Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ในวิชาชีววิทยาและแพทยศาสตร์ ตัวถูกเบียน เป็นสิ่งมีชีวิตอันเป็นที่อาศัยของสิ่งมีชีวิตเยือนทั้งที่เป็นปรสิต พึ่งพากันหรืออิงอาศัยกัน (ภาวะพึ่งพิงซึ่งกันและกัน) สิ่งมีชีวิตเยือนนั้นได้รับสารอาหารและที่อาศัยจากตัวถูกเบียน ตัวอย่างตัวถูกเบียน เช่น สัตว์เป็นตัวถูกเบียนแก่หนอนพยาธิ (เช่น นีมาโทดา) เซลล์เป็นตัวถูกเบียนของไวรัสก่อโรค ต้นถั่วเป็นตัวถูกเบียนแบบพึ่งพากัน (ต่างฝ่ายได้ประโยชน์) แก่แบคทีเรียตรึงไนโตรเจน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวิชาพฤกษศาสตร์ พืชตัวถูกเบียนให้ทรัพยากรอาหารแก่ผู้ล่า ซึ่งมีความสัมพันธ์แบบเสถียรภาพทางวิวัฒนาการกับตัวถูกเบียนคล้ายกับปรสิตภายนอกร่างกาย (ectoparasitism) พิสัยตัวถูกเบียนหมายถึงกลุ่มตัวถูกเบียนที่สิ่งมีชีวิตสามารถใช้อาศัยได้
ภาวะพึ่งพิงซึ่งกันและกัน
ภาวะพึ่งพิงซึ่งกันและกันครอบคลุมความสัมพันธ์ที่เป็นไปได้แบบต่าง ๆ ระหว่างสิ่งมีชีวิต โดยมีสมรรถนะและผลต่อทั้งสองฝ่ายต่างกัน หากฝ่ายหนึ่งในความสัมพันธ์นี้มีขนาดใหญ่กว่าอีกฝ่ายหนึ่งมาก มักจะเป็นตัวถูกเบียน ในความสัมพันธ์แบบปรสิต ปรสิตจะได้ประโยชน์แต่ตัวถูกเบียนเสียประโยชน์ ในภาวะพึ่งพากัน ทั้งสองฝ่ายอยู่ร่วมกันโดยไม่ได้ไม่เสียประโยชน์ ส่วนในภาวะอิงอาศัยนั้น ทั้งสองได้ประโยชน์
ปรสิตส่วนใหญ่เป็นปรสิตเฉพาะช่วงหนึ่งของวงจรชีวิตเท่านั้น เมื่อเทียบปรสิตกับสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่อิสระที่ใกล้ชิดที่สุด ภาวะปรสิตมีการแสดงว่าวิวัฒนาการอย่างน้อย 233 โอกาส สิ่งมีชีวิตบางชนิดอาศัยอยู่สัมพันธ์ใกล้ชิดกับตัวถูกเบียนและเป็นปรสิตเฉพาะเมื่อสภาพสิ่งแวดล้อมเลวลงเท่านั้น
ปรสิตอาจมีความสัมพันธ์ระยะยาวกับตัวถูกเบียน เช่นเดียวกับปรสิตในร่างกายทุกชนิด สิ่งมีชีวิตเยือนแสวงหาตัวถูกเบียนและได้รับอาหารและอย่างอื่นจากตัวถูกเบียน แต่จะไม่ฆ่าตัวถูกเบียน ในทางกลับกัน พาราซิตอยด์จะใช้ชีวิตส่วนใหญ่ในหรืออยู่บนตัวถูกเบียนตัวเดียว และสุดท้ายทำให้ตัวถูกเบียนตาย โดยมีกลยุทธ์บางส่วนคล้ายกับการล่าเหยื่อ โดยทั่วไปตัวถูกเบียนจะยังปล่อยให้มีชีวิตอยู่จนพาราซิตอยด์โตเต็มวัยและพร้อมดำเนินสู่ขั้นตอนชีวิตถัดไป ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตเยือนกับตัวถูกเบียนอาจเป็นแบบชั่วคราวหรือมีเว้นระยะ ซึ่งอาจสัมพันธ์กับตัวถูกเบียนหลายตัว ทำให้ความสัมพันธ์มีความใกล้เคียงกับการกินพืชของสัตว์ที่อาศัยอยู่ในธรรมชาติ ความสัมพันธ์ระหว่างตัวถูกเบียนกับสิ่งมีชีวิตเยือนอาจไม่มีการสัมผัสทางกายถาวรก็ได้ ดังเช่น การเป็นนกปรสิต (brood parasite) ของนกกาเหว่า
ตัวถูกเบียนกับปรสิต
