บทความน ไม ม การอ างอ งจากแหล งท มาใดกร ณาช วยปร บปร งบทความน โดยเพ มการอ างอ งแหล งท มาท น าเช อถ อ เน อความท ไม ม แหล

การประหารชีวิตอย่างรวบรัด (อังกฤษ: Summary execution) คือการประหารชีวิตในพื้นที่หรือสถานการณ์ที่ไม่ได้ตัดสินด้วยกระบวนการยุติธรรมแบบปกติ โดยตำรวจ ทหารหรือกองทัพ ซึ่งสามารถพบได้บ่อยในช่วงสงครามหรือสถานการณ์ฉุกเฉิน

ชาวโปแลนด์ที่ถูกประหารชีวิตอย่างรวบรัดโดยทหารเยอรมนี

อำนาจศาลของพลเรือน

ในเกือบทุกเขตอำนาจศาลพลเรือนทั้งหมด (ในช่วงเวลาปกติ) มักห้ามไม่ให้ใช้วิธีการนี้ เนื่องจากขัดกับหลักสิทธิมนุษยชนที่ต้องมีการพิจารณาคดีอย่างถี่ถ้วนโดยผู้พิพากษาก่อนการลงโทษใดๆ โดยเฉพาะการประหารชีวิต นอกจากนี้ ยังมีกติการะหว่างประเทศของสหประชาชาติเกี่ยวกับสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองได้ประกาศเป็นสากลว่า : "มนุษย์ทุกคนมีสิทธิที่จะมีชีวิตโดยชอบธรรม. สิทธินี้จะต้องได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย. ไม่มีบุคคลใดจะมีสิทธิ์ลิดรอนชีวิตของเขาโดยพลการ" "[การประหารชีวิต]ต้องผ่านการตัดสินโดยศาลก่อนแล้ว และทำเฉพาะเท่าที่จำเป็นเท่านั้น" ICCPR 6.1 และ 6.2 แต่ในทางปฏิบัติ ก็ยังมีการวิสามัญฆาตกรรมซึ่งดำเนินการอย่างผิดกฎหมายโดยเจ้าหน้าที่ตำรวจและกองกำลังในประเทศในประเทศต่างๆ ที่เลวร้ายไปกว่านั้นบางครั้ง การวิสามัญดังกล่าวยังได้รับการครอบครองโดยกฎหมายด้วย. (ดูด้านล่าง.)

อำนาจศาลของทหาร

ภายใต้การตัดสินของศาลทหารที่เข้ามาก้าวก่ายอำนาจของศาลพลเรือนนั้น แม้จะถูกมองว่าผิดหลักกฎหมายก็ตามในเกือบทุกสถานการณ์ แต่ก็มีข้อยกเว้นในกรณีฉุกเฉินและสงครามที่ดำเนินการโดยมีกฎหมายรองรับ เช่น

เชลยสงคราม

สนธิสัญญาสำคัญเช่นเจนีวาและอนุสัญญาเฮก, และกฎหมายระหว่างประเทศ ต่างก็ให้สิทธิ์แก่เชลยที่ถูกจับโดยประเทศคู่สงครามที่จะได้รับความคุ้มครองในรูปแบบที่กำหนดไว้อย่างระมัดระวัง เช่นในอนุสัญญากรุงเจนีวา กล่าวว่า : "ห้ามดำเนินการลงโทษพลเรือน เว้นแต่มีหลักฐานชัดเจนว่ามีความผิดและถูกตัดสินโดยศาลที่มีการค้ำประกันความเป็นอิสระและความเป็นธรรมแก่พลเรือนนั้น"--อนุสัญญากรุงเจนีวา (ปรับปรุงเป็นครั้งที่สอง) (1977) ข้อ 6.2

