ชาวกฺ๋อง

ชาวกฺ๋อง หรือ โอกฺ๋อง เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ขนาดเล็กที่พบในเขตจังหวัดกาญจนบุรี สุพรรณบุรี และอุทัยธานี มีประชากรราว 600 คน ชนกลุ่มนี้เรียกตัวเองและภาษาพูดว่า กฺ๋อง แต่คนภายนอกอาจเรียกชนกลุ่มนี้ว่า ละว้า หรือ ลัวะ เอกสารเก่าเรียก ละว้าเมืองกาญจนบุรี ซึ่งเป็นคนละชาติพันธุ์กันด้วยความเข้าใจผิด เชื่อกันว่าถิ่นฐานเดิมของชาวกฺ๋องอยู่ในประเทศพม่า แต่ถูกกวาดต้อนมาในสมัยรัตนโกสินทร์ เมื่อกว่า 200 ปีมาแล้ว ปัจจุบันมีชาวกฺ๋องจำนวนไม่มากที่ยังพูดภาษาดั้งเดิมของตนเอง เพราะส่วนใหญ่หันไปพูดภาษาอื่น ผู้ที่สามารถใช้ภาษาดั้งเดิมของตนได้จะมีอายุ 40 ปีขึ้นไป

กฺ๋อง/โอกฺ๋อง

ประชากรทั้งหมด
600 คน (พ.ศ. 2547)
ภูมิภาคที่มีประชากรอย่างมีนัยสำคัญ
สุพรรณบุรี · อุทัยธานี · กาญจนบุรี ประเทศไทย
ภาษา
· ไทย · กะเหรี่ยง ส่วนน้อยพูดภาษากฺ๋อง
ศาสนา
พุทธ

ประวัติ

ประวัติของชาวกฺ๋องไม่ปรากฏแน่ชัดนัก เข้าใจว่าเดิมตั้งถิ่นฐานบริเวณชายแดนไทย-พม่า และถูกกองทัพไทยกวาดต้อนเข้าไปแถบลุ่มแม่น้ำแควใหญ่และแควน้อยเมื่อราว 200 ปีก่อน มีถิ่นฐานหลักที่บ้านหนองปรือ ตำบลนาสวน อำเภอศรีสวัสดิ์ จังหวัดกาญจนบุรี ก่อนกระจายตัวไปตั้งถิ่นฐานที่บ้านละว้าวังควาย (ภาษากฺ๋องเรียก กะบี) และบ้านกกเชียง อำเภอด่านช้าง จังหวัดสุพรรณบุรี ก่อนจะอพยพไปอำเภอบ้านไร่และห้วยคต จังหวัดอุทัยธานีอีกจำนวนหนึ่ง บ้างก็ว่ากฺ๋องที่บ้านละว้าในอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เป็นบรรพบุรุษของชาวกฺ๋องบ้านละว้าคอกควาย อำเภอห้วยคต จังหวัดอุทัยธานี

ปัจจุบันชาวกฺ๋องจำนวนมากสมรสข้ามชาติพันธุ์มากขึ้น โดยเฉพาะที่บ้านกกเชียงในจังหวัดสุพรรณบุรี ที่มีชาวลาวครั่งและไทยสยามอพยพมาอาศัยเป็นจำนวนมากตั้งแต่ พ.ศ. 2480–2500 ชาวกฺ๋องจำนวนไม่น้อยสามารถพูดได้ ขณะที่ชาวกฺ๋องในจังหวัดกาญจนบุรีจะสมรสข้ามชาติพันธุ์กับชาวกะเหรี่ยงและมอญ ในงานเขียน ชาติวงศ์วิทยา เขียนใน พ.ศ. 2509 ระบุว่ามีหมู่บ้านขนาดเล็กหลายแห่งตามลำน้ำแควน้อยและแม่กลองที่คนในชุมชนสืบเชื้อสายจากชาวกฺ๋องหากแต่กลมกลืนคนไทยในท้องถิ่นไปแล้ว มีเพียงกลุ่มชนบางส่วนเท่านั้นที่ยังรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี และเครื่องแต่งกายที่ต่างออกไปจากคนไทยในท้องถิ่น หลังการสร้างเขื่อนในอำเภอศรีสวัสดิ์และสังขละบุรีเมื่อ พ.ศ. 2534 ทำให้ชาวกฺ๋องจำต้องโยกย้ายจากถิ่นฐานเดิมไปตั้งหลักแหล่งใหม่ร่วมกับชาติพันธุ์อื่น ๆ ใน พ.ศ. 2564 ที่หมู่บ้านกกเชียงเหลือชาวกฺ๋องแท้ ๆ เพียงสี่ครอบครัว จำนวนไม่เกิน 20 คน

