บทความน ไม ม การอ างอ งจากแหล งท มาใดกร ณาช วยปร บปร งบทความน โดยเพ มการอ างอ งแหล งท มาท น าเช อถ อ เน อความท ไม ม แหล

โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ (ไทยถิ่นเหนือ: ᩁᩰᩫ᩠ᨦᩁ᩠ᨿᩁᨻᩥᩁᩥ᩠ᨿᩣᩃᩲ᩠ᨿᨧᩢ᩠ᨦᩉ᩠ᩅᩢᨯᨻᩯ᩵ᩖ) แต่เดิมชื่อว่าโรงเรียนเทพวงศ์ ตั้งอยู่ระหว่างวัดพระบาทและวัดมิ่งเมือง (ในสมัยนั้น) ก่อตั้งเมื่อ พ.ศ. 2444 ต่อมาย้ายไปตั้งหน้าจวนผู้ว่าราชการจังหวัด (ปัจจุบันคือโรงเรียนนารีรัตน์จังหวัดแพร่) และผู้ว่าราชการในสมัยนั้นคือพระยานิกรกิตติการ (กั๊ก ศรีเพ็ญ) เห็นว่าพื้นที่เดิมคับแคบจึงจัดซื้อที่ทุ่งนาติดถนนเพชรรัตน์ (ปัจจุบันถนนยันตรกิจโกศล) เพื่อก่อสร้างโรงเรียน

โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ Phiriyalai School Phrae

ที่ตั้ง
151 ถนนยันตรกิจโกศล ตำบลในเวียง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ 54000
ข้อมูล
ชื่ออื่น	พ.ร. (P.R.)
ประเภท	โรงเรียนประจำจังหวัดของรัฐ โรงเรียนมัธยมศึกษาขนาดใหญ่พิเศษ
คำขวัญ	วิริเยน ทุกฺขมจฺเจติ (คนล่วงทุกข์ได้ด้วยความเพียร)
สถาปนา	พ.ศ. 2444 (อายุ 123 ปี)
ผู้ก่อตั้ง	เจ้าหลวงพิริยเทพวงศ์
หน่วยงานกำกับ	กระทรวงศึกษาธิการ
รหัส	54012001
ผู้อำนวยการ	ดร.เลิศฤทธิ์ เรือนละหงษ์
จำนวนนักเรียน	3,672 คน
สี	███ ขาว ███ แดง
เพลง	มาร์ชพิริยาลัย
เว็บไซต์	www.piriyalai.ac.th
ต้นไม้ประจำโรงเรียน - ชมพูพันธุ์ทิพย์

ประวัติ

โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่เดิมเปิดเรียนอยู่ระหว่างวัดพระบาทกับวัดมิ่งเมือง (ปัจจุบันวัดทั้งสองได้รวมเข้าเป็นวัดเดียวกัน มีชื่อว่า วัดพระบาทมิ่งเมืองวรวิหาร) ชื่อในสมัยนั้นคือ โรงเรียนเทพวงศ์ ตามชื่อเจ้าผู้ครองนครแพร่ ซึ่งเป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งโรงเรียนขึ้นประมาณก่อน พ.ศ. 2444 (ก่อตั้งวันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2443) ซึ่งนามโรงเรียนนี้ได้รับโปรดเกล้าฯพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 (วันที่ 25 กรกฎาคม พ.ศ. 2443) หลังจากเกิดกบฏเงี้ยวปล้นเมืองแพร่ พ.ศ. 2445 โรงเรียนเทพวงศ์ได้รับการยกฐานะเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดมีชื่อว่า โรงเรียนตัวอย่างเมืองแพร่ รับนักเรียนได้ประมาณ 200 คน

