Etchmiadzin Cathedral

อาสนวิหารแอจมียัตซิน (อังกฤษ: Etchmiadzin Cathedral; อาร์มีเนีย: Էջմիածնի մայր տաճար, Ēǰmiatsni mayr tačar) เป็นของคริสตจักรอัครสาวกอาร์มีเนีย ตั้งอยู่ในเมืองวาการ์สชาพัต จังหวัดอาร์มาวีร์ ประเทศอาร์มีเนีย นักวิชาการส่วนใหญ่เชื่อว่าเป็นอาสนวิหารแห่งแรกที่สร้างขึ้นในพื้นที่ของ และมักถือกันว่าเป็นหนึ่งใน

อาสนวิหารแอจมียัตซิน
อาสนวิหารแอจมียัตซินจากด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้เมื่อปี 2010
ศาสนา
ศาสนา	คริสตจักรอัครทูตอาร์มีเนีย
จารีต
หน่วยงานกำกับดูแล
สถานะ	เปิดให้บริการ
ที่ตั้ง
ที่ตั้ง	วาการ์สชาพัต จังหวัดอาร์มาวีร์ ประเทศอาร์มีเนีย
พิกัดภูมิศาสตร์	40°09′42″N 44°17′28″E / 40.161769°N 44.291164°E / 40.161769; 44.291164
สถาปัตยกรรม
ประเภท	อาสนวิหาร
รูปแบบ
ผู้ก่อตั้ง	นักบุญเกรกอรี ผู้สร้างความกระจ่าง (ดั้งเดิม)
ลงเสาเข็ม	ค.ศ. 301 (อาคารเดิม; วันเวลาแบบธรรมเนียม)
เสร็จสมบูรณ์	ค.ศ. 303 (อาคารเดิม; วันเวลาแบบธรรมเนียม) ค.ศ. 483/4–1868 (อาคารหลังปัจจุบัน) ค.ศ. 483/4 (พื้นที่ร่วม) คริสต์ศตวรรษที่ 17 (โดม) ค.ศ. 1654–1658 (หอแขวนระฆัง) ค.ศ. 1682 (หอแขวนระฆังเล็กและหอคอยเล็ก) ค.ศ. 1868 (ห้องเก็บเครื่องพิธี)
ลักษณะจำเพาะ
ความยาว	33 เมตร (108 ฟุต)
ความกว้าง	30 เมตร (98 ฟุต)
ความสูงสูงสุด	ไม่ทราบชัดเจน, สูงกว่า 27 เมตร (89 ฟุต)
แหล่งมรดกโลกโดยยูเนสโก
ชื่อทางการ: อาสนวิหารและหมู่โบสถ์แห่งแอจมียัตซิน และ
ประเภท	วัฒนธรรม
เกณฑ์พิจารณา	(ii) (iii)
แต่งตั้ง	2000 (คณะกรรมการชุดที่ 24)
หมายเลขอ้างอิง	1011-001
ภูมิภาค

โบสถ์หลังเดิมสร้างขึ้นในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 4 ระหว่างปี ค.ศ. 301 ถึง 303 ตามธรรมเนียม สร้างขึ้นโดยนักบุญองค์อุปถัมภ์ของประเทศอาร์มีเนีย นักบุญเกรกอรี ผู้นำความกระจ่าง ตามหลังการรับศาสนาคริสต์เป็นศาสนาประจำรัฐโดย ตัวโบสถ์สร้างขึ้นทับวิหารของเพกัน เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของการเปลี่ยนผ่านจากการนับถือลัทธิเพกันไปสู่ศาสนาคริสต์ โครงหลักของโบสถ์หลังปัจจุบันสร้างขึ้นราวปี ค.ศ. 483/4 โดย หลังโบสถ์หลังเดิมถูกทำลายระหว่างการรุกรานของพวกเปอร์เซีย

