หัน ซิ่น

หาน ซิ่น (จีน: 韓信; พินอิน: Hán Xìn; เสียชีวิต 196 ปีก่อนคริสตกาล) เป็นแม่ทัพและขุนนางซึ่งรับใช้หลิวปัง (劉邦) ในช่วงสงครามฉู่–ฮั่น (楚漢戰爭) และมีส่วนสำคัญในการก่อตั้งราชวงศ์ฮั่น

หาน ซิ่น
ภาพวาดเมื่อ ค.ศ. 1921
หฺวายอินโหว (淮陰侯)
ระยะเวลา	201–196 ปีก่อนคริสตกาล
ฉู่หวัง (楚王)
ระยะเวลา	202–201 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า	เซี่ยง อฺวี่ (項羽)
ถัดไป	(劉交)
ฉีหวัง (齊王)
ระยะเวลา	203–202 ปีก่อนคริสตกาล
ก่อนหน้า
ถัดไป	(劉肥)
ประสูติ	231 ปีก่อนคริสตกาล หฺวายอาน, เจียงซู
สวรรคต	196 ปีก่อนคริสตกาล (35 ปี) ซีอาน, ส่านซี

เขาเป็นที่จดจำในฐานะแม่ทัพผู้ปราดเปรื่อง เลื่องลือกลยุทธ์ วิธีการบางอย่างของเขาเป็นที่มาของหลายสำนวน นอกจากนี้ เขา พร้อมด้วยจางเหลียง (张亮) และเซียวเหอ (蕭何) ได้รับยกย่องเป็น "สามวีรบุรุษต้นราชวงศ์ฮั่น" (漢初三傑)

หลิวปังตอบแทนโดยแต่งตั้งเป็นฉีหวาง (齊王; "กษัตริย์แห่งฉี") ปกครองรัฐฉี (齊国) เมื่อ 203 ปีก่อนคริสตกาล ครั้นปีถัดมา ก็แต่งตั้งเป็นฉู่หวาง (楚王; "กษัตริย์แห่งฉู่") ปกครองรัฐฉู่ (楚国) แต่หลิวปังหวั่นเกรงอิทธิพลมากของเขาขึ้นทุกวัน จึงค่อย ๆ ลดทอนอำนาจลง จนปลาย 202 ปีก่อนคริสตกาล หานซื่นก็ถูกถอดจากตำแหน่ง "หวาง" (王; "กษัตริย์") ลงเป็นขุนนางตำแหน่ง "โหว" (侯) บรรดาศักดิ์ "หฺวายอินโหว" (淮陰侯) ต่อมาใน 196 ปีก่อนคริสตกาล หานซิ่นถูกกล่าวหาว่าคิดก่อกบฏ และถูกลวงมาสังหารตามพระเสาวนีย์ของจักรพรรดินีลฺหวี่ (呂后)

ชีวิตในช่วงต้น

หานซิ่นเกิดที่เมืองหวายอิน (มณฑลเจียงซูในปัจจุบัน) ซึ่งเป็นพื้นที่ของรัฐฉู่ในช่วงยุครณรัฐ ตามตำนาน หานซิ่นอาจเป็นลูกหลานของชนชั้นสูงของรัฐหาน แต่ตกยากลำบาก ถึงขนาดที่ชาวบ้านจากบ้านเกิดของเขาบอกว่า ตอนที่มารดาของเขาเสียชีวิต เขาไม่มีเงินมากพอที่จะฝังศพมารดาอย่างเหมาะสม หานซิ่นออกตามหาจนมาพบพื้นที่ที่ดินถมสูง และคิดว่าสักวันหนึ่งเขาจะตั้งถิ่นฐานได้นับหมื่นครัวเรือน เพื่ออยู่อาศัยและเฝ้าหลุมศพของมารดา

ด้วยความยากจน หานซิ่นจึงไม่อาจรับราชการหรือค้าขายได้ เขาจึงใช้ชีวิตอย่างยากจนข้นแค้น และถูกคนรอบข้างดูถูกเหยียดหยาม เพราะเขามักจะพึ่งพาอาหารจากผู้คนโดยรอบเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเขามักจะไปทานอาหารผู้ใหญ่บ้าน ของศาลาหมู่บ้านหนานชาง และเมื่อเวลาผ่านไปหลายเดือน ภรรยาของหัวหน้าก็เริ่มเกลียดหานซิ่นมากขึ้น มีอยู่ช่วงหนึ่ง เธอทำอาหารและกินแต่เช้าตรู่ ดังนั้นเมื่อหานซิ่นมาถึง ก็ไม่มีอาหารเหลืออยู่เลย หานซินจึงเข้าใจว่าเขาไม่ได้รับการต้อนรับอีกต่อไป และไม่เคยไปเยี่ยมพวกเขาอีกเลย

