Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| แย้ | |
|---|---|
 | |
| แย้ธรรมดา หรือแย้เส้น (Leiolepis belliana) | |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Chordata |
| ชั้น: | Reptilia |
| อันดับ: | Squamata |
| อันดับย่อย: | Lacertilia |
| วงศ์: | Agamidae |
| วงศ์ย่อย: | Leiolepidinae , 1843 |
| สกุล: | Leiolepis , 1829 |
| ชนิด | |
| | |
แย้ หรือ สกุลแย้ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Leiolepis) เป็นสัตว์เลื้อยคลานจำพวกกิ้งก่าประเภทหนึ่ง จัดอยู่ในวงศ์ย่อย Leiolepidinae ในวงศ์ Agamidae พบกระจายทั่วไปในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะภูมิภาคอินโดจีน พบทั้งหมด 9 ชนิด สำหรับในประเทศไทยพบทั้งหมด 4 ชนิด มีลักษณะเด่นคือ มีแถบหรือจุดสีสด และลำตัวไม่มีปุ่มหนาม
มีถิ่นกำเนิดในคาบสมุทรมาเลเซีย ไทย พม่า ลาว กัมพูชา อินโดนีเซีย เวียดนาม และอาจพบในหมู่เกาะรีวกีว (ญี่ปุ่น) และไหหลำ (จีน) [] สกุลแย้นี้มีทั้งชนิดที่สืบพันธุ์โดยการผสมพันธุ์ และสืบพันธุ์โดยไม่ผสมพันธุ์
ลักษณะ
มีความแตกต่างจากกิ้งก่าในวงศ์ย่อย Agaminae ซึ่งเป็นวงศ์ย่อยที่มีจำนวนสมาชิกหลากหลายที่สุดของวงศ์ Agamidae คือ มีช่องเปิดบริเวณแอ่งเบ้าตาเล็ก และไม่มีช่องเปิดบริเวณกล่องหู มีวัดจากปลายปากโดยตลอดยาวประมาณ 11.5 เซนติเมตร หางยาวประมาณ 23.8 เซนติเมตร ตัวแบนหางราบ โคนหางแบนและแผ่บานออก สีข้างแผ่ขยาย ไม่มีแผงหนามที่สันหลัง ช่องหูใหญ่ เยื่อหูจมใต้ผิวหนัง หนังข้างคอมีรอยพับตามขวาง รอบลำตัวมีเกล็ดประมาณ 40 แถว หัวและหลังสีเขียวมะกอก โดยมีจุดสีเหลืองขอบดำเรียงเป็นแนวข้างตัว มีแถบดำสลับเหลืองคอมีลวดลายร่างแหดำ ประกอบสีครีม ท้องและอกสีส้มสด ตัวผู้จะมีพังผืดด้านข้างที่กางออกได้ และมีสีสดกว่าตัวเมีย โดยที่แย้ไม่สามารถปรับเปลี่ยนสีได้ตามสภาพแวดล้อมเหมือนสัตว์เลื้อยคลานชนิดอื่น ๆ
พฤติกรรมและนิเวศวิทยา
แย้ทุกชนิดเป็นสัตว์ที่หากินและอาศัยอยู่ในพื้นดินราบ เปิดโล่ง โดยเฉพาะพื้นที่ดินปนทราย ไม่ขึ้นต้นไม้อย่างสัตว์เลื้อยคลานชนิดอื่น ที่อยู่ของแย้เป็นรู ลึกประมาณ 1 ฟุต เป็นโพรงข้างใน สามารถกลับตัวได้ ที่ปากรูจะมีรอยของหางแย้ เป็นรอยยาว ๆ และจะมีรูพิเศษอีกรูหนึ่ง ที่ใช้ป้องกันตัว เมื่อถูกศัตรูรุกรานเข้ารูด้านหนึ่ง แย้สามารถหลบรอดออกไปอีกรูหนึ่งได้อย่างแยบยล โดยรูนี้เรียกในภาษาลาว-อีสานว่า "แปว"
แย้สามารถสืบพันธุ์ได้ทุกฤดูกาล กินแมลงต่าง ๆ เป็นอาหาร แย้ไม่สามารถที่จะว่ายน้ำได้ บางครั้งกินทั้งพืชและสัตว์ขนาดเล็ก (omnivore)
นอกจากนี้แล้วในพฤติกรรมการสืบพันธุ์ แย้บางชนิดเป็นสัตว์ที่เป็นกะเทยหรือมีเพศที่ไม่แน่นอน สามารถขยายพันธุ์ได้เองโดยไม่ต้องอาศัยเพศผู้
อนุกรมวิธาน
มีทั้งหมดอย่างน้อย 9 ชนิด แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- แย้ ที่สืบพันธุ์โดยการผสมพันธุ์ (sexual spicies) ซึ่งลักษณะทางกายภาพของแย้ประเภทนี้ จะเห็นที่ชัดเจน