ปรสิตใช้กลยุทธ์เชิงวิวัฒนาการหลายอย่าง โดยกำหนดตัวถูกเบียนให้อยู่ในความสัมพันธ์หลายอย่างที่เท่า ๆ กัน ภาวะปรสิตส่อความถึงวิวัฒนาการร่วมตัวถูกเบียนกับปรสิต รวมทั้งการธำรงภาวะพหุสัณฐานของยีน (gene polymorphism) ในตัวถูกเบียน ที่ซึ่งมีการแลกเปลี่ยนระหว่างข้อได้เปรียบของการต่อต้านแก่ปรสิตและราคาอย่างโรคที่เกิดจากยีน
ประเภทตัวถูกเบียน
- ตัวถูกเบียนแท้หรือตัวถูกเบียนปฐมภูมิ - ปรสิตถึงวัยเจริญพันธุ์และสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศในตัวถูกเบียนชนิดนี้ เป็นตัวถูกเบียนตัวสุดท้าย
- ตัวถูกเบียนมัธยันตร์ - สิ่งมีชีวิตที่เป็นที่อาศัยปรสิตที่ยังไม่ถึงวัยเจริญพันธุ์ และปรสิตจำเป็นต้องมีการเจริญและสำเร็จวงจรชีวิตของมัน มักเป็นพาหะของปรสิตให้ไปสู่ตัวถูกเบียนแท้ ตัวอย่างเช่น Dirofilaria immitis พยาธิหัวใจของหมา ใช้ยุงเป็นตัวถูกเบียนมัธยันตร์จนกว่าเข้าสู่ระยะตัวอ่อน L3
การระบุว่าตัวถูกเบียนใดเป็นตัวถูกเบียนแท้หรือตัวถูกเบียนมัธยันตร์ไม่ง่ายเสมอไป หรือบางทีอาจเป็นไปไม่ได้โดยสิ้นเชิง ทั้งนี้ วงจรชีวิตของปรสิตหลายชนิดยังไม่มีผู้ใดเข้าใจชัดเจน บางทีสิ่งมีชีวิตที่เห็นว่าสำคัญกว่าอาจมีการระบุว่าเป็นตัวถูกเบียนแท้ และการกำหนดนี้อาจดำเนินต่อมาแม้หลังพบว่าไม่ถูกต้อง ตัวอย่างเช่น ไส้เดือนน้ำ บางทีถือว่าเป็น "ตัวถูกเบียนมัธยันตร์" ของโรคว่ายหมุน (whirling disease) ในวงศ์ปลาแซลมอน แม้ว่าปรสิตมิกโซสปอเรียนสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศในไส้เดือนน้ำก็ตาม (คือเป็นตัวถูกเบียนแท้) ในโรคพยาธิกล้ามเนื้อที่เกิดจากพยาธิตัวกลม เตัวถูกเบียนมีวัยเจริญพันธุ์ในทางเดินอาหารและตัวอ่อนในกล้ามเนื้อ ฉะนั้นจึงเป็นทั้งตัวถูกเบียนมัธยันตร์และตัวถูกเบียนแท้ในตัวเดียวกัน
- ตัวถูกเบียนพาราเทนิก - สิ่งมีชีวิตอันเป็นที่อยู่ของปรสิตที่ยังไม่เจริญพันธุ์ แต่ไม่จำเป็นสำหรับวงจรการเจริญของปรสิต ตัวถูกเบียนพาราเทนิกเป็นที่สะสมของปรสิตขั้นไม่เจริญพันธุ์ที่สามารถเพิ่มจำนวนให้มีมากได้ พยาธิตัวแบน Alaria americana อาจเป็นตัวอย่าง ขั้นเมโซเซอร์คาเรีย (mesocercaria) ของปรสิตนี้อาศัยอยู่ในลูกอ๊อด ซึ่งมีโอกาสถูกหมาที่เป็นตัวถูกเบียนแท้กินน้อย งูมักเป็นสัตว์นักล่าของลูกอ๊อด ซึ่งเมโซเซอร์คาเรียจะไม่เจริญต่อ อย่างไรก็ดี ปรสิตอาจสะสมในงูที่เป็นตัวถูกเบียนพาราเทนิก และติดเชื้อตัวถูกเบียนแท้ถ้าหมาไปกินงู พยาธิตัวกลม Skrjabingylus nasicola เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งโดยมีทากเป็นตัวถูกเบียนมัธยันตร์ มีหนูผีและสัตว์ฟันแทะเป็นตัวถูกเบียนพาราเทนิก และสัตว์วงศ์เพียงพอนเป็นตัวถูกเบียนแท้
