Varaninae

วงศ์เหี้ย ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: - โฮโลซีน, 80–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
เหี้ย (V. salvator)
เปรียบระหว่างมนุษย์กับสัตว์ในวงศ์นี้ปัจจุบัน กับเมกะลาเนียในอดีต
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Reptilia
อันดับ:	Squamata
อันดับย่อย:
อันดับฐาน:
วงศ์ใหญ่:
วงศ์:	Varanidae , 1820
ชนิด
ประมาณ 70 ชนิด
แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์

วงศ์เหี้ย เป็นวงศ์ของสัตว์เลื้อยคลานในอันดับ Squamata ใช้ชื่อวงศ์ว่า Varanidae

ศัพทมูลวิทยา

โดยคำว่า Varanidae หรือ Varanus ที่เป็นชื่อสกุล นั้นมาจากภาษาอาหรับคำว่า "วารัล" (ورل) ซึ่งแปลงเป็นภาษาอังกฤษได้หมายถึง "เหี้ย" หรือ "ตะกวด"

ลักษณะ

เป็นวงศ์ของสัตว์เลื้อยคลานที่มีวิวัฒนาการของตัวเองมาแล้วนานกว่า 300 ล้านปี เป็นสัตว์กินเนื้อเป็นอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เป็นสัตว์กินซากที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อระบบนิเวศ เพราะเป็นผู้ขจัดซากของสัตว์ที่ล้มตายไปแล้ว

มีรูปร่างโดยรวม จัดเป็นสัตว์เลื้อยคลานขนาดใหญ่ มีรูปร่างคล้ายกับจระเข้ มีโคนหางที่แข็งแรง และหางยาว ซึ่งใช้ฟาดเป็นอาวุธเพื่อป้องกันตัว ลิ้นยาวมี 2 แฉก ซึ่งมักจะแลบออกมาบ่อย ๆ เพื่อเป็นประสาทสัมผัสเช่นเดียวกับงู ขาทั้ง 4 มีเล็บที่แหลมคมใช้สำหรับขุดหลุมเพื่อวางไข่ ปีนต้นไม้ และป้องกันตัว เกล็ดมีลักษณะเป็นตุ่มนูนออกมาเห็นได้ชัดเจน มีสีสันและลวดลายต่างออกไปในแต่ละชนิด เป็นสัตว์ที่สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้หลากหลาย ทั้งทะเลทราย, ป่าดิบ หรือแม้แต่กระทั่งชุมชนเมืองใหญ่ของมนุษย์ นอกจากนี้แล้วยังว่ายน้ำได้เก่ง ดำน้ำได้ดี และในบางชนิดยังชอบที่จะอาศัยอยู่ใกล้แหล่งน้ำอีกด้วย

นอกจากนี้แล้ว ในบางชนิด น้ำลายยังมีเชื้อแบคทีเรียอย่างร้ายแรงอยู่ในนั้น ซึ่งใช้สำหรับกัดเพื่อสังหารเหยื่อ เหยื่อจะยังไม่ตายในทันที แต่จะล้มตายภายในไม่กี่วันเพราะติดเชื้ออย่างรุนแรง จากนั้นจึงจะเข้ากินเป็นอาหาร ขยายพันธุ์ด้วยการวางไข่ ตั้งแต่ 7-37 ฟอง

การจำแนก

ปัจจุบันเหลือเพียงสกุลเดียว คือ Varanus (/วา-รา-นัส/-แบ่งออกได้เป็นสกุลย่อย ๆ อีก) พบแล้วกว่า 70 ชนิด พบกระจายพันธุ์ในเขตร้อนและของทวีปแอฟริกาและทวีปเอเชีย ไปจรดถึงโอเชียเนีย โดยมีขนาดใหญ่ที่สุด คือ มังกรโคโมโด (V. komodoensis) ที่ขึ้นชื่อเรื่องความดุร้าย และขนาดที่เมื่อโตเต็มที่ยาวได้ถึง 2-3 เมตร น้ำหนักกว่า 90 กิโลกรัม ซึ่งพบเฉพาะบนอุทยานแห่งชาติโคโมโด ในประเทศอินโดนีเซียเท่านั้น

สำหรับในประเทศไทย พบทั้งสิ้น 4 ชนิด ได้แก่

• ตะกวด (V. bengalensis) มีขนาดรองลงมา ไม่ชอบลงน้ำ
• ตุ๊ดตู่ (V. dumerilii) มีขนาดเล็กที่สุด
• เห่าช้าง (V. rudicollis) มีเกล็ดที่บริเวณหลังคอตะปุ่มตะป่ำ
• เหี้ย (V. salvator) มีขนาดใหญ่ที่สุดและพบได้มากที่สุด ดำน้ำและว่ายน้ำได้เก่ง

