กองบิน 3 วัฒนานคร

กองบิน 3 (อังกฤษ: Royal Thai Air Force Wing 3) เป็นกองบินอากาศยานไร้คนขับ อยู่ในส่วนกำลังรบและเป็นหน่วยขึ้นตรงของกองทัพอากาศไทย ประจำการอยู่ที่ฐานบินวัฒนานคร อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2563

กองบิน 3
เครื่องบินไร้คนขับตรวจการณ์และฝึกแบบที่ 1 RTAF U-1 ขณะอยู่บนเส้นทางวิ่งของฐานบินวัฒนานคร
ประจำการ	กองบินใหญ่ทหารบกที่ 3 (พ.ศ. 2461–2464) กองบินใหญ่ที่ 3 (พ.ศ. 2464–2469) กองบินน้อยที่ 2 (พ.ศ. 2469–2478) กองบินน้อยที่ 3 (พ.ศ. 2469–2492) กองบิน 3 (พ.ศ. 2510–2520) กองบิน 3 (พ.ศ. 2563–ปัจจุบัน)
ประเทศ	ไทย
เหล่า	กองทัพอากาศไทย
รูปแบบ	กองบิน
บทบาท	อากาศยานไร้คนขับ
ขึ้นกับ	ส่วนกำลังรบ กองทัพอากาศไทย
กองบัญชาการ	ฐานบินวัฒนานคร, อำเภอวัฒนานคร, จังหวัดสระแก้ว
สมญา	บน.3 Wing 3
คำขวัญ	กองบินอากาศยานไร้คนขับแห่งความเป็นเลิศ UAV Wing of Excellence
ปฏิบัติการสำคัญ	กรณีพิพาทอินโดจีน สงครามมหาเอเชียบูรพา
อิสริยาภรณ์	เครื่องหมายเชิดชูเกียรติสายโยงยศไหมสีเขียว
ผู้บังคับบัญชา
ผู้บัญชาการปัจจุบัน	นาวาอากาศเอก อำนาจ สิงหพันธ์
เครื่องหมายสังกัด
ตราสัญลักษณ์กองบิน 3

ประวัติ

ช่วงเริ่มต้น

กองบิน 3 กองทัพอากาศ มีจุดเริ่มต้นมาจากการยกฐานะกองบินทหารบก ขึ้นเป็นกรมอากาศยานทหารบก เมื่อวันที่ 19 มีนาคม พ.ศ. 2461 และแบ่งส่วนราชการภายในออกเป็นดังนี้

• กองบินทหารบก แบ่งออกเป็น กองบินใหญ่ทหารบก 3 กองบิน ตั้งอยู่ที่ดอนเมือง คือ
  • กองบินใหญ่ทหารบกที่ 1 (ประจำการเครื่องบินขับไล่)
  • กองบินใหญ่ทหารบกที่ 2 (ประจำการเครื่องบินตรวจการณ์)
  • กองบินใหญ่ทหารบกที่ 3 (ประจำการเครื่องบินทิ้งระเบิด)
• โรงเรียนการบินทหารบก
• โรงงานของกรมอากาศยานทหารบก

ต่อมาในปี พ.ศ. 2463 กองบินใหญ่ทหารบกที่ 3 มีความจำเป็นต้องหาที่ตั้งใหม่เนื่องจากขนาดและภารกิจของกองบินทั้งในด้านยุทธศาสตร์และยุทธวิธี โดยเลือกที่ตั้งที่ ตำบลหนองบัว อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา และในวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2464 เปลี่ยนชื่อจาก กองบินใหญ่ทหารบกที่ 3 เป็น กองบินใหญ่ที่ 3 จากนั้นเมื่อวันที่ 13 มกราคม พ.ศ. 2469 ได้เปลี่ยนอัตราการจัดใหม่ เปลี่ยนชื่อเป็น กองบินน้อยที่ 2 อยู่ในที่ตั้งเดิมจังหวัดนครราชสีมา ประกอบด้วยอัตรากำลัง 3 ฝูงบิน มีพันตรีหลวงเทวัญอำนวยเดช เป็นผู้บังคับกองบิน

จากนั้น พ.ศ. 2478 กรมอากาศยานทหารบกได้ยกฐานะขึ้นเป็น กรมทหารอากาศ ขณะที่กองบินน้อยที่ 2 ได้เปลี่ยนเป็น กองบินน้อยที่ 3 โดยมีนายร้อยเอกหลวงอิศรางกรูเสนีย์ (หมอมหลวงแช่ม อิศรางกรู ณ อยุธยา) ดำรงตำแหน่งผู้บังคับกองบินจนถึงปี พ.ศ. 2484 กระทั่งกรมทหารอากาศได้รับการยกฐานะขึ้นเป็น กองทัพอากาศเมื่อปี พ.ศ. 2480 และแยกตัวออกมาจากกองทัพบก ทำให้จำเป็นต้องหาที่ตั้งของกองบินใหม่ เนื่องจากพื้นที่เดิมเป็นของกองทัพบก ในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมาจึงได้มีการสร้างฐานบินของกองทัพอากาศขึ้นใหม่ที่ตำบลทุ่งกุดทอง อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา

ระหว่างปี พ.ศ. 2483 - 2484 ได้เกิดกรณีพิพาทอินโดจีนฝรั่งเศส กองบินน้อยที่ 3 ได้สนับสนุนกำลังจำนวน 1 ฝูงบินไปประจำการที่สนามบินจังหวัดปราจีนบุรี และสนามบินจังหวัดอุบลราชธานี เพื่อสนับสนุนการราบของกองทัพภาคบูรพา และปฏิบัติการจนได้รับเครื่องหมายเชิดชูเกียรติ

ระหว่างปี พ.ศ. 2484 - 2488 ได้เกิดสงครามมหาเอเชียบูรพา โรงเรียนการบินได้ย้ายที่ตั้งจากดอนเมืองไปรวมกับที่ตั้งของกองบินน้อยที่ 3 แต่ยังคงแยกสายการบังคับบัญชา และกองบินน้อยที่ 3 ได้ส่งกำลังไปร่วมกับฝูงบินผสมหลายแห่ง ปฏิบัติการจนกระทั้งสิ้นสุดสงครามจึงได้กลับมายังที่ตั้ง และในปี พ.ศ. 2492 กองทัพอากาศได้โอนกิจการภายในหน่วยของกองบินน้อยที่ 3 ให้กับโรงเรียนการบินทั้งหมด ทำให้กองบินน้อยที่ 3 ไม่เหลืออัตรากำลัง เหลือเพียงโครงสร้าง

ช่วงที่ 2

เฮลิคอปเตอร์แบบที่ 5 ที่เคยประจำการในกองบิน 3 ช่วงปี พ.ศ. 2510-2520

กองบินน้อยที่ 3 ถูกจัดอัตราขึ้นมาอีกครั้งในชื่อกองบิน 3 ในปี พ.ศ. 2510 โดยการโอนอัตราอากาศยานและเจ้าหน้าที่ รวมถึงเฮลิคอปเตอร์จากกองบิน 6 ฝูงบิน 63 มาตั้งเป็นขึ้นเป็น กองบิน 3 ฝูงบิน 31 และฝูงบิน 33 ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2510

ต่อมา พ.ศ. 2512 กองทัพอากาศได้สั่งการให้กองบิน 3 ย้ายจากดอนเมืองไปยังที่ตั้งปกติ ณ ฐานบินนครราชสีมาเมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2512 และมีคำสั่งให้ฝูงบิน 33 ยุบรวมกับฝูงบิน 31 และปลดประจำการเฮลิคอปเตอร์แบบที่ 5 ให้เหลือเพียง 2 ฝูงบินคือฝูงบิน 31 ประจำการเฮลิคอปเตอร์แบบที่ 4 จำนวน 1 ฝูง และฝูงบิน 32 ประจำการเฮลิคอปเตอร์แบบที่ 6 จำนวน 1 ฝูง

กองบิน 3 ถูกยุบเลิกการปฏิบัติการในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2520 และโอนฝูงบิน 31 และ 32 ไปประจำการที่กองบิน 2

ยุคปัจจุบัน

ในปี พ.ศ. 2563 กองทัพอากาศได้ปรับปรุงอัตรากำลังของกองทัพอากาศเพื่อจัดตั้งกองบิน 3 ขึ้นมาอีกครั้งเพื่อรองรับภารกิจที่เพิ่มมากขึ้น โดยมีภารกิจหน้าที่ในการใช้กำลังทางอากาศ มีผู้บังคับการกองบิน 3 เป็นผู้บังคับบัญชา

การจัดหน่วย

กองบิน 3 แบ่งส่วนการบริหารราชการภายใน ดังนี้

ส่วนอำนวยการ

• กองบังคับการ
  • แผนกธุรการ
  • แผนกกำลังพล
  • แผนกการข่าว
  • แผนกยุทธการ
  • แผนกส่งกำลังบำรุง
  • แผนกิจการพลเรือน
  • ฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
  • หมวดจัดหา
• แผนกการเงิน