ถึงแม้อาสนวิหารนี้ไม่เคยสูญเสียความสำคัญลง แต่ตัวอาคารก็ถูกทิ้งและขาดการดูแลเป็นเวลานับศตวรรษ ในปี ค.ศ. 1441 โบสถ์ได้รับการบูรณะขึ้นใหม่เป็น และยังคงมีหน้าที่ดังนี้จนถึงปัจจุบัน นับตั้งแต่การโยกย้ายศูนย์กลางบริหารของคริสตจักรอาร์มีเนียไปที่ อาสนวิหารก็ถูกชาห์ปล้นในปี ค.ศ. 1604 ที่ซึ่งหินศักดิ์สิทธิ์และเรลิกต่าง ๆ ถูกนำไปไว้ที่ นับจากนั้นอาสนวิหารได้รับการทำนุบำรุงขึ้นเรื่อย ๆ หอระฆังได้ถูกนำเข้ามาติดตั้งในครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 17 และเมื่อปี ค.ศ. 1868 มีการสร้างห้องเก็บเครื่องพิธีที่ปลายฝั่งตะวันออกของอาสนวิหาร ปัจจุบัน อาสนวิหารประกอบด้วยองค์ประกอบจากยุคต่าง ๆ ถึงแม้จะสูญเสียความสำคัญไปในสมัยสหภาพโซเวียตเข้ายึดครอง แต่สุดท้ายก็กลับมาดำรงความสำคัญอีกครั้งในคริสต์ศตวรรษที่ 20 และตลอดมาหลังอาร์มีเนียได้รับเอกราช

อาสนวิหารนี้ถือเป็นศูนย์กลางของชาวคริสต์อาร์มีเนียทั่วโลก ที่ตั้งของแอจมียัตซินในอาร์มีเนียดำรงความสำคัญในแง่ของทางศาสนา วัฒนธรรม และการเมืองมาโดยตลอด และเป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญที่มีผู้มาเยี่ยมเยียนมากที่สุดในประเทศอาร์มีเนีย อาสนวิหารนี้และคริสต์ศาสนสถานโดยรอบอีกจำนวนหนึ่งได้รับการขึ้นทะเบียนจากยูเนสโกให้เป็นแหล่งมรดกโลกในปี ค.ศ. 2000

อ้างอิง

หมายเหตุ

1. "Այժմյան գմբեթը հետագա (հավանաբար XVII դար) վերակառուցման արգասիք է:"
2. Grigoryan wrote in 1986 that even the main dimensions of the cathedral are unknown. The belfry, which is shorter than the dome, is reportedly 27 เมตร (89 ฟุต) high.
3. Less commonly referred to as the Cathedral of Holy Etchmiadzin,Holy Etchmiadzin (Սուրբ Էջմիածին, Surb Ejmiatsin) or simply Etchmiadzin. Alternatively spelled Echmiadzin, Ejmiatsin, and Edjmiadsin.
4. The city has been called Vagharshapat for the most part of its history. It officially bore the name Etchmiadzin between 1945 and 1995. Nowadays, the terms Etchmiadzin and Vagharshapat are interchangeably used.
5. Architecture researcher Vahagn Grigoryan, author & former priest Torkom Postajian, historians , Z. Harutiunian, and orientalist Hasmik Hmayakyan state that Etchmiadzin is Armenia's first cathedral. Etchmiadzin is sometimes called Armenia's first church building. However, this claim has found little support among scholars. ,,, and Grigoryan have all rejected this claim and stated that Armenia's first church was in Ashtishat, in 's region. Thomson, commenting on Agathangelos' History of the Armenians, writes that Etchmiadzin was neither the first church nor the first cathedral in Armenia.
6. According to Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, it is "generally regarded" as the oldest cathedral in the world, while historian of Christian-Muslim relations Steven Gertz wrote in that Etchmiadzin is regarded as such "according to some scholars." Among those who support this view are French-Armenian architect , Sarkis Papajian, Elisabeth Bauer-Manndorff, priest & professor of liturgical studies Michael Daniel Findikyan, and others.