นอกจากนี้แล้ว ในอดีตยังเคยพบว่ามีอีกชนิดหนึ่ง คือ ตะกวดเหลือง (V. flavescens) แต่ปัจจุบันไม่มีการพบมานานแล้ว ซึ่งพบมากในแถบอนุทวีปอินเดีย

สำหรับชนิดที่พบได้ในต่างประเทศ อาทิ

• ตะกวดบิตาตาวา (V. bitatawa) เป็นชนิดใหม่ที่เพิ่งค้นพบและอนุกรมวิธาน พบในฟิลิปปินส์ ซึ่งเป็นหนึ่งในสองชนิดเท่านั้นที่กินพืชเป็นอาหาร
• ตะกวดสาวันนา (V. exanthematicus) พบในทุ่งหญ้าในทวีปแอฟริกา
• ตะกวดทะเลทราย (V. griseus) พบในทะเลทรายแถบตะวันออกกลาง
• ตะกวดแม่น้ำไนล์ (V. niloticus) พบได้ในทวีปแอฟริกา
• ตะกวดต้นไม้สีเขียว (V. prasinus) พบได้บนเกาะนิวกินี มักอาศัยอยู่บนต้นไม้
• ตะกวดดำ (V. togianus) พบในปาปัวนิวกินี มีลักษณะคล้ายกับเหี้ยดำ (V. salvator komaini) ซึ่งพบได้ในประเทศไทย

นอกจากนี้แล้ว ยังมีอยู่ชนิดหนึ่งที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ เมกะลาเนีย (V. priscus) ที่มีความยาวกว่า 7.5 เมตร หนักถึงกว่า 2,000 กิโลกรัม เคยพบในทวีปออสเตรเลีย แต่ทว่าได้สูญพันธุ์ไปแล้วตั้งแต่ปลายยุคน้ำแข็งราว 45,000-50,000 ปีก่อน

สกุลที่สูญพันธุ์ไปแล้ว

ซากดึกดำบรรพ์ของ ซึ่งสูญพันธุ์ไปแล้ว

† สูญพันธุ์

• Hoffstetter, 1969
• Norell, Gao, & Conrad, 2008
• Leidy, 1870

บางสกุลที่จัดอยู่ใน Varanidae (ภายใต้วงศ์ย่อย หรือ นักวิทยาศาสตร์บางรายจะจัดให้อยู่ในวงศ์ ):

• Gao and Norell, 2000
• Borsuk-Bialynicka, 1984
• Steindachner, 1878

สกุลฐาน:

• Borsuk-Bialynicka, 1984
• Gilmore, 1943
• Gilmore, 1928

สกุลที่เคยจัดอยู่ในวงศ์ Varanidae:

• Arambourg, 1952

อ้างอิง

1. Pianka, Eric R.; King, Dennis; King, Ruth Allen (2004). Varanoid Lizards of the World. Indiana University Press. p. 588. .
2. . คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-01-10. สืบค้นเมื่อ 2011-01-05.
3. พิชิตปัญหาสัตว์เลี้ยง - ชื่อใหม่ ใส่ตัวเก่า!“เหี้ย” จากคมชัดลึก
4. Bauer, Aaron M. (1998). Cogger, H.G. & Zweifel, R.G.. ed. Encyclopedia of Reptiles and Amphibians. San Diego: Academic Press. pp. 157–159. .
5. มุมมอง...ตัวเงินตัวทอง “ชื่อใหม่-สัตว์เศรษฐกิจตัวใหม่”...
6. ^[] "ตัวเงินตัวทอง" สปีชีส์ใหม่กินผลไม้ โผล่ให้เห็นในฟิลิปปินส์ จากผู้จัดการออนไลน์
7. เมกะลาเนีย’กิ้งก่ายักษ์ออสซี่ จากโลกวันนี้
8. Massimo Delfino, Jean-Claude Rage, Arnau Bolet and David M. Alba (2013). "Synonymization of the Miocene varanid lizard Iberovaranus Hoffstetter, 1969 with Varanus Merrem, 1820". Acta Palaeontologica Polonica. in press. doi:10.4202/app.2012.0025.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()
9. Conrad, JL; Balcarcel, AM; Mehling, CM (2012). "Earliest Example of a Giant Monitor Lizard (Varanus, Varanidae, Squamata)". PLoS ONE. 7 (8): e41767. doi:10.1371/journal.pone.0041767.
10. Alexandra Houssaye, Nathalie Bardet, Jean–Claude Rage, Xabier Pereda Suberbiola, Baâdi Bouya, Mbarek Amaghzaz and Mohamed Amalik (2011). "A review of Pachyvaranus crassispondylus Arambourg, 1952, a pachyostotic marine squamate from the latest Cretaceous phosphates of Morocco and Syria". Geological Magazine. 148 (2): 237–249. doi:10.1017/S0016756810000580.{{}}: CS1 maint: multiple names: authors list ()

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ Varanidae

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Varanus ที่วิกิสปีชีส์

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ วงศ์เหี้ย

• เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของวงศ์เหี้ย