ตรอน เป นอำเภอหน งของจ งหว ดอ ตรด ตถ อำเภอตรอนอำเภอการถอดเส ยงอ กษรโรม น อ กษรโรม นAmphoe Tronคำขว ญ ถ นอ อยหวาน ธารน ำใ

ตรอน เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดอุตรดิตถ์

อำเภอตรอน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Tron
คำขวัญ: ถิ่นอ้อยหวาน ธารน้ำใหญ่ ซิ่นไหมดี มีแหล่งปลา ไร่นาสมบูรณ์ ขอบคุณ พืชพันธุ์ธัญญาหาร อลังการไหลแพไฟ
แผนที่จังหวัดอุตรดิตถ์ เน้นอำเภอตรอน
พิกัด: 17°28′56″N 100°6′47″E / 17.48222°N 100.11306°E / 17.48222; 100.11306
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อุตรดิตถ์
พื้นที่
• ทั้งหมด	314.501 ตร.กม. (121.430 ตร.ไมล์)
ประชากร (2564)
• ทั้งหมด	33,529 คน
• ความหนาแน่น	106.61 คน/ตร.กม. (276.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	53140
รหัสภูมิศาสตร์	5302
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอตรอน หมู่ที่ 10 ถนนรวมราชกิจ ตำบลวังแดง อำเภอตรอน จังหวัดอุตรดิตถ์ 53140
ส่วนหนึ่งของ

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอตรอนห่างจากตัวจังหวัดตามทางรถไฟไปทางทิศใต้ประมาณ 16 กิโลเมตร ตามทางรถยนต์ประมาณ 20 กิโลเมตร มีแม่น้ำน่านไหลผ่าน มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอต่าง ๆ ดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอลับแลและอำเภอเมืองอุตรดิตถ์
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอทองแสนขัน
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพิชัย
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอศรีนครและอำเภอศรีสัชนาลัย (จังหวัดสุโขทัย)

ประวัติ

ประวัติความเป็นมาของชื่ออำเภอตรอนนี้ มี 3 ฝ่ายด้วยกัน ฝ่ายแรกกล่าวว่าที่ว่าการอำเภอเดิมตั้งอยู่ที่ว่าปากคลองตรอน ตำบลบ้านแก่ง จึงเรียก "อำเภอตรอน" ฝ่ายที่สองกล่าวถึงที่มาของชื่อคลองตรอนว่า ในฤดูแล้งน้ำในคลองขาดเป็นห้วงเป็นตอน จึงตั้งชื่อว่า "คลองตอน" ต่อมาเพี้ยนเป็น "คลองตรอน" เมื่อตั้งที่ว่าการอำเภอตรอน ส่วนฝ่ายที่สามกล่าวว่ามาจากชื่อ "เมืองตรอนตรีสินธุ์" ซึ่งปรากฏในพระราชหัตถเลขาคราวเสด็จมณฑลฝ่ายเหนือในรัชกาลที่ 5 เนื่องจากพระองค์ได้เสด็จเมืองตรอนตรีสินธุ์ด้วย

ชื่อเดิมของอำเภอตรอน มีชื่อว่า อำเภอเมืองตรอน และเป็นเมืองขึ้นของเมืองพิชัยเมื่อ พ.ศ. 2430 ตอนนั้นเมืองพิชัยแบ่งการปกครองออกเป็น 5 อำเภอด้วยกันคือ เมืองพิชัย เมืองอุตรดิตถ์ เมืองตรอน เมืองลับแล และเมืองน้ำปาด

จากป้ายรายชื่อนายอำเภอที่ว่าการอำเภอตรอนมีว่า นายอำเภอคนแรกชื่อหลวงพินิจ เป็นนายอำเภอตั้งแต่ พ.ศ. 2430-2436 กล่าวกันว่าเดิมที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ที่หมู่ 7 ตำบลป่าคาย ต่อมาย้ายมาอยู่ที่ปากคลองตรอนในสมัยพระศรีสงครามหรือที่ชาวบ้านเรียกว่า "พระตรอน" (เกี้ยว) ระหว่างปี พ.ศ. 2440-2444 ต่อมาในปี พ.ศ. 2457 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอตรอนจากบ้านปากคลองตรอนมาอยู่บริเวณวัดมงคลนิมิตร หมู่ที่ 2 ตำบลบ้านแก่ง

สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้เสด็จถึงที่ว่าการอำเภอเมืองตรอน 4 มิถุนายน พ.ศ. 2444 ดังพระราชนิพนธ์ของพระองค์ตอนหนึ่ง ดังนี้

"เวลาบ่ายโมง 47 นาที ออกจากวัดเต่าไห ถึงที่ว่าการอำเภอเมืองตรอน เวลาบ่าย 3 โมง 8 นาที ได้ขึ้นไปดูที่ว่าการอำเภอ และพระวิสูตรไปตรวจที่จะทำพลับพลาประทับแรมที่นี่เขาปลูกปรำรับ" แสดงว่าที่ว่าการอำเภออยู่ที่ตำบลบ้านแก่ง

ต่อมาวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2444 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จเมืองตรอนดังพระราชหัตถเลขาตอนหนึ่ง ดังนี้

"วันที่ 22 ตุลาคม รัตนโกสินทร์ศก 120 ถึงกรมหลวงเทววงษ์วโรประการ

อนุสนธิรายงานเมื่อคนนี้ฝนตกเล็กน้อย ตั้งแต่เวลา 4 ทุ่มไปแล้วรู้สึกเย็น ดึกเข้าหนาวลักษณะเมืองเหนือวันนี้น้ำก็ทรงอยู่ได้ออกเรือจากเมืองพิไชย เวลาเช้า 3 โมงมาถึง เมืองตรอนซึ่งตั้งใหม่เมื่อ 3 ปีนี้ ที่ตำบลบ้านแก่ง ตั้งพลับพลาเยื้องที่ว่าการอำเภอขึ้นมาข้างบนสักหน่อยหนึ่ง..."

