Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ในแพทยศาสตร์และมานุษยวิทยาการแพทย์ อาการป่วยทางวัฒนธรรม (อังกฤษ: culture-bound syndrome หรือ culture-specific syndrome) หรือ อาการป่วยพื้นบ้าน (อังกฤษ: folk illness) เป็นการรวมกันของอาการทางจิต (psychiatric) และทางกาย (somatic) ที่ถือว่าพบได้เฉพาะในสังคมหรือวัฒนธรรมเฉพาะแห่ง โดยปราศจากการแทรกแซงอย่างมีเป้าหมายทางชีวเคมีหรือทางโครงสร้าง (no objective biochemical or structural alterations) ของอวัยวะหรือการทำงานของอวัยวะ คำว่า อาการป่วยทางวัฒนธรรม นั้นถูกรวมเข้าอยู่ในคู่มือการวินิจฉัยและสถิติสำหรับความผิดปกติทางจิต (DSM) ฉบับที่ 4 (1994) ของ (American Psychiatric Association) ที่ซึ่งรวมรายชื่อของอาการป่วยทางวัฒนธรรมที่พบมากที่สุด (DSM ฉบับที่ 5 - DSM-IV: Appendix I) เช่นเดียวกันกับใน ICD-10 () ซึ่งระบุอาการเจ็บป่วยทางวัฒนธรรมใน Annex 2 ของขอบข่ายการตรวจโรคเพื่อการวิจัย (Diagnostic criteria for research)
ในมุมที่กว้างกว่านี้ (endemic) สามารถนำมาประกอบกับรูปแบบพฤติกรรมบางอย่างภายในวัฒนธรรมที่เฉพาะเจาะจงโดย อาจเป็นไปได้ที่จะถูกเรียกว่าเป็น การแพร่ระบาดของพฤติกรรม (behavioral epidemic) เช่นในกรณีของ (drug abuse) หรือ (alcohol abuse) และเสพติดบุหรี่ (smoking abuses) นั้นอาจตัดสินได้จาก (communal reinforcement) และผ่านปฏิสัมพันธ์รัหว่างบุคคล (person-to-person interactions) ในมุมมองของ (etiological) อาจเป็นเรื่องยากในการแยกแยะอิทธิพลต่อโรคจากวัฒนธรรมและสังคม ออกจากอื่น ๆ เช่น (toxicity)
มุมมองทางการแพทย์
สมาคมจิตแพทย์อเมริกา (American Psychiatric Association) ระบุว่า
คำว่าอาการป่วยทางวัฒนธรรม (culture-bound syndrome) นั้นแสดงถึงแบบแผน (pattern) ของพฤติกรรมอันวิปลาส (aberrant) และประสบการณ์อันก่อปัญหา (troubling experience) ที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ (recurrent) และเฉพาะเจาะจงต่อท้องถิ่น (locality-specific) ซึ่งอาจจะเกี่ยวหรือไม่เกี่ยวกับที่ระบุไว้ในหมวดหมู่การวินิจฉัยโรคของ DSM-IV แบบแผนส่วนมากนั้นถือว่าเป็น "ความเจ็บป่วย" ในบรรดาชนพื้นเมือง หรืออย่างน้อย ๆ ก็เป็นความทุกข์ (afflictions) และส่วนใหญ่มักมีชื่อท้องถิ่นของโรค ถึงแม้ว่าการนำเสนอในทางที่สอดคล้องกับหมวหมู่หลักใน DSM-IV จะสามารถพบได้ทั่วโลก แต่อาการ ระยะ และการตอบโต้ของสังคม มักได้รับอิทธิพลสูงจากปัจจัยทางวัฒนธรรม ในทางกลับกันนั้น อาการป่วยทางวัฒนธรรมมักจำกัดอยู่ในสังคมหรือพื้นที่ทางวัฒนธรรมเฉพาะ และได้รับการทำเป็นแบบท้องถิ่น (localised), หมวดหมู่การวินิจฉัยที่กำหนดกรอบความหมายที่สอดคล้องกันกับการเกิดขึ้นซ้ำ แบบแผน และ กลุ่มการเกิดปัญหา การสังเกตในบางส่วน
ประเด็นของอาการป่วยทางวัฒนธรรมนั้นเป็นที่ถกเถียงมาด้วยว่ามันสะท้อนความคิดเห็นที่แตกต่างระหว่างจิตแพทย์กับนักมานุษยวิทยา นักมานุษยวิทยามีแนวโน้มที่จะเน้นย้ำความสัมพันธ์ (relativistic) และมิติเฉพาะต่อวัฒนธรรม (culture-specific) ของอาการต่าง ๆ ในขณะที่จิตแพทย์มีแนวโน้มที่จะเน้นย้ำมิติที่เป็นสากลและเป็นจิตประสาทวิทยา (neuropsychological) มากกว่า