ต่อมาในสมัยของพระยานิกรกิตติการ (กั๊ก ศรีเพ็ญ) ดำรงตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ได้ย้ายโรงเรียนไปตั้งที่ใหม่ ณ บริเวณตรงข้ามกับจวนผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ (คือสถานที่ตั้งโรงเรียนนารีรัตน์จังหวัดแพร่) เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยหนู มหายศปัญญา) กรมการที่ปรึกษาโรงเรียนตัวอย่างเมืองแพร่ ได้มอบไม้สักทอง 100 ท่อน โดยอาศัยแรงงานนักโทษกับช่างไม้พื้นเมืองก่อสร้างโรงเรียนขึ้นใหม่ในเดือนเมษายน พ.ศ. 2454 โดยมีวัตถุประสงค์จะสร้างเป็นพระบรมราชานุสรณ์แด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ดังนั้นเมื่อสร้างอาคารไม้สักและโรงเรียนเสร็จในปี 2455 จึงได้นำความกราบบังคมทูลขอพระราชทานนามจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 และได้รับพระราชทานนามตามใบบอกที่ 213 เลขที่รับ 169 ลงวันที่ 6/5/56 (วันพุธที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2456) ว่า โรงเรียนพิริยาลัย ซึ่งคงอาศัยเค้านามเต็มจาก "เจ้าพิริยเทพวงษ์" เจ้าผู้ครองนครแพร่

วันอาทิตย์ที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2456 โรงเรียนพิริยาลัยเริ่มเปิดสอน ในฐานะโรงเรียนประจำจังหวัดแพร่ มีพิธีเปิดโรงเรียนวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2456 ผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ ได้พร้อมกับมหาชนชาวเมืองแพร่บ่ายหน้าสู่กรุงเทพมหานครถวายบังคมแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ แล้วกระตุกผ้าคลุมจุลมงกุฎ หรือพระเกี้ยว พระราชลัญจกรประจำรัชกาลที่ 5 ซึ่งได้รับอนุญาตให้ประดิษฐานอยู่ที่หน้ามุขอาคารไม้ออก สมมุติว่าโดยเปิดพระราชานุสาวรีย์ แล้วผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่กระตุกผ้าคลุมป้ายโรงเรียนออกตามที่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามว่า “โรงเรียนพิริยาลัย” และมีข้อความว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระบรมราชูปถัมภ์แก่โรงเรียนนี้” ต่อมาเมื่อวัน 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2457 สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 10 (พระราชโอรสในรัชกาลที่ 4) ได้เสด็จมายังโรงเรียนพิริยาลัย เพื่อประทานธงนามโรงเรียน 13 คัน แล้ว และทรงประน้ำพระพุทธมนต์แก่นักเรียน พร้อมประทานพระโอวาท ต่อมาเมืองแพร่ได้รับการยกฐานะเป็น "มณฑลมหาราษฎร์" ในปี พ.ศ. 2458 โรงเรียนพิริยาลัยจังได้เปลี่ยนฐานะเป็นโรงเรียนประจำมณฑลไปด้วย ชื่อว่า โรงเรียนประจำมณฑลมหาราษฎร์พิริยาลัย จนเมื่อ พ.ศ. 2469 มณฑลได้ถูกยุบเป็นจังหวัด โรงเรียนพิริยาลัยจึงกลับมาเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดตามเดิม มีชื่อเรียกในสมัยนั้นว่า โรงเรียนประจำจังหวัดแพร่พิริยาลัย

ในปี พ.ศ. 2477 ทางราชการทหารได้อนุเคราะห์ไม้อาคารที่ทำงาน และบ้านพักจากตำบลเด่นชัยให้แก่โรงเรียน รวมกับเงินที่ได้รับเงินบริจาคสมทบอีกส่วนหนึ่งจากประชาชนชาวเมืองแพร่ นายคำรพ นุชนิยม ศึกษาธิการจังหวัดแพร่ ซึ่งดำรงตำแหน่งอาจารย์ใหญ่ในขณะนั้นด้วย ได้ซื้อที่นาติดถนน เพชรรัตน์ (ถนนยันตรกิจโกศล) เป็นที่ตั้งโรงเรียนแห่งใหม่ ่แล้วสร้างอาคารไม้สองชั้น จำนวน 10 ห้องเรียนขึ้น (อาคารผึ้ง ปัจจุบันได้รื้อถอนไปแล้ว) ณ บริเวณที่ตั้งอาคาร 2 (ไชยลังกา) และอาคาร 3 (นิกรกิตติการ) ขณะนี้

