กลไกป้องกันตน (อังกฤษ: Defence mechanism) เป็นกระบวนการทางจิตซึ่งเกิดขึ้นในบุคคลโดยอัตโนมัติ ส่วนใหญ่นำมาใช้โดยไม่รู้ตัว โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อการปรับตัว และแก้ปัญหาที่มีอยู่ และรักษาความสมดุลหรือความปกติของ จิตใจไว้ กลไกป้องกันตนเองเป็นวิธีการของจิตใจที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มักเกิดขึ้นหรือแสดงออกทันทีโดยบุคคลไม่สามารถควบคุมได้ ทั้งนี้เนื่องจากเป็นสัญชาตญาณของมนุษย์ที่จะต้องป้องกันหรือต่อสู้ และปรับตัวเองเพื่อให้ชีวิตอยู่รอด ปลอดภัย มีความสุข เพื่อสามารถรักษาสภาพเดิมของจิตใจไว้ได้
ซิกมันด์ ฟรอยด์ (Sigmund Freud) และนักจิตวิทยาในกลุ่มจิตวิเคราะห์ (Psychoanalysis) เชื่อว่ากลไกป้องกันตนเองเกิดขึ้นในระดับจิตไร้สำนึก (Unconscious mind)
แบบจำลองโครงสร้างจิต อิด อีโก้ และซูเปอร์อีโก้
ฟรอยด์เปรียบเทียบจิต 3 ระดับเหมือนภูเขาน้ำแข็งในมหาสมุทรโดยยอดภูเขาน้ำแข็งที่โผล่พ้นน้ำคือ ภูเขาที่อยู่ผิวน้ำคือ และภูเขาที่อยู่ใต้มหาสมุทรคือ จิตไร้สำนึก นอกจากนี้ตามหลักทฤษฎีของฟรอยด์เชื่อว่าพฤติกรรมต่างๆของบุคคลที่แสดงออกมาเกี่ยวข้องกับการทำงานของจิต 3 ส่วน ซึ่งถือเป็นโครงสร้างหลักของบุคลิกภาพในบุคคล เพราะถ้าการทำงานของจิต 3 ส่วนนี้ สามารถทำงานประสานหรือประนีประนอมกันได้อย่างราบรื่น พฤติกรรมของบุคคลจะแสดงออกมาแบบปกติและเป็นผู้มีสุขภาพจิตดี แต่ถ้าเกิดความขัดแย้งกัน จะมีผลทำให้เกิดพฤติกรรมไม่พึงประสงค์ก่อให้เกิดปัญหาด้านบุคลิกภาพและการปรับตัว ซึ่งพลังจิต 3 ส่วน ได้แก่ อิด (Id) อีโก้ (Ego) ซูเปอร์อีโก้ (Superego)
คำจำกัดความของโครงสร้างจิตแต่ละชนิด
- อิด : เป็นแรงผลักดันของจิตใจหรือแรงขับทางสัญชาตญาณ (Instinct Drive) ที่ติดตัวมาแต่กำเนิดกระตุ้นให้มนุษย์ตอบสนองตามความต้องการและความพอใจ ในขณะเดียวกันอิดจะทำหน้าที่ลดความเครียดที่เกิดขึ้น อิด จะยึดหลักของความพอใจ (Pleasure Principles) และเป็นไปเพื่อตอบสนองตามความต้องการโดยไม่คำนึงถึงเหตุผล ความถูกต้องและความเหมาะสมตามความเป็นจริง การทำงานของอิดจะเป็นไปในลักษณะการ ใช้ความคิดในขั้นปฐมภูมิ (Primary Process of Thinking) เช่น เด็กหิวก็จะร้องไห้ทันที เพื่อตอบสนองความต้องการเมื่อบุคคลเติบโตขึ้น อิดจะถูกเก็บลงสู่จิตไร้สำนึก
- อีโก้ : เป็นพลังที่พัฒนาจากการเรียนรู้โลกตามความเป็นจริงตั้งแต่วัยเด็กเพื่อสนองความต้องการของอิด โดยการนำ ซูเปอร์อีโก้ ให้เข้ามามีส่วนร่วมพิจารณาในการตอบสนองความต้องการ พลังนี้จะรับรู้โลกตามความเป็นจริงแสดงให้เห็นว่า อีโก้ คือหลักแห่งความเป็นจริง (Reality Principle) ดังนั้นจึงพบว่าอีโก้คือตัวบริหารจิตให้เกิดความสมดุล โดยอีโก้จะอยู่ในส่วนของจิตสำนึก
