กะทกรกการจำแนกช นทางว ทยาศาสตร อาณาจ กร Plantaeไม ได จ ดลำด บ Angiospermsไม ได จ ดลำด บ Eudicotsไม ได จ ดลำด บ Rosidsอ น

กะทกรก

การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Malpighiales
วงศ์:	Passifloraceae
สกุล:	Passiflora
สกุลย่อย:	Passiflora
สปีชีส์:	P. foetida
ชื่อทวินาม
*Passiflora foetida* L.

กะทกรก (ชื่อวิทยาศาสตร์: Passiflora foetida ,อังกฤษ: Fetid passionflower, Scarletfruit passionflower, Stinking passionflower) ชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ เช่น รก, กระโปรงทอง (ใต้), ละพุบาบี (มลายู-นราธิวาส, ปัตตานี), หญ้ารกช้าง (พังงา), ตำลึงฝรั่ง (ชลบุรี) เป็นต้น เป็นคล้ายตำลึง เถาค่อนข้างคดไปงอมา เถามีหนามเล็ก ๆ ขึ้นอยู่ห่าง ๆ โดยทั่วไป ใบเป็น รูปใบมนโค้งผิวเรียบปลายใบแหลมโดยแยกเป็นสามแฉก ใบและเส้นใบบริเวณที่ติดต่อกันมีสีแดงเรื่อ บริเวณใกล้โคนก้านใบมีแฉกแหลมเล็กเรียงตรงกันข้ามสลับกัน ก้านใบ มีขนาดก้านไม้ขีด ยาว 5–6 เซนติเมตร มีขนอ่อนเป็นฝอยขนาดเล็ก ดอกมีลักษณะก้านดอกยาวกว่าใบ ดอกบานออกกลมกว้าง กลีบดอกสีขาวแซมด้วยริ้วสีม่วง ผลค่อนข้างกลมขนาดปลายนิ้วมือ และห่อหุ้มด้วย “รก” ผลสุกมีสีเหลือง

ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด นิเวศวิทยาและการแพร่กระจายขึ้นอยู่ตามที่รกร้างหรือขอบไร่ชายนา และบริเวณ โดยเลื้อยพันกิ่งต้นไม้อื่น ๆ

การใช้ประโยชน์

ยอด ใช้เป็นผักสด มีรสขมเล็กน้อย หรือลวกจิ้มกับน้ำพริกและใส่ในแกงเลียง เมล็ดและเยื่อหุ้มเมล็ดรับประทานได้

ต้นสดมีสารพิษทำให้เป็นอันตรายถึงชีวิตได้ แต่ต้มสุกแล้วใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้บวม เปลือกใช้เป็นยาชูกำลัง ใช้ตำเคี่ยวกับน้ำมะพร้าว แก้ไฟไหม้น้ำร้อนลวก ทำให้แผลเปื่อยแห้ง ใบใช้ตำพอกแผลเพื่อฆ่าเชื้อ แก้โรคผิวหนัง หิด ไข้หวัด ใช้ตำให้ละเอียดแล้วคั้นเอาน้ำดื่มเป็นยาขับพยาธิ

ดอกใช้แก้ไอ ขับเสมหะ ผลดิบมีรสเบื่อ ผลสุกหวาน ใช้แก้ปวด บำรุงปอด รากใช้ต้มน้ำดื่มแก้ไข้ แก้กามโรค แก้เบาหวาน

อ้างอิง

"กะทกรก". สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2021.
อรทัย เนียมสุวรรณ; นฤมล เล้งนนท์; กรกนก ยิ่งเจริญ; พัชรินทร์ สิงห์ดำ (2012). "พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของพืชกินได้จากป่าชายเลนและป่าชายหาดบริเวณเขาสทิงพระ จังหวัดสงขลา" (PDF). วารสารวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 40 (3): 981–991. 2586-9531.
เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล (2009). ร้อยพรรณพฤกษา : ไม้มีพิษ. กรุงเทพฯ: เศรษฐศิลป์. ISBN .
"กระทกรก..สมุนไพรใกล้ตัว..ไม่ควรทานผลอ่อน เพราะมีพิษสารไซยาโนจีนิก". 108kaset.com. 1 มีนาคม 2019.
มัณฑนา นวลเจริญ (2009). พรรณไม้ป่าชายหาด. ปทุมธานี: สำนักพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. p. 9. ISBN .

อ่านเพิ่มเติม

Rosa, Yara Brito Chain Jardim; Dornelas, Marcelo Carnier (9 August 2011). "In vitro plant regeneration and de novo differentiation of secretory trichomes in Passiflora foetida L. (Passifloraceae)". Plant Cell, Tissue and Organ Culture. 108 (1): 91–99. doi:10.1007/s11240-011-0016-6. S2CID 17653122.

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] "กะทกรก". สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ. สืบค้นเมื่อ 15 สิงหาคม 2021.

[2] อรทัย เนียมสุวรรณ; นฤมล เล้งนนท์; กรกนก ยิ่งเจริญ; พัชรินทร์ สิงห์ดำ (2012). "พฤกษศาสตร์พื้นบ้านของพืชกินได้จากป่าชายเลนและป่าชายหาดบริเวณเขาสทิงพระ จังหวัดสงขลา" (PDF). วารสารวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. 40 (3): 981–991. 2586-9531.

[3] เศรษฐมันตร์ กาญจนกุล (2009). ร้อยพรรณพฤกษา : ไม้มีพิษ. กรุงเทพฯ: เศรษฐศิลป์. ISBN .

[4] "กระทกรก..สมุนไพรใกล้ตัว..ไม่ควรทานผลอ่อน เพราะมีพิษสารไซยาโนจีนิก". 108kaset.com. 1 มีนาคม 2019.

[5] มัณฑนา นวลเจริญ (2009). พรรณไม้ป่าชายหาด. ปทุมธานี: สำนักพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. p. 9. ISBN .