ข้อยกเว้นของเชลยในภาวะสงคราม

อย่างไรก็ตาม การตัดสินของศาลพลเรือนอาจไม่เหมาะสมในสถานการณ์การรบของสงคราม โจรสลัด, สายลับ,พลซุ่มยิง มักได้รับเกียรติให้ถูกตัดสินด้วยวิธีรวบรัด และจะมีศัตรูหรือพลเรือนทหารบกที่ยังคงมีการสู้รบในดินแดนที่ถูกครอบครองโดยบุคคลที่ก่อสงครามและไม่ได้สวมเครื่องแบบทหารและอาจเป็นอย่างอื่นได้รู้จักกันเป็นกองโจร, กองกบฏ ฯลฯ ที่ได้รับเกียรติด้วยเช่นกัน แต่พอพ้นสภาวะฉุกเฉิน ก็จะกลับเข้าสู่โหมดปกติเช่นเดิม แม้ว่าทหารเหล่านี้อาจจะถูกจำคุกถูกต้องตามกฎหมายหรือดำเนินการโดยกองทัพส่วนใหญ่ศตวรรษที่ผ่านมา แต่ในสงครามโลกครั้งที่สอง บางประเทศถูกครอบงำการเปลี่ยนแปลงกฎหมายเพื่อป้องกันกลุ่มกบฏด้วยอิทธิพลของกองกำลังต่างประเทศ หลายครั้งของชัยชนะหลังสงครามเช่นฝรั่งเศส, โปแลนด์, และ สหภาพโซเวียต การรบต้านทานถูกดำเนินการอย่างรวบรัดโดยแกนนำหากพวกเขาจับ. สงครามยังมีอิทธิพลต่อรัฐบาลเพื่อให้แน่ใจว่า Commandos และกองกำลังพิเศษอื่น ๆ ที่ถูกจับลึกหลังแดนศัตรูจะได้รับการคุ้มครองในฐานะ POWs มากกว่าอย่างรวบรัด เช่นที่ฮิตเลอร์ดำเนินการผ่านหน่วยคอมมานโดของเขาในปี1942 ทหารที่สวมเครื่องแบบของกองทัพฝ่ายตรงข้ามหลังจากที่เริ่มต้นของการต่อสู้อาจจะพิจารณาว่าทำการรบที่ผิดกฎหมายและอาจมีการดำเนินการลงโทษ อย่างไรก็ตาม ถ้าเอาทหารปลอมตัวของพวกเขาและวางอยู่บนตราประจำตำแหน่งที่เหมาะสมก่อนการเริ่มต้นของการต่อสู้ในการดำเนินการดังกล่าวที่พวกเขาจะถือว่ารบตามกฎหมายและต้องถือว่าเป็นนักโทษสงครามหากถูกจับ. ความแตกต่างนี้ถูกตัดสินในของสงครามโลกครั้งที่สอง อ็อตโต Skorzeny จากเยอรมันสวมเครื่องแบบของสหรัฐเพื่อจะแทรกซึมเส้นสหรัฐ แต่พวกเขาถูกฆ่าก่อนที่การต่อสู้จริง

ภายใต้กฎอัยการศึก

หากเกิดสภาวะร้ายแรง รัฐบาลอาจประกาศกฎอัยการศึกซึ่งอาจจะอนุญาตให้กองกำลังตำรวจหรือทหารตัดสินใจและ ดำเนินการลงโทษประหารพลเมืองของตัวเองเพื่อเรียกคืนอำนาจที่ชอบด้วยกฎหมายหรือด้วยเหตุผลที่สำคัญอื่น ๆ

ในประเทศไทย

การประหารชีวิตอย่างรวบรัดเคยถูกใช้ในประเทศไทยในสมัยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ ทั้งนี้ ผ่านมาตรา 17 แห่งธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2502 ที่ให้สิทธิ์แก่นายกฯ ในการกระทำการใดๆ เพื่อประโยชน์ในการระงับหรือปราบปรามการกระทำอันเป็นการบ่อนทำลายความมั่นคงของราชอาณาจักรหรือราชบัลลังก์ หรือการกระทำอันเป็นการบ่อนทำลาย ก่อกวน หรือคุกคามความสงบ ที่เกิดขึ้นภายในหรือมาจากภายนอกราชอาณาจักร
โดยประหาร

บุคคลที่สงสัยว่าจะก่อความไม่สงบหลายรายหรือข้อหาคอมมิวนิสต์ ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในภาคอีสาน เช่น นายศิลา วงศ์สิน และ นายศุภชัย ศรีสติ ในข้อหาผีบุญ นายครอง จันดาวงศ์ และ นายทองพันธ์ สุทธิมาศ ในข้อหาเดียวกัน ที่สนามบินอำเภอสว่างแดนดิน จังหวัดสกลนคร
ผู้ก่อเหตุเพลิงไหม้ติดกัน 3 ครั้ง เป็นที่ฝั่งธนบุรี 2 ครั้ง และที่บางขุนพรหมอีก 1 ครั้ง เมื่อเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2502 3 ราย