- ตัวถูกเบียนทางตัน หรือตัวถูกเบียนโดยอุบัติเหตุ - สิ่งมีชีวิตที่โดยทั่วไปไม่มีการแพร่เชื้อต่อไปยังตัวถูกเบียนแท้ จึงป้องกันปรสิตมิให้เจริญเต็มที่ ตัวอย่างเช่น มนุษย์และม้าเป็นตัวถูกเบียนทางตันของไวรัสเวสต์ไนล์ ซึ่งวงจรชีวิตเป็นปกติระหว่างยุงรำคาญ (Culex) กับนก คนและม้าติดเชื้อได้ แต่ระดับไวรัสในเลือดจะไม่สูงพอส่งต่อการติดเชื้อให้ยุงที่เข้ามากัด
- ตัวถูกเบียนเก็บเชื้อ - สิ่งมีชีวิตที่เป็นที่อาศัยของเชื้อก่อโรคแต่ไม่มีผลของโรค อย่างไรก็ดี เป็นแหล่งการติดเชื้อต่อชนิดอื่นที่ไวต่อโรค ซึ่งมีความสำคัญในการควบคุมโรค ตัวถูกเบียนเก็บเชื้อตัวเดียวอาจติดเชื้อซ้ำได้หลายรอบ
อ้างอิง
- Campbell, Neil A.; Reece, Jane B. (2002). Biology (6th edition). Pearson Education. pp. 540–541. ISBN .
- ; Randhawa, Haseeb S. (February 2015). "Evolution of parasitism along convergent lines: from ecology to genomics". Parasitology. 142 (Suppl 1): S6–S15. doi:10.1017/S0031182013001674. PMC 4413784. PMID 24229807.
- อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อJackson - อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ
<ref>ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อGrutter24 - Pappas, Stephanie (21 July 2016). "Parasite Evolution: Here's How Some Animals Became Moochers". Live Science. สืบค้นเมื่อ 23 October 2017.
- Dawes, Ben (1976). Advances in Parasitology: Volume 14. Academic Press. pp. 4–6. ISBN .
- "Parasitoids". Cornell University College of Agriculture and Life Sciences. สืบค้นเมื่อ 24 October 2017.
- Woolhouse, M. E. J.; Webster, J. P.; Domingo, E.; Charlesworth, B.; Levin, B. R. (December 2002). "Biological and biomedical implications of the coevolution of pathogens and their hosts" (PDF). . 32 (4): 569–77. doi:10.1038/ng1202-569. PMID 12457190.
- "Myxosporean parasite, salmonid whirling disease". United States Geological Survey and NOAA Great Lakes Aquatic Nonindigenous Species Information System. 25 September 2012.
- Foundations of Parasitology, 6th Ed. (Schmidt & Roberts, 2000) ISBN
- Weber, J. -M.; Mermod, C. (1985). "Quantitative aspects of the life cycle of Skrjabingylus nasicola, a parasitic nematode of the frontal sinuses of mustelids". Zeitschrift für Parasitenkunde. 71 (5): 631–638. doi:10.1007/BF00925596.
- "West Nile Virus Transmission Cycle" (PDF). CDC. สืบค้นเมื่อ 19 October 2017.
- Aguirre, A. Alonso; Ostfeld, Richard; Daszak, Peter (2012). New Directions in Conservation Medicine: Applied Cases of Ecological Health. Oxford University Press. p. 196. ISBN .
