Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ภาษาผูเซียน (จีนตัวเต็ม: 莆仙話; จีนตัวย่อ: 莆仙话; พินอิน: Púxiānhuà) เป็นสาขาหนึ่งของภาษาจีนหมิ่น คำว่าผูเซียนเป็นการรวมกันของชื่อเมืองสองเมืองคือเมืองผูเถียน (莆田市) และเมือง (仙游县) ส่วนใหญ่ใช้พูดในมณฑลฝูเจี้ยน และมีประชาชนมากกว่า 2000 คนพูดภาษานี้ในชาเฉิง เมือง (福鼎) ทางเหนือของมณฑลฝูเจี้ยน มีความแตกต่างกันเพียงเล็กน้อยระหว่างภาษาในเมืองผูเถียนและเซียนโหยว มีชาวจีนโพ้นทะเลที่พูดภาษาจีนหมิ่นสำเนียงนี้ในมาเลเซียและสิงคโปร์ ซึ่งเรียกว่าซิงฮว่า (อักษรจีนตัวย่อ: 兴化; อักษรจีนตัวเต็ม: 興化; พินอิน: Xīnghuà)
| ภาษาผูเซียน | |
|---|---|
| 莆仙語/莆仙話/興化話 Pó-sing-gṳ̂/Pó-sing-uā/Hing-hua̍-uā | |
| ประเทศที่มีการพูด | ประเทศจีน, มาเลเซีย, สิงคโปร์, อินโดนีเซีย, ไต้หวัน () |
| ภูมิภาค | มณฑลฝูเจี้ยน (ผูเถียน ส่วนหนึ่งของฝูโจวและเฉวียนโจว) |
| ชาติพันธุ์ | (จีนฮั่น) |
| จำนวนผู้พูด | 3.15 ล้านคน (2022) |
| ตระกูลภาษา | |
| รูปแบบก่อนหน้า |
|
| ภาษาถิ่น | |
| ระบบการเขียน | อักษรจีนตัวย่อ อักษรจีนตัวเต็ม (Hing-hua̍ Báⁿ-uā-ci̍) |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-3 | cpx |
| 79-AAA-id | |
 ภาษาผูเซียน | |
ประวัติศาสตร์
ก่อน พ.ศ. 1532 บริเวณผูเซียนเป็นบริเวณหนึ่งของเขตกวานโจวและประชากรพูดภาษาหมิ่นใต้ ใน พ.ศ. 1532 ในสมัยราชวงศ์ซ่ง บริเวณนี้ถูกบริหารแยกจากกวานโจว และเกิดการพัฒนาสำเนียงใหม่ของภาษาหมิ่นใต้ โดยได้รับอิทธิพลจากภาษาหมิ่นตะวันออก
ลักษณะของภาษา
ภาษาผูเซียนมีพยัญชนะ 15 เสียง เช่นเดียวกับภาษาจีนหมิ่นอื่น ๆ มีวรรณยุกต์ 6 เสียง ความแตกต่างระหว่างภาษาผูเซียนกับภาษาหมิ่นใต้ ได้แก่
- สระ 'a' ถูกแทนที่ด้วย /ɒ/ (o̤)
- สระ 'ư' /ɯ/ ถูกแทนที่ด้วย y/ ('ü')
- ในภาษาผูเซียน 'ng' จะออกเสียงเป็น /uŋ/
- สระ /e/ ถูกแทนที่ด้วย /ɒ/ o̤
- สำเนียงกวานโจวมี 'ĩ' และสำเนียงจ้างโจวมี 'ẽ' สระที่เทียบเคียงได้ในภาษาผูเซียนคือ 'ã' ซึ่งเป็นการแสดงสระนาสิก
- สระ 'io' ถูกแทนที่ด้วย 'iau'
- เสียงนาสิก m n ng บางครั้งจะถูกแทนที่ด้วยเสียงโฆษะ b d g
- ไม่มีการแยกความแตกต่างระหว่างเสียงกักที่ก้องและไม่ก้อง เช่น /b/ และ /p/ โดยจะออกเสียงเหมือนกัน
สัทวิทยา
พยัญชนะ
| หยุด | ไม่พ่นลม | p 巴 (b) | t 打 (d) | k 家 (g) | ʔ 烏 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| พ่นลม | pʰ 彭 (p) | tʰ 他 (t) | kʰ 卡 (k) | |||
| เสียงนาสิก | m 麻 (m) | n 拿 (n) | ŋ 雅 (ng) | |||
| ไม่ก้อง | ɬ 沙 (s) | h 下 (h) | ||||
| ก้อง | β* | |||||
| ไม่พ่นลม | ts 渣 (c) | |||||