รายชื่อตาม DSM-IV-TR
DSM ฉบับที่ 4 จัดให้กลุ่มอาการต่อไปนี้เป็นอาการป่วยทางวัฒนธรรม
| ชื่อ | พื้นที่/ประชากร |
|---|---|
| (Running amok) | บรูไน, สิงคโปร์, มาเลเซีย, อินโดนีเซีย, ฟิลิปปินส์, ติมอร์-เลสเต |
| (Hispanophone) และฟิลิปปินส์ ซึ่งเรียกว่า "การแตกหักของประสาท" ("nervous breakdown") | |
| Bilis, cólera | |
| แอฟริกาตะวันตก และ เฮติ | |
| นักเรียนในแอฟริกาตะวันตก | |
| (Dhat syndrome) | อนุทวีปอินเดีย |
| , blacking out | และ แคริบเบียน |
| Native American | |
| เกาหลี | |
| โรคหำหด หรือ โคโร (Koro) | , มาเลเซีย และ อินโดนีเซีย ประชากรในเอเชียอาคเนย์ รัฐอัสสัม พบบ้างเป็นบางครั้งคราในโลกตะวันตก |
| หรือ ลาตาห์ (Latah) | มาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ โดยเฉพาะชาวตากาล็อก |
| ในสหรัฐและละตินอเมริกา | |
| ในสหรัฐและละตินอเมริกา, ฟิลิปปินส์ | |
| Evil eye | เมดิเตอร์เรเนียน; ประชากรและ เอธิโอเปีย |
| ประชากรอาร์กติกและกึ่งอาร์กติก | |
| (Qigong psychotic reaction) | |
| และ แคริบเบียน | |
| ใน | |
| , shen-kʼuei | |
| เกาหลี | |
| , ใน และเอธิโอเปีย | |
| ชาวละตินในสหรัฐ เม็กซิโก อเมริกากลาง และอเมริกาใต้ | |
| ญี่ปุ่น | |
| เอธิโอเปีย, โซมาเลีย, อียิปต์, ซูดาน, อิหร่าน, และในสังคมแอฟริกาเหนือ กับตะวันออกกลาง อื่น ๆ |
รายชื่อตาม DSM-5
DSM ฉบับที่ 5 จัดให้กลุ่มอาการต่อไปนี้เป็นแนวคิดทางวัฒนธรรมของความทุกข์ (cultural concepts of distress) ซึ่งใกล้เคียงกันมากกับอาการป่วยทางวัฒนธรรม
| ชื่อ | พื้นที่/ประชากร |
|---|---|
| (Hispanophone) เช่นเดียวกันกับ ฟิลิปปินส์ | |
| (Dhat syndrome) | อนุทวีปอินเดีย |
| กัมพูชา | |
| ชนพื้นเมืองอเมริกัน | |
| ซิมบับเว | |
| เฮติ | |
| ละตินอเมริกา, | |
| ; เม็กซิโก, อเมริกากลาง และ อเมริกาใต้ | |
| ญี่ปุ่น |
รายชื่อตาม ICD-10
ICD ฉบับที่ 10 จัดให้กลุ่มอาการต่อไปนี้เป็นโรคทางวัฒนธรรม (culture-specific disorders)
| ชื่อ | พื้นที่/ประชากร |
|---|---|
| หรือ อาม็อก (Amok)] | เอเชียอาคเนย์ และ ออสโตรนีเชียน |
| (Dhat syndrome) หรือ ธาตุ (dhātu), , jiryan | อินเดีย; ไต้หวัน |
| โรคหำหด หรือ โคโร (Koro), suk yeong, jinjin bemar | เอเชียอาคเนย์, อินเดีย, จีน |
| หรือ ลาตาห์ (Latah) | มาเลเซีย และ อินโดนีเซีย |
| , nerfiza, nerves, nevra | อียิปต์; กรีซ; ยุโรปเหนือ; เม็กซิโก, อเมริกากลาง และ อเมริกาใต้ |
| () | ไต้หวัน; เอเชียอาคเนย์ |
| (Arctic hysteria) | ที่อาศัยแถบวงแหวนอาร์กติก |
| , espanto | เม็กซิโก, อเมริกากลาง และ อเมริกาใต้ |
| , shinkeishitsu () | ญี่ปุ่น |
| , saka | เคนยา; แอฟริกาใต้ (ใน , และกลุ่มที่เกี่ยวข้อง) |
| ที่อาศัยแถบวงแหวนอาร์กติก | |
| Fear of | Indigenous people of north-east America |
อ้างอิง
- ศัพท์บัญญัติ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร https://www.sac.or.th/databases/anthropology-concepts/glossary/27
