ภาษาไอร ช หร อ ภาษาไอร แลนด บางคร งเร ยกว าภาษาเกล ก อ งกฤษ Gaelic ไอร ช Gaeilge เป นภาษาหน งท จ ดอย ในตระก ลภาษาอ นโด ย

ภาษาไอริช หรือ ภาษาไอร์แลนด์ บางครั้งเรียกว่าภาษาเกลิก (อังกฤษ: Gaelic, ไอริช: Gaeilge) เป็นภาษาหนึ่งที่จัดอยู่ในตระกูลภาษาอินโด-ยูโรเปียน มีรากฐานจากประเทศไอร์แลนด์ ซึ่งในอดีตมีการพูดโดยคนเชื้อสายไอริช แต่ปัจจุบันประชากรไอริชมักพูดภาษาอังกฤษ ทำให้มีจำนวนประชากรที่พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่เป็นจำนวนน้อยเท่านั้น โดยการสำรวจในปี ค.ศ. 2016 พบว่ามีผู้ที่พูดภาษาไอริชเป็นภาษาแม่อยู่ในไอร์แลนด์เพียง 73,800 คน หรือ ไม่ถึงร้อยละ 2 ของจำนวนประชากร ในขณะที่คนไอริชส่วนใหญ่จะเรียนภาษาไอริชเป็นภาษาที่สอง อย่างไรก็ดีไอริชมีฐานะเป็นภาษาทางการในประเทศไอร์แลนด์ กำหนดโดยรัฐธรรมนูญของไอร์แลนด์ นอกจากนี้ยังเป็นภาษาที่ใช้อย่างเป็นทางการของสหภาพยุโรป และ ในไอร์แลนด์เหนือของสหราชอาณาจักรอีกด้วย

ภาษาไอริช
Gaeilge
ออกเสียง	ˈɡeːlʲɟə
ประเทศที่มีการพูด	ประเทศไอร์แลนด์ และ สหราชอาณาจักร
ภูมิภาค
จำนวนผู้พูด	ประมาณ 133,000 คนที่อยู่ ภายในไอร์แลนด์ ซึ่งมีจำนวนน้อยกว่าผู้พูดอยู่นอกประเทศ (2011) L2: 1.77 ล้านคน (ภาษาแม่ + ภาษาที่ 2) ในสาธารนรัฐไอร์แลนด์ 64,916 คนใน ไอร์แลนด์เหนือ 30,000 คนในสหรัฐอเมริกา 7,500 คนในแคนาดา 1,895 คนในออสเตรเลีย
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน เคลต์ ภาษาไอริช
รูปแบบก่อนหน้า	ภาษาไอริช
รูปแบบมาตรฐาน	An Caighdeán Oifigiúil
ระบบการเขียน	อักษรละติน (อักษรไอริช)
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	ไอร์แลนด์ สหภาพยุโรป
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	สหราชอาณาจักร (ไอร์แลนด์เหนือ)

รหัสภาษา
ISO 639-1	`ga`
ISO 639-2	`gle`
ISO 639-3	`gle`
	`50-AAA`

ประวัติศาสตร์

ภาษาเขียนของไอริชถูกพบเป็นครั้งแรกในจารึกอักษรโอคัมซึ่งถูกจารึกไว้ราวศตวรรษที่ 4 โดยเป็นภาษาไอริชสมัยแรกเริ่ม (primitive Irish) ภาษาไอริชแรกเริ่มพัฒนากลายมาเป็นภาษาไอริชเก่า (Old Irish) ในระหว่างศตวรรษที่ 5 พอถึงศตวรรษที่ 6 ภาษาไอริชเก่าก็เริ่มใช้ตัวอักษรลาตินแล้ว และเริ่มปรากฏอยู่ในส่วนคำอรรถาธิบายบริเวณขอบหน้ากระดาษ (marginalia) ของต้นฉบับตัวเขียนภาษาลาติน ในระยะนี้เองคำจากภาษาละตินได้เข้ามาสู่ภาษาไอริช โดยผ่านเข้ามาทางภาษาเวลส์เก่า โดยเฉพาะคำศัพท์ที่เกี่ยวกับกิจการ และฐานานุกรมของสงฆ์

เชิงอรรถ

, บ.ก. (2005). (2 ed.). Elsevier. ISBN .
http://www.nisra.gov.uk/Census/key_report_2011.pdf 2011 Census, Key Statistics for Northern Ireland, UK Govt, December 2012
Vaughan, Jill. "The Irish language in Australia - Socio-cultural Identity in Diasporic Minority Language Use". School of Languages and Linguistics University of Melbourne. สืบค้นเมื่อ 2 August 2012.
จากภาษาอังกฤษ Irish
จากภาษาอังกฤษ Ireland

อ้างอิง

Caerwyn Williams, J.E. & Ní Mhuiríosa, Máirín (ed.). Traidisiún Liteartha na nGael. An Clóchomhar Tta 1979.

