วัดดอนไร่

วัดดอนไร่ ตั้งอยู่เลขที่ 78 หมู่ที่ 1 ตำบลหนองสะเดา อำเภอสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี เป็นวัดราษฎร์ คณะสงฆ์มหานิกาย เขตปกครองคณะสงฆ์ตำบลหนองสะเดา อำเภอสามชุก จังหวัดสุพรณบุรี คณะสงฆ์ ภาค14

วัดดอนไร่
ชื่อสามัญ	วัดดอนไร่
ที่ตั้ง	เลขที่ 78 หมู่ที่ 1 ตำบลหนองสะเดา อำเภอสามชุก จังหวัดสุพรรณบุรี 72130
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	เถรวาท มหานิกาย
ก่อตั้ง	ปลายสมัยรัชกาลที่ 5
ผู้ก่อตั้ง	ราษฎร
พระพุทธรูปสำคัญ	พระพุทธไสยาสน์ ปางบำเพ็ญทุกรกิริยา
เจ้าอาวาส	พระครูสิทธิปัญญากร (ทองลอย ศิริพฤกษ์ ธนปญฺโญ)
มหามงคล	- รูปเหมือนหลวงพ่อมุ่ย - สังขารหลวงพ่อมุ่ย
จุดสนใจ	- มณฑปหลวงพ่อมุ่ย - พิพิธภัณฑ์หลวงพ่อมุ่ย

ประวัติ

วัดสร้างเมื่อใดไม่ปรากฎหลักฐานชัดเจน จากประวัติคำบอกเล่าว่า เดิมชาวบ้านชุมชนนี้เรียกว่า บ้านหนองตม ต้องเดินทางไปทำบุญยังวัดในชุมชนใกล้เคียง คือ วัดหนองสะเดา ที่บ้านหนองสะเดาบน วัดหนองกระทุ่ม ที่บ้านหนองสะเดาล่าง และวัดโป่งแดง ที่บ้านโป่งแดง ซึ่งตั้งอยู่ห่างไปราว 3 กิโลเมตร

เนื่องจากการคมนาคมและการเดินทางที่ไม่สะดวกนัก ราวปลายสมัยรัชกาลที่ 5 ชาวบ้านหนองตมโดยการนำของ นายยา(ย้า) นางบู่ ต้นตระกูลยาสุกแสง จึงสร้างที่พักสงฆ์ในชุมชน บริเวณพื้นที่มีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ดอนเคยใช้ประกอบเกษตรกรรม (ทำไร่) เรียกว่า ดอนไร่ ซึ่งเป็นไร่เก่าของนายสี นางพูน กับนายแก้ว นางหมอน แล้วนิมนต์พระสงฆ์ผลัดเปลี่ยนมาพำนัก เพื่อประกอบพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา จวบจนมีฐานะเป็นสำนักสงฆ์ และตั้งชื่อตามสถานที่ตั้งว่า วัดดอนไร่

โดยนิมนต์ พระปลั่ง จากวัดโป่งแดง มาเป็นประธานสร้างวัด กระทั่งเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกตั้งแต่เมื่อใดไม่ชัดเจน มีเพียงข้อมูลที่ปรากฏในหนังสือทำเนียบคณะสงฆ์ รัตนโกสินทร์ศก 123 (พ.ศ. 2447) ของกระทรวงธรรมการ ระบุว่า "วัดดอนไร่ บ้านดอนไร่ พระปลั่งเป็นเจ้าอาวาส ยังไม่มีพัทธสีมา อยู่ในเขตคณะสงฆ์อำเภอนางบวช เมืองสุพรรณบุรี พระอ้น วัดดอนดอกไม้ เป็นเจ้าคณะแขวงอำเภอนางบวช และอุปัชฌาย์"

ปัจจุบันมีพื้นที่จำนวน 27 ไร่ 1 งาน 39 ตารางวา ได้รับอนุญาตตั้งวัดเมื่อวันที่ 5 มีนาคม พ.ศ. 2456 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาครั้งแรก วันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2482 เขตวิสุงคามสีมา กว้าง 40 เมตร ยาว 80 เมตร ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาครั้งสอง วันที่ 14 มีนาคม พ.ศ. 2510 เขตวิสุงคามสีมา กว้าง 40 เมตร ยาว 80 เมตร

เป็นวัดซึ่งมีอดีตเจ้าอาวาส คือ พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย พุทฺธรกฺขิโต) เป็นพระเถราจารย์ที่มีชื่อเสียง เป็นที่เคารพนับถือของประชาชนทั้งในและต่างประเทศ วัตถุมงคลของท่านได้รับความนิยม

ลำดับเจ้าอาวาส

ลำดับเจ้าอาวาส และผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดดอนไร่ (เท่าที่พบข้อมูล)