วันพุธที่ 8 กรกฎาคม 2478 โรงเรียนประจำจังหวัดแพร่พิริยาลัย ได้ย้ายมาเปิดสอนในสถานที่แห่งใหม่ เป็นต้นมา มีนักเรียนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษา ปีที่ 6 และในปีนั้นได้เปิดสอบชั้นพาณิชยการปีที่ 5 ด้วย ต่อมาได้ขยายถึงพาณิชยการปีที่ 8 (เป็นโรงเรียนแห่งแรกในภาคเหนือตอนบนที่เปิดสอนชั้นพาณิชยการ)

พ.ศ. 2481 ยุบชันมัธยมพาณิชยการและประถมศึกษา มาเป็นสอนชั้น
พ.ศ. 2500 เปิดชั้นเตรียมอุดมศึกษา แผนกวิทยาศาสตร์
พ.ศ. 2503-2505 ยุบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 คงเปิดสอนตั้งแต่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่1 หรือ ม.ศ. 1 (มัธยมศึกษาปีที่4) ถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 หรือ ม.ศ. 5 (มัธยมศึกษาปีที่ 8)
พ.ศ. 2511 โรงเรียนได้รับพิจารณาให้อยู่ในโครงการโรงเรียนมันธยมศึกษาในชนบท (คมช.)
พ.ศ. 2517 โรงเรียนได้รับพิจารณาให้เข้าอยู่ในโครงการพัฒนาโรงเรียนส่วนภูมิภาค กลุ่มที่ 2 (คมภ.)
พ.ศ. 2530 ได้รับงบประมาณสร้างอาคาร 4 (อาคารเฉลิมพระชนม์ 60 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ)

รายนามคณะผู้บริหาร

ลำดับ	รายนาม	ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง
1	นายเต่า	พ.ศ. 2450 - 2451
2	นายโชติ	พ.ศ. 2451 - 2454
3	ขุนวรวุฒิพิเศษ (ยศ)	พ.ศ. 2454 - 2456
4	ขุนสรรพิทย์พิเศษ (สวาสดิ์ พิลาเนีย)	พ.ศ. 2456 - 2459
5	ขุนดรุณวิทย์วรเศรษฐ(ยง ศิลปคุปต์)	พ.ศ. 2459 - 2462
6	ขุนกิตติวาท (ผล สิงหผลิน)	พ.ศ. 2462 - 2467
7	ขุนจรรยาวิฑูร (วิฑูร ทิวทอง)	พ.ศ. 2467 - 2470
8	นายเล็ก น้ำทิพย์	พ.ศ. 2470 - 2472
9	ร.อ.ต.ขุน มีนะนันท์	พ.ศ. 2472 - 2472
10	นายคำรพ นุชนิยม	พ.ศ. 2473 - 2478
11	นายลือ ไชยประวัติ	พ.ศ. 2478 - 2492
12	นายส่ง ไชยสิทธิ์	พ.ศ. 2492 - 2498
13	นายพรหมมินทร์ แสนศิริ	พ.ศ. 2498 - 2506
14	นายสุด สุวรรณาคินทร์	พ.ศ. 2506 - 2509
15	นายศรีสมมาตร ไชยเนตร	พ.ศ. 2509 - 2523
16	นายวิทูร ญาณสมเด็จ	พ.ศ. 2523 - 2527
17	นายขจร หาญจิต	พ.ศ. 2527 - 2534 , พ.ศ. 2536 - 2537
18	นายทองอินทร์ ไชยนวรัตน์	พ.ศ. 2535 - 2536 , พ.ศ. 2537 - 2542
19	นายเนาวรัตน์ คณะนัย	พ.ศ. 2542 - 2544
20	นายมานพ ดีมี	พ.ศ. 2544 - 2546
21	นายพิทักษ์ บุณยเวทย์	พ.ศ. 2547 - 2551
22	นายสรพลรัตน์ กุมภิรัตน์	พ.ศ. 2551 - 2552
23	นายพงศ์พันธุ์ เป็งวงศ์	พ.ศ. 2552 - 2555
24	นายอุบลศักดิ์ ขีดสร้อย	พ.ศ. 2555 - 2558
25	นายเลิศชาย รัตนะ	พ.ศ. 2558 - 2566
26	ดร.เลิศฤทธิ์ เรือนละหงษ์	พ.ศ. 2566 - ปัจจุบัน