รายการอ้างอิง

1. Sahinian, Zarian & Ghazarian 1978, p. 71.
2. (2001). "The Monastery of Ējmiatsin". Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. p. 259. ISBN .
3. Hasratyan 2003, p. 271.
4. Melik-Bakhshyan, Stepan (2009). Հայոց պաշտամունքային վայրեր [Armenian places of worship] (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan State University Publishing. pp. 145–146. ISBN .
5. Arakelian et al. 1984, p. 572.
6. Grigoryan 1986, p. 77: "...չկան նույնիսկ նրա հիմնական չափագրությունները...
7. . Mother See of Holy Etchmiadzin. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 April 2014.
8. Azadian, Edmond Y. (1999). History on the Move: Views, Interviews and Essays on Armenian Issues. Detroit: Wayne State University Press. p. 211. ISBN .
9. Melton, J. Gordon; Baumann, Martin, บ.ก. (2010). Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices (2nd ed.). Santa Barbara, California: . p. 186. ISBN .
10. . Encyclopædia Britannica. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 4 April 2014.
11. Adalian 2010, p. 297.
12. (ภาษาอาร์เมเนีย). Armavir Province: Armenian Ministry of Territorial Administration. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 28 February 2014. สืบค้นเมื่อ 15 April 2014. ...Վաղարշապատ (1945–1995թթ. կոչվել է Էջմիածին) քաղաքը...
13. Grigoryan 2012a, p. 30: "Ուրեմն, Հայաստանի առաջին Կաթողիկե հաստատությունն ու շինությունը Վաղարշապատի Մայր տաճարն է:"
14. Postajian, Torkom (2005). The Armenian Church and the Others. Glendale, California. OCLC 216938598. ...the first Armenian Christian cathedral, which was called "Echmiadzin" (the Only-Begotten Son of God Descended).
15. Hakobian, Tadevos (1987). "Մայրաքաղաքը և քաղաքները. Էջմիածին [The capital and the cities: Etchmiadzin]". (ภาษาอาร์เมเนีย). Vol. 13. Yerevan: Armenian Encyclopedia Publishing. p. 623. 301—303-ին այստեղ հիմնվեց Կաթողիկե եկեղեցին՝ Հայաստանի քրիստ․ առաջին Մայր տաճարը։
16. Harutiunian 1978, p. 66: "...հիմնում (301–303) Կաթողիկե եկեղեցի՝ Հայաստանի քրիստոնեական անդրանիկ Մայր տաճար Ս. Էջմիածինը..."
17. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Hmayakyan
18. "Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածին [Mother See of Holy Etchmiadzin]". (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: . 2010. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2021-11-05. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31. Սբ Էջմիածնի գլխավոր շինությունը Մայր տաճարն է. այն հայկական առաջին եկեղեցին է...
19. ; Westerfield Tucker, Karen B., บ.ก. (2005). The Oxford History of Christian Worship. . p. 147. ISBN . In a vision, Gregory was shown to build the first church in the country, in Etchmiadzin...
20. Piccolotto, Moreno; Shahinian, Sarkis, บ.ก. (1996). Armenien: Tagebuch einer Reise in das Land des Ararat. Zürich: Institut für Hochbautechnik . p. 110. ISBN . The cathedral of Edjmiadzin is according to Thomson neither the first cathedral nor the first church built by Krikor. It was preceded by the church the latter had built at Ashtishat, in Western Armenia...
21. Mnatsakanian 1987, p. 150: "Таким образом, первое церковное здание в стране было возведено именно в Аштишате, а не в Вагаршапате, как это иногда отмечается в литературе."
22. (2001). Treasures from the Ark: 1700 Years of Armenian Christian Art. Los Angeles: . p. 30. ISBN . ...Ashtishat, 'where the first church had been built...
23. Grigoryan 2012a, p. 26: "Ուրեմն, Հայաստանի առաջին եկեղեցի հաստատությունը Աշտիշատի սուրբ Երրորդություն եկեղեցին է:"
24. Stokes, Jamie, บ.ก. (2008). Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East. New York: . p. 65. ISBN . Etchmiatzin is located in the west of modern Armenia, close to the border with Turkey, and its fourth-century cathedral is generally regarded as the oldest in the world.
25. Gertz, Steven (1 January 2005). "How Armenia "Invented" Christendom". . Carol Stream, Illinois: Christianity Today International (85). ISSN 0009-5753.
26. (1968). Armenian Architecture: 4th to 17th Century. Paris: Editions A. Morancé. p. 7. OCLC 464421. ...the oldest cathedral in Christendom, that of Etchmiadzin, founded in the 4th century.
27. Papajian, Sarkis (1974). A brief history of Armenia. Fresno, California: . ...he built the Cathedral of Etchmiadzin (The descent of the Only Begotten). It is the oldest Christian Cathedral in existence.
28. Bauer-Manndorff, Elisabeth (1981). Armenia: Past and Present. Lucerne: Reich Verlag. OCLC 8063377. Etchmiadzin, with the world's oldest cathedral and the seat of the Catholicos, draws tourists from all over the world.
29. Findikyan, Michael Daniel. "Eastern Liturgy in the West: The Case of Armenian Church" (PDF). Yale University. สืบค้นเมื่อ 4 July 2014. ...the spot on which the first cathedral of Christendom would be built.
30. ; Delisle, Jean, บ.ก. (2012). "Mesrop Mashtots and the flowering of Armenian culture". Translators through History (rev. ed.). Amsterdam: . p. 6. ISBN . ...Echmiadzin Cathedral, the first cathedral in Christendom.
31. Benedict, C. T. (2007). One God in One Man. Milton Keynes: AuthorHouse. p. 121. ISBN . The Holy Etchmiadzin cathedral, dates back to the fourth century, and is thought to be the oldest Christian cathedral in the world.
32. . New York: Diocese of the Armenian Church of America (Eastern). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 13 June 2014. The cathedral dates back to the 4th century, and is reckoned the oldest Christian cathedral in world.
33. Arakelian et al. 1984, p. 571.
34. Adalian 2010, p. 128.
35. Jaloyan, Vardan. (ภาษาอาร์เมเนีย). Religions in Armenia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-04-11. สืบค้นเมื่อ 11 April 2014.
36. "The number of foreign tourists visiting Armenia expected to surge to one million". ARKA News Agency. 30 June 2014. Foreign tourists usually visit the pagan temple of Garni, Geghard Monastery, Holy Etchmiadzin and Lake Sevan.

อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ชื่อ "csufresno" ซึ่งนิยามใน <references> ไม่ถูกใช้ในข้อความก่อนหน้า
อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ชื่อ "Sanjian" ซึ่งนิยามใน <references> ไม่ถูกใช้ในข้อความก่อนหน้า

อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ชื่อ "Chahin" ซึ่งนิยามใน <references> ไม่ถูกใช้ในข้อความก่อนหน้า

บรรณานุกรม

บทความวิชาการ

• Corley, Felix (1996). "The Armenian Church Under the Soviet Regime" (PDF). Religion, State & Society. . 24 (1): 9–53. doi:10.1080/09637499608431724. ISSN 0963-7494.
• Grigoryan, Vahagn (2012a). . (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: (1): 14–37. ISSN 0135-0536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-07-14. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• Grigoryan, Vahagn (2012b). . Patma-Banasirakan Handes (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (3): 3–20. ISSN 0135-0536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-07-14. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• Grigoryan, Vahagn (1986). . (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (7): 77–85. ISSN 0320-8117. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-08-19. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• (1984). . Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (10): 56–67. ISSN 0320-8117. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-08-19. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• Harutiunian, Z. (1978). "Էջմիածին. Պատմական ակնարկ (Etchmiadzin: Historical Overview)". Volume 4 (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Encyclopedia Publishing. pp. 654–68.
• (2003). "Էջմիածնի Մայր տաճարի ճարտարապետությունը Ղազար Փարպեցու օրոք [The Architecture of the Echmiadzin Cathedral in the Time of Lazarus Parpetsi]". Patma-Banasirakan Handes (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (2): 266–271. ISSN 0135-0536.
• Khatchatrian, Armen (1962). "Données historiques sur la fondation d'Edjmiatsin à la lumière des fouilles récentes [Historical data on the foundation of Edjmiatsin in the light of recent excavations]". (ภาษาฝรั่งเศส). Vienna: (1–2). ISSN 0017-7377. OCLC 26019166.
• (1987). . Patma-Banasirakan Handes (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (1): 147–158. ISSN 0135-0536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-07-14. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• (1966). . Patma-Banasirakan Handes (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (3): 71–94. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-02-22. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• Sahinian, Alexander (1978). . Patma-Banasirakan Handes (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Academy of Sciences (2): 140–158. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-02-22. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.
• Sahinian, Alexander; Zarian, A.; Ghazarian, M. (1978). "Էջմիածնի Մայր Տաճար [Etchmiadzin Cathedral]". Volume 4 (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian Encyclopedia Publishing. pp. 71–73.