- Diagnostic criteria for research, p. 213–225 (WHO 1993)
- Porta, Miquel, บ.ก. (2008). "Behavioral epidemic". A Dictionary of Epidemiology (5th ed.). Oxford University Press. p. 48. ISBN . สืบค้นเมื่อ 25 August 2013.
- American Psychiatric Association (2000), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed., text revision, American Psychiatric Pub, p. 898, ISBN
- แปลจาก The term culture-bound syndrome denotes recurrent, locality-specific patterns of aberrant behavior and troubling experience that may or may not be linked to a particular DSM-IV diagnostic category. Many of these patterns are indigenously considered to be "illnesses," or at least afflictions, and most have local names. Although presentations conforming to the major DSM-IV categories can be found throughout the world, the particular symptoms, course, and social response are very often influenced by local cultural factors. In contrast, culture-bound syndromes are generally limited to specific societies or culture areas and are localized, folk, diagnostic categories that frame coherent meanings for certain repetitive, patterned, and troubling sets of experiences and observations.
- Perry, S. (2012, 13 January). The controversy over 'culture-bound' mental illnesses. Retrieved 27 January 2013 from MinnPost.
- Prince, Raymond H (June 2000). "Transcultural Psychiatry: Personal Experiences and Canadian Perspectives". The Canadian Journal of Psychiatry. 45 (5): 431–437. doi:10.1177/070674370004500502. ISSN 0706-7437. PMID 10900522.
- Jilek, W.G. (2001), "Psychiatric Disorders: Culture-specific", International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Elsevier, pp. 12272–12277, doi:10.1016/b0-08-043076-7/03679-2, ISBN
- American Psychiatric Association (2000), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed., text revision, American Psychiatric Pub, pp. 898–901, ISBN
- ศิลปวัฒนธรรม. กลุ่มอาการโรคจิตเชิงวัฒนธรรม (อีกครั้ง) ว่าด้วยพฤติกรรม “แล่นทุ่ง” ถึง “โรคหำหด” จาก https://www.silpa-mag.com/history/article_5127
- American Psychiatric Association (2013), Diagnostic and statistical manual of mental disorders, 5th ed., pp. 833–837, ISBN
แห่งข้อมูลอื่น
- (1991), Rethinking psychiatry: from cultural category to personal experience, New York: Free Press, ISBN , สืบค้นเมื่อ 8 January 2011
- Landy, David, บ.ก. (1977), Culture, Disease, and Healing: Studies in Medical Anthropology, New York: Macmillan, ISBN
- Launer, John (November 2003). "Folk illness and medical models". QJM. 96 (11): 875–876. doi:10.1093/qjmed/hcg136. PMID 14566046.