- แย้ธรรมดา หรือ แย้เส้น Leiolepis belliana Hardwicke & Gray, 1827 — พบได้ทั่วไปในประเทศไทยทุกภาค แม้กระทั่งตามเกาะแก่งต่าง ๆ กลางทะเล ในอดีตเคยแบ่งออกเป็นชนิดย่อย 2 ชนิด คือ L. b. belliana และ L. b. rubritaeniata และปัจจุบันยังไม่เป็นที่ชัดเจนในการระบุชนิดของอีกชนิดย่อยคือ Leiolepis belliana ocellata Peters, 1971 ซึ่งอาจแยกออกเป็น Leiolepis ocellata ตามการศีกษาดีเอ็นเอซึ่งพบไมโครโครโมโซมเพียง 11 คู่และยังอาจถูกระบุให้เป็น asexual spicies
- Leiolepis rubritaeniata Mertens, 1961 — พบมากที่สุดในภาคอีสานของประเทศไทย ทางตะวันออกสุดที่ปากช่อง และตะวันตกสุดพบที่ช่องเม็ก รวมทั้งประเทศลาว และบริเวณชายแดนเวียดนาม - กัมพูชา ในจังหวัดซาลาย
- Leiolepis guttata
- Leiolepis reevesii
- แย้ ที่สืบพันธุ์โดยไม่ผสมพันธุ์ (asexual spicies) และพบเฉพาะเพศเมีย
- แย้สงขลาLeiolepis boehmei Darevsky & Kupriyanova, 1993 — พบเฉพาะภาคใต้ของประเทศไทย เช่น นครศรีธรรมราช สงขลา และปัตตานี
- Darevsky & Kupriyanova, 1993
- Leiolepis triploida G. Peters, 1971 – มีถิ่นอาศัยในมาเลเซีย และชายแดนที่ติดกับประเทศไทย ทางใต้ของจังหงัดสตูลและสงขลา
- แย้กะเทย Leiolepis ngovantrii J. Grismer & L. Grismer, 2010 — พบได้ที่เวียดนาม
ความสัมพันธ์กับมนุษย์
แย้จัดเป็นอาหารดั้งเดิมของมนุษย์มาช้านานแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งในถิ่นอีสานของไทย ชาวอีสานจะนิยมจับแย้กินเป็นอาหาร โดยมีรสชาติคล้ายเนื้อไก่ นิยมนำไปทำเป็นเมนูได้หลากหลาย เช่น ปิ้ง หรือ ลาบ
ปัจจุบัน สถานะของแย้เมื่อเทียบกับสัตว์เลื้อยคลานชนิดอื่น ๆ แล้ว นับว่าใกล้สูญพันธุ์จากถิ่นที่อยู่ตามธรรมชาติ ในบางพื้นที่จึงมีการส่งเสริมการเลี้ยงแย้ให้เป็นสัตว์เศรษฐกิจและอนุรักษ์ไว้ด้วย เช่นที่ สวนสัตว์เปิดเขาเขียว เป็นต้น
นอกจากนี้แล้ว จากพฤติกรรมที่อาศัยอยู่ในรู จึงทำให้การละเล่นพื้นบ้านที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ มีการละเล่นที่เรียกว่า "แย้ลงรู"
อ้างอิง
- "The IUCN Red List of Threatened Species". IUCN Red List of Threatened Species.
{{}}: CS1 maint: url-status () - วีรยุทธ์ เลาหะจินดา, วิทยาสัตว์เลื้อยคลานและสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก หน้า 374 (พ.ศ. 2552)
- วรัญญา อรัญวาลัย. ความหลากหลายของชนิดและลักษณะพื้นที่อาศัยของแย้ในประเทศไทย.[] 2546.
- Grismer, Jesse L.; Grismer, L. Lee (2010). "Who's your mommy? Identifying maternal ancestors of asexual species of Leiolepis Cuvier, 1829 and the description of a new endemic species of asexual Leiolepis Cuvier, 1829 from Southern Vietnam" (PDF). . 2433: 47–61.
- Grismer, J.L. and Grismer, L.L. 2010. Who’s your mommy? Identifying maternal ancestors of asexual species of Leiolepis Cuvier, 1829 and the description of a new endemic species of asexual Leiolepis Cuvier, 1829 from Southern Vietnam. . 2433: 47–61. http://www.mapress.com/zootaxa/2010/f/z02433p061f.pdf
- เลื้อยๆ คลานๆ วิวัฒนาการสูง “โคลนตัวเอง” แพร่พันธุ์ไม่ง้อเพศผู้ []ผู้จัดการออนไลน์
- Leiolepis ocellata. IUCN - Red List. สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2564.
