ไพ่ดัมมี่

รัมมี่ (rummy) เป็นเกมไพ่จับคู่ ในการเล่นอาศัยการอ่านใจและอ่านไพ่บนมือคู่ต่อสู้ มากกว่าดวง นักคณิตศาสตร์หรือนักสถิติจะได้เปรียบในการแข่งรัมมี่ (หรือแม้แต่เกม โปเกอร์) การเล่นรัมมี่จะใช้เวลาค่อนข้างนาน แล้วแต่จำนวนผู้เล่น ดังนั้น ในความเป็นจริง นักพนันทั่วไปจึงไม่นิยมเล่นเกมนี้ เพราะได้เสียกันช้ากว่าเกมอื่นเช่น ป๊อกเด้ง ที่มีรอบการได้เสียหมุนเร็ว สิ่งที่สนุกในเกมไพ่รัมมี่ นอกจากการแข่งขันในเกมปกติคือ การกินมืด หรือ น็อกมืด ซึ่งสิ่งนี้มีผลทางจิตวิทยาในแข่งอีกด้วย

เกมรัมมี่มีหลายแบบ แบบที่นิยมในประเทศไทยคือ หรือคนไทยเรียกว่า "ดัมมี่"^[]

จำนวนผู้เล่น

2–4 คน

การแจกไพ่

ผู้เล่น 2 คนแจกคนละ 11 ใบ ผู้เล่น 3 คนแจกคนละ 9 ใบ ผู้เล่น 4 คนแจกคนละ 7 ใบ

(ในบางกติกา สำหรับผู้เล่น 2 คน หลังจากแจกไพ่แล้ว จะคัดไพ่ 5 ใบจากก้นกองออกแยกไว้ เพื่อให้เป็นการยากแก่การนับไพ่ทำให้เกมท้าทายยิ่งขึ้น)

กติกา

หลังจากแจกไพ่แล้ว ไพ่ที่เหลือคือกองจั่ว ผู้แจกเปิดไพ่ใบบนสุดและวางไว้ข้าง ๆ กองจั่ว ไพ่ใบนั้นถือเป็นกองกลางสำหรับทิ้งไพ่

ผู้เล่นคนแรกเริ่มโดยการจั่วไพ่หนึ่งใบจากกองจั่ว หรือเก็บไพ่จากกองกลางก็ได้ (อ่านเรื่อง "การเก็บไพ่" ด้านล่าง) หลังจากนั้นจึงทิ้งไพ่ลงมาหนึ่งใบโดยวางเรียงต่อจากไพ่กองกลางสำหรับผู้เล่นคนถัดมา เวลาทิ้งไพ่ลงบนกองกลาง ให้จัดเรียงเป็นแถวเพื่อให้สามารถเห็นไพ่แต่ละใบที่ทิ้งลงมาตามลำดับ

เมื่อถึงตาผู้เล่นคนถัดมา ผู้เล่นเลือกว่าจะจั่วจากกองจั่วหรือเก็บไพ่จากกองกลาง จากนั้นจึงทิ้งไพ่หนึ่งใบโดยวางเรียงต่อจากไพ่กองกลางสำหรับผู้เล่นคนถัดมา และวนไปจนกระทั่งผู้เล่นคนหนึ่งคนใด "น็อก" หรือจบเกม

เป้าหมายคือ ผู้เล่นแต่ละคนจะพยายามเรียงไพ่เป็นชุด ๆ ชุดละอย่างน้อยสามใบ คือ จัดตอง (เช่น 7♣ 7♦ 7♥ หรือ J♥ J♦ J♠ J♣) หรือเรียงไพ่ในดอกเดียวกัน (เช่น 4♦ 5♦ 6♦ หรือ 10♥ J♥ Q♥ K♥) ในเกมรัมมี่นี้ลำดับไพ่คือ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 J Q K A และไม่มีการวนรอบ เช่น A 2 3