อีโก้ จึงเปรียบเสมือนตัวที่เป็นเหตุเป็นผลชี้นำให้บุคคลมาสู่สภาพการรับรู้ที่เป็นจริง อิดกับอีโก้มีความแตกต่างกันตรงที่ อิดจะรับรู้ความจริงที่ตอบสนองความต้องการเพียงอย่างเดียว แต่การทำงานของอีโก้จะต้องขึ้นอยู่กับข้อเท็จจริงอย่างมีเหตุผล ตัวอย่างเช่น คนที่กระหายน้ำ เมื่อพบแก้วน้ำที่มีน้ำอยู่เต็ม ก็จะยกดื่มทันทีตามแรงผลักดันของอิดเพื่อลดความกระหายน้ำในขณะนั้น แต่ถ้าเขาไม่ยกแก้วน้ำดื่มในทันที เนื่องจากคิดว่าน้ำนั้นอาจสกปรกและมีเชื้อโรค นั่นคือการทำงานของอีโก้ที่มีความคิดวิเคราะห์อย่างมีเหตุผลที่เป็นไปตามหลักของความเป็นจริง
- ซูเปอร์อีโก้ : เป็นพลังทางจิตที่ก่อตัวขึ้นจากการเรียนรู้ระเบียบ กฎเกณฑ์ รวมทั้งศีลธรรมของสังคม เป็นส่วนที่เตือนให้บุคคลรู้ว่าสิ่งใดถูกและสิ่งใดผิด ซึ่งถือได้ว่าซูเปอร์อีโก้คือส่วนของคุณธรรมและจริยธรรม (Moral) ของแต่ละบุคคลและในแต่ละบุคคลจะมีพลังในส่วนของซูเปอร์อีโก้แตกต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการอบรมเลี้ยงดูและการขัดเกลาทางสังคมที่บุคคลนั้นเติบโตมา ดังนั้นซูเปอร์อีโก้จึงมีอยู่ทั้งในจิตสำนึก จิตก่อนสำนึก และจิตไร้สำนึก
ลักษณะของกลไกการป้องกันตัวเอง
กลไกในระยะเริ่มต้นของการพัฒนา (narcissistic defense)
- การปฏิเสธ (denial) คือ การไม่ยอมรับสภาวะทางอารมณ์ ความรู้สึก ความคิด การกระทำหรือสถานการณ์บางอย่างที่มีผลกระทบต่อจิตใจของตนเองอย่างรุนแรง
- การบิดเบือน (distortion) คือ การบิดเบือนความจริงบางอย่างที่เกิดขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการภายในของตนเอง
- การกล่าวโทษผู้อื่น (projection) คือ การกล่าวอ้างความคิด ความรู้สึกหรือความต้องการของตนเองที่ไม่ดีและรับไม่ได้ไปให้คนอื่น เพื่อไม่ให้ตนเองเป็นฝ่ายผิด
อ้างอิง
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
klikpxngkntn xngkvs Defence mechanism epnkrabwnkarthangcitsungekidkhuninbukhkhlodyxtonmti swnihynamaichodyimrutw odymiwtthuprasngkhephuxkarprbtw aelaaekpyhathimixyu aelarksakhwamsmdulhruxkhwampktikhxng citiciw klikpxngkntnexngepnwithikarkhxngciticthiekidkhunexngtamthrrmchati mkekidkhunhruxaesdngxxkthnthiodybukhkhlimsamarthkhwbkhumid thngnienuxngcakepnsychatyankhxngmnusythicatxngpxngknhruxtxsu aelaprbtwexngephuxihchiwitxyurxd plxdphy mikhwamsukh ephuxsamarthrksasphaphedimkhxngciticiwid sikmnd frxyd Sigmund Freud aelankcitwithyainklumcitwiekhraah Psychoanalysis echuxwaklikpxngkntnexngekidkhuninradbcitirsanuk Unconscious mind aebbcalxngokhrngsrangcit xid xiok aelasuepxrxiokfrxydepriybethiybcit 3 radbehmuxnphuekhanaaekhnginmhasmuthrodyyxdphuekhanaaekhngthiophlphnnakhux phuekhathixyuphiwnakhux aelaphuekhathixyuitmhasmuthrkhux citirsanuk nxkcaknitamhlkthvsdikhxngfrxydechuxwaphvtikrrmtangkhxngbukhkhlthiaesdngxxkmaekiywkhxngkbkarthangankhxngcit 3 swn sungthuxepnokhrngsranghlkkhxngbukhlikphaphinbukhkhl ephraathakarthangankhxngcit 3 swnni samarththanganprasanhruxpranipranxmknidxyangrabrun phvtikrrmkhxngbukhkhlcaaesdngxxkmaaebbpktiaelaepnphumisukhphaphcitdi aetthaekidkhwamkhdaeyngkn camiphlthaihekidphvtikrrmimphungprasngkhkxihekidpyhadanbukhlikphaphaelakarprbtw