| พ่นลม | tsʰ 査 (ch) | |||||
| l 拉 (l) | ||||||
- β (พบในการพยางค์ต่อเนื่อง กลายมาจาก [p])
หน่วยเสียงสระและตัวสะกด
| สระ | สระประสม | สระนาสิก | สระกัก | |
|---|---|---|---|---|
| สระเดี่ยว | a 鴉 (a) | au 拗 (au) | aŋ 王 (ang) | aʔ 壓 (ah) |
| ɒ 奥 (o̤) | ɒŋ 用 (o̤ng) | ɒʔ 屋 (o̤h) | ||
| o 科 (eo) | ɔu 烏 (o) | oŋ 温 (eong) | oʔ 熨 (eoh) | |
| e 裔 (a̤) | ai 愛 (ai) | ɛŋ 煙 (eng) | ɛʔ 黑 (eh) | |
| œ 改 (e̤) | œŋ 換 (e̤ng) | œʔ 郁 (e̤h) | ||
| ŋ 伓 (ng) | ||||
| /-i-/ | i 衣 (i) | iu 油 (iu) | iŋ 引 (ing) | iʔ 益 (ih) |
| ia 夜 (ia) | iau 要 (a̤u) | iaŋ 鹽 (iang) | iaʔ 葉 (iah) | |
| /-u-/ | u 夫 (u) | ui 位 (ui) | uŋ 黄 (ng) | |
| ua 画 (ua) | ue 歪 (oi) | uaŋ 碗 (uang) | uaʔ 活 (uah) | |
| /-y-/ | y 余 (ṳ) | yŋ 恩 (ṳng) | yʔ 役 (ṳh) | |
| yɒ 安 (io̤ⁿ) | yɒŋ 羊 (io̤ng) | yɒʔ 藥 (io̤h) |
| อักษรจีน | 黃 (ńg) | 方 (hng) | 漲 (dn̂g) | 幫 (bng) | 光 (gng) | 兩 (nn̄g) | 毛 (mńg) |
| ผูเถียน | ŋ̍ | hŋ̍ | tuŋ | puŋ | kuŋ | nuŋ | muŋ |
| เซียนโหยว | ŋ̍ | hŋ̍ | tŋ̍ | pŋ̍ | kŋ̍ | nŋ̍ | mŋ̍ |
| IPA | ã | ẽ | ɛ̃ | ĩ | ỹ | ɒ̃ | iã | yã | uã | aĩ | aũ | uĩ | iũ |
| อักษรละติน | aⁿ | a̤ⁿ | e̤ⁿ | o̤ⁿ | iaⁿ | io̤ⁿ | uaⁿ | oiⁿ | a̤uⁿ | ||||
| IPA | ã | ẽ | ø̃ | ɒ̃ | iã | yɒ̃ | uã | oĩ | ɛũ |
| อักษรจีน | 爭 (caⁿ) | 還 (há̤ⁿ) | 段 (dē̤ⁿ) | 三 (so̤ⁿ) | 鼎 (diáⁿ) | 張 (da̤uⁿ) | 看 (kua̍ⁿ) | 飯 (bōiⁿ) | 贏 (ió̤ⁿ) |
| เซียนโหยว | tsã | hĩ | tỹ | sɒ̃ | tiã | tiũ | kʰuã | puĩ | yɒ̃ |
| ผูเถียน | tsa | hi | tø | sɒ | tia | tiau | kʰua | puai | yɒ |
วรรณยุกต์
| วรรณยุกต์ | อินผิง 陰平 | อินซ่าง 陰上 | อินชวี่ 陰去 | อินรู่ 陰入 | หยางผิง 陽平 | หยางชวี่ 陽去 | หยางรู่ 陽入 |
| ผูเถียน | ˥˧˧ (533) | ˦˥˧ (453) | ˦˨ (42) | ʔ˨˩ (ʔ2) | ˩˧ (13) | ˩ (11) | ʔ˦ (ʔ4) |
| เซียนโหยว | ˥˦˦ (544) | ˧˧˨ (332) | ˥˨ (52) | ʔ˨ (ʔ2) | ˨˦ (24) | ˨˩ (21) | ʔ˦ (ʔ4) |
การเขียนด้วยอักษรละติน
ระบบการเขียน Hing-hua̍ báⁿ-uā-ci̍ (興化平話字) เป็นระบบที่ใช้อักษรละตินเขียนภาษาหมิ่นผูเซียน มีอักษร 23 ตัว: a a̤ b c ch d e e̤ g h i k l m n ng o o̤ p s t u ṳ มีเครื่องหมายวรรณยุกต์ 5 ตัวจากทั้งหมด 8 เสียง:
陰平 อินผิง (ไม่มีเครื่องหมาย)
陰上 อินซ่าง ˆ (â)
陰去 อินชวี่ ˈ (a̍)
陰入 อินรู่ (ไม่มีเครื่องหมาย)
陽平 หยางผิง ́ (á)
陽去 หยางชวี่ - (ā)
陽入 หยางรู่ ˈh (a̍h)
| IPA | ภาษาผูเซียน | |
| pʰ | p | p |
| tʰ | t | t |
| kʰ | k | k |
| p | b | b |
| t | d | d |
| k | g | g |
