไป

การวางนัยทั่วไปเร็วเกินไป (อังกฤษ: Hasty generalization) เป็นเหตุผลวิบัติอรูปนัย (informal fallacy) ที่มีการวางนัยทั่วไปอย่างผิดพลาด คือมีการวางนัยทั่วไปโดยอุปนัยอาศัยหลักฐานที่ไม่เพียงพอ กล่าวอีกอย่างหนึ่งก็คือ เป็นการสรุปประเด็นเร็วเกินไปโดยที่ไม่ได้พิจารณาองค์ประกอบทั้งหมด ในสถิติศาสตร์ นี้อาจหมายถึงการทำการสรุปโดยทั่วไปโดยใช้สถิติที่มาจากการสำรวจด้วยตัวอย่างที่ไม่สามารถเป็นตัวแทนของประชากรทั้งสิ้น เหตุผลวิบัติชนิดนี้เป็นประเภทตรงกันข้ามกับเหตุผลวิบัติที่มีชื่อว่า slothful induction ซึ่งเป็นการปฏิเสธผลสรุปที่สมควรตามเหตุผลโดยอุปนัย เช่นโดยอ้างว่า "เป็นเพียงเรื่องบังเอิญ"

ตัวอย่าง

การวางนัยทั่วไปเร็วเกินไปมักจะมีรูปแบบดังต่อไปนี้

1. ห เป็นจริงสำหรับ ก
2. ห เป็นจริงสำหรับ ข
3. ห เป็นจริงสำหรับ ค
4. ห เป็นจริงสำหรับ ง
5. และดังนั้น ห จึงเป็นจริงด้วยสำหรับ จ, ฉ, ช, ฯลฯ

ยกตัวอย่างเช่น ถ้าบุคคลหนึ่งเดินเข้าไปในหมู่บ้านเป็นครั้งแรกแล้วเห็นคน 10 คน ล้วนแต่เป็นเด็กทั้งสิ้น เขาอาจจะสรุปอย่างผิด ๆ ว่าไม่มีผู้ใหญ่ในหมู่บ้านนี้

หรืออีกตัวอย่างหนึ่งคือ ถ้าคนหนึ่งกำลังดูเลขชุดหนึ่ง เลข 1 เป็นเลขยกกำลังสอง 3 เป็นจำนวนเฉพาะ 5 เป็นจำนวนเฉพาะ 7 เป็นจำนวนเฉพาะ 9 เป็นเลขยกกำลังสอง 11 เป็นจำนวนเฉพาะ และ 13 เป็นจำนวนเฉพาะ ดังนั้น บุคคลนั้นจึงกล่าวว่า เลขคี่ถ้าไม่เป็นเลขจำนวนเฉพาะก็จะเป็นเป็นเลขยกกำลังสอง

ชื่ออื่น ๆ

เหตุผลวิบัตินี้มีชื่ออื่น ๆ ว่า

• Fallacy of insufficient statistics (เหตุผลวิบัติโดยมีสถิติไม่เพียงพอ)
• Fallacy of insufficient sample (เหตุผลวิบัติโดยมีตัวอย่างไม่พอ)
• Generalization from the particular (การวางนัยทั่วไปจากข้อมูลเฉพาะ)
• Leaping to a conclusion (การกระโดดสรุป)
• Hasty induction (การสรุปเชิงอุปนัยเร็วเกินไป)
• Law of small numbers (กฎการมีตัวอย่างน้อย)
• Unrepresentative sample (ตัวอย่างที่ไม่เป็นตัวแทน)
• Secundum quid

เชิงอรรถและอ้างอิง

1. "ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑", ให้ความหมายของ generalization ว่า "การวางนัยทั่วไป"
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-12-17. สืบค้นเมื่อ 2008-10-01.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Common Logical Fallacies in Propaganda and Debate 2009-08-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Fallacy: Hasty Generalization 2008-12-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Michael C. Labossiere's Fallacy Tutorial Pro
• Hasty Generalization, The Fallacy Files