- ; Hughes, Charles C, บ.ก. (1985), The Culture-Bound Syndromes: Folk Illnesses and Anthropological Interest, Dordrecht, Holland: D. Reidel Publishing Co, ISBN , สืบค้นเมื่อ 9 September 2010 Paperback ISBN
- Rebhun, L.A (2004), "Culture-Bound Syndromes", ใน Ember, Carol R.; Ember, Melvin (บ.ก.), Encyclopedia of Medical Anthropology: Health and Illness in the World's Cultures, New York: Klower Academic/Plenum Publishers, pp. 319–327, ISBN , สืบค้นเมื่อ 9 September 2010 (Note: Different preview pages result in the full chapter being viewable from the title link).
- Kirmayer, L. J. (2001), "Cultural variations in the clinical presentation of depression and anxiety: implications for diagnosis and treatment.", Journal of Clinical Psychiatry, 62: 22–30, PMID 11434415
- Bures, Frank (2016). The Geography of Madness: Penis Thieves, Voodoo Death, and the Search for the Meaning of the World's Strangest Syndromes Hardcover. Melville House. ISBN .
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
inaephthysastraelamanusywithyakaraephthy xakarpwythangwthnthrrm xngkvs culture bound syndrome hrux culture specific syndrome hrux xakarpwyphunban xngkvs folk illness epnkarrwmknkhxngxakarthangcit psychiatric aelathangkay somatic thithuxwaphbidechphaainsngkhmhruxwthnthrrmechphaaaehng odyprascakkaraethrkaesngxyangmiepahmaythangchiwekhmihruxthangokhrngsrang no objective biochemical or structural alterations khxngxwywahruxkarthangankhxngxwywa khawa xakarpwythangwthnthrrm nnthukrwmekhaxyuinkhumuxkarwinicchyaelasthitisahrbkhwamphidpktithangcit DSM chbbthi 4 1994 khxng American Psychiatric Association thisungrwmraychuxkhxngxakarpwythangwthnthrrmthiphbmakthisud DSM chbbthi 5 DSM IV Appendix I echnediywknkbin ICD 10 sungrabuxakarecbpwythangwthnthrrmin Annex 2 khxngkhxbkhaykartrwcorkhephuxkarwicy Diagnostic criteria for research inmumthikwangkwani endemic samarthnamaprakxbkbrupaebbphvtikrrmbangxyangphayinwthnthrrmthiechphaaecaacngody xacepnipidthicathukeriykwaepn karaephrrabadkhxngphvtikrrm behavioral epidemic echninkrnikhxng drug abuse hrux alcohol abuse aelaesphtidbuhri smoking abuses nnxactdsinidcak communal reinforcement aelaphanptismphnthrhwangbukhkhl person to person interactions inmummxngkhxng etiological xacepneruxngyakinkaraeykaeyaxiththiphltxorkhcakwthnthrrmaelasngkhm xxkcakxun echn toxicity mummxngthangkaraephthysmakhmcitaephthyxemrika American Psychiatric Association rabuwa khawaxakarpwythangwthnthrrm culture bound syndrome nnaesdngthungaebbaephn pattern khxngphvtikrrmxnwiplas aberrant aelaprasbkarnxnkxpyha troubling experience thiekidkhunsa recurrent aelaechphaaecaacngtxthxngthin locality specific sungxaccaekiywhruximekiywkbthirabuiwinhmwdhmukarwinicchyorkhkhxng DSM IV aebbaephnswnmaknnthuxwaepn khwamecbpwy inbrrdachnphunemuxng hruxxyangnxy kepnkhwamthukkh afflictions aelaswnihymkmichuxthxngthinkhxngorkh thungaemwakarnaesnxinthangthisxdkhlxngkbhmwhmuhlkin DSM IV casamarthphbidthwolk aetxakar raya aelakartxbotkhxngsngkhm mkidrbxiththiphlsungcakpccythangwthnthrrm inthangklbknnn