จากข้อความในพระราชหัตถเลขานี้จะพบว่า เมืองตรอนมีชื่อเต็มว่า เมืองตรอนตรีสินธุ์ (ปัจจุบันโรงเรียนมัธยมศึกษาของอำเภอตรอนก็มีชื่อว่า "โรงเรียนตรอนตรีสินธุ์") และที่ว่าการอำเภอก็ตั้งอยู่ตำบลบ้านแก่ง ตรงกับที่กล่าวแล้วในตอนต้น ในปี พ.ศ. 2457 ได้มีประกาศใช้ชื่ออำเภอที่เปลี่ยนใหม่ให้ตรงกับชื่อตำบลที่ตั้งที่ว่าการ อำเภอ ดังนั้นอำเภอเมืองตรอนจึงเปลี่ยนเป็นชื่อเป็น อำเภอบ้านแก่ง ด้วย (ต่อมา พ.ศ. 2475 ก็เปลี่ยนมาใช้ชื่อ อำเภอตรอน จนถึงปัจจุบัน)

ใน ปี พ.ศ. 2457 หลวงพิศาลสุรศักดิ์ เป็นนายอำเภอ ได้พิจารณาเห็นว่า สถานที่ตั้งที่ว่าการอำเภอเดิมไม่เหมาะสม จึงย้ายที่ว่าการอำเภอมาตั้งที่หมู่ที่ 4 บ้านวังหิน ตำบลวังแดง ซึ่งเป็นที่ตั้งปัจจุบันนี้ เพื่อสะดวกในการติดต่อราชการเพราะใกล้สถานีรถไฟและแม่น้ำ ทำให้การคมนาคมสะดวก เมื่อสร้างที่ว่าการอำเภอใหม่ ทราบว่าสร้างเป็นอาคารไม้ใต้ถุนสูง ส่วนที่ว่าการอำเภอปัจจุบันเป็นอาคาร 2 ชั้น เพิ่งสร้างใหม่ราว 4 ปีเศษมานี้ ที่ว่าการอำเภอตรอนอยู่ฟากตะวันออกของแม่น้ำน่าน ส่วนสถานีรถไฟตรอนอยู่ฟากตะวันตกของแม่น้ำน่าน แต่ก็มีสะพานข้ามฟากแม่น้ำน่าน ทำให้การเดินทางจากสถานีรถไฟไปที่ว่าการอำเภอสะดวกขึ้น

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอตรอนแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 5 ตำบล 47 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	วังแดง	Wang Daeng	12	10,426
2.	บ้านแก่ง	Ban Kaeng	10	7,054
3.	หาดสองแคว	Hat Song Khwae	7	4,061
4.	น้ำอ่าง	Nam Ang	10	7,617
5.	ข่อยสูง	Khoi Sung	8	4,132

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอตรอนประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 7 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลตรอน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวังแดง
เทศบาลตำบลบ้านแก่ง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านแก่ง
องค์การบริหารส่วนตำบลวังแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังแดง (นอกเขตเทศบาลตำบลตรอน)
องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านแก่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านแก่ง (นอกเขตเทศบาลตำบลบ้านแก่ง)
องค์การบริหารส่วนตำบลหาดสองแคว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหาดสองแควทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำอ่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำอ่างทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลข่อยสูง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลข่อยสูงทั้งตำบล

สถานที่ท่องเที่ยว

พระอกแตก วัดบ้านแก่งใต้
สวนสาธารณะบึงทับกระดาน
วัดหาดสองแคว
สวนนกธรรมชาติป่าชุมชนเขาเหล็ก
ประเพณีทอดแหบึงทับกระดานในเดือนเมษายน โดยจะจัดปีเว้นปี
Romantic Road ถนนสายโรแมนติค ระหว่างบ้านหลวงป่ายาง ตำบลน้ำอ่าง ไปยังบ้านน้ำลอก อำเภอทองแสนขัน
ประเพณีไหลแพไฟ ในวันที่5 ธันวาคม ของทุกปี

ภาษา

ใช้ ภาษาไทย สำเนียงท้องถิ่นแต่ละพื้นที่ ภาษาล้านนา และมี ศิลปะล้านนา

การคมนาคม

ทางบก
ทางระบบราง สถานีรถไฟตรอน

อ้างอิง

"ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.
อบต.วังแดง
วัดหาดสองแคว^[]
. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2021-10-04.
ประเพณีทอดแหบึงทับกระดาน

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.

[2] อบต.วังแดง

[3] วัดหาดสองแคว^[]

[4] . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2021-10-04.

[5] ประเพณีทอดแหบึงทับกระดาน