• Ter-Movsisian, Mesrovb (1907). . (ภาษาอาร์เมเนีย). Tiflis: . 16: 130–204. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2014-08-19. สืบค้นเมื่อ 2021-01-31.

หนังสือตีพิมพ์

เฉพาะทาง

• Ashjian, Mesrob, บ.ก. (2003). The Etchmiadzin chronicles (ภาษาอังกฤษ, อิตาลี, รัสเซีย, เยอรมัน, ฝรั่งเศส และ อาร์เมเนีย). Yerevan: Moughni Publishers. ISBN .
• (1911). Ս. Էջմիածնի բարեկարգութեան պէտքը [Holy Ejmiatsin in Need of Renovation] (ภาษาอาร์เมเนีย). Constantinople: Shant.
• Bastamiants, Vahan (1877). Նկարագրութիւն Մայր եկեղեցիոյն հայոց Ս. Էջմիածնի [Description of Mother Church of Holy Ejmiatsin] (ภาษาอาร์เมเนีย และ รัสเซีย). Vagharshapat.
• (1978). Էջմիածին [Ējmiatsin] (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Sovetakan Grogh. OCLC 19983186.
• Harutyunyan, Varazdat; Société pour la protection des monuments historiques et culturels de la RSS d'Arménie (1985). Etchmiadsin (ภาษาฝรั่งเศส). Yerevan: Hayastan. OCLC 78980119.
• Harutyunyan, Varazdat (1988). Եկայք շինեսցուք: Պատմութիւն Ս. Էջմիածնի Մայր Աթոռի շինարարական գործունէութեան Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Վազգէն Առաջինի գահակալութեան շրջանում (1955–1988) [History of construction activities at the Mother See of Holy Etchmiadzin during the reign of Vazgen I (1955–1988)] (ภาษาอาร์เมเนีย). Los Angeles: Erebuni.
• Kazarian, Armen (2007). Кафедральный собор Сурб Эчмиадзин и восточнохристианское зодчество IV-VII веков [Cathedral of Holy Ejmiacin and the Eastern Christian architecture of the 4th-7th centuries] (ภาษารัสเซีย). Moscow: Locus Standi. ISBN .
• Miller, Julie A. (1996). "Echmiadzin (Armenia)". ใน Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon (บ.ก.). International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. Vol. 4. Chicago: . pp. 250–253. ISBN .
• Parsamian, Vardan (1931). Էջմիածինն անցյալում: Պատմական ուսումնասիրության փորձ [Etchmiadzin in the past: An attempt of historical research] (ภาษาอาร์เมเนีย). Pethrat: Yerevan.
• Sahinian, Alexander (1978). Ս. Էջմիածին / Св. Эчмиадзин / St. Etchmiadzine (ภาษาอาร์เมเนีย, รัสเซีย และ ฝรั่งเศส). Mother See of Holy Etchmiadzin. OCLC 47168540.
• Shahkhatunian, Hovhannes (1842). Ստորագրութիւն Կաթուղիկէ Էջմիածնի եւ հինգ գաւառացն Արարատայ [Description of the Cathedral of Ejmiacin and of the Five Districts of Ararat], 2 vols (ภาษาอาร์เมเนีย). Holy Ejmiacin.
• (1910). Էջմիածնի տաճարը: Ճարտարապետական եւ հնագիտական հետազօտութիւններ [Etchmiadzin Cathedral: Architectural and Archaeological Studies] (ภาษาอาร์เมเนีย). Tiflis: Aganiants Publishing.
• Նկարագրութիւն Սուրբ Էջմիածնի Մայր տաճարի [Description of the Holy Etchmiadzin Cathedral] (ภาษาอาร์เมเนีย). Vagharshapat: Holy Etchmiadzin Cathedral Publishing. 1890. OCLC 861620582.
• Ս. Էջմիածին 303-1903: Պատկերազարդ նկարագրութիւն [Holy Etchmiadzin 303-1903: Illustrated description] (ภาษาอาร์เมเนีย). San Lazzaro degli Armeni, Venice: . 1903. OCLC 35048877.
• Սուրբ Էջմիածին: 1600-րդ տարեդարձ (303-1903) [Holy Etchmiadzin: 1600th anniversary (303-1903)] (ภาษาอาร์เมเนีย). Saint Petersburg: Pushkinean Aragatip. 1903. OCLC 46338801.