xakarpwythangwthnthrrmmkcakdxyuinsngkhmhruxphunthithangwthnthrrmechphaa aelaidrbkarthaepnaebbthxngthin localised hmwdhmukarwinicchythikahndkrxbkhwamhmaythisxdkhlxngknkbkarekidkhunsa aebbaephn aela klumkarekidpyha karsngektinbangswn praednkhxngxakarpwythangwthnthrrmnnepnthithkethiyngmadwywamnsathxnkhwamkhidehnthiaetktangrahwangcitaephthykbnkmanusywithya nkmanusywithyamiaenwonmthicaennyakhwamsmphnth relativistic aelamitiechphaatxwthnthrrm culture specific khxngxakartang inkhnathicitaephthymiaenwonmthicaennyamitithiepnsaklaelaepncitprasathwithya neuropsychological makkwaraychuxtam DSM IV TRDSM chbbthi 4 cdihklumxakartxipniepnxakarpwythangwthnthrrm chux phunthi prachakr Running amok bruin singkhopr maelesiy xinodniesiy filippins timxr elset Hispanophone aelafilippins sungeriykwa karaetkhkkhxngprasath nervous breakdown Bilis coleraaexfrikatawntk aela ehtinkeriyninaexfrikatawntk Dhat syndrome xnuthwipxinediy blacking out aela aekhribebiynNative Americanekahliorkhhahd hrux okhor Koro maelesiy aela xinodniesiy prachakrinexechiyxakheny rthxssm phbbangepnbangkhrngkhrainolktawntkhrux latah Latah maelesiy xinodniesiy filippins odyechphaachawtakalxkinshrthaelalatinxemrikainshrthaelalatinxemrika filippinsEvil eye emdietxrereniyn prachakraela exthioxepiyprachakrxarktikaelakungxarktik Qigong psychotic reaction aela aekhribebiynin shen kʼueiekahli in aelaexthioxepiychawlatininshrth emksiok xemrikaklang aelaxemrikaityipunexthioxepiy osmaeliy xiyipt sudan xihran aelainsngkhmaexfrikaehnux kbtawnxxkklang xun raychuxtam DSM 5DSM chbbthi 5 cdihklumxakartxipniepnaenwkhidthangwthnthrrmkhxngkhwamthukkh cultural concepts of distress sungiklekhiyngknmakkbxakarpwythangwthnthrrm chux phunthi prachakr Hispanophone echnediywknkb filippins Dhat syndrome xnuthwipxinediykmphuchachnphunemuxngxemriknsimbbewehtilatinxemrika emksiok xemrikaklang aela xemrikaityipunraychuxtam ICD 10ICD chbbthi 10 cdihklumxakartxipniepnorkhthangwthnthrrm culture specific disorders chux phunthi prachakrhrux xamxk Amok exechiyxakheny aela xxsotrniechiyn Dhat syndrome hrux thatu dhatu jiryan xinediy ithwnorkhhahd hrux okhor Koro suk yeong jinjin bemar exechiyxakheny xinediy cinhrux latah Latah maelesiy aela xinodniesiy nerfiza nerves nevra xiyipt kris yuorpehnux emksiok xemrikaklang aela xemrikait ithwn exechiyxakheny Arctic hysteria thixasyaethbwngaehwnxarktik espanto emksiok xemrikaklang aela xemrikait shinkeishitsu yipun saka ekhnya aexfrikait in aelaklumthiekiywkhxng thixasyaethbwngaehwnxarktikFear of Indigenous people of north east Americaxangxingsphthbyyti sunymanusywithyasirinthr https www sac or th databases anthropology concepts glossary 27 Diagnostic criteria for research p 213 225 WHO 1993 Porta Miquel b k 2008 Behavioral epidemic A Dictionary of Epidemiology 5th ed Oxford University Press p 48 ISBN 978 0 19 157844 1 subkhnemux 25 August 2013 American Psychiatric Association 2000 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 4th ed text revision American Psychiatric Pub p 898 ISBN 978 0 89042 025 6 aeplcak The term culture bound syndrome