พระยาสโมสรสรรพการ (ทัด ศิริสัมพันธ์)

นายพลโท พระยาสโมสรสรรพการ (ทัด ศิริสัมพันธ์) (29 เมษายน 2393 – 20 มกราคม 2469) เป็นทหารบกชาวไทย อดีตปลัดทูลฉลองกระทรวงโยธาธิการ อดีตเจ้ากรมสรรพาวุธทหารบก, อดีตเจ้ากรมยุทธโยธาทหารบก คนแรก อดีตองคมนตรีในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และต้นตระกูลศิริสัมพันธ์

ประวัติ

พระยาสโมสรสรรพการ เกิดเมื่อวันที่ 29 เมษายน 2393 ที่เมืองจันทบุรี เป็นบุตรชายของพระยาไกรโกษา (สองเมือง ศิริสัมพันธ์) กับนางลำใย ศิริสัมพันธ์

พระยาสโมสรสรรพการถึงแก่อนิจกรรมด้วยโรคไข้หวัดใหญ่ เมื่อวันที่ 20 มกราคม 2469

รับราชการ

พระยาสโมสรสรรพการเริ่มต้นรับราชการในกรมทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ กระทั่งปี 2425 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น หลวงสโมสรพลการ ต่อมาในวันพุธ เดือน 8 อุตราสาธ ขึ้น 10 ค่ำ ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรยศเป็น ร้อยเอก หลวงสโมสรพลการ จากนั้นในวันที่ 20 ธันวาคม 2432 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น พันตรี หลวงสโมสรพลการ

หลังจากนั้นในปี 2435 ท่านได้โอนมารับราชการในกระทรวงโยธาธิการ ในตำแหน่งรองอธิบดีชั้น 1 หรือต่อมาคือตำแหน่ง ปลัดทูลฉลอง และได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น พันตรี พระยาสโมสรสรรพการ ถือศักดินา 1000 เมื่อเดือนมิถุนายนปี 2436

จากนั้นท่านได้โอนกลับมารับราชการทหารและได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น พันโท พระยาสโมสรสรรพการ ต่อมาในวันที่ 3 กรกฎาคม 2445 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรให้เป็นมรรคนายกวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร จากนั้นในวันที่ 16 มกราคม ศกเดียวกัน ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น พันเอก พระยาสโมสรสรรพการ นอกจากนี้ยังได้เป็น เจ้ากรมสรรพาวุธทหารบก (ในยุคนั้นใช้ชื่อว่า กรมแสงสรรพาวุธ)

ในวันที่ 1 กันยายน 2447 ท่านได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเจ้ากรมยุทธโยธาทหารบกเป็นคนแรก แต่ก็ยังดำรงตำแหน่ง เจ้ากรมแสงสรรพาวุธ ต่อมาในวันที่ 