อำเภอมหาราช

มหาราช เป็นอำเภอหนึ่งใน 16 อำเภอของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เดิมชื่อ อำเภอนครใหญ่ ต่อมาในปี พ.ศ. 2460 ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น "มหาราช" ดังเช่นปัจจุบัน

อำเภอมหาราช
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Maha Rat
พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด
คำขวัญ:  มหาราชแขวงนครใหญ่ หลากหลายวัฒนธรรม ลุ่มน้ำสามสาย แหล่งขายพริกมัน จักสานไม้ไผ่ ตำหนักไทยเจ้าปลุก
แผนที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เน้นอำเภอมหาราช
พิกัด: 14°32′3″N 100°31′37″E / 14.53417°N 100.52694°E / 14.53417; 100.52694
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	พระนครศรีอยุธยา
พื้นที่
• ทั้งหมด	120.159 ตร.กม. (46.394 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	22,738 คน
• ความหนาแน่น	189.23 คน/ตร.กม. (490.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	13150
รหัสภูมิศาสตร์	1415
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอมหาราช หมู่ที่ 6 ถนนชาญวิวัฒน์ ตำบลหัวไผ่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13150
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอมหาราชมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอบ้านแพรก
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอดอนพุด (จังหวัดสระบุรี)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอบางปะหันและอำเภอป่าโมก (จังหวัดอ่างทอง)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองอ่างทองและอำเภอไชโย (จังหวัดอ่างทอง)

พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด

ประวัติ

อำเภอมหาราชเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดพระนครศรีอยุธยา สมัยเดิมการปกครองส่วนภูมิภาคเป็นการปกครองรูปแบบของ "แขวง" เรียกว่า "แขวงนครใหญ่" ต่อมาในปี พ.ศ. 2440 ได้มีพระราชบัญญัติการปกครองท้องที่ขึ้น จึงได้เปลี่ยนแปลงการปกครองรูปแบบของแขวงมาเป็นอำเภอ เรียกว่า "อำเภอนครใหญ่" ตามชื่อแขวงเดิม โดยให้ขึ้นการปกครองกับแขวงเมืองกรุงเก่า มณฑลอยุธยา โดยแบ่งการปกครองออกเป็น 16 ตำบล และในปี พ.ศ. 2460 กระทรวงมหาดไทยได้มีการประกาศเปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอให้สอดคล้องกับสภาพพื้นที่ เนื่องจากชื่อตำบลของอำเภอในตำบลเขตท้องที่อำเภอนครใหญ่นี้ตำบลหนึ่งมีชื่อว่า "ตำบลมหาราช" ดังนั้น จึงเปลี่ยนชื่ออำเภอนครใหญ่ มาเป็น "อำเภอมหาราช" และใช้เรียกกันมาถึงปัจจุบันนี้

• วันที่ 20 กุมภาพันธ์ 2481 ได้แยกพื้นที่ตำบลบ้านแพรก ตำบลคลองน้อย ตำบลโพลาว และตำบลสำพะเนียง จากอำเภอมหาราช ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ้านแพรก ขึ้นกับอำเภอมหาราช
• วันที่ 30 กรกฎาคม 2483 เปลี่ยนแปลงชื่อตำบลโพลาว กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช เป็น ตำบลบ้านโพ และเปลี่ยนแปลงชื่อตำบลบางมอญ อำเภอมหาราช เป็น ตำบลบางนา
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ้านใหม่ แยกออกจากตำบลหัวไผ่ ตั้งตำบลบ้านขวาง แยกออกจากตำบลท่าตอ ตั้งตำบลโรงช้าง แยกออกจากตำบลพิตเพียน ตั้งตำบลเจ้าปลุก แยกออกจากตำบลมหาราช และตำบลน้ำเต้า ตั้งตำบลกะทุ่ม แยกออกจากตำบลมหาราช และตำบลบางนา
• วันที่ 20 กันยายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลมหาราช ในท้องที่บางส่วนของตำบลมหาราช และตำบลหัวไผ่
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านแพรก ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ้านแพรก
• วันที่ 1 มีนาคม 2501 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลคลองน้อย ในท้องที่ตำบลคลองน้อย กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช
• วันที่ 10 ธันวาคม 2502 ยกฐานะกิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช เป็น อำเภอบ้านแพรก
• วันที่ 13 ตุลาคม 2537 จัดตั้งสุขาภิบาลโรงช้าง ในท้องที่บางส่วนของตำบลเจ้าปลุก ตำบลโรงช้าง และตำบลพิตเพียน
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลมหาราช และสุขาภิบาลโรงช้าง เป็นเทศบาลตำบลมหาราช และเทศบาลตำบลโรงช้าง ตามลำดับ
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลกะทุ่ม รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลบางนา ยุบสภาตำบลโรงช้าง สภาตำบลพิตเพียน และสภาตำบลน้ำเต้า รวมกับเทศบาลตำบลโรงช้าง ยุบสภาตำบลหัวไผ่ และสภาตำบลมหาราช รวมกับเทศบาลตำบลมหาราช

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอมหาราชแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 ตำบล 58 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

หัวไผ่

(Hua Phai)

6 หมู่บ้าน

7.

เจ้าปลุก

(Chao Pluk)

5 หมู่บ้าน

2.

กะทุ่ม

(Kathum)

5 หมู่บ้าน

8.

พิตเพียน

(Phitphian)

7 หมู่บ้าน

3.

มหาราช

(Maha Rat)

4 หมู่บ้าน

9.

บ้านนา

(Ban Na)

6 หมู่บ้าน

4.

น้ำเต้า

(Namtao)

4 หมู่บ้าน

10.

บ้านขวาง

(Ban Khwang)

4 หมู่บ้าน

5.

บางนา

(Bang Na)

5 หมู่บ้าน

11.

ท่าตอ

(Tha To)

4 หมู่บ้าน

6.

โรงช้าง

(Rong Chang)

4 หมู่บ้าน

12.

บ้านใหม่

(Ban Mai)

4 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอมหาราชประกอบด้วยองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลมหาราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวไผ่และตำบลมหาราชทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโรงช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำเต้า ตำบลโรงช้าง ตำบลเจ้าปลุก และตำบลพิตเพียนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะทุ่มและตำบลบางนาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านนาทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านขวางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าตอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าตอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่มหาราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านใหม่ทั้งตำบล

สถานศึกษา

• วิทยาลัยการอาชีพมหาราช สถาบันอาชีวศึกษาที่ตั้งอยู่ในอำเภอมหาราช
• โรงเรียนมหาราชประชานิมิต สถานศึกษาระดับมัธยมศึกษา เป็นโรงเรียนประจำอำเภอมหาราช

สถานที่ท่องเที่ยว

• พุทธอุทยานมหาราช หลวงปู่ทวด ตั้งอยู่ที่ถนนสายเอเชีย บริเวณหลัก ก.ม.ที่ 44 ตำบลบ้านใหม่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บนเนื้อที่กว้างขวางกว่า 200 ไร่ที่แต่เดิมในอดีต พื้นที่บริเวณนี้เป็นเส้นทางเดินทัพของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ด้วยเหตุนี้เองจึงเป็นที่มาของชื่อ "พุทธอุทยานมหาราช" ภายในบริเวณได้สร้างรูปเหมือนของพระสงฆ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก คือ สมเด็จหลวงพ่อทวดเหยียบน้ำทะเลจืด
• พระตำหนักเจ้าปลุก (วัดหน้าวัว) ตั้งอยู่ที่บ้านกลาง หมู่ที่ 4 ตำบลเจ้าปลุก อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากประวัติวัดนี้สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นสมัยต้นรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชอาจจะพร้อม ๆ กับที่โปรดให้ปฏิสังขรณ์เมืองลพบุรีเป็นราชธานีสำรองโดยสร้างเป็นพระตำหนักประทับร้อนระหว่างทางจากพระนครศรีอยุธยากับลพบุรี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำลพบุรี
• วัดท่าตอ สักการะหลวงพ่อสังวาลย์มงคล เป็นพระพุทธรูปทรงเครื่องปางมารวิชัย ขนาดพระเพลากว้าง ๑.๖๕ เมตรมีลักษณะงดงามได้สัดส่วนด้วยศิลปะสมัยกรุงศรีอยุธยา อายุประมาณ ๓๐๐ ปีเศษ จากตำนานที่เล่าขานสืบต่อกันมาว่า หลวงพ่อลอยน้ำมาโผล่ขึ้นที่หน้าวัดท่าตอ
• วัดประดู่ตะบอง มีโบราณสถานที่เก่าแก่สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น

อ้างอิง

1. (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2011-09-16. วันที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2460
2. [1]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอบ้านแพรก ขึ้นอำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
3. [2] 2011-11-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนนามอำเภอและตำบลบางแห่ง พุทธศักราช ๒๔๘๓
4. [3]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา
5. [4]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลมหาราช อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
6. [5]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านแพรก กิ่งอำเภอบ้านแพรก อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
7. [6]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การจัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบล [จำนวน ๕๙ แห่ง]
8. [7] 2011-07-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนพระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอชุมพวง อำเภอเชียงยืน อำเภอแก้งคร้อ อำเภอสำโรงทาบ อำเภอคอนสาร อำเภอเซกา อำเภอทุ่งเสลี่ยม อำเภอบ้านด่าน อำเภอขนอม อำเภอบ้านแพรก อำเภอกระทู้ และอำเภอคลองใหญ่ พ.ศ. ๒๕๐๒
9. [8]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลโรงช้าง อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
10. [9]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล
11. [10]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับเทศบาล
12. [11]ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับเทศบาล
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่อองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่ อำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านใหม่มหาราช" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 140 (ตอนพิเศษ 78 ง): 31. วันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2566

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลตำบลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจากเว็บไซต์ ThaiTambon.com 2011-04-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• อยุธยา