| tsʰ | ch | ch |
| ts | c | c |
| วรรณยุกต์ | 陰平 อินผิง | 陰上 อินซ่าง | 陰去 อินชวี่ | 陰入 อินรู่ | 陽平 หยางผิง | 陽去 หยางชวี่ | 陽入 หยางรู่ |
| Báⁿ-uā-ci̍ | a | â | a̍ | ah | á | ā | a̍h |
| a | á | à | ah | â | ā | a̍h |
ตัวอย่างการเขียนด้วย báⁿ-uā-ci̍
Tai̍-che̤ ū Dō̤, Dō̤ gah Siō̤ng-Da̤̍ dó̤ng-cāi, Dō̤ cuh sī Siō̤ng-Da̤̍. Ca̤̍ Dō̤ ta̍i-che̤ gah Sio̤ng-Da̤̍ dó̤ng-cāi. Māng-beo̍h sī ciā da̤u̍h I cho̤̍ ē; hang pī cho̤̍, beo̍ seo̍h-ā̤uⁿ ng-sī ciā da̤u̍h I cho̤̍ ē.
太初有道，道佮上帝同在，道就是上帝。這道太初佮上帝同在。萬物是借著伊造兮，含被造兮，無一樣呣是借著伊造兮。
In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God. The same was in the beginning with God. All things were made by him; and without him was not any thing made that was made. (John 1:1-3 KJV)
หมายเหตุ
- เชื่อกันว่าภาษาหมิ่นแยกจากภาษาจีนเก่า แทนที่จะมาจากภาษาจีนสมัยกลางเหมือนกับวิธภาษาจีนอื่น ๆ
อ้างอิง
- ภาษาผูเซียน at Ethnologue (26th ed., 2023)
![image]()
- (1970), "Tones and prosody in Middle Chinese and the origin of the rising tone", Harvard Journal of Asiatic Studies, 30: 86–110, doi:10.2307/2718766, JSTOR 2718766
- (1984), Middle Chinese: A study in Historical Phonology, Vancouver: University of British Columbia Press, p. 3, ISBN
- ; Forkel, Robert; ; Bank, Sebastian (2023-07-10). "Glottolog 4.8 - Min". . Leipzig: . doi:10.5281/zenodo.7398962. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-10-13. สืบค้นเมื่อ 2023-10-13.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Motoki Makajima, Conversational Texts in Two Min Dialects, 1979
- Pu-Xian Min at Omniglot
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
phasaphuesiyn cintwetm 莆仙話 cintwyx 莆仙话 phinxin Puxianhua epnsakhahnungkhxngphasacinhmin khawaphuesiynepnkarrwmknkhxngchuxemuxngsxngemuxngkhuxemuxngphuethiyn 莆田市 aelaemuxng 仙游县 swnihyichphudinmnthlfueciyn aelamiprachachnmakkwa 2000 khnphudphasaniinchaeching emuxng 福鼎 thangehnuxkhxngmnthlfueciyn mikhwamaetktangknephiyngelknxyrahwangphasainemuxngphuethiynaelaesiynohyw michawcinophnthaelthiphudphasacinhminsaeniyngniinmaelesiyaelasingkhopr sungeriykwasinghwa xksrcintwyx 兴化 xksrcintwetm 興化 phinxin Xinghua phasaphuesiyn莆仙語 莆仙話 興化話 Po sing gṳ Po sing ua Hing hua uapraethsthimikarphudpraethscin maelesiy singkhopr xinodniesiy ithwn