การเก็บไพ่

ผู้เล่นจะเก็บไพ่จากกองกลางได้ก็ต่อเมื่อสามารถนำไพ่จากกองกลางนั้นมาจัดเข้าชุดได้ทันทีเท่านั้น (ชุดเรียงหรือชุดตองอย่างน้อยสามใบ) และผู้เล่นจะต้องมีไพ่อยู่ในมือแล้วอย่างน้อยหนึ่งใบที่จะนำมารวมให้เข้าชุดกับใบที่เก็บได้ ผู้เล่นเก็บโดยเริ่มจากใบที่จะนำมาจัดเข้าชุดและรวบลงมาจนถึงใบสุดท้าย และจะต้องวางไพ่ชุดนั้นหงายขึ้นบนโต๊ะทันที ชุดอื่น ๆ ที่สามารถจัดได้หรือใบฝาก (อ่านเรื่อง "การฝาก" ด้านล่าง) ที่เก็บมาได้นั้นผู้เล่นจะวางลงด้วยก็ได้

เช่นในกองกลางมีไพ่ 7♥ K♦ 3♠ 8♣ J♦ 10♠ ตามลำดับ ผู้เล่น ข มีไพ่ Q♦ อยู่ในมือ จึงรวบเก็บไพ่จาก K♦ ลงมาถึง 10♠ และต้องเปิดไพ่ชุด J♦ Q♦ K♦ ลงบนโต๊ะทันที ไพ่ใบอื่น ๆ ที่เก็บมานั้นต้องเก็บขึ้นในมือด้วย และหากมีชุดไพ่อื่นหรือใบฝากในมือ จะสามารถวางลงด้วยก็ได้ก่อนจะทิ้งไพ่ลงบนกองกลางหนึ่งใบ

การกิน

เมื่อผู้เล่นคนใดเก็บไพ่จากกองกลางเป็นครั้งแรกและเปิดไพ่ชุดนั้นลงบนโต๊ะ ถือว่าผู้เล่นผู้นั้น "เกิด" แล้ว ผู้เล่นที่เกิดแล้วจะสามารถวางไพ่ที่จัดเข้าชุดแล้วในมือ หรือวางใบฝาก (อ่านเรื่อง "การฝาก" ด้านล่าง) ลงบนโต๊ะได้ทั้งในตานั้นและในตาถัด ๆ มา ไพ่ที่ถูกเปิดออกแล้วไม่ว่าจะเป็นชุดหรือใบฝาก จะไม่สามารถสลับสับเปลี่ยนชุดหรือเก็บกลับขึ้นมาในมือได้อีก

ผู้เล่นจะไม่สามารถเปิดไพ่ที่จัดเข้าชุดแล้วหรือใบฝากลงจากมือได้ จนกว่าจะผู้เล่นคนนั้นจะ "เกิด" แล้วเท่านั้น

การเกิดมีประโยชน์คือ ผู้เล่นจะไม่ถูก "ลบมืด" (อ่านเรื่อง "การลบมืด" ด้านล่าง) และชุดไพ่และใบฝากที่วางลงแล้วจะถือเป็นคะแนน และไม่ต้องถูกหักลบแต้มเมื่อจบเกม

การฝาก

การฝากคือการต่อไพ่อย่างน้อยหนึ่งใบ (ใบฝาก) จากชุดที่วางออกบนโต๊ะแล้ว ไม่ว่าจะเป็นชุดของผู้เล่นคนอื่น หรือของตัวเองก็ตาม เช่น ถ้าผู้เล่น ก. วางไพ่ชุด 8♣ 9♣ 10♣ J♣ ลงบนโต๊ะ ผู้เล่น ค. จะมีสิทธิฝาก Q♣ (หรือ 6♣ 7♣ ด้วยก็ได้) โดยการวางไพ่เหล่านั้นลงเมื่อถึงตาของผู้เล่น ค. ซึ่งหากผู้เล่น ค. ฝากด้วยการวาง 7♣ ลง ผู้เล่นคนอื่น ๆ ก็จะสามารถฝาก 6♣ ต่อได้เช่นกัน แต่หากเมื่อใดก็ตามที่เกิดไพ่ Q K A จะไม่สามารถฝากไพ่ 2 หรือ 3 ได้

อีกตัวอย่าง หากผู้เล่น ก. วางชุดตอง 9 9 9 ลงบนโต๊ะ ผู้เล่นใดที่มีเบอร์ 9 ใบที่เหลือก็สามารถฝากได้เช่นกันเมื่อถึงตาของตน