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
inwichachiwwithyaaelaaephthysastr twthukebiyn epnsingmichiwitxnepnthixasykhxngsingmichiwiteyuxnthngthiepnprsit phungphaknhruxxingxasykn phawaphungphingsungknaelakn singmichiwiteyuxnnnidrbsarxaharaelathixasycaktwthukebiyn twxyangtwthukebiyn echn stwepntwthukebiynaekhnxnphyathi echn nimaothda esllepntwthukebiynkhxngiwrskxorkh tnthwepntwthukebiynaebbphungphakn tangfayidpraoychn aekaebkhthieriytrunginotrecn odyechphaaxyangyinginwichaphvkssastr phuchtwthukebiynihthrphyakrxaharaekphula sungmikhwamsmphnthaebbesthiyrphaphthangwiwthnakarkbtwthukebiynkhlaykbprsitphaynxkrangkay ectoparasitism phisytwthukebiynhmaythungklumtwthukebiynthisingmichiwitsamarthichxasyidhnuthxngkhawepntwthukebiynekbechuxkhxngkalorkh hmdhnutawnxxk thihakinbnhnuehlaniepnphahakhxngorkhphawaphungphingsungknaelaknphawaphungphingsungknaelaknkhrxbkhlumkhwamsmphnththiepnipidaebbtang rahwangsingmichiwit odymismrrthnaaelaphltxthngsxngfaytangkn hakfayhnunginkhwamsmphnthnimikhnadihykwaxikfayhnungmak mkcaepntwthukebiyn inkhwamsmphnthaebbprsit prsitcaidpraoychnaettwthukebiynesiypraoychn inphawaphungphakn thngsxngfayxyurwmknodyimidimesiypraoychn swninphawaxingxasynn thngsxngidpraoychn prsitswnihyepnprsitechphaachwnghnungkhxngwngcrchiwitethann emuxethiybprsitkbsingmichiwitthixasyxyuxisrathiiklchidthisud phawaprsitmikaraesdngwawiwthnakarxyangnxy 233 oxkas singmichiwitbangchnidxasyxyusmphnthiklchidkbtwthukebiynaelaepnprsitechphaaemuxsphaphsingaewdlxmelwlngethann prsitxacmikhwamsmphnthrayayawkbtwthukebiyn echnediywkbprsitinrangkaythukchnid singmichiwiteyuxnaeswnghatwthukebiynaelaidrbxaharaelaxyangxuncaktwthukebiyn aetcaimkhatwthukebiyn inthangklbkn pharasitxydcaichchiwitswnihyinhruxxyubntwthukebiyntwediyw aelasudthaythaihtwthukebiyntay odymiklyuththbangswnkhlaykbkarlaehyux odythwiptwthukebiyncayngplxyihmichiwitxyucnpharasitxydotetmwyaelaphrxmdaeninsukhntxnchiwitthdip khwamsmphnthkhxngsingmichiwiteyuxnkbtwthukebiynxacepnaebbchwkhrawhruxmiewnraya sungxacsmphnthkbtwthukebiynhlaytw thaihkhwamsmphnthmikhwamiklekhiyngkbkarkinphuchkhxngstwthixasyxyuinthrrmchati khwamsmphnthrahwangtwthukebiynkbsingmichiwiteyuxnxacimmikarsmphsthangkaythawrkid dngechn karepnnkprsit brood parasite khxngnkkaehwatwthukebiynkbprsitethiybklyuththnklakhnadelk prsit pharasitxydaelankela xntrakiriyarahwangsingmichiwiteyuxnkbtwthukebiynmilksnaepnphawatxenuxng karlakhnadelkaelaphawapharasitxydpccubnthuxepnklyuththwiwthnakarinphawaprsit prsitichklyuththechingwiwthnakarhlayxyang odykahndtwthukebiynihxyuinkhwamsmphnthhlayxyangthietha kn phawaprsitsxkhwamthungwiwthnakarrwmtwthukebiynkbprsit rwmthngkartharngphawaphhusnthankhxngyin gene polymorphism intwthukebiyn thisungmikaraelkepliynrahwangkhxidepriybkhxngkartxtanaekprsitaelarakhaxyangorkhthiekidcakyin praephthtwthukebiyn twthukebiynaethhruxtwthukebiynpthmphumi prsitthungwyecriyphnthuaelasubphnthuaebbxasyephsintwthukebiynchnidni epntwthukebiyntwsudthay twthukebiynmthyntr singmichiwitthiepnthixasyprsitthiyngimthungwyecriyphnthu aelaprsitcaepntxngmikarecriyaelasaercwngcrchiwitkhxngmn mkepnphahakhxngprsitihipsutwthukebiynaeth twxyangechn Dirofilaria immitis phyathihwickhxnghma ichyungepntwthukebiynmthyntrcnkwaekhasurayatwxxn L3 karrabuwatwthukebiynidepntwthukebiynaethhruxtwthukebiynmthyntrimngayesmxip hruxbangthixacepnipimidodysineching thngni wngcrchiwitkhxngprsithlaychnidyngimmiphuidekhaicchdecn