Kingdom

อาณาจักร (อังกฤษ: kingdom; dominion) หมายถึง เขตแดนที่อยู่ในอำนาจปกครองของประเทศหนึ่ง อาจจำแนกเป็นประเภทต่าง ๆ ดังนี้

ฝ่ายอาณาจักร

• จักรวรรดิ เขตปกครองที่มีจักรพรรดิเป็นประมุข เช่น จักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
• รัฐร่วมประมุข (ไม่ใช่ United Kingdom) คือรัฐอิสระมากกว่าสองรัฐขึ้นไปที่อยู่ภายใต้การปกครองของพระมหากษัตริย์องค์เดียวกัน แต่ในขณะเดียวกันพรมแดน กฎหมาย และนโยบายของแต่ละอาณาจักรในกลุ่มยังคงเป็นอิสระต่อกัน จึงมิใช่การรวมเป็นอาณาจักรเดียวกัน เช่น สหราชอาณาจักรโปแลนด์-ลิทัวเนีย หรือสหราชอาณาจักรคาลมาร์
• ราชอาณาจักร - อาณาบริเวณที่ปกครองโดยประมุขที่เป็นพระราชา
• อาณาจักรซาร์ (Tsardom) - อาณาบริเวณที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “ซาร์” เช่น “อาณาจักรซาร์รัสเซีย” ที่มี “ซาร์แห่งรัสเซีย” เป็นประมุข
• ประเทศราช สามนตราช เมืองขึ้น รัฐบรรณาการ หรืออาณาจักรในเครือ (Vassal) - เช่น เคาน์ตีตริโปลีที่ขึ้นกับราชอาณาจักรเยรูซาเลม
• นครรัฐ (City state) - เมืองหรือนครที่มีฐานะเป็นรัฐอิสระ มีประมุขของตนเอง เช่นนครรัฐวาติกัน หรือนครรัฐอันสบาค ซึ่งเป็นนครรัฐในเครือรัฐภายใต้การปกครองของจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์
• จักรพรรดินครอิสระ (Free imperial city) - นครที่ปกครองโดยจักรพรรดิอย่างเป็นทางการโดยตรง แทนที่จะปกครองโดย “เจ้าชายแห่งจักรวรรดิ” (เยอรมัน: Fürst) ที่อาจจะเป็นดยุก หรือเจ้าชายมุขนายก
• อาร์ชดัชชี (archduchy) - อาณาเขตในการปกครองของอาร์ชดยุก
• แกรนด์ดัชชี (Grand duchy) - อาณาเขตที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “แกรนด์ดยุก” หรือ “แกรนด์ดัชเชส” เช่น “” ที่มี “” เป็นประมุข
• พรินซิพาลิตี (principality) - อาณาเขตในปกครองของเจ้าชายหรือเจ้าหญิง เช่น ราชรัฐแอนติออก
• ดัชชี (Duchy) - อาณาเขตที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “ดยุก” เช่น “ดัชชีเบอร์กันดี” ที่มี “ดยุกแห่งเบอร์กันดี” เป็นประมุข
• ราชรัฐ เป็นคำที่ราชบัณฑิตยสถานบัญญัติให้ใช้เรียกชื่อรัฐเอกราชที่ในปัจจุบันมีฐานะเป็น "แกนด์ดัชชี" (ประเทศลักเซมเบิร์ก) และ "พรินซิพาลิตี" (ประเทศลิกเตนสไตน์และประเทศโมนาโก) (ดูเพิ่มเติม) รวมถึง "อาร์ชดัชชี" และ "ดัชชี" (แม้ว่าคำว่า "ราชรัฐ" จะมิได้แยกความแตกต่างของ "Principality" และ "Grand Duchy" แต่ราชบัณฑิตฯ ก็อนุญาตการใช้ทับศัพท์ว่า พรินซิพาลิตี แกรนด์ดัชชี ฯลฯ เพื่อให้ความหมายชัดเจนยิ่งขึ้น )
• อาณาจักรชายแดน หรืออาณาจักรมาร์ช หรือ (March หรือ Margrave) - อาณาเขตที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “มาร์ควิส” หรือ “มาร์เกรฟ” เช่น (March of Moravia) หรือ รัฐมาร์เกรฟไมเซิน (Margraviate of Meissen) รัฐมาร์เกรฟมีฐานะสูงกว่าเคาน์ตีแต่ต่ำกว่าดัชชี หรืออาจจะหมายถึงอาณาเขตแดนเช่น (Welsh Marches) หรือ ภูมิภาคชายแดนฮิสปาเนีย (Marca Hispanica)
• อาณาจักรเอิร์ล (Earldom) - อาณาบริเวณที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “เอิร์ล” เช่น “” ที่มี “” เป็นประมุขเช่น
• เคาน์ตี (County) - (โบราณ) อาณาเขตที่ปกครองโดย “เคานต์” เช่น “” ที่มี “” เป็นประมุข เช่น
• รัฐเคาะลีฟะฮ์ (Caliphate) - อาณาบริเวณระดับอาณาจักรที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “เคาะลีฟะฮ์” เช่น “
• รัฐสุลต่าน (Sultanate) - อาณาบริเวณที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “สุลต่าน” เช่น “รัฐสุลต่านรูม”
• (Khanate) - อาณาบริเวณที่ปกครองโดยประมุขที่มีตำแหน่งเป็น “” เช่น “”
• (Despotate) - อาณาจักรระดับหนึ่งที่ใช้กันในจักรวรรดิไบแซนไทน์ เช่น “”
• รัฐนักรบครูเสด

- อาณาจักรของนักรบครูเสดในตะวันออกใกล้ที่ได้มาจากมุสลิมในสงครามครูเสด

ฝ่ายคริสตจักร

• เขตมุขนายก (Bishopric) - ปกครองโดย “มุขนายก” (Bishop)
• เขตอัครมุขนายก (Archbishopric) - ปกครองโดย “อัครมุขนายก” (Archbishop)
• เขตมุขนายกผู้ครองนคร (Prince-Bishopric) - ปกครองโดย “เจ้าชายมุขนายก” (Prince-Bishop)

ความหมายอื่น

• ประเทศในเครือจักรภพ (dominion) - ศัพท์บัญญัติราชบัณฑิตยสถาน
• รัฐ - เขตแดนที่อยู่ในอำนาจปกครองของประเทศ
• อาณาจักร (ชีววิทยา) (kingdom) - อาณาจักรเป็นหมวดหมู่ที่กว้างที่สุดในการศึกษาเกี่ยวกับการแบ่งหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิต

อ้างอิง

1. ราชบัณฑิตยสถาน, พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒, กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คพับลิเคชั่นส์, 2546, หน้า 1362