การฝากนั้นจะวางไพ่ลงได้ก็ต่อเมื่อเป็นตาของผู้เล่นที่มีใบฝากและหากผู้เล่นได้ "เกิด" แล้ว หรือจะถือใบฝากไว้ในมือจนกระทั่งจบเกมก็ได้

หากใบฝากที่จะวางสามารถฝากได้จากสองชุด จะต้องแจกแจงว่าจะฝากจากชุดใด เช่น ถ้ามีการเกิดไพ่ชุดเรียง 6♣ 7♣ 8♣ และชุดตอง 9♥ 9♦ 9♠ ผู้เล่นที่จะฝาก 9♣ จะต้องแจกแจงว่าจะฝากจากชุดใด (เพราะถ้าฝากชุดเรียง 6♣ 7♣ 8♣ ผู้เล่นคนอื่นจะมีสิทธิฝาก 10♣ ต่อได้)

วิธีจบเกมหรือการ "น็อก"

คือ เมื่อไรที่ผู้เล่นคนหนึ่งคนใดได้จั่วไพ่ หรือเก็บไพ่จากกองกลางแล้ว และจัดเข้าชุดหรือ "ฝาก" ได้ครบหมด และจะต้องเหลือไพ่ในมืออีกเพียงใบเดียว ถือว่าผู้เล่นผู้นั้น "น็อก" โดยผู้เล่นจะเปิดไพ่ในมือลงทั้งหมด และคว่ำไพ่ใบสุดท้ายนั้นลง

หากไม่มีผู้เล่นคนใดสามารถน็อกได้เลย จนกระทั่งไพ่หมดจากกองจั่วแล้ว คือผู้เล่นจั่วไพ่ใบสุดท้าย และทิ้งไพ่ใบหนึ่งลงบนกองกลาง และผู้เล่นคนถัดมาไม่สามารถเก็บไพ่จากกองกลางเพื่อน็อกได้ จะถือว่าจบเกม

ผู้เล่นแต่ละคนนับแต้มจากชุดที่วางลงแล้ว และหักลบคะแนนจากไพ่ที่ถืออยู่ในมือ ในเกมถัดมา ผู้เล่นที่น็อกจะได้เป็นคนเริ่มเกม

การนับแต้ม

ผู้เล่นแต่ละคนจะนับแต้มของตนเมื่อมีการจบเกมหรือ "น็อก"

เบอร์ 2 3 4 5 6 7 8 9 ใบละ 5 แต้ม (ยกเว้น 2♣ ซึ่งมีค่า 50 แต้ม)

เบอร์ 10 J Q K ใบละ 10 แต้ม (ยกเว้น Q♠ ซึ่งมีค่า 50 แต้ม)

A ใบละ 15 แต้ม (บางที่มีการนับแต้มของ A เป็น 2 กรณี กรณีที่ 1 คือ การเรียง A เป็นตอง หรือการฝาก A ที่เป็นตอง จะนับใบละ 15 แต้ม แต่ถ้าเป็นกรณีที่ 2 คือ การเรียง Q K A หรือการฝาก A ในกรณีนี้จะนับ A เพียง 10 แต้ม เช่นเดียวกับแต้มของ Q และ K)

ไพ่สเปโตคือไพ่พิเศษซึ่งมีคะแนน 50 แต้มคือ 2♣ และ Q♠

ไพ่ใบที่ใช้ "น็อก" ก็ถือว่ามีคะแนน 50 แต้มเช่นกัน

ผู้เล่นจะได้แต้มเฉพาะจากไพ่ที่ได้วางหงายขึ้นบนโต๊ะแล้วเท่านั้น ไพ่ที่เหลืออยู่ในมือ ไม่ว่าจะเข้าชุดแล้วหรือเป็นใบฝากหรือไม่ก็ตาม จะต้องถูกติดลบ

ผู้เล่นผู้ใดที่สะสมคะแนนได้ถึง 500 แต้ม (หรือตามแต่กำหนดไว้) ก่อนเป็นผู้ชนะ

การน็อกมืด

หากผู้เล่นคนใดสามารถ "น็อก" ได้โดยมิได้ "เกิด" เลย คือจั่วจากกองจั่วเท่านั้น หรือเก็บไพ่จากกองกลางแล้วก็ "น็อก" ทันทีโดยที่ไม่ได้ "เกิด" มาก่อน ถือว่าผู้เล่นคนนั้น "น็อกมืด" ซึ่งแต้มของผู้น็อกมืดในเกมนั้นจะได้เป็นสองเท่า

