อธ การ อ งกฤษ authority superior มาจากคำในภาษาบาล อธ การ adhikāra ออกเส ยงว า อะธ การะ แปลว าเจ าหน าท การหมายใจ หร อควา

อธิการ (อังกฤษ: authority; superior) มาจากคำในภาษาบาลี "อธิการ" (adhikāra, ออกเสียงว่า "อะธิการะ") แปลว่าเจ้าหน้าที่ การหมายใจ หรือความดี ในภาษาไทยปัจจุบันใช้คำนี้หมายถึงผู้มีอำนาจในด้านการปกครอง พบทั้งในศาสนจักร และการทหาร

ศาสนจักร

พุทธจักร

ดูบทความหลักที่ พระสังฆาธิการ

อธิการของพระสงฆ์เรียกว่าพระสังฆาธิการ ซึ่งหมายถึงพระภิกษุผู้ดำรงตำแหน่งในตั้งแต่ระดับเจ้าคณะภาคลงมาจนถึงผู้ช่วยเจ้าอาวาส และเรียกเจ้าอาวาสที่ไม่มีสมณศักดิ์ว่าพระอธิการ เรียกเจ้าคณะตำบลหรือพระอุปัชฌาย์ที่ไม่มีสมณศักดิ์ว่าเจ้าอธิการ

คริสตจักร

ในคริสตจักร คำว่าอธิการใช้หมายถึงนักบวชที่มีตำแหน่งในการปกครอง ถ้าเป็นสตรีเรียกว่าอธิการิณี อธิการมีหลายประเภท ดังนี้

อธิการโบสถ์ (parish priest) คือ บาทหลวงที่ได้รับมอบหมายจากมุขนายกประจำมุขมณฑลให้มีหน้าที่ปกครองเขตแพริช มีผู้ช่วยเรียกว่า (curate)
อธิการเซมินารี (rector (of seminary)) คือบาทหลวงที่มีหน้าที่ปกครองเซมินารี
(superior of religious house) คือนักบวชคาทอลิก (อาจไม่ใช่บาทหลวงก็ได้) ที่มีหน้าที่ปกครองบ้านนักบวช
อธิการเจ้าคณะแขวง (provincial superior) คือนักบวชคาทอลิกที่ปกครองแขวงคณะนักบวช (เป็นหน่วยเขตการปกครองที่ประกอบด้วยบ้านนักบวชหลายบ้านในพื้นที่เดียวกัน)
อธิการอาราม (abbot) หมายถึงนักพรตที่ปกครองอารามหรือแอบบีย์
อัคราธิการหรือมหาธิการ (superior general; master superior) หมายถึงนักบวชที่เป็นผู้ปกครองสูงสุดในคณะนักบวชคาทอลิกแต่ละคณะ ในกฎหมายศาสนจักรจึงเรียกว่าอธิการสูงสุด
(major moderator) ตามประมวลกฎหมายพระศาสนจักรหมายถึงอธิการสูงสุดและอธิการเจ้าคณะแขวง (รวมถึงผู้ช่วยของตำแหน่งเหล่านี้) ส่วนอธิการอารามถือว่ามีฐานะเทียบเท่าอธิการชั้นผู้ใหญ่ แต่ไม่ได้มีอำนาจเท่าอธิการชั้นผู้ใหญ่เสียทั้งหมด

การทหาร

อธิการอาจหมายถึง

(quartermaster) คือหน่วยงานทหารและตำรวจที่ควบคุมการจัดที่พัก เครื่องใช้ อาหาร
(chief of staff) คือทหารที่ทำหน้าที่หาข่าวสาร ประมาณการ แนะนำ ทำแผนและคำสั่ง ประสานงานระหว่างผู้บังคับบัญชากับหน่วยทหาร แต่ไม่มีอำนาจบัญชาการหน่วยทหาร

อ้างอิง

พระอุดรคณาธิการ (ชวินทร์ สระคำ) และจำลอง สารพัดนึก, พจนานุกรม บาลี-ไทย สำหรับนักศึกษา ฉบับปรับปรุงใหม่, พิมพ์ครั้งที่ 3, 2538, หน้า 16
ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 1,200. ISBN
ประมวลกฎหมายพระศาสนจักร บรรพ 2 มาตรา 622
ราชบัณฑิตยสถาน, หน้า 818
ราชบัณฑิตยสถาน, หน้า 1254

หน้านี้รวมบทความที่มีชื่อเหมือนหรือใกล้เคียงกัน
ถ้าลิงก์ภายในใดนำคุณมาหน้านี้ คุณอาจต้องการแก้ไขลิงก์ให้ชี้ไปยังหน้าที่ต้องการโดยตรง

[1] พระอุดรคณาธิการ (ชวินทร์ สระคำ) และจำลอง สารพัดนึก, พจนานุกรม บาลี-ไทย สำหรับนักศึกษา ฉบับปรับปรุงใหม่, พิมพ์ครั้งที่ 3, 2538, หน้า 16

[2] ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556. 1,544 หน้า. หน้า 1,200. ISBN

[3] ประมวลกฎหมายพระศาสนจักร บรรพ 2 มาตรา 622

[4] ราชบัณฑิตยสถาน, หน้า 818

[5] ราชบัณฑิตยสถาน, หน้า 1254