bangthisingmichiwitthiehnwasakhykwaxacmikarrabuwaepntwthukebiynaeth aelakarkahndnixacdaenintxmaaemhlngphbwaimthuktxng twxyangechn iseduxnna bangthithuxwaepn twthukebiynmthyntr khxngorkhwayhmun whirling disease inwngsplaaeslmxn aemwaprsitmikosspxeriynsubphnthuaebbxasyephsiniseduxnnaktam khuxepntwthukebiynaeth inorkhphyathiklamenuxthiekidcakphyathitwklm etwthukebiynmiwyecriyphnthuinthangedinxaharaelatwxxninklamenux channcungepnthngtwthukebiynmthyntraelatwthukebiynaethintwediywkn twthukebiynpharaethnik singmichiwitxnepnthixyukhxngprsitthiyngimecriyphnthu aetimcaepnsahrbwngcrkarecriykhxngprsit twthukebiynpharaethnikepnthisasmkhxngprsitkhnimecriyphnthuthisamarthephimcanwnihmimakid phyathitwaebn Alaria americana xacepntwxyang khnemosesxrkhaeriy mesocercaria khxngprsitnixasyxyuinlukxxd sungmioxkasthukhmathiepntwthukebiynaethkinnxy ngumkepnstwnklakhxnglukxxd sungemosesxrkhaeriycaimecriytx xyangirkdi prsitxacsasminnguthiepntwthukebiynpharaethnik aelatidechuxtwthukebiynaeththahmaipkinngu phyathitwklm Skrjabingylus nasicola epnxiktwxyanghnungodymithakepntwthukebiynmthyntr mihnuphiaelastwfnaethaepntwthukebiynpharaethnik aelastwwngsephiyngphxnepntwthukebiynaeth twthukebiynthangtn hruxtwthukebiynodyxubtiehtu singmichiwitthiodythwipimmikaraephrechuxtxipyngtwthukebiynaeth cungpxngknprsitmiihecriyetmthi twxyangechn mnusyaelamaepntwthukebiynthangtnkhxngiwrsewstinl sungwngcrchiwitepnpktirahwangyungrakhay Culex kbnk khnaelamatidechuxid aetradbiwrsineluxdcaimsungphxsngtxkartidechuxihyungthiekhamakd twthukebiynekbechux singmichiwitthiepnthixasykhxngechuxkxorkhaetimmiphlkhxngorkh xyangirkdi epnaehlngkartidechuxtxchnidxunthiiwtxorkh sungmikhwamsakhyinkarkhwbkhumorkh twthukebiynekbechuxtwediywxactidechuxsaidhlayrxbxangxingCampbell Neil A Reece Jane B 2002 Biology 6th edition Pearson Education pp 540 541 ISBN 978 0 201 75054 6 Randhawa Haseeb S February 2015 Evolution of parasitism along convergent lines from ecology to genomics Parasitology 142 Suppl 1 S6 S15 doi 10 1017 S0031182013001674 PMC 4413784 PMID 24229807 xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux Jackson xangxingphidphlad payrabu lt ref gt imthuktxng immikarkahndkhxkhwamsahrbxangxingchux Grutter24 Pappas Stephanie 21 July 2016 Parasite Evolution Here s How Some Animals Became Moochers Live Science subkhnemux 23 October 2017 Dawes Ben 1976 Advances in Parasitology Volume 14 Academic Press pp 4 6 ISBN 978 0 08 058060 9 Parasitoids Cornell University College of Agriculture and Life Sciences subkhnemux 24 October 2017 Woolhouse M E J Webster J P Domingo E Charlesworth B Levin B R December 2002 Biological and biomedical implications of the coevolution of pathogens and their hosts PDF 32 4 569 77 doi 10 1038 ng1202 569 PMID 12457190 Myxosporean parasite salmonid whirling disease United States Geological Survey and NOAA Great Lakes Aquatic Nonindigenous Species Information System 25 September 2012 Foundations of Parasitology 6th Ed Schmidt amp Roberts 2000 ISBN 0 07 234898 4 Weber J M Mermod C 1985 Quantitative aspects of the life cycle of Skrjabingylus nasicola a parasitic nematode of the frontal sinuses of mustelids Zeitschrift fur Parasitenkunde 71 5 631 638 doi 10 1007 BF00925596 West Nile Virus Transmission Cycle PDF CDC subkhnemux 19 October 2017 Aguirre A Alonso Ostfeld Richard Daszak Peter 2012 New Directions in Conservation Medicine Applied Cases of Ecological Health Oxford University Press p 196 ISBN 9780199731473