รายชื่ออาคาร

อาคาร 1 - อาคารพิริยะ อาคารอำนวยการ
- ชั้นที่หนึ่ง ฝ่ายบริหารงานงบประมาณและธุรการ ห้องผู้อำนวยการ ฝ่ายบริหารทั่วไปและส่งเสริมสวัสดิภาพและสวัสดิการ ฝ่ายบริหารวิชาการและพัฒนาคุณภาพการศึกษา มสธ
- ชั้นที่สอง กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนาและวัฒนธรรม ฝ่ายแนะแนว
- ชั้นที่สาม ห้องปฏิบัติการคอมพิวเตอร์
อาคาร 2 - อาคารไชยลังกา
- ชั้นที่หนึ่ง ห้องพยาบาล
- ชั้นที่สอง ห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 และห้องเรียนวิทยาศาสตร์พลังสิบ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1,4
- ชั้นที่สาม ห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 และห้องสมุดนักเรียนห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์
- ชั้นที่สี่ ห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3-6
อาคาร 3 - อาคารนิกรกิตติการ อาคารวิทยาศาสตร์
- ชั้นที่หนึ่ง ห้องเรียน ห้องปฏิบัติการชีววิทยา ห้องเรียนทั่วไป
- ชั้นที่สอง ห้องเรียน ห้องปฏิบัติการฟิสิกส์ ห้องเรียนวิทยาศาสตร์ทั่วไป ห้องพักครู
- ชั้นที่สาม ห้องเรียน ห้องปฏิบัติการเคมี ห้องเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 และ 3
อาคาร 4 - อาคารเฉลิมพระชนมพรรษา 60 พรรษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
- ชั้นที่หนึ่ง ฝ่ายบริหารงานบุคคลและส่งเสริมคุณภาพนักเรียน ห้องสภานักเรียน ห้องโสตทัศนศึกษา 1
- ชั้นที่สอง กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์ ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 4
- ชั้นที่สาม ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 2
- ชั้นที่สี่ ห้องเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2
อาคาร 5 - อาคารฉลองราชย์ 60 ปีพิริยานุสรณ์
- ชั้นที่หนึ่ง ห้องโสตทัศนศึกษา 2 ห้องกลุ่มสาระการเรียนรู้สุขศึกษาและพลศึกษา
- ชั้นที่สอง ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 4 ห้องเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม
- ชั้นที่สาม ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 1 ห้องพักครูสังคมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม ห้องพักครูระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 (ห้องสายลมหวล)
- ชั้นที่สี่ ห้องเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ห้องเรียนจริยธรรม
อาคาร 6 - อาคารทิพยศิลป์
- ชั้นที่หนึ่ง ฝ่ายกิจกรรมพัฒนาผู้เรียน กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชมรมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมล้านนา
- ชั้นที่สอง ห้องเรียนธุรกิจศึกษา ห้องเรียนนาฏศิลป์
- ชั้นที่สาม ห้องเรียนดนตรีศึกษา ห้องเรียนนาฏศิลป์
- ชั้นที่สี่ ห้องปฏิบัติการงานช่าง