ลำดับ	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
1	พระปลั่ง	ตั้งแต่สร้างวัด	-	หัวหน้าที่พักสงฆ์, หัวหน้าสำนักสงฆ์, เจ้าอาวาส, ย้ายไปอยู่ที่อื่น, ภายหลังลาสิกขา และกลับมาอุปสมบทใหม่ จำพรรษาอยู่ที่วัดวิมลโภคารามกระทั่งมรณภาพ
2	พระพลอย ดีประเสริฐ	-	-	ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส, ลาสิกขา
3	พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย มีศรีไชย พุทฺธรกฺขิโต)	พ.ศ. 2466	พ.ศ. 2472	ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส, ย้ายไปอยู่ที่อื่น
		พ.ศ. 2475	พ.ศ. 2517	เจ้าอาวาส, เจ้าคณะตำบลหนองสะเดา, มรณภาพ
-	-	-	-	ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส, ไม่พบข้อมูล
4	พระครูสุวรรณพัฒนาภินันท์ (จำเนียร อินทรศักดิ์ อภินนฺโท)	พ.ศ. 2523	พ.ศ. 2540	เจ้าอาวาส, เจ้าคณะตำบลหนองสะเดา, มรณภาพ
5	พระครูสิทธิปัญญากร (ทองลอย ศิริพฤกษ์ ธนปญฺโญ)	พ.ศ. 2541	-	เจ้าอาวาส, เจ้าคณะตำบลหนองสะเดา, ปัจจุบัน

อาคาร เสนาสนะ

ประกอบด้วย

• อุโบสถ สร้างเมื่อ พ.ศ. 2507 ลักษณะอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ขนาดกว้าง 20 เมตร ยาว 40 เมตร
• ศาลาการเปรียญ สร้างเมื่อ พ.ศ. 2513 ลักษณะอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ขนาดกว้าง 40 เมตร ยาว 80 เมตร
• หอสวดมนต์ สร้างเมื่อ พ.ศ. 2523 ลักษณะอาคารไม้ ขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 20 เมตร
• กุฏิสงฆ์ ลักษณะอาคารไม้ จำนวน 10 หลัง
• กุฏิสงฆ์ ลักษณะอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ จำนวน 1 หลัง
• กุฏิสงฆ์ ลักษณะอาคารครึ่งตึก จำนวน 1 หลัง
• ศาลาอเนกประสงค์ สร้างเมื่อ พ.ศ. 2543 ลักษณะอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 15 เมตร
• มณฑปหลวงพ่อมุ่ย หลังเก่า
• มณฑปหลวงพ่อมุ่ย หลังใหม่

ปูชนียวัตถุ และสิ่งน่าสนใจ

• พระพุทธไสยาสน์ ปางบำเพ็ญทุกรกิริยา ชาวบ้านอัญเชิญขึ้นมาจากลำน้ำกระเสียวซึ่งอยู่ทิศเหนือวัด แล้วนำมาถวายไว้ที่วัดดอนไร่ ปัจจุบันประดิษฐานในอุโบสถ
• รูปเหมือนอดีตเจ้าอาวาส คือ พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย พุทฺธรกฺขิโต) สร้างเมื่อ พ.ศ. 2512 ประดิษฐานในมณฑปหลวงพ่อมุ่ย หลังใหม่
• สังขารอดีตเจ้าอาวาส คือ พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย พุทฺธรกฺขิโต) ซึ่งมรณภาพตั้งแต่ พ.ศ. 2517 ปัจจุบันทางวัดยังเก็บสังขารไว้ ประดิษฐานในโลงแก้ว ในมณฑปหลวงพ่อมุ่ย หลังใหม่
• พิพิธภัณฑ์หลวงพ่อมุ่ย วัดดอนไร่ เป็นสถานที่เก็บรวบรวมและจัดแสดงวัตถุมงคล สิ่งของ เครื่องใช้ต่างๆ ของวัดและชุมชน

การศึกษา

• สำนักศาสนศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกธรรม เริ่มเปิดสอนเมื่อ พ.ศ. 2523

เทศกาล และงานประจำปี

• งานประจำปี ทำบุญครบรอบวันมรณภาพ พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย พุทฺธรกฺขิโต) วันที่ 12 - 18 มกราคม ของทุกปี
• พิธีบำเพ็ญกุศลทักษิณานุปทาน วันคล้ายวันมรณภาพ พระครูสุวรรณวุฒาจารย์ (มุ่ย พุทฺธรกฺขิโต) วันที่ 15 มกราคม ของทุกปี

อ้างอิง

1. "วัดดอนไร่ -ศูนย์ข้อมูลสารสนเทศคณะสงฆ์ภาค ๑๔". www.sangha14.org. สืบค้นเมื่อ 2025-02-19.
2. ข่าวสด (2020-12-04). "รำลึก 132 ปี ชาตกาลหลวงพ่อมุ่ย วัดดอนไร่ วันเสาร์ที่ 5 ธ.ค.2563 เป็นวันน้อมรำ". ข่าวสด. สืบค้นเมื่อ 2025-02-19.
3. กระทรวงธรรมการ. (2447). ทำเนียบคณะสงฆ์ ลงพิมพ์โดยอนุญาตของเสนาบดีกระทรวงธรรมการ รัตนโกสินทร์ศก 123. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ.
4. กรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 21. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา.
5. พระราชบัญญัติพระราชทานวิสุงคามสีมา พุทธศักราช 2482, เล่ม 56 ก, 26 ตุลาคม 2482, หน้า 1343
6. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานวิสุงคามสีมา [จำนวน 60 วัด], เล่ม 84 ตอนที่ 26 ง, 21 มีนาคม 2510, หน้า 1019