denotes recurrent locality specific patterns of aberrant behavior and troubling experience that may or may not be linked to a particular DSM IV diagnostic category Many of these patterns are indigenously considered to be illnesses or at least afflictions and most have local names Although presentations conforming to the major DSM IV categories can be found throughout the world the particular symptoms course and social response are very often influenced by local cultural factors In contrast culture bound syndromes are generally limited to specific societies or culture areas and are localized folk diagnostic categories that frame coherent meanings for certain repetitive patterned and troubling sets of experiences and observations Perry S 2012 13 January The controversy over culture bound mental illnesses Retrieved 27 January 2013 from MinnPost Prince Raymond H June 2000 Transcultural Psychiatry Personal Experiences and Canadian Perspectives The Canadian Journal of Psychiatry 45 5 431 437 doi 10 1177 070674370004500502 ISSN 0706 7437 PMID 10900522 Jilek W G 2001 Psychiatric Disorders Culture specific International Encyclopedia of the Social amp Behavioral Sciences Elsevier pp 12272 12277 doi 10 1016 b0 08 043076 7 03679 2 ISBN 9780080430768 American Psychiatric Association 2000 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 4th ed text revision American Psychiatric Pub pp 898 901 ISBN 978 0 89042 025 6 silpwthnthrrm klumxakarorkhcitechingwthnthrrm xikkhrng wadwyphvtikrrm aelnthung thung orkhhahd cak https www silpa mag com history article 5127 American Psychiatric Association 2013 Diagnostic and statistical manual of mental disorders 5th ed pp 833 837 ISBN 978 0 89042 554 1aehngkhxmulxun 1991 Rethinking psychiatry from cultural category to personal experience New York Free Press ISBN 978 0 02 917441 8 subkhnemux 8 January 2011 Landy David b k 1977 Culture Disease and Healing Studies in Medical Anthropology New York Macmillan ISBN 978 0 02 367390 0 Launer John November 2003 Folk illness and medical models QJM 96 11 875 876 doi 10 1093 qjmed hcg136 PMID 14566046 Hughes Charles C b k 1985 The Culture Bound Syndromes Folk Illnesses and Anthropological Interest Dordrecht Holland D Reidel Publishing Co ISBN 978 90 277 1858 7 subkhnemux 9 September 2010 Paperback ISBN 90 277 1859 8 Rebhun L A 2004 Culture Bound Syndromes in Ember Carol R Ember Melvin b k Encyclopedia of Medical Anthropology Health and Illness in the World s Cultures New York Klower Academic Plenum Publishers pp 319 327 ISBN 978 0 306 47754 6 subkhnemux 9 September 2010 Note Different preview pages result in the full chapter being viewable from the title link Kirmayer L J 2001 Cultural variations in the clinical presentation of depression and anxiety implications for diagnosis and treatment Journal of Clinical Psychiatry 62 22 30 PMID 11434415 Bures Frank 2016 The Geography of Madness Penis Thieves Voodoo Death and the Search for the Meaning of the World s Strangest Syndromes Hardcover Melville House ISBN 978 1612193724