กลอนสังขลิก

กลอนสังขลิก จัดเป็นกลอนชาวบ้านประเภทเพลงเด็ก โดยส่วนใหญ่เป็นบทร้องเล่น ลักษณะเด่นอยู่ที่การส่งสัมผัสไม่เหมือนกับกลอนสุภาพ

ลักษณะบังคับ

กลอนสังขลิกบังคับสัมผัส 2 แห่ง ได้แก่ สัมผัสระหว่างวรรคแรกกับวรรคหลังในบาทเดียวกันแห่งหนึ่ง และสัมผัสท้ายบาทแรกกับท้ายวรรคแรกของบาทต่อไปอีกแห่งหนึ่ง เกี่ยวเนื่องกันไปเรื่อยๆ จนตลอดบท

จำนวนคำในวรรคมีตั้งแต่วรรคละ 3 คำ ถึงวรรคละ 5 คำ กำหนดบาทละ 2 วรรค บทหนึ่งจะมีกี่บาทก็ได้

ตัวอย่าง

จากบทร้องเล่นของเด็กไทยสมัยเก่า ในประชุมลำนำ ของ หลวงธรรมาภิมณฑ์

เด็กหัวปลาก

เด็กหัวปลาก		อยากข้าวเหนียว
นอนคนเดียว		เหนี่ยวไขว่คว้า

นอนกะป้า		ทำโล้เล้
นอนกะเจ๊		เจ๊วุ่นวาย

นอนกะควาย		ควายขวิดปุ ฯ

โยเอยโยช้า

โยเอยโยช้า		ทำนาหนองปล้อง
แม่ควายมีท้อง		ออกลูกเป็นพันธ์

ขนมทอดมัน		สองอันสิบเบี้ย
ไปซื้อไก่เตี้ย		ทำขวัญต้นโพธิ์

ขะโมยลักโถ		ลักโอท่านไป
เขาจับตัวได้		ที่เมืองดู้ดี้

น่าแข้งเป็นฝี		จมูกเป็นไฝ
เขาตีด้วยไม้		กลัวหรือไม่กลัว

ไม้ขมับบับหัว		กลัวแล้วกลัวแล้วฯ

หลวงธรรมาภิมณฑ์ ได้ประดิษฐ์แบบของกลอนสังขลิกไว้ 8 ชนิด ตามจำนวนคำในวรรค ตั้งแต่กลอน 2 ถึงกลอน 9 แต่ไม่ค่อยเป็นที่แพร่หลายนัก

อ้างอิง

1. สุภาพร มากแจ้ง. กวีนิพนธ์ไทย 1. กรุงเทพมหานคร : โอเดียนสโตร์, 2535.
2. ธรรมาภิมณฑ์, หลวง. ประชุมลำนำ. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, 2514.