การน็อกสี

หากผู้เล่นสามารถน็อกโดยไพ่ทุกชุดและใบฝากเป็นดอกเดียวกันหมด จะได้คะแนนเป็น 2 เท่า เช่น ผู้เล่น ก. น็อกด้วย 3♥ 4♥ 5♥ 6♥ และ 9♥ 10♥ J♥ Q♥ และใบน็อก ผู้เล่น ก. จะได้คะแนนเป็นสองเท่าในเกมนั้น

หากผู้เล่นน็อกมืดด้วย (น็อกมืดสี) จะได้คะแนนเป็น 4 เท่า

การลบมืด

การลบมืด (หรือบางที่เรียกว่า ตกตึก หรือ ย่าง) หมายถึง หากผู้เล่นคนใดยังไม่ได้ "เกิด" (ไม่ได้เก็บไพ่จากกองกลางเลย) แล้วผู้เล่นคนอื่น "น็อก" หรือไพ่หมดจากกองจั่วโดยที่ไม่มีผู้ใด "น็อก" ผู้เล่นคนนั้นจะถูกลบมืด คะแนนในเกมนั้นจะถูกติดลบเป็นสองเท่า คือแต้มที่ถืออยู่ในมือทั้งหมด รวมถึงการถูกหักคะแนนในกรณีต่าง ๆ ด้วย เช่น ทิ้งโง่ ทิ้งมี่ ทิ้งเต็ม ทิ้งปี้ หรือถูกฝากสเปโต (อ่านเรื่องกติกาเหล่านี้ข้างล่าง)

การทิ้งโง่

ผู้เล่น ก. ที่ทิ้งไพ่ลงไปที่กองกลาง แล้วผู้เล่น ข. เก็บไพ่ใบที่ผู้เล่น ก. ทิ้งลงไป ขึ้นมาน็อก เรียกว่า ผู้เล่น ก. “ทิ้งโง่” ทำให้ผู้เล่น ข. น็อกในเกม ผู้เล่น ก.ที่ทิ้งโง่ต้องถูกติดลบ 50 คะแนน (ในกรณีที่ทิ้งไพ่โง่เป็นไพ่สเปโต จะถูกติดลบ 100 คะแนน) และในเกมถัด ๆ มาให้วนย้อนกลับจนกว่าจะมีการทิ้งโง่อีกครั้ง

กติกาเพิ่มเติม

ผู้เล่นควรตกลงกันก่อนว่าจะใช้กติกาเหล่านี้หรือไม่ กติกาบางข้อทำให้เกมท้าทายยิ่งขึ้น

• หากไพ่ใบสุดท้ายที่ใช้น็อกเกมเป็นไพ่สเปโต (2♣ หรือ Q♠) ไพ่ใบนั้นมีค่า 100 แต้ม

• หากไพ่ใบสุดท้ายที่ใช้น็อกเกมสามารถฝากกองใดกองหนึ่งที่วางอยู่บนโต๊ะได้ ไพ่ใบนั้นมีค่า 100 แต้ม

• การทิ้งมี่ ผู้เล่นที่ทิ้งใบฝากจะถูกหัก 50 แต้มต่อครั้ง

• การทิ้งเต็ม ผู้เล่นที่ทิ้งไพ่ที่สามารถรวมเข้าชุดได้กับไพ่ในกองกลางอย่างน้อยสองใบ จะถูกหัก 50 แต้ม เช่น หากในกองกลางมีไพ่ 10♣ และ Q♣ ผู้เล่นที่ทิ้ง J♣ จะถูกหัก 50 แต้มโดยทันที หรืออีกตัวอย่างเช่น หากกองกลางมี K อยู่แล้วสองใบ ผู้เล่นที่ทิ้ง K ลงมาอีกใบจะถูกหัก 50 แต้มทันที