ครั้งหนึ่ง เมื่อเขาหิวโหย ได้พบหญิงชราคนหนึ่งกำลังซักผ้าอยู่ริมแม่น้ำเป็นคนให้อาหารแก่เขา หญิงชราทำเช่นนั้นอยู่หลายสิบวัน ทุกครั้งที่ต้องซักผ้า หานซิ่นรู้สึกยินดีเป็นอย่างยิ่งและสัญญาว่าจะตอบแทนหญิงชราอย่างดีสำหรับน้ำใจของหญิงชรา อย่างไรก็ตาม หญิงชราดุว่า "ชายหนุ่มเช่นเจ้าเลี้ยงตัวเองยังทำไม่ได้ ข้าสงสารที่เจ้าเป็นลูกหลานของชนชั้นสูงดังนั้นข้าจึงเลี้ยงดูเจ้า ข้าไม่ได้คาดหวังว่าเจ้าจะตอบแทนข้า!"

อันธพาลคนขายเนื้อในหวายอินเคยทำให้หานซิ่นอับอาย โดยล้อเลียนเขาว่า แม้หานซิ่นจะตัวสูงและถือดาบ แต่จริงๆ แล้วฮันซินกลับเป็นคนขี้ขลาด เขาพูดต่อหน้าฝูงชนว่า “ถ้าเจ้าไม่กลัวความตาย จงแทงข้าสิ หากเจ้ากลัวความตาย จงคลานลอดหว่างขาของข้า” หานซิ่นครุ่นคิด และในที่สุดก็ตัดสินใจคลานลอดหว่างขาของอันธพาล ด้วยเหตุนี้ เขาจึงถูกคนทั้งเมืองเยาะเย้ยเพราะความขี้ขลาดของเขา

หลายปีต่อมา หลังจากที่กลายเป็นกษัตริย์ฉู่ แล้วหานซิ่นก็กลับมาที่บ้านเกิดของเขา เขาพบหญิงคนหนึ่งที่เลี้ยงอาหารเขาจึงให้รางวัลแก่เธอด้วยทองคำ 1,000 ตำลึง เขาพบผู้ใหญ่บ้านหนานชางและมอบเหรียญหนึ่งร้อยเหรียญให้เขาพูดว่า "เจ้าไม่ใช่คนดี เจ้าทำดี แต่เจ้าแล้งน้ำใจ" ฮั่นซินยังพบอันธพาลและแต่งตั้งอันธพาลเป็นจงเว่ย (中尉; เทียบเท่ากับร้อยโทในปัจจุบัน) เขาพูดกับข้ารับใช้ "ชายผู้นี้คือวีรบุรุษ เจ้าคิดว่าข้าฆ่าเขาไม่ได้เมื่อเขาทำข้าอับอายหรือ? ข้าจะไม่มีชื่อเสียงแม้ว่าข้าจะฆ่าเขาแล้วก็ตาม ฉะนั้น ข้าจึงอดทนต่อความอัปยศอดสูเพื่อรักษาชีวิตของข้าเพื่อให้บรรลุสิ่งที่ยิ่งใหญ่ในวันหน้า"

รับใช้เซี่ยงอฺวี่

ใน 209 ปีก่อนคริสตกาล หานซิ่นเข้าร่วมกับกองทัพกบฏของเซี่ยงเหลียง เมื่อมีการกบฏปะทุขึ้นเพื่อโค่นล้มราชวงศ์ฉิน หานซิ่นยังคงรับใช้เซี่ยงอฺวี่ (หลานชายของเซี่ยงเหลียง) หลังจากที่เซี่ยงเหลียงถูกสังหารในศึกติงเถา เขาไม่ได้รับการเลื่อนตำแหน่งให้สูงขึ้น และทำงานเป็น "หลางจง" (郎中; ทหารยาม) เขาเสนอกลยุทธ์ให้กับเซี่ยงอฺวี่หลายครั้ง แต่กลับถูกเพิกเฉย ในช่วงเวลานี้ เขาเริ่มคุ้นเคยเป็นอย่างดีกับจงหลี่โม่ หนึ่งในแม่ทัพของเซี่ยงอฺวี่

ในปี 206 ปีก่อนคริสตกาล หานซิ่นหนีออกจากกองทัพของเซี่ยงอฺวี่และไปเข้าร่วมกับหลิวปัง