phumiphakhmnthlfueciyn phuethiyn swnhnungkhxngfuocwaelaechwiynocw chatiphnthu cinhn canwnphuphud3 15 lankhn 2022 trakulphasacin thiebt cincinhminhminchayfngphasaphuesiynrupaebbkxnhnaphasaphuesiynphasathinrabbkarekhiynxksrcintwyx xksrcintwetm Hing hua Baⁿ ua ci rhsphasaISO 639 3cpx79 AAA id phasaphuesiynbthkhwamnimisylksnsthxksrsakl hakrabbkhxngkhunimrxngrbkaraesdngphlthithuktxng khunxacehnprsni klxng hruxsylksnxyangxunaethnthixkkhrayuniokhdibebilphakhphasaphuesiyn ekhiyndwyxksrormnprawtisastrkxn ph s 1532 briewnphuesiynepnbriewnhnungkhxngekhtkwanocwaelaprachakrphudphasahminit in ph s 1532 insmyrachwngssng briewnnithukbriharaeykcakkwanocw aelaekidkarphthnasaeniyngihmkhxngphasahminit odyidrbxiththiphlcakphasahmintawnxxklksnakhxngphasaphasaphuesiynmiphyychna 15 esiyng echnediywkbphasacinhminxun miwrrnyukt 6 esiyng khwamaetktangrahwangphasaphuesiynkbphasahminit idaek sra a thukaethnthidwy ɒ o sra ư ɯ thukaethnthidwy y u inphasaphuesiyn ng caxxkesiyngepn uŋ sra e thukaethnthidwy ɒ o saeniyngkwanocwmi ĩ aelasaeniyngcangocwmi ẽ srathiethiybekhiyngidinphasaphuesiynkhux a sungepnkaraesdngsranasik sra io thukaethnthidwy iau esiyngnasik m n ng bangkhrngcathukaethnthidwyesiyngokhsa b d g immikaraeykkhwamaetktangrahwangesiyngkkthikxngaelaimkxng echn b aela p odycaxxkesiyngehmuxnknsthwithyaphyychna tarangaesdngphyychnaphasaphuesiyn hyud imphnlm p 巴 b t 打 d k 家 g ʔ 烏phnlm pʰ 彭 p tʰ 他 t kʰ 卡 k esiyngnasik m 麻 m n 拿 n ŋ 雅 ng imkxng ɬ 沙 s h 下 h kxng b imphnlm ts 渣 c phnlm tsʰ 査 ch l 拉 l b phbinkarphyangkhtxenuxng klaymacak p hnwyesiyngsraaelatwsakd aephnphng sra sraprasm sranasik srakksraediyw a 鴉 a au 拗 au aŋ 王 ang aʔ 壓 ah ɒ 奥 o ɒŋ 用 o ng ɒʔ 屋 o h o 科 eo ɔu 烏 o oŋ 温 eong oʔ 熨 eoh e 裔 a ai 愛 ai ɛŋ 煙 eng ɛʔ 黑 eh œ 改 e œŋ 換 e ng œʔ 郁 e h ŋ 伓 ng i i 衣 i iu 油 iu iŋ 引 ing iʔ 益 ih ia 夜 ia iau 要 a u iaŋ 鹽 iang iaʔ 葉 iah u u 夫 u ui 位 ui uŋ 黄 ng ua 画 ua ue 歪 oi uaŋ 碗 uang uaʔ 活 uah y y 余 ṳ yŋ 恩 ṳng yʔ 役 ṳh yɒ 安 io ⁿ yɒŋ 羊 io ng yɒʔ 藥 io h xksrcin 黃 ng 方 hng 漲 dn g 幫 bng 光 gng 兩 nn g 毛 mng phuethiyn ŋ hŋ tuŋ puŋ kuŋ nuŋ muŋesiynohyw ŋ hŋ tŋ pŋ kŋ nŋ mŋ esiyngnasiksaeniyngesiynohyw IPA a ẽ ɛ ĩ ỹ ɒ ia ya ua aĩ aũ uĩ iũxksrlatin aⁿ a ⁿ e ⁿ o ⁿ iaⁿ io ⁿ uaⁿ oiⁿ a uⁿIPA a ẽ o ɒ ia yɒ ua oĩ ɛũxksrcin 爭 caⁿ 還 ha ⁿ 段 de ⁿ 三 so ⁿ 鼎 diaⁿ 張 da uⁿ 看 kua ⁿ 飯 bōiⁿ 贏 io ⁿ esiynohyw tsa hĩ tỹ sɒ tia tiũ kʰua puĩ yɒ phuethiyn tsa hi to sɒ tia tiau kʰua puai yɒwrrnyukt wrrnyukt xinphing 陰平 xinsang 陰上 xinchwi 陰去 xinru 陰入 hyangphing 陽平 hyangchwi 陽去 hyangru 陽入phuethiyn 533 453 42 ʔ ʔ2 13 11 ʔ ʔ4 esiynohyw 544 332 52 ʔ ʔ2 24 21 ʔ ʔ4 karekhiyndwyxksrlatinrabbkarekhiyn Hing hua baⁿ ua ci 興化平話字 epnrabbthiichxksrlatinekhiynphasahminphuesiyn mixksr 23 tw a a b c ch d e e g h i k l m n ng o o p s t u ṳ miekhruxnghmaywrrnyukt 5 twcakthnghmd 8 esiyng 陰平 xinphing immiekhruxnghmay 陰上 xinsang ˆ a 陰去 xinchwi ˈ a 陰入 xinru immiekhruxnghmay 陽平 hyangphing a 陽去 hyangchwi a 陽入 hyangru ˈh a h IPA phasaphuesiynpʰ p ptʰ t tkʰ k kp b bt d dk g gtsʰ ch chts c cwrrnyukt 陰平 xinphing 陰上 xinsang 陰去 xinchwi 陰入 xinru 陽平 hyangphing 陽去 hyangchwi 陽入 hyangruBaⁿ ua ci a a a ah a a a ha a a ah a a a htwxyangkarekhiyndwy baⁿ ua ci Tai che u Dō Dō gah Siō ng Da do ng cai Dō cuh si Siō ng Da Ca Dō ta i che gah Sio ng Da do ng cai Mang beo h si cia da u h I cho e hang pi cho beo seo h a uⁿ ng si cia da u h I cho e 太初有道 道佮上帝同在 道就是上帝 這道太初佮上帝同在 萬物是借著伊造兮 含被造兮 無一樣呣是借著伊造兮 In the beginning was the Word and the Word was with God and the Word was God The same was in the beginning with God All things were made by him and without him was not any thing made that was made John 1 1 3 KJV hmayehtuechuxknwaphasahminaeykcakphasacineka aethnthicamacakphasacinsmyklangehmuxnkbwithphasacinxun xangxingphasaphuesiyn at Ethnologue 26th ed 2023 1970 Tones and prosody in Middle Chinese and the origin of the rising tone Harvard Journal of Asiatic Studies 30 86 110 doi 10 2307 2718766 JSTOR 2718766 1984 Middle Chinese A study in Historical Phonology Vancouver University of British Columbia Press p 3 ISBN 978 0 7748 0192 8 Forkel Robert Bank Sebastian 2023 07 10 Glottolog 4 8 Min Leipzig doi 10 5281 zenodo 7398962 ekbcakaehlngedimemux 2023 10 13 subkhnemux 2023 10 13 aehlngkhxmulxunmikarthdsxb phasaphuesiyn khxngwikiphiediy thiwikimiediy xinkhiwebetxr mikarthdsxb phasaphuesiyn khxngWiktionary thiwikimiediy xinkhiwebetxr Motoki Makajima Conversational Texts in Two Min Dialects 1979 Pu Xian Min at Omniglot