sungphlngcit 3 swn idaek xid Id xiok Ego suepxrxiok Superego karxupmaxupimyphuekhanaaekhngmkichephuxxthibayswnkhxngcit 3 radbkbxikfayhnungkhacakdkhwamkhxngokhrngsrangcitaetlachnid xid epnaerngphlkdnkhxngcitichruxaerngkhbthangsychatyan Instinct Drive thitidtwmaaetkaenidkratunihmnusytxbsnxngtamkhwamtxngkaraelakhwamphxic inkhnaediywknxidcathahnathildkhwamekhriydthiekidkhun xid cayudhlkkhxngkhwamphxic Pleasure Principles aelaepnipephuxtxbsnxngtamkhwamtxngkarodyimkhanungthungehtuphl khwamthuktxngaelakhwamehmaasmtamkhwamepncring karthangankhxngxidcaepnipinlksnakar ichkhwamkhidinkhnpthmphumi Primary Process of Thinking echn edkhiwkcarxngihthnthi ephuxtxbsnxngkhwamtxngkaremuxbukhkhletibotkhun xidcathukekblngsucitirsanuk xiok epnphlngthiphthnacakkareriynruolktamkhwamepncringtngaetwyedkephuxsnxngkhwamtxngkarkhxngxid odykarna suepxrxiok ihekhamamiswnrwmphicarnainkartxbsnxngkhwamtxngkar phlngnicarbruolktamkhwamepncringaesdngihehnwa xiok khuxhlkaehngkhwamepncring Reality Principle dngnncungphbwaxiokkhuxtwbriharcitihekidkhwamsmdul odyxiokcaxyuinswnkhxngcitsanuk xiok cungepriybesmuxntwthiepnehtuepnphlchinaihbukhkhlmasusphaphkarrbruthiepncring xidkbxiokmikhwamaetktangkntrngthi xidcarbrukhwamcringthitxbsnxngkhwamtxngkarephiyngxyangediyw aetkarthangankhxngxiokcatxngkhunxyukbkhxethccringxyangmiehtuphl twxyangechn khnthikrahayna emuxphbaekwnathiminaxyuetm kcaykdumthnthitamaerngphlkdnkhxngxidephuxldkhwamkrahaynainkhnann aetthaekhaimykaekwnaduminthnthi enuxngcakkhidwanannxacskprkaelamiechuxorkh nnkhuxkarthangankhxngxiokthimikhwamkhidwiekhraahxyangmiehtuphlthiepniptamhlkkhxngkhwamepncring suepxrxiok epnphlngthangcitthikxtwkhuncakkareriynruraebiyb kdeknth rwmthngsilthrrmkhxngsngkhm epnswnthietuxnihbukhkhlruwasingidthukaelasingidphid sungthuxidwasuepxrxiokkhuxswnkhxngkhunthrrmaelacriythrrm Moral khxngaetlabukhkhlaelainaetlabukhkhlcamiphlnginswnkhxngsuepxrxiokaetktangkn thngnikhunxyukbkarxbrmeliyngduaelakarkhdeklathangsngkhmthibukhkhlnnetibotma dngnnsuepxrxiokcungmixyuthngincitsanuk citkxnsanuk aelacitirsanuklksnakhxngklikkarpxngkntwexngklikinrayaerimtnkhxngkarphthna narcissistic defense karptiesth denial khux karimyxmrbsphawathangxarmn khwamrusuk khwamkhid karkrathahruxsthankarnbangxyangthimiphlkrathbtxcitickhxngtnexngxyangrunaerng karbidebuxn distortion khux karbidebuxnkhwamcringbangxyangthiekidkhunephuxtxbsnxngkhwamtxngkarphayinkhxngtnexng karklawothsphuxun projection khux karklawxangkhwamkhid khwamrusukhruxkhwamtxngkarkhxngtnexngthiimdiaelarbimidipihkhnxun ephuximihtnexngepnfayphidxangxing