รับใช้หลิวปัง ชิงชัยศึกฉู่-ฮั่น

ในตอนแรก หลังจากเข้าร่วมกองทัพของหลิวปังแล้ว หานซิ่นก็ไม่ได้รับบทบาทสำคัญใดๆ ครั้งหนึ่งเขาฝ่าฝืนกฎหมายทหารและต้องถูกลงโทษด้วยการประหารชีวิต เมื่อถึงเวลาที่เขาจะต้องประหาร หานซิ่นก็เห็นเซี่ยโหว อิง (หนึ่งในแม่ทัพคนสนิทของหลิวปัง) จึงพูดว่า "หากฮั่นหวางต้องการพิชิตแผ่นดิน ใยถึงฆ่าทหารกล้า?" เซี่ยโหว อิงรู้สึกประหลาดใจกับคำพูดและรูปลักษณ์ของเขา และไว้ชีวิตหานซิ่น หลังจากสนทนากับหานซิ่นแล้ว เซี่ยโหว อิง รู้สึกยินดีเป็นอย่างยิ่งและแนะนำหานซิ่น ให้กับหลิวปัง แต่หลิวปังไม่ได้ประทับใจมากนัก แต่แต่งตั้งหานซิ่นเป็นหัวหน้าหน่วยเสบียง (治粟都尉) ให้ดูแลเสบียงอาหาร ในระหว่างนี้หานซิ่นมักจะพบกับเซียวเหอ (อัครมหาเสนาบดีของหลิวปัง) ซึ่งประทับใจในตัวเขาอย่างมาก

ในเดือนเมษายนของปีนั้น หลิวปังเผชิญกับทหารหนีทัพจำนวนมาก หานซิ่นคิดว่าแม้ทั้งเซี่ยโหว อิงและเซียวเหอจะแนะนำเขาให้รู้จักกับหลิวปัง แต่หลิวปังก็ไม่ได้ใช้เขา ดังนั้นเขาจึงไม่เห็นเหตุผลที่จะอยู่ต่อ และหนีไป เมื่อเซียวเหอได้ยินว่าหานซิ่นหนีไปแล้ว เขาก็รีบออกตามหาหานซิ่นด้วยตัวเองทันที และพาเขากลับมา และไม่สามารถแจ้งหลิวปังได้ทันเวลา ในที่สุดเซียวเหอก็ตามหานซิ่นทัน และพยายามโน้มน้าวให้หานซิ่นกลับไปกับเขา เหตุการณ์นี้ทำให้เกิดสำนวนที่ว่า "เซียวเหอไล่ตามหานซิ่นใต้แสงจันทร์" (蕭何月下追韓信) ในขณะเดียวกันหลิวปังก็วิตกกังวลเป็นอย่างมาก หลังจากได้ยินว่าเซียวเหอทิ้งเขาไปแล้ว เมื่อเซียวเหอกลับมาหลังจากนั้นไม่กี่วัน ขณะที่หลิวปังรู้สึกโล่งใจ เขาก็โกรธมากเช่นกัน เขาถามเซียวเหอด้วยความโกรธว่า “ทำไมเจ้าถึงหนีไป?” เซียวเหออธิบายว่า “ข้าไม่ได้หนีไป ข้าตามหานซิ่นกลับมา” หลิวปังโกรธอีกครั้งโดยพูดว่า "มีทหารหนีทัพหลายสิบคน แต่เจ้าไม่ได้ตามพวกเขากลับมา เมื่อเจ้าบอกว่าเจ้าตามหานซิ่นกลับมา เจ้าต้องโกหกข้าแน่" จากนั้น เซียวเหอก็อธิบายพรสวรรค์ของหานซิ่น และบังคับยืนกรานให้หลิวปังเลื่อนตำแหน่งหานซิ่นให้อยู่ในตำแหน่งสูงสุดในกองทัพทันที ซึ่งก็คือแม่ทัพใหญ่ (大將軍) เซียวเหอยังตำหนิพฤติกรรมที่ขาดมารยาทของหลิวปัง โดยเรียกร้องให้หลิวปังจัดพิธีแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ หลิวปังจึงยอมจัดพิธีสำหรับการแต่งตั้งหานซิ่น

พิชิตสามฉินหวาง

หลังจากพิธีแต่งตั้ง หานซิ่นได้วิเคราะห์สถานการณ์ของหลิวปัง และวางแผนเพื่อพิชิตรัฐฉู่ตะวันตกของเซี่ยงอฺวี่ ในช่วงปลายคริสตศักราช 206 กองทัพฮั่นออกจากฮั่นจง และเตรียมที่จะโจมตีสามฉินหวางในกวนจง หานซิ่นสั่งให้ทหารบางส่วนแสร้งทำเป็นซ่อมแซมถนนเลียบเขาที่เชื่อมระหว่างกวนจงและฮั่นจง ขณะเดียวกันก็ส่งกองทัพอื่นแอบผ่านเฉินชางและโจมตีจางหานอย่างรวดเร็ว จางหานไม่ทันตั้งตัวและกองทัพฮั่นได้รับชัยชนะ และยึดอาณาจักรของซือหม่าซิ่นและตงอี้ตามลำดับ กลยุทธ์ที่หานซิ่นใช้ ซึ่งรู้จักกันในชื่อ "ซ่อมแซมถนนเลียบเขา รุกคืบอย่างลับๆ ผ่านเฉินชาง" (明修棧道, 暗度陳倉) กลายเป็นหนึ่งใน 36 กลยุทธ์

ศึกอันยี่

ในปี 205 ก่อนคริสตศักราช เว่ยเปา กษัตริย์แห่งเว่ยตะวันตก ทิ้งหลิวปังไว้โดยอ้างว่าไปเยี่ยมญาติที่ป่วย และแอบกลับไปยังดินแดนของตน และสาบานว่าจะสวามิภักดิ์ต่อเซี่ยงอฺวี่ และแปรพักตร์ต่อหลิวปัง หลิวปังส่งหลี่ ซือฉีไปเจรจาให้เว่ยเปาให้ยอมจำนน แต่เว่ยเปาปฏิเสธ หลิวปังจึงสั่งให้หานซิ่นโจมตีเว่ยเปา

เว่ยเปาประจำการกองทัพที่ผู่ป้าน (蒲阪; ปัจจุบันคือหย่งจี, ชานซี) และปิดกั้นเส้นทางไปยังหลินจิน (臨晉; ปัจจุบันคือ อำเภอต้าหลี่, ส่านซี) หานซิ่นหลอกให้เว่ยเป่าเชื่อว่าเขากำลังวางแผนที่จะโจมตีหลินจิน ขณะเดียวกันก็แอบส่งกองทัพจากเซี่ยหยาง (夏陽; ปัจจุบันคือหานเฉิง มณฑลส่านซี) เพื่อข้ามแม่น้ำและโจมตีอันยี่ (安邑; ปัจจุบันคืออำเภอเซี่ย มณฑลซานซี)

ในเดือนจันทรคติที่ 9 ปี 205 ก่อนคริสตศักราช เว่ยเปาได้นำทัพโจมตีหานซิ่นด้วยตัวเอง แต่พ่ายแพ้และถูกจับตัวเป็นเชลย เมื่อเขายอมจำนนหลิวปังก็ยอมรับการยอมจำนนและแต่งตั้งให้เขาเป็นแม่ทัพ ในเดือนเดียวกัน หานซิ่นโจมตีรัฐไต้โดยได้รับการสนับสนุนจากจางเอ๋อ อดีตกษัตริย์แห่งฉางซาน คว้าชัยชนะอย่างเด็ดขาดต่อรัฐไต้ และจับกุมเซี่ยชัว อัครมหาเสนาบดีแห่งรัฐไต้

ศึกจิงซิง

หลังจากได้รับชัยชนะเหนือรัฐไต้แล้ว หานซิ่นและจางเอ๋อก็โจมตีรัฐจ้าวที่ด่านจิงซิง จ้าวเซีย กษัตริย์แห่งรัฐจ้าว และอัครมหาเสนาบดีเฉิน หยฺวี นำกองทัพ 200,000 นายเข้าโจมตีกองทัพฮั่น หลี่ จั่วเชอแม่ทัพรัฐจ้าว ได้เสนอแผนดักจับหานซิ่นภายใน 10 วัน โดยเขาจะนำทหาร 30,000 นายขัดขวางเส้นทางเสบียงของหานซิ่น และปิดกั้นเส้นทางกลับของเขา ในขณะที่เฉิน หยฺวี จะปกป้องแนวหน้าอย่างมั่นคง และป้องกันไม่ให้หานซิ่นรุกคืบ แต่เฉิน หยฺวีปฏิเสธที่จะทำตามแผนของหลี่จั่วเชอ

เย็นก่อนการทำศึก หานซิ่นส่งทหารม้า 2,000 นาย แต่ละคนถือธงของกองทัพฮั่นไปตั้งหลักใกล้ค่ายทัพจ้าว เช้าวันรุ่งขึ้น หานซิ่นแสร้งทำเป็นพ่ายแพ้ในการปะทะกับกองทัพจ้าว และล่อให้กองทัพจ้าวไล่ตามเขามา ในขณะที่ทหาร 2,000 คนของเขาใช้ประโยชน์จากสถานการณ์ดังกล่าวเข้ายึดค่ายทัพจ้าวที่ได้รับการป้องกันอย่างอ่อนแอ ในขณะเดียวกัน ทหารทัพจ้าวก็ล่าถอยหลังจากยึดค่ายของหานซิ่นไม่ได้ และต้องประหลาดใจเมื่อกลับมาเห็นว่าค่ายของพวกตนถูกกองทัพฮั่นยึดครอง กองทัพจ้าวตกอยู่ในความโกลาหล และหานซิ่นคว้าโอกาสโจมตีตอบโต้และได้รับชัยชนะ เฉิน หยฺวีถูกสังหารในที่รบ ขณะที่จ้าวเซียและหลี่ จั่วเชอถูกจับ

