ไวเศษิกะ

ไวเศษิกะ (Vaisheshika; สันสกฤต: वैशेषिक) เป็นปรัชญาหนึ่งในศาสนาฮินดู เกิดขึ้นหลังพุทธกาล ผู้สถาปนาลัทธินี้คือ ผู้แต่ง คำนี้มาจากภาษาสันสกฤตหมายถึงความแตกต่างหรือคุณลักษณะเฉพาะ เป็นแนวคิดแบบพหุสัจนิยม เชื่อว่าส่วนที่เล็กที่สุดของสสารคือมีจำนวนมาก แบ่งแยกไม่ได้และเป็นองค์ประกอบพื้นฐานของโลก พระเจ้าสูงสุดคือพระมเหศวรเป็นผู้สร้างโลก โดยเจตจำนงของพระองค์ จะกระตุ้นให้ปรมาณูมารวมตัวกัน จนเกิดเป็นสิ่งต่างๆและเป็นโลกในที่สุด เมื่อพระมเหศวรมีเจตจำนงที่จะทำลายโลก ปรมาณูแยกตัวออก โลกก็จะสลายไป เป้าหมายในการดำรงชีวิตคือโมกษะ ซึ่งเป็นภูมิของผู้ไม่มีกิเลส เมื่อชีวาตมันหลุดพ้นจากกิเลส ก็เข้าถึงโมกษะ

โดยทั่วไป ลัทธินี้มีแนวคิดคล้ายลัทธินยายะ ต่างกันที่รายละเอียด เช่น แหล่งความรู้ นยายะมี 4 แหล่ง ไวเศษิกะมี 2 แหล่ง ความรู้ประเภทประจักษ์ประมาณ นยายะถือว่าเกิดจากประสาทสัมผัสทั้งห้า แต่ไวเศษิกะถือว่าเกิดจากตาเท่านั้น เป็นต้น

อ้างอิง

• ฟื้น ดอกบัว.ปวงปรัชญาอินเดีย. กทม. ศยาม. 2555 หน้า189 – 208