กระดองเต่า

กระดองเต่า (อังกฤษ: Turtle shell) เป็นลักษณะสำคัญที่ทำให้เต่ามีความแตกต่างจากสัตว์เลื้อยคลานในอันดับอื่น ๆ กระดองเต่าเป็นแคลเซียมที่ประกอบด้วยกระดูกในชั้นหนังเชื่อมรวมกับกระดูกซี่โครง กระดูกสันหลัง บางส่วนของกระดูกหัวไหล่ และกระดูกหน้าอก เนื่องจากกระดูกสันหลังส่วนลำตัว (ยกเว้นกระดูกคอและกระดูกหาง) เชื่อมรวมกับกระดอง กระดูกสันหลังในส่วนลำตัวจึงเคลื่อนไหวไม่ได้ เมื่อกระดูกซี่โครงเชื่อมรวมกับกระดองทำให้กระดูกหัวไหล่และกระดูกเชิงกรานต้องเลื่อนตำแหน่งเข้าไปอยู่ทางด้านในของกระดูกซี่โครง ซึ่งเป็นลักษณะจำเพาะของเต่า ซึ่งแตกต่างไปจากสัตว์เลื้อยคลานอื่น ๆ และสัตว์มีกระดูกสันหลังในชั้นอื่น ๆ ทุกชั้น ลักษณะดังกล่าวเกิดขึ้นระหว่างการเจริญและการแปรสภาพ 2 ประการ คือ

• การแปรสภาพเกิดขึ้นเป็นสัดส่วนไม่เท่ากันระหว่างด้านข้างลำตัวกับแกนความยาว ลำตัวทั้งด้านบนและด้านล่างของลำตัว ทำให้ลำตัวแบนราบ
• การเชื่อมรวมกันของกระดูกซี่โครงกับกระดูกในชั้นหนังเมื่อเกิดขึ้นแล้วได้เบนขึ้นทางด้านบนแทนการเบนทางด้านในและทางด้านล่างเหมือนกับสัตว์มีกระดูกสันหลังชั้นอื่น

กระดอง (ซ้าย) และส่วนประกอบโครงกระดูก (ขวา) ของกระดอง		กระดอง (ซ้าย) และส่วนประกอบโครงกระดูก (ขวา) ของเต่าในอันดับย่อย Pleurodira มีแผ่นแข็งพิเศษที่เรียกว่า อินเตอร์กูลาร์ ซึ่งจะหายไปในเต่าในอันดับย่อย Cryptodira

กระดองของเต่าในสกุล Cuora หรือเต่าหับ ที่ปิดสนิท

เต่าราเดียตา (Astrochelys radiata) เต่าบกชนิดหนึ่งที่นิยมเลี้ยงกันเป็นสัตว์เลี้ยง เนื่องจากมีกระดองหลังที่สวยงามมาก

กระดองเต่าประกอบด้วย 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ กระดองหลัง และกระดองท้อง เชื่อมต่อกันทางด้านข้าง พื้นผิวด้านบนของกระดองหลังมีแผ่นแข็งของสารประกอบเคอราตินคลุมทับไว้หรือบางครั้งเป็นชั้นหนังอ่อนนุ่ม ได้แก่ วงศ์ Dermochelyidae (เต่ามะเฟือง), Trionychidae (ตะพาบ) และCarettochelyidae (เต่าบิน) แผ่นแข็งที่ปกคลุมพื้นผิวด้านบนของกระดองหลังไม่ได้มีแบบแผนและลักษณะการเรียงตัวสอดคล้องกับตัวกระดองหลัง กระดองหลังของเต่าอาจเป็นแผ่นแข็งแผ่นเดียวหรือเป็นแผ่นแข็งหลายแผ่นต่อกันไม่มั่นคงซึ่งแตกต่างกันในเต่าแต่ละกลุ่ม โดยมี ระยางค์ขา หัวและคอ และหางยื่นออกจากช่องทางด้านหน้าและทางด้านท้ายของกระดอง กระดองเต่าแต่ละชนิดมีรูปร่างแตกต่างกันมาก อาจมีรูปร่างโค้งนูนและสูงซึ่งส่วนมากเป็นกระดองของเต่าบก หรือมีรูปร่างแบนราบและเรียวยาวซึ่งเป็นของเต่าทะเลและเต่าน้ำ เป็นต้น

เต่าส่วนมากมีกระดองหลังและกระดองท้องแข็ง เต่าบางชนิดสามารถหดหัว หาง และขาไว้ในกระดองได้หมด ลักษณะดังกล่าวเกิดจากการเจริญของบานพับที่กระดองท้อง ตำแหน่งของบานพับอาจอยู่ค่อนไปทางด้านด้านหน้าหรือด้านท้ายของกระดองท้อง เช่น สกุล ในวงศ์ Emydidae (เต่าแก้มแดง), สกุล วงศ์ (), สกุล Cuora วงศ์ Bataguridae (เต่านา) เป็นต้น ตะพาบในสกุล Lissemys มีบานพับสองแห่งอยู่ทางด้านหน้าและทางด้านท้ายของกระดองท้อง นอกจากนี้แล้วเต่าบกในสกุล ของแอฟริกาสามารถหย่อนส่วนท้ายของกระดองหลังลงทางด้านล่างเพื่อป้องกันหางและส่วนท้ายของลำตัวได้

เต่าบางชนิดได้ลดรูปกระดองลง เช่น เต่าบกในสกุล Malacochersus ของแอฟริกากระดองที่หลังได้ลดรูปจนลำตัวแบนราบ และอ่อนนุ่ม เหลือเพียงกระดูกรูปวงแหลมล้อมรอบตัวเป็นช่วงและพื้นผิวด้านบนของกระดองหลังและกระดองท้องเป็นชั้นหนังมีความอ่อนนุ่ม เต่าบกสกุลนี้อาศัยอยู่บริเวณภูเขาที่มีโขดหิน เมื่อเข้าไปอยู่ในระหว่างซอกหินสามารถขยายตัวให้ใหญ่ขึ้นได้ด้วยการสูดอากาศเข้าไปในลำตัวเพื่อป้องกันไม่ให้สัตว์ล่าเหยื่อขนาดใหญ่กว่าดึงตัวออกไปจากซอกหินได้

กระดองเต่ากับมนุษย์

มนุษย์มีความผูกพันกับกระดองเต่ามาเป็นเวลายาวนานแล้ว ตั้งแต่โบราณ มีหลักฐานทางโบราณคดีพบว่า สมัยราชวงศ์ซาง (1,600-1,046 ก่อนคริสต์ศักราช) ของจีน มีการใช้กระดองเต่าเป็นจารึกตัวอักษรและใช้เป็นเครื่องเสี่ยงทายทางโหราศาสตร์

โดยมากแล้ว มนุษย์มักจะใช้กระดองเต่าเพื่อทำเครื่องประดับ โดยเฉพาะกระดองของเต่าทะเล ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เต่าทะเลลดจำนวนลงอย่างมากทั่วโลก

นอกจากแล้ว เต่าบกที่นิยมเลี้ยงกันเป็นสัตว์เลี้ยงเพื่อความเพลิดเพลิน โดยมากจะนิยมตัวที่กระดองเป็นสีเหลืองสดและสวยงาม เต่าลักษณะแบบนี้จะเรียกว่า "ไฮเยลโล่"

อ้างอิง

1. หน้า 352-353, วิทยาสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก โดย วีรยุทธ์ เลาหะจินดา (พ.ศ. 2552)
2. จารึกอักษรบนกระดองเต่า
3. เต่ากระ^[]