• ใบหัว ไพ่ใบแรกสุดที่เปิดออกเป็นกองกลางหลังการแจกเรียกว่าใบหัว ซึ่งมีค่า 50 แต้ม หากใบหัวนั้นเป็นสเปโตจะมีค่า 100 แต้ม

การทิ้งปี้หัว หากใครทิ้ง "ตัวกัน" (ไพ่ ±1 หรือ ±2 ในดอกเดียวกัน หรือไพ่เบอร์เดียวกัน) ของใบหัวนั้นลงมา ส่งผลให้ผู้เล่นคนอื่นสามารถเก็บใบหัวนั้นได้ภายในรอบนั้น จะถูกหัก 50 แต้ม เช่น หากใบหัวคือ 7♥ ผู้เล่น ข. ทิ้งไพ่ 8♥ ซึ่งส่งผลให้ผู้เล่น ง. ซึ่งมี 6♥ อยู่ในมือสามารถเก็บชุด 6♥ 7♥ 8♥ ได้ ผู้เล่น ข. จะถูกหัก 50 แต้ม ผู้เล่น ข. จะรอดจากการถูกหัก 50 แต้มหากผู้เล่น ค. ง. และ ก. ไม่สามารถเก็บ 7♥ และ 8♥ มาใช้ได้ จนกระทั่งเวียนกลับมาเป็นตาผู้เล่น ข. อีก (ในกรณีนี้ "ตัวกัน" ของ 7♥ ได้แก่ 5♥ 6♥ 8♥ 9♥ และ 7 ดอกอื่น ๆ)

• การทิ้งปี้สเปโต ผู้ที่ทิ้งปี้สเปโตจะเสีย 50 แต้ม การทิ้งปี้สเปโตมีความเป็นไปได้ใน 3 กรณี

กรณี 1. หากมีไพ่สเปโตอยู่ในกองกลางอยู่แล้ว แล้วผู้เล่นทิ้งตัวกันสเปโตลงมา

กรณี 2. หากมีตัวกันสเปโตอยู่ในกองกลางอยู่แล้ว แล้วผู้เล่นทิ้งไพ่สเปโตลงมา

กรณี 3. หากมีตัวกันสเปโตอยู่ในกองกลางอยู่แล้ว แล้วผู้เล่นทิ้งตัวกันสเปโตลงมาอีกใบ

(ตัวกันสเปโตคือ 2♠ 2♦ 2♥ / 3♣ 4♣ / Q♣ Q♦ Q♥ / 10♠ J♠ K♠ A♠)

ผู้ที่ทิ้งปี้สเปโตจะถูกหัก 50 แต้มก็ต่อเมื่อ ภายในรอบนั้น ผู้เล่นคนอื่นสามารถเก็บไพ่สเปโตหรือตัวกันทั้งสองใบไปใช้เกิดในชุดสเปโตได้

ผู้ที่ทิ้งปี้สเปโตจะรอดจากการถูกหัก 50 แต้มหากหลังจากทิ้งไพ่แล้ว ไม่มีผู้เล่นอื่นเก็บไพ่ไปใช้ได้จนวนรอบกลับมาถึงตาผู้ทิ้งไพ่

ตัวอย่างกรณี 1. ในกองกลางมีสเปโต Q♠ อยู่แล้ว ผู้เล่นใดที่ทิ้ง Q ดอกอื่นลงมาส่งผลให้ผู้เล่นคนอื่นสามารถเก็บชุด Q Q Q ได้ภายในรอบนั้นจะถูกหัก 50 แต้ม

ตัวอย่างกรณี 2. ในกองกลางมีตัวกันสเปโต 4♣ อยู่แล้ว ผู้เล่นใดที่ทิ้งสเปโต 2♣ ลงมาส่งผลให้ผู้เล่นคนอื่นสามารถเก็บชุด 2♣ 3♣ 4♣ ได้ภายในรอบนั้นจะถูกหัก 50 แต้ม

ตัวอย่างกรณี 3. ในกองกลางมีตัวกันสเปโต J♠ อยู่แล้ว ผู้เล่นใดที่ทิ้งตัวกันสเปโต K♠ ส่งผลให้มีการเกิด J♠ Q♠ K♠ ได้ภายในรอบนั้นจะถูกหัก 50 แต้ม