- Boehme's butterfly lizard Thai National Park. สืบค้นเมื่อ 17 มีนาคม 2564.
- Böhme’s Butterfly Lizard. IUCN - Red List. สืบค้นเมื่อ 18 มีนาคม 2564.
- Assessment), Lee Grismer (SRLI Reptile; Malaysia), Evan Quah (University Sains (2017-05-23). "IUCN Red List of Threatened Species: Leiolepis triploida". IUCN Red List of Threatened Species.
- อนุรักษ์แย้..สัตว์ที่น่ารัก เพาะเลี้ยงไว้ ณ เขาเขียว จากไทยรัฐ
- กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศึกษาธิการ และกรมศิลปากร. วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดประจวบคีรีขันธ์---. กรุงเทพ:ม.ป.ส., 2544. หน้า 85.
แหล่งข้อมูลอื่น
ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Leiolepis ที่วิกิสปีชีส์
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
aeyaeythrrmda hruxaeyesn Leiolepis belliana karcaaenkchnthangwithyasastrxanackr Animaliaiflm Chordatachn Reptiliaxndb Squamataxndbyxy Lacertiliawngs Agamidaewngsyxy Leiolepidinae 1843skul Leiolepis 1829chnidduinenuxha aey hrux skulaey chuxwithyasastr Leiolepis epnstweluxykhlancaphwkkingkapraephthhnung cdxyuinwngsyxy Leiolepidinae inwngs Agamidae phbkracaythwipinphumiphakhexechiytawnxxkechiyngit odyechphaaphumiphakhxinodcin phbthnghmd 9 chnid sahrbinpraethsithyphbthnghmd 4 chnid milksnaednkhux miaethbhruxcudsisd aelalatwimmipumhnam mithinkaenidinkhabsmuthrmaelesiy ithy phma law kmphucha xinodniesiy ewiydnam aelaxacphbinhmuekaariwkiw yipun aelaihhla cin txngkarxangxing skulaeynimithngchnidthisubphnthuodykarphsmphnthu aelasubphnthuodyimphsmphnthulksnamikhwamaetktangcakkingkainwngsyxy Agaminae sungepnwngsyxythimicanwnsmachikhlakhlaythisudkhxngwngs Agamidae khux michxngepidbriewnaexngebataelk aelaimmichxngepidbriewnklxnghu miwdcakplaypakodytlxdyawpraman 11 5 esntiemtr hangyawpraman 23 8 esntiemtr twaebnhangrab okhnhangaebnaelaaephbanxxk sikhangaephkhyay immiaephnghnamthisnhlng chxnghuihy eyuxhucmitphiwhnng hnngkhangkhxmirxyphbtamkhwang rxblatwmiekldpraman 40 aethw hwaelahlngsiekhiywmakxk odymicudsiehluxngkhxbdaeriyngepnaenwkhangtw miaethbdaslbehluxngkhxmilwdlayrangaehda prakxbsikhrim thxngaelaxksismsd twphucamiphngphuddankhangthikangxxkid aelamisisdkwatwemiy odythiaeyimsamarthprbepliynsiidtamsphaphaewdlxmehmuxnstweluxykhlanchnidxun phvtikrrmaelaniewswithyaaeythukchnidepnstwthihakinaelaxasyxyuinphundinrab epidolng odyechphaaphunthidinpnthray imkhuntnimxyangstweluxykhlanchnidxun thixyukhxngaeyepnru lukpraman 1 fut epnophrngkhangin samarthklbtwid thipakrucamirxykhxnghangaey epnrxyyaw aelacamiruphiessxikruhnung thiichpxngkntw emuxthukstrurukranekharudanhnung aeysamarthhlbrxdxxkipxikruhnungidxyangaeybyl odyrunieriykinphasalaw xisanwa aepw aeysamarthsubphnthuidthukvdukal kinaemlngtang epnxahar aeyimsamarththicawaynaid bangkhrngkinthngphuchaelastwkhnadelk omnivore nxkcakniaelwinphvtikrrmkarsubphnthu aeybangchnidepnstwthiepnkaethyhruxmiephsthiimaennxn samarthkhyayphnthuidexngodyimtxngxasyephsphuxnukrmwithanmithnghmdxyangnxy 9 chnid aebngepn 2 praephth idaek aey thisubphnthuodykarphsmphnthu sexual spicies sunglksnathangkayphaphkhxngaeypraephthni caehnthichdecn aeythrrmda hrux aeyesn Leiolepis belliana Hardwicke amp Gray 1827 phbidthwipinpraethsithythukphakh aemkrathngtamekaaaekngtang klangthael inxditekhyaebngxxkepnchnidyxy 2 chnid khux L b belliana aela L b rubritaeniata aelapccubnyngimepnthichdecninkarrabuchnidkhxngxikchnidyxykhux Leiolepis belliana ocellata Peters 1971 sungxacaeykxxkepn Leiolepis ocellata tamkarsiksadiexnexsungphbimokhrokhromosmephiyng 11 khuaelayngxacthukrabuihepn asexual spicies Leiolepis rubritaeniata Mertens 1961 phbmakthisudinphakhxisankhxngpraethsithy thangtawnxxksudthipakchxng aelatawntksudphbthichxngemk rwmthngpraethslaw aelabriewnchayaednewiydnam kmphucha incnghwdsalay Leiolepis guttata Leiolepis reevesiiaey thisubphnthuodyimphsmphnthu asexual spicies aelaphbechphaaephsemiy aeysngkhlaLeiolepis boehmei Darevsky amp Kupriyanova 1993 phbechphaaphakhitkhxngpraethsithy echn nkhrsrithrrmrach sngkhla aelapttani Darevsky amp Kupriyanova 1993 Leiolepis triploida G Peters 1971 mithinxasyinmaelesiy aelachayaednthitidkbpraethsithy thangitkhxngcnghngdstulaelasngkhla aeykaethy Leiolepis ngovantrii J Grismer amp L Grismer 2010 phbidthiewiydnamkhwamsmphnthkbmnusyaeycdepnxahardngedimkhxngmnusymachananaelw odyechphaaxyangyinginthinxisankhxngithy chawxisancaniymcbaeykinepnxahar odymirschatikhlayenuxik niymnaipthaepnemnuidhlakhlay echn ping hrux lab pccubn sthanakhxngaeyemuxethiybkbstweluxykhlanchnidxun aelw nbwaiklsuyphnthucakthinthixyutamthrrmchati inbangphunthicungmikarsngesrimkareliyngaeyihepnstwesrsthkicaelaxnurksiwdwy echnthi swnstwepidekhaekhiyw epntn nxkcakniaelw cakphvtikrrmthixasyxyuinru cungthaihkarlaelnphunbanthicnghwdpracwbkhirikhnth mikarlaelnthieriykwa aeylngru xangxing The IUCN Red List of Threatened Species IUCN Red List of Threatened Species a href wiki E0 B9 81 E0 B8 A1 E0 B9 88 E0 B9 81 E0 B8 9A E0 B8 9A Cite web title aemaebb Cite web cite web a CS1 maint url status lingk wiryuthth elahacinda withyastweluxykhlanaelastwsaethinnasaethinbk hna 374 ph s 2552 ISBN 978 616 556 016 0 wryya xrywaly khwamhlakhlaykhxngchnidaelalksnaphunthixasykhxngaeyinpraethsithy lingkesiy 2546 Grismer Jesse L Grismer L Lee 2010 Who s your mommy Identifying maternal ancestors of asexual species of Leiolepis Cuvier 1829 and the description of a new endemic species of asexual Leiolepis Cuvier 1829 from Southern Vietnam PDF 2433 47 61 Grismer J L and Grismer L L 2010 Who s your mommy Identifying maternal ancestors of asexual species of Leiolepis Cuvier 1829 and the description of a new endemic species of asexual Leiolepis Cuvier 1829 from Southern Vietnam 2433 47 61 http www mapress com zootaxa 2010 f z02433p061f pdf eluxy khlan wiwthnakarsung okhlntwexng aephrphnthuimngxephsphu lingkesiy phucdkarxxniln Leiolepis ocellata IUCN Red List subkhnemux 18 minakhm 2564 Boehme s butterfly lizard Thai National Park subkhnemux 17 minakhm 2564 Bohme s Butterfly Lizard IUCN Red List subkhnemux 18 minakhm 2564 Assessment Lee Grismer SRLI Reptile Malaysia Evan Quah University Sains 2017 05 23 IUCN Red List of Threatened Species Leiolepis triploida IUCN Red List of Threatened Species xnurksaey stwthinark ephaaeliyngiw n ekhaekhiyw cakithyrth krathrwngmhadithy krathrwngsuksathikar aelakrmsilpakr wthnthrrm phthnakarthangprawtisastr exklksnaelaphumipyya cnghwdpracwbkhirikhnth krungethph m p s 2544 hna 85 aehlngkhxmulxunwikispichismikhxmulphasaxngkvsekiywkb Leiolepidinae khxmulthiekiywkhxngkb Leiolepis thiwikispichis