อาคาร 7 - อาคารเฉลิมราชย์พิริยานุสรณ์
- ชั้นที่หนึ่ง ห้องจัดและออกอากาศรายการวิทยุโรงเรียน 107.25 FM ห้อง Resource Center ห้องสมุด ห้องสมุดออนไลน์
- ชั้นที่สอง กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย และห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 3
- ชั้นที่สาม ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 3
- ชั้นที่สี่ ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 6
อาคาร 8 - อาคารเกษตร ห้องเรียนเกษตร คหกรรม
อาคาร 9 - อาคารภูมิพิริยานุสรณ์
- ชั้นที่หนึ่ง ห้องฝ่ายกิจการนักเรียนและปกครอง ห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ของห้องเรียนพิเศษวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์
- ชั้นที่สอง ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 5
- ชั้นที่สาม กลุ่มสาระภาษาต่างประเทศ (ภาษาฝรั่งเศส ภาษาอังกฤษ) ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 5
- ชั้นที่สี่ กลุ่มสาระภาษาต่างประเทศ (ภาษาจีน ภาษาญี่ปุ่น) ห้องเรียน มัธยมศึกษาปีที่ 5
หอประชุมผึ้งหลวง สร้างขึ้นเมื่อปี 2538
อาคารผึ้งเงิน ธนาคารโรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ สนับสนุนโดยธนาคารออมสิน
อาคารผึ้งทอง กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปศึกษา
อาคารเจ้าหลวง ห้องประชาสัมพันธ์ ศูนย์อาเซียนศึกษา โรงอาหาร

ศิษย์เก่าที่มีชื่อเสียง

ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร อดีตนายกราชบัณฑิตยสถาน และนักวิจัยดีเด่นแห่งชาติปี พ.ศ. 2531, อดีตรองอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ดร.โอฬาร ไชยประวัติ อดีตรองนายกรัฐมนตรี สมัยรัฐบาล นายสมชาย วงศ์สวัสดิ์
พลเอก สายหยุด เกิดผล อดีตผู้บัญชาการทหารสูงสุด
ศาสตราจารย์นิคม จันทรวิทุร นักรณรงค์เคลื่อนไหวเพื่อสิทธิของแรงงานและคนยากจนด้อยโอกาส และนักวิชาการด้านแรงงาน อดีตอธิบดีกรมแรงงาน
พลโท
อธิบดีกรมแรงงาน , คณะกรรมการการเลือกตั้ง , ประธานคณะกรรมการจัดงานชุมนุมลูกเสือโลก ครั้งที่ 20
ดร. อดีตอธิบดีกรมอาชีวศึกษ , เลขาธิการคณะกรรมการการอาชีวศึกษา
นายแพทย์ นิยม วิวรรธนดิฐกุล สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดแพร่
ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.วิภาต บุญศรี วังซ้าย อดีตอธิการบดีสถาบันเทคโนโลยีการเกษตรแม่โจ้ หรือมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และอดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดแพร่
ดร. อดีตปลัดกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา
มโนพัส หัวเมืองแก้ว อดีตอธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช
อธิบดีกรมพัฒนาชุมชน และอดีต
หรือ ถนอม สามโทน นักร้องและนักแสดง
ณัฐชา เสนาบุตร โอปอล์ AF9
กษิดิศ สำเนียง หรือ นักร้อง
ทรงกลด สว่างวงศ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดตรัง

อ้างอิง

"Piriyalai School Phrae - ประวัติโรงเรียน". sites.google.com.

หนังสือรายงานคุณภาพการศึกษาโรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ปี 2549

แหล่งข้อมูลอื่น

เว็บไซต์โรงเรียนพิริยาลัยจังหวัดแพร่ 2010-03-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

[1] "Piriyalai School Phrae - ประวัติโรงเรียน". sites.google.com.