หนังสือทั่วไป

• (2010). Historical Dictionary of Armenia. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN .
• ; ; ; ; Danielian, Eduard L.; , บ.ก. (1984). Հայ ժողովրդի պատմություն հատոր II. Հայաստանը վաղ ֆեոդալիզմի ժամանակաշրջանում [History of the Armenian People Volume II: Armenia in the Early Age of Feudalism] (PDF) (ภาษาอาร์เมเนีย). Yerevan: Armenian SSR Academy of Sciences Publishing.
• Atkin, Muriel (1980). Russia and Iran, 1780–1828. University of Minnesota Press. ISBN .
• (2013). "From confidence to apprehension: early Iranian interaction with Russia". ใน Cronin, Stephanie (บ.ก.). Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800. Routledge. ISBN .
• Bournoutian, George A. (1992). The Khanate of Erevan Under Qajar Rule: 1795-1828. Mazda Publishers. ISBN .
• (1878). Transcaucasia and Ararat: Being Notes of a Vacation Tour in Autumn of 1876 (3rd ed.). London: Macmillan and Co.
• Buxton, David Roden (1975). Russian Mediaeval Architecture with an Account of the Transcaucasian Styles and Their Influence in the West. New York: Hacker Art Books. ISBN . Reprint of the 1934 ed. published by the
• (1945). Armenia and the Byzantine Empire. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• ; Basmajian, Gabriel; Franchuk, Edward S.; Ouzounian, Nourhan (2005). The Heritage of Armenian Literature: From the eighteenth century to modern times. Vol. 3. Detroit: Wayne State University Press. ISBN .
• (2007). The History of Armenia. New York: Palgrave Macmillan. ISBN .
• (2006). The Armenians: From Kings and Priests to Merchants and Commissars. New York: Columbia University Press. ISBN .
• ; Donabedian, Patrick (1989). Armenian Art. New York: ISBN .