• การตีอ้อนหรือตีกร่าง ในกรณีที่ทิ้งตัวกันสเปโต (2♠ 2♦ 2♥ / 3♣ 4♣ / Q♣ Q♦ Q♥ / 10♠ J♠ K♠ A♠) ลงไปในกองเป็นใบแรก ซึ่งถ้ามีคนเกิดได้ภายในรอบนั้นคนที่ทิ้งอ้อนมาก็จะเสีย 50 แต้ม

• การถูกฝากสเปโต ผู้เล่นคนใดที่เกิดไพ่ หรือวางใบฝากลง แล้วส่งผลให้ผู้เล่นคนอื่นสามารถฝากไพ่สเปโตได้จะถูกหัก 50 แต้ม เช่น ผู้เล่น ข. เกิดไพ่ 3♣ 4♣ 5♣ 6♣ ลงบนโต๊ะ เมื่อไรที่ผู้เล่นคนอื่นสามารถฝากไพ่ 2♣ ได้ ผู้เล่น ข. จะถูกหัก 50 แต้ม หรืออีกตัวอย่าง หากผู้เล่น ค. เกิดไพ่ 8♠ 9♠ 10♠ และผู้เล่น ก. วางใบฝาก J♠ ส่งผลให้ผู้เล่น ง. สามารถฝาก Q♠ ได้ ผู้เล่น ก. จะถูกหัก 50 แต้ม

หากผู้ฝากต้องวางไพ่สองใบจึงจะฝากสเปโตได้ เช่น การฝาก 2♣ 3♣ ต่อจาก 4♣ 5♣ 6♣ จะไม่ถือเป็นการถูกฝากสเปโต

• กรณีซับซ้อนของการหักคะแนน

หากผู้เล่นทิ้งไพ่ที่ถือได้ว่า ทั้งทิ้งมี่และทิ้งเต็ม จะถูกปรับ 100 คะแนน (50 คะแนนจากการทิ้งปี้และ 50 คะแนนจากการทิ้งเต็ม) เช่น ผู้เล่น ข. วางไพ่ 5♣ 5♠ 5♦ ในกองทิ้งมีไพ่ 6♥ 7♥ อยู่ และผู้เล่น ง. ทิ้ง 5♥ ถือว่าผู้เล่น ง. ทั้งทิ้งมี่และทิ้งเต็ม

หากผู้เล่นทิ้งไพ่ที่ถือได้ว่า ทั้งทิ้งปี้หัวและทิ้งปี้เสเปโต จะถูกปรับ 100 คะแนน เช่น ใบหัวเป็น 10♠ ผู้เล่น ค. ทิ้ง J♠ และผู้เล่น ก. สามารถเก็บและวาง 10♠ J♠ Q♠ ได้ในรอบนั้น ผู้เล่น ค. จะถูกปรับ 100 คะแนน

เป็นไปได้ที่ผู้เล่นสองหรือสามคนจะถูกหักคะแนนพร้อมกันจากการเก็บไพ่ในตาเดียว เช่นหากใบหัวเป็น J♥ และในกองทิ้งมี 2♣ และ A♠ อยู่ ผู้เล่น ก. ทิ้ง 4♣ ผู้เล่น ข. ทิ้ง 10♥ และผู้เล่น ค. ทิ้ง K♠ ผู้เล่น ง. เก็บไพ่ทั้งหมดและวางชุด 10♥ J♥ Q♥ ชุด 2♣ 3♣ 4♣ และชุด Q♠ K♠ A♠ ผู้เล่น ก. และ ค. ถูกหัก 50 คะแนนจากการทิ้งปี้สเปโต และผู้เล่น ข. ถูกหัก 50 คะแนนจากการทิ้งปี้หัว หากผู้เล่น ง. วางชุดไพ่เหล่านั้นลง

อีกตัวอย่าง เช่น ในกองทิ้งมี K♠ อยู่ ผู้เล่น ง. ทิ้ง A♠ ผู้เล่น ข. ทิ้ง J♠ และผู้เล่น ค. สามารถเกิดชุด J♠ Q♠ K♠ A♠ ได้ในรอบนั้น ทั้งผู้เล่น ง. และ ข. จะถูกหัก 50 คะแนนจากการทิ้งปี้สเปโตทั้งคู่