ฝูงบิน

• ฝูงบิน 301 "Firefox"
  • หมวดสนับสนุน
  • ฝ่ายบริหารการฝึกศึกษา
  • ฝ่ายการข่าวเฝ้าตรวจและลาดตระเวน
  • ฝ่ายยุทธการและการฝึก
• ฝูงบิน 302 "Wolfpack"
  • หมวดสนับสนุน
  • ฝ่ายการข่าวเฝ้าตรวจและลาดตระเวน
  • ฝ่ายยุทธการ
  • ฝ่ายการช่าง
  • ฝ่ายสื่อสารอิเล็กทรอนิกส์
  • ฝ่ายสรรพาวุธอิเล็กทรอนิกส์
  • หมวดคลังพัสดุ
• ฝูงบิน 303
  • หมวดสนับสนุน
  • ฝ่ายการข่าวเฝ้าตรวจและลาดตระเวน
  • ฝ่ายยุทธการ
  • ฝ่ายการช่าง
  • ฝ่ายสื่อสารอิเล็กทรอนิกส์
  • ฝ่ายสรรพาวุธอิเล็กทรอนิกส์
  • หมวดคลังพัสดุ

กองพัน

• กองพันทหารอากาศโยธิน กองบิน 3
  • กองบังคับการกองพัน
  • กองร้อยทหารอากาศโยธิน
  • กองร้อยทหารต่อสู้อากาศยาน
  • กองร้อยรักษาการณ์
  • กองร้อยสนับสนุน

กองร้อย

• กองร้อยสารวัตรทหาร
  • หมวดสารวัตรทหาร
  • หมวดรักษาการณ์
  • หมวดควบคุมและรักษาความปลอดภัย
  • เรือนจำ

ส่วนสนับสนุน

• แผนกสนับสนุนการบิน
  • ฝ่ายข่าวอากาศ
  • ฝ่ายบังคับการพิน
• กองเทคนิค
  • ฝ่ายจัดดำเนินงานและควบคุมมาตรฐาน
  • แผนกช่างอากาศ
  • แผนกสื่อสารอิเล็กทรอนิกส์
  • แผนกสรรพาวุธ
  • แผนกสนับสนุนการวิจัยและทดสอบ
  • หมวดบริการเชื้อเพลิง
• โรงพยาบาลกองบิน
• แผนกช่างโยธา
  • ฝ่ายอาคาร
  • หมวดโยธา
  • ฝ่ายสาธารณูปการ
  • หมวดดับเพลิงและกู้ภัย
  • หมวดคลังพัสดุ
• แผนกขนส่ง
  • ฝ่ายพาหนะ
  • หมวดขนส่ง
  • หมวดซ่อมบำรุง
  • หมวดคลังพัสดุ
• แผนกพลาธิการ
• แผนกสวัสดิการ

อากาศยาน

อากาศยาน	ผู้ผลิต	บทบาท	แบบ	รุ่น	ประจำการ	รวม	หมายเหตุ
อากาศยานไร้คนขับ
Aeronautics Defense Dominator	อิสราเอล		บร.ต.3	Dominator XP	3	3
RTAF U-1	ไทย		บร.ตฝ.1	RTAF U-1	17	17	ติดตั้ง EO/IR
Aerostar Tactical UAS	อิสราเอล		บร.ต.1	Aerostar BP	4	4	ติดตั้ง EO/IR
Sapura Cybereye	มาเลเซีย			Cybereye II	3	3	ติดตั้ง EO/IR

อดีตอากาศยาน

อากาศยานที่เคยประจำการในกองบิน 3 ก่อนจะถูกปลดประจำการหรือโอนไปสังกัดกองบินอื่น ประกอบไปด้วย

• เฮลิคอปเตอร์แบบที่ 4
• เฮลิคอปเตอร์แบบที่ 5
• เฮลิคอปเตอร์แบบที่ 6 ยูเอช-1 ไอระควอย

ที่ตั้ง

• กองบิน 3 มีที่ตั้งอยู่ที่ฐานบินวัฒนานคร อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว
  • ฝูงบิน 301 มีที่ตั้งอยู่ที่ฐานบินวัฒนานคร อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว
  • ฝูงบิน 302 มีที่ตั้งอยู่ที่ อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์

ภารกิจ

ด้านการทหาร

กองบิน 3 เป็นหน่วยขึ้นตรงของกองทัพอากาศที่ดูแลปฏิบัติการที่ใช้งานอากาศยานไร้คนขับ โดยมีความพร้อมทั้งด้านการทำการบินและการบำรุงรักษาอากาศยานไร้คนขับของกองทัพอากาศให้มีความพร้อมในการสนับสนุนปฏิบัติการทางอากาศ

ด้านพลเรือน

กองบิน 3 ได้ส่งอากาศยานไร้คนขับเข้าร่วมปฏิบัติงานช่วยเหลืองานด้านพลเรือนหลากหลายภารกิจ เช่น