De Brún, Pádraig. Scriptural Instruction in the Vernacular: The Irish Society and Its Teachers 1818-1827. Dublin Institute for Advanced Studies 2009.

Fitzgerald, Garrett, ‘Estimates for baronies of minimal level of Irish-speaking amongst successive decennial cohorts, 117-1781 to 1861-1871,’ Volume 84, Proceedings of the Royal Irish Academy 1984.

McMahon, Timothy G.. Grand Opportunity: The Gaelic Revival and Irish Society, 1893-1910. Syracuse University Press 2008.

Ó Gráda, Cormac. 'Cé Fada le Fán' in Dublin Review of Books, Issue 34, May 6, 2013:

http://www.drb.ie/essays/c%C3%A9-fada-le-f%C3%A1n 2017-10-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.

Kelly, James & Mac Murchaidh, Ciarán (eds.). Irish and English: Essays on the Linguistic and Cultural Frontier 1600-1900. Four Courts Press 2012.

Ní Mhunghaile, Lesa. 'An eighteenth century Irish scribe's private library: Muiris Ó Gormáin's books' in Proceedings of the Royal Irish Academy, Volume 110C, 2010, pp. 239-276.

Ní Mhuiríosa, Máirín. ‘Cumann na Scríbhneoirí: Memoir’ in Scríobh 5, ed. Seán Ó Mórdha. Baile Átha Cliath: An Clóchomhar Tta 1981.

Ó hÓgáin, Dáithí. Labhrann Laighnigh: Téacsanna agus Cainteanna ó Shean-Chúige Laighean. Coiscéim 2011.

Ó Laoire, Muiris. '‘Language Use and Language Attitudes in Ireland’ in Multilingualism in European Bilingual Contexts : Language Use and Attitudes, ed. David Lasagabaster and Ángel Huguet. Multilingual Matters Ltd 2007.

Williams, Nicholas. ‘Na Canúintí a Theacht chun Solais’ i Stair na Gaeilge, ed. Kim McCone and others. Maigh Nuad 1994.

แหล่งข้อมูลอื่น

Wikisource

วิกิซอร์ซในภาษาอื่น มีข้อมูลต้นฉบับเกี่ยวกับ: Main Page/Gaeilge

BCI: Irish-language media stats 2011-09-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Discover Irish
Gaeilge ar an ghréasán Irish online resources 2011-11-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
'Gael-Taca (Corcaigh)' 2019-05-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
"Learning Irish?," BBC
"Social Network for learners, teachers and speakers 2011-10-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน,"
"Learn Irish online easily with a new Irish word each day 2013-11-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน,"
Gaelscoil stats
Giotaí and Top 40 Offigiúla na hÉireann programmes 2010-06-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Irish Swadesh list of basic vocabulary words (from Wiktionary's Swadesh-list appendix)

ไวยากรณ์และการออกเสียง

Learn Irish Grammar with audio and pronunciation
An Gael Magazine – Irish Gaelic Arts, Culture, And History Alive Worldwide Today
A short Irish and Breton phrase list with Japanese translation(Renewal) 2008-10-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน incl sound file
Braesicke's Gramadach na Gaeilge (Engl. translation) 2011-11-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Die araner mundart (a phonological description of the dialect of the by F. N. Finck, from 1899)
A dialect of Donegal (a phonological description of the dialect of by E. C. Quiggin, from 1906)

พจนานุกรม

Acmhainn.ie – Dictionary and terminology resource
Collaborative Irish dictionary 2013-03-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Foclóir Téarmaíochta, a large terminology database developed by FIONTAR, DCU
General Gaelic Dictionaries
Online English–Irish dictionary 2005-05-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Irish-English Audio/Image dictionary 2011-10-24 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] , บ.ก. (2005). (2 ed.). Elsevier. ISBN .

[2] ttp://www.nisra.gov.uk/Census/key_report_2011.pdf 2011 Census, Key Statistics for Northern Ireland, UK Govt, December 2012

[3] Vaughan, Jill. "The Irish language in Australia - Socio-cultural Identity in Diasporic Minority Language Use". School of Languages and Linguistics University of Melbourne. สืบค้นเมื่อ 2 August 2012.

[4] จากภาษาอังกฤษ Irish

[5] จากภาษาอังกฤษ Ireland