ศึกแม่น้ำเว่ย

ในปี 204 ก่อนคริสตศักราช หลังจากที่รัฐเยี่ยนยอมจำนน หลิวปังได้แต่งตั้งจางเอ๋อขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ใหม่ของรัฐจ้าว เซี่ยงอฺวี่ส่งกองทัพเข้าโจมตีรัฐจ้าวอย่างต่อเนื่อง แต่หานซิ่นและจางเอ๋อก็สามารถตั้งรับไว้ได้ จากนั้นเซี่ยงอฺวี่ก็หันความสนใจไปที่ซิงหยาง ซึ่งหลิวปังตั้งทัพอยู่ หลิวปังถูกโจมตีและล่าถอยไปที่เฉินเกา แต่ในที่สุดก็ละทิ้งเฉินเกา และมุ่งหน้าไปทางเหนือของแม่น้ำเหลืองไปยังที่ซึ่งหานซิ่นตั้งทัพอยู่ ด้วยความประหลาดใจ หลิวปังได้เข้าควบคุมกองทัพภายใต้คำสั่งของหานซิ่น และสั่งให้หานซิ่นโจมตีรัฐฉี

ขณะที่หานซิ่นกำลังเตรียมโจมตีรัฐฉี หลิวปังก็ส่งหลี่ ซือฉีไปชักชวนเถียน กวง กษัตริย์แห่งฉี ให้ยอมจำนน หลิวปังไม่ได้แจ้งให้หานซิ่นทราบเกี่ยวกับภารกิจที่เขาส่งหลี่ ซือฉีไปทำ เถียน กวงตัดสินใจยอมจำนนดังนั้นเขาจึงสั่งให้ถอนตัวจากลี่เซีย (歷下; ปัจจุบันคือจี่หนาน, ซานตง) อย่างไรก็ตาม เนื่องจากหานซิ่นไม่รู้ว่าเถียน กวงมีความตั้งใจที่จะยอมแพ้ เขาจึงทำตามคำแนะนำของที่ปรึกษาไคว่ เช่อ และโจมตีรัฐฉี หานซิ่นพิชิตลี่เซีย และโจมตีหลินจือ เมืองหลวงของรัฐฉี เถียน กวงคิดว่าหลี่ ซือฉีโกหกเขา ดังนั้นจึงสังหารหลี่ ซือฉี โดยการจับไปต้มทั้งเป็น จากนั้นจึงถอยกลับไปที่เกามี่ และขอความช่วยเหลือจากเซี่ยงอฺวี่ ในขณะเดียวกัน หานซิ่นก็ยึดครองหลินจือ และไล่ตามกองทัพฉีที่ล่าถอยไปยังเกามี่ต่อไป

เซี่ยงอฺวี่ส่งหลงฉีนำกองทัพ 200,000 นายไปช่วยเหลือเถียน กวง หลังจากที่พ่ายแพ้ต่อหานซิ่น หลงฉีได้รับคำแนะนำให้มุ่งเน้นไปที่การเสริมสร้างการป้องกันของค่ายให้แข็งแกร่งขึ้น และให้เถียน กวงรวบรวมการสนับสนุนจากดินแดนฉีที่ล่มสลาย อย่างไรก็ตาม หลงฉีตัดสินใจที่จะไม่ฟังคำแนะนำ และยืนกรานที่จะโจมตีหานซิ่น ในคืนก่อนการสู้รบ หานซิ่นได้ส่งทหารบางส่วนไปสร้างเขื่อนกั้นแม่น้ำเว่ย (濰水; ในเว่ยฟาง มณฑลซานตงในปัจจุบัน) ด้วยกระสอบทราย

เช้าวันรุ่งขึ้น หลังจากการทำศึกกับกองทัพฉู่แล้ว หานซิ่นก็แสร้งทำเป็นพ่ายแพ้และถอยกลับเพื่อล่อให้กองทัพข้าศึกติดตาม เมื่อทหารประมาณ 1 ใน 4 ของกองทัพฉู่ข้ามแม่น้ำ หานซิ่นก็ส่งสัญญาณให้ทหารของตนเปิดเขื่อน ทหารฉู่จำนวนมากจมน้ำตาย และหลงฉีถูกตัดขาดจากกำลังหลัก พร้อมด้วยทหารเพียงเศษเสี้ยว หานซิ่นใช้ประโยชน์จากสถานการณ์นี้โจมตีโต้กลับ หลงฉีถูกสังหารในที่รบ และกองทัพฉู่ที่เหลือก็สลายตัวขณะที่หานซิ่นยังคงโจมตีต่อไป เถียน กวงหนีไป หานซิ่นไล่ตามกองทัพข้าศึกที่กำลังล่าถอยไปยังเฉิงหยาง (城陽; รอบๆ อำเภอจู มณฑลซานตง ในปัจจุบัน)

หลังจากชัยชนะ หานซิ่นได้เข้าควบคุมรัฐฉีอย่างรวดเร็ว และส่งผู้ส่งสาส์นไปยังหลิวปัง โดยขอให้หลิวปังแต่งตั้งเขาเป็นกษัตริย์แห่งฉี ในเวลานั้น หลิวปังถูกเซี่ยงอฺวี่โจมตีที่ซิงหยาง และรอกองทัพจากหานซิ่นมาช่วยเหลืออย่างใจจดใจจ่อ เขาโกรธมากเมื่อได้รับสาน์จากหานซิ่น อย่างไรก็ตาม ในที่สุดเขาก็ทำตามคำแนะนำของจางเหลียงและเฉินผิง และแต่งตั้งหานซิ่นอย่างไม่เต็มใจ ในเวลาเดียวกัน เซี่ยงอฺวี่รู้สึกกังวลหลังจากสูญเสียหลงฉี เขาจึงส่งอู๋ เซอ ไปพยายามชักชวนหานซิ่นให้แปรพักตร์ต่อหลิวปัง และปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์ อย่างไรก็ตาม แม้ว่าไคว่ เช่อจะยุยง แต่หานซิ่นก็ปฏิเสธที่จะทรยศต่อหลิวปัง ต่อมาหานซิ่นจึงจัดกองทัพเคลื่อนลงใต้และโจมตีเซี่ยงอฺวี่

สิ้นสุดศึกฉู่-ฮั่น

หลังจากชัยชนะของหานซิ่นในศึกแม่น้ำเว่ย ขวัญกำลังใจของกองทัพฉู่ก็ลดลงและขาดแคลนเสบียงในอีกหลายเดือนต่อมา เซี่ยงอฺวี่ไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากขอสงบศึกหลิวปัง และปล่อยตัวสมาชิกในครอบครัวของหลิวปังที่เขาจับเป็นตัวประกัน เซี่ยงอฺวี่และหลิวปังตกลงที่จะสงบศึกในสนธิสัญญาคลองหง ซึ่งแบ่งแผ่นดินออกเป็นตะวันออกและตะวันตกเป็นเขตแดนของฉู่และฮั่นตามลำดับ

ในปี 203 ก่อนคริสตศักราช ขณะที่เซี่ยงอฺวี่กำลังล่าถอยไปทางทิศตะวันออก หลิวปังทำตามคำแนะนำของจางเหลียงและเฉินผิง ได้ยกเลิกสนธิสัญญาคลองหง และสั่งให้โจมตีเซี่ยงอฺวี่ นอกจากนี้เขายังขอความช่วยเหลือจากหานซิ่น และเผิงเยว่เพื่อโจมตีเซี่ยงอฺวี่พร้อมกันจากสามทิศทาง อย่างไรก็ตาม เนื่องจากหานซิ่นและเผิงเยว่ไม่ได้ระดมกองทัพมาช่วย หลิวปังจึงพ่ายแพ้ให้กับเซี่ยงอฺวี่ที่กู่หลิง (固陵; ทางตอนใต้ของอำเภอไท่คัง, เหอหนาน) เขาถอยกลับและเสริมการป้องกันของเขา ในเวลาเดียวกัน เขาได้ส่งผู้สื่อสารไปพบกับหานซิ่นและเผิงเยว่อีกครั้ง โดยสัญญาว่าจะได้รับที่ดินและตำแหน่งหากพวกเขาเข้าร่วมทำศึกโจมตีเซี่ยงอฺวี่

ศึกไกเซี่ย

สามเดือนต่อมา ในปี 202 ก่อนคริสตศักราช หลิวปัง หานซิ่นและเผิงเยว่ โจมตีเซี่ยงอฺวี่จากสามทิศทาง กองทัพของเซี่ยงอฺวี่ขาดแคลนเสบียงและติดอยู่ในไกเซี่ย (垓下; ทางตะวันออกเฉียงใต้ของอำเภอหลิงปี้ มณฑลอานฮุย ในปัจจุบัน) หานซิ่นสั่งให้ทหารของเขาร้องเพลงพื้นบ้านของฉู่เพื่อสร้างความสับสนว่าฉู่ได้ตกเป็นของกองทัพฮั่นแล้ว ขวัญกำลังใจของกองทัพฉู่ตกต่ำลงและทหารจำนวนมากหนีทัพ

เซี่ยงอฺวี่พยายามที่จะฝ่าวงล้อมออกไป และเหลือทหารเพียง 28 คนเมื่อไปถึงฝั่งทางเหนือของแม่น้ำอู่เจียง (烏江; ใกล้กับอำเภอเหอในปัจจุบัน,มณฑลอานฮุย) เขายืนหยัดเป็นครั้งสุดท้าย และสามารถสังหารทหารของฮั่นหลายร้อยคนได้ ก่อนที่เขาจะปลิดชีพตนเองในที่สุดด้วยการเชือดคอ

รับราชการในต้นราชวงศฮั่น

ถูกลดตำแหน่ง

เมื่อเซี่ยงอฺวี่เสียชีวิตในปี 202 ก่อนคริสตศักราช จงหลี่โม่ (หนึ่งในแม่ทัพของเซี่ยงอฺวี่) มาหาหานซิ่น และขอลี้ภัย เนื่องจากมิตรภาพในอดีตของพวกเขา หานซิ่นจึงปกป้องจงหลี่โม่ และปล่อยให้เขาอยู่กับหานซิ่น เมื่อจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ได้ยินว่าจงหลี่โม่ซ่อนตัวอยู่ในดินแดนของหานซิ่น พระองค์จึงสั่งให้หานซิ่นจับกุมจงหลี่โม่ แต่หานซิ่นปฏิเสธ

หนึ่งปีต่อมา จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ได้ยินข่าวลือว่าหานซิ่นกำลังวางแผนก่อกบฏ เมื่อถึงเวลานี้ จางเหลียงได้ถอยจากการเมืองแล้ว ดังนั้น เฉินผิงจึงเป็นที่ปรึกษาที่ไว้ใจได้มากที่สุดของจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ หลังจากหารือกัน พวกเขาได้ข้อสรุปว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ไม่มีทางทำศึกชนะหานซิ่นได้ ดังนั้น การโจมตีหานซิ่นเมื่อเขาไม่ได้ตั้งตัวจึงเหมาะสมที่สุด เฉินผิงเสนอให้ล่อหานซิ่นให้มาพบกัน โดยอ้างว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่เสด็จไปที่บึงหยุนเหมิง (ปัจจุบันคือ ที่ราบเจียงหาน มณฑลหูเป่ย) เขาส่งข้อความนี้ไปยังขุนศึกทุกคนทั่วทั้งแผ่นดิน เมื่อหานซิ่นได้ยินว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่กำลังมุ่งหน้าไปยังดินแดนฉู่ สัญชาตญาณแรกของเขาคือการก่อกบฏ แต่เขาตัดสินใจว่าเขาไม่ได้ก่ออาชญากรรมและยังคงอยู่ต่อไป ในเวลานี้ มีคนบอกหานซิ่นว่า ถ้าเขามอบศีรษะของจงหลี่โม่ให้จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ พระองค์จะคลายกังวลและไว้ชีวิตหานซิ่น จากนั้นหานซิ่นก็ได้พบกับจงหลี่โม่เพื่อตัดสินใจ และหยิบยกความคิดนี้ขึ้นมา จงหลี่โม่เชือดคอตัวเองทันที แต่ก็เตือนหานซิ่นว่าจะต้องตายตามเขาหลังจากนั้นไม่นาน หานซิ่นนำศีรษะของจงหลี่โม่ไปถวายให้จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ และอธิบายความบริสุทธิ์ของเขา แต่จักรพรรดิฮั่นเกาจู่สั่งให้จับกุมหานซิ่น หานซิ่นอุทานว่า "เป็นจริงที่สุนัขล่าสัตว์กลายเป็นอาหารหลังจากที่หมดฤดูล่าสัตว์ คันธนูที่ดีจะถูกทิ้งเมื่อไม่มีนกเหลือให้ยิง แม่ทัพตายหลังจากที่ช่วยกษัตริย์พิชิตแผ่นดิน ตอนนี้เมื่อแผ่นดินเป็นปึกแผ่นแล้ว ข้าก็ไม่มีความจำเป็นใด ๆ อีกต่อไปแล้ว!" คำตอบเดียวของจักรพรรดิฮั่นเกาจู่คือ "มีคนอ้างว่าเจ้าก่อกบฎ" จึงให้คุมตัวหานซิ่น และนำเขากลับมาที่ลั่วหยาง แม้ว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่จะทรงอภัยโทษแก่หานซิ่นและปล่อยตัวในภายหลัง แต่พระองค์ก็ยังคงลดตำแหน่งหานซิ่นจาก "ฉู่หวาง" (กษัตริย์แห่งฉู่) เป็น "หวายอินโหว"

ตวามตายและข้อถกเถียง

หลังจากที่เขาถูกลดตำแหน่ง หานซิ่นก็รู้ว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่เริ่มไม่ไว้ใจ และหวาดระแวงในพรสวรรค์ของเขา ด้วยเหตุนี้ หานซิ่นจึงมักอ้างว่าป่วยและอยู่บ้านเกือบตลอดเวลา เพื่อลดความหวาดระแวงของจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ ประมาณ 197 ปีก่อนคริสตศักราช เฉินซี (หยางเซี่ยโหว) ได้พบกับหานซิ่นก่อนจะเดินทางไปจูลู่ โดยที่หานซิ่นก็ดึงเขาออกไปคุยส่วนตัว โดยไล่คนรับใช้ที่อยู่ใกล้เคียงทั้งหมดออกไป หานซิ่นสัญญาว่าจะช่วยเหลือเฉินซีจากในเมืองหลวง หากเฉินซีเริ่มต้นการลุกฮือต่อต้านราชวงศ์ฮั่น ไม่นานหลังจากนั้น เฉินซีก็ก่อกบฏ และจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ก็ทรงนำกองทัพไปปราบปรามการกบฏด้วยพระองค์เอง ในขณะที่หานซิ่นอ้างว่าป่วยและนิ่งดูอยู่

ขณะที่จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ไม่อยู่ คนรับใช้คนหนึ่งขอหานซิ่นทำให้เขาขุ่นเคือง หานซิ่นจึงขังเขาไว้เพื่อเป็นการลงโทษ น้องชายของคนรับใช้บอกข่าวความปรารถนาของหานซิ่นที่จะกบฏต่อจักรพรรดินีลฺหวี่ จื้อ ซึ่งจากนั้นก็วางแผนกับเซียวเหอเพื่อล่อให้หานซิ่นติดกับดัก พวกเขาแกล้งทำเป็นว่าจักรพรรดิฮั่นเกาจู่กลับมาจากการปราบปรามการกบฏ และจะมีงานเลี้ยงฉลองเพื่อรำลึกถึงการรวมแผ่นดิน เซียวเหอพยายามชักชวนหานซิ่นให้มาที่พระราชวังฉางเล่อ ซึ่งเป็นที่ประทับของจักรพรรดินีลฺหวี่ และเขาถูกมัดและประหารชีวิตทันทีที่ก้าวผ่านประตู ตระกูลของหานซิ่นก็ถูกฆ่าล้างตระกูล ตามพระเสาวนีย์ของจักรพรรดินีลฺหวี่เช่นกัน เมื่อกลับมาจากการปราบกบฏ จักรพรรดิฮั่นเกาจู่โล่งใจและเสียใจพร้อมกัน เมื่อทราบว่าหานซิ่นถูกกำจัด ทรงถามจักรพรรดินีเกี่ยวกับคำพูดสุดท้ายของหานซิ่น ซึ่งก็คือ "ข้าเสียใจที่ไม่ฟังคำแนะนำของไคว่เช่อ และตอนนี้ข้าถูกคนเลวทรามหลอกลวงใส่ร้าย นี่คือเลิขิตสวรรค์!"

ในอีกส่วนหนึ่งของบันทึกของพงศาวดารของซือหม่าเชียน บ้านตระกูลเสนาบดีเซียว เหตุการณ์ความขัดแย้งของฉู่ฮั่นได้รับการบอกเล่าจากมุมมองของเซียวเหอ และนำเสนอเรื่องราวที่แตกต่างออกไปเกี่ยวกับการตายของหานซิ่น ในอัตชีวประวัตินี้ จักรพรรดิฮั่นเกาจู่ทรงทราบทันทีถึงการกบฏและการประหารชีวิตของหานซิ่น แทนที่จะรอจนกว่พระองค์จะเสด็จกลับ

ตลอดประวัติศาสตร์ นักประวัติศาสตร์และนักวิชาการต่างถกเถียงกันเรื่องความน่าเชื่อถือของการก่อกบฏของหานซิ่น แม้ว่าบันทึกของนักประวัติศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่จะเขียนด้วยเรื่องที่ดีและไม่ดี แต่หลายคนเชื่อว่าหานซิ่นภักดีจนกระทั่งเขาเสียชีวิต พวกเขาเชื่อว่าจักรพรรดินีลฺหวี่และเซียวเหอใส่ร้ายหานซิ่นในข้อหากบฏ ภายใต้การรับรู้ของจักรพรรดิฮั่นเกาจู่ เนื่องจากชื่อเสียงของหานซิ่นในหมู่ทหารนั้นสูงเกินไป และเมื่อรวมกับพรสวรรค์ของเขา กลายเป็นภัยคุกคามต่อราชบัลลังก์ แม้ว่านักประวัติศาสตร์มักจะดูบันทึกของซือหม่าเชียน เพื่อหาข้อเท็จจริงอยู่เสมอ แต่บางคนเชื่อว่าเป็นไปได้ว่าในฐานะราษฎรของราชวงศ์ฮั่น เขาไม่สามารถต่อต้านเหตุการณ์ในเวอร์ชันที่ทางการยอมรับได้ กวีสมัยราชวงศ์ถัง ซู ฮุน เคยเขียนบทกวีชื่อ "ศาลเจ้าหานซิ่น" ซึ่งระบุว่าไม่น่าเป็นไปได้ที่หานซิ่นจะคงความภักดีเมื่อเขากุมอำนาจทางทหาร แต่ยังกบฏเมื่อเขาไม่มีทหารแม้แต่คนเดียว