• ภารกิจสนับสนุนการดับเพลิงไหม้ ส่งอากาศยานไร้คนขับในหมวดอากาศยานไร้คนขับ กองพันทหารนาวิกโยธิน กองบิน 3 สนับสนุนภาพถ่ายทางอากาศในภารกิจการดับเพลิงไหม้บ่อขยะในพื้นที่ตำบลหนองบอน อำเภอเมืองสระแก้ว จังหวัดสระแก้ว ในวันที่ 7 มีนาคม พ.ศ. 2566
• ภารกิจสนับสนุนการเฝ้าระวังอุทกภัยในพื้นที่สระแก้ว โดยใช้อากาศยานไร้คนขับแบบ RTAF U1 ในพื้นที่จังหวัดสระแก้ว
• ภารกิจสนับสนุนการอำนวยความสะดวกการจราจรช่วงปีใหม่ร่วมกับสำนักงานตำรวจแห่งชาติในพื้นที่จังหวัดสระแก้ว
• ภารกิจสนับสนุนพื้นที่ปฏิบัติการฝนหลวงของกรมฝนหลวงและการบินเกษตร ในช่วงเดือนมิถุนายน - สิงหาคม

หมายเหตุ

1. เครื่องบินไร้นักบินตรวจการณ์แบบที่ 3
2. เครื่องบินไร้คนขับตรวจการณ์และฝึกแบบที่ 1
3. เครื่องบินไร้นักบินตรวจการณ์แบบที่ 1

อ้างอิง

1. (PDF). กองประวัติศาสตร์และพิพิธภัณฑ์ทหาร กองบัญชาการสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-03-08. สืบค้นเมื่อ 2024-05-24.
2. . web.archive.org. 2022-08-10. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-08-10. สืบค้นเมื่อ 2024-05-24.{{}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown ()
3. คำสั่งทหารบก ที่ 218/29941 ลงวันที่ 19 มีนาคม 2461
4. ตามคำสั่ง กองทัพอากาศ ที่ 2123/92 ลงวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2492
5. คำสั่งกองทัพอากาศ (เฉพาะ) ที่ 32/10 ลงวันที่ 1 พฤษภาคม 2510
6. พระราชกฤษฎีกาแบ่งส่วนราชการกองทัพอากาศ กองบัญชาการทหารสูงสุด กระทรวงกลาโหม พ.ศ.2520 ลงวันที่ 3 สิงหาคม 2520
7. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 94 ตอน 74 เมื่อ 16 สิงหาคม 2520
8. คำสั่งกระทรวงกลาโหม (เฉพาะ) ลับที่ 328/63 ลงวันที่ 29 กันยายน 2563 เรื่อง แก้ไขอัตรากองทัพอากาศ พ.ศ.2552 (ครั้งที่ 112) เป็นส่วนราชการขึ้นตรงกองทัพอากาศ (ตามอัตราเฉพาะกิจหมายเลข 2161)
9. "เสริมเขี้ยวเล็บ! กองบิน 3 รับอากาศยานไร้คนขับ รองรับภารกิจการรบ-หนุนภารกิจรัฐบาล". www.khaosod.co.th.{{}}: CS1 maint: url-status ()
10. ""ทัพฟ้า" เสริมเขี้ยว เครื่องบินลาดตระเวนไร้คนขับ 3 ลำ เข้าประจำการ ฝูงบิน 302". เนชั่นทีวี. 2023-09-02.
11. "กองทัพอากาศ จัด UAV แบบ RTAF U1 บินสำรวจเส้นทางคมนาคมช่วงปีใหม่ 2565 ที่สระแก้ว". thaiarmedforce. 2021-12-30.
12. "UAV in Royal Thai Air Force".
13. "กองบิน 3 จัดพิธีสำเร็จการฝึกอบรมหลักสูตรช่างเทคนิค อากาศยานไร้คนขับ". www.khaosod.co.th.{{}}: CS1 maint: url-status ()
14. "ทอ. กองบิน 3 ส่งโดรนบินถ่ายภาพทางอากาศ เหตุเพลิงไหม้บ่อขยะ สระแก้ว". www.khaosod.co.th.{{}}: CS1 maint: url-status ()
15. "กองบิน 3 ใช้อากาศยานไร้นักบิน RTAF U1 บินตรวจพื้นที่เสี่ยงน้ำท่วม". thaiarmedforce. 2021-10-09.
16. "กองบิน3 หนุนพื้นที่ฐานบิน ปฏิบัติการฝนหลวง โครงการพระราชดำริ ช่วยประชาชน". bangkokbiznews. 2023-06-16.

แหล่งข้อมูลอื่น

• กองบิน 3 UAV Wing of Excellence ที่เฟซบุ๊ก