ภาษา

ชาวกฺ๋องมีภาษาพูดของตนเอง อยู่ในตระกูลภาษาจีน-ทิเบต กลุ่มภาษาพม่า-โลโล แต่ไม่มีภาษาเขียน ศัพท์แสงบางคำของภาษากฺ๋องที่บ้านกกเชียงจะมีการหยิบยืมคำจากภาษาไทยและลาว เช่น การนับเลข เพราะชาวกฺ๋องจะมีเฉพาะหลักหน่วยและหลักสิบ พอหลักร้อยเป็นต้นไปจะใช้ภาษาไทยแทน หลังเกิดโรคระบาดที่ทำให้จำนวนชาวกฺ๋องลดจำนวนลง ประกอบกับการเข้ามาของชนต่างถิ่น และการสร้างโรงเรียนสอนภาษาไทยที่ทำให้ชาวกฺ๋องอ่านออกเขียนได้ จำนวนผู้ใช้ภาษาดั้งเดิมก็ลดจำนวนลงทุกปี ชาวกฺ๋องรุ่นใหม่พูดภาษาดั้งเดิมไม่ได้ บางส่วนก็กระดากอายที่จะพูด บ้างก็เกรงว่าจะถูกดูแคลนว่าล้าหลัง ขณะที่ชาวกฺ๋องในจังหวัดกาญจนบุรีเลิกใช้ภาษากฺ๋องเพื่อการสื่อสารมาหลายทศวรรษแล้ว ส่วนใหญ่จะหันไปพูดภาษาไทยหรือกะเหรี่ยงแทน

ใน พ.ศ. 2562 องค์กรยูเนสโกจัดให้ภาษากฺ๋องเป็นภาษาใกล้สูญ

ศาสนา

เดิมชาวกฺ๋องนับถือผี แต่ปัจจุบันชาวกฺ๋องนับถือศาสนาพุทธ มีวัดประจำชุมชนสำหรับประกอบศาสนพิธี เคยมีมิชชันนารีเข้าไปเผยแผ่ศาสนาคริสต์กับชาวกฺ๋องแต่ไม่ประสบความสำเร็จ ทั้งนี้ชาวกฺ๋องยังคงความเชื่อในการไหว้ผีหมู่บ้าน (พีกังเฮเคีย) ซึ่งพิธีกรรมเหล่านี้จะมี จาจ้ำ คือ เจ้าจ้ำ ซึ่งรับอิทธิพลจากวัฒนธรรมลาว เป็นผู้นำทางจิตวิญญาณมาประกอบพิธี นอกจากนี้ยังมีพิธีเรียกขวัญ (เก๊กเคีย) ต้องใช้หมอทำขวัญมาประกอบพิธีเมื่อมีคนเจ็บป่วยหรือไม่สบาย และมีการเล่นผีกระด้ง สำหรับเสี่ยงทาย อย่างเดียวกับวัฒนธรรมมอญ

อ้างอิง

1. . ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-12-06. สืบค้นเมื่อ 6 ธันวาคม 2564. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
2. ข้าราชการพลเรือน ตำรวจ และทหาร กองบัญชาการปราบปรามคอมมิวนิสต์ (2509). ชาติวงศ์วิทยา ว่าด้วยชนชาติเผ่าต่าง ๆ ในประเทศไทย (PDF). พระนคร: อักษรเจริญทัศน์. p. 33-34.
3. ธีรวัฒน์ รังแก้ว (1 พฤศจิกายน 2564). "เยือนถิ่นละว้าบ้านกกเชียง จ.สุพรรณบุรี ฟื้นฟู 'พิพิธภัณฑ์มีชีวิต' ที่กำลังจะหมดลมหายใจ !!". สถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน. สืบค้นเมื่อ 6 ธันวาคม 2564. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
4. บัวฉัฐ วัดแย้ม. "กฺ๋อง". คลังข้อมูลดิจิทัลของกลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 8 ธันวาคม 2564. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))
5. Bradley, David (1989). Dying to be Thai: Ugong in western Thailand. La Trobe Working Papers in Linguistics 2:19-28.
6. Wright, Sue; Audra Phillips; Brian Migliazza; Paulette Hopple; and Tom Tehan. 1991. SIL Working Summary of Loloish Languages in Thailand. m.s.
7. "มากกว่า 20 ภาษาในไทยเสี่ยงเป็น "ภาษาสาบสูญ" จากข้อมูลยูเนสโก". ประชาไท. 23 กรกฎาคม 2562. สืบค้นเมื่อ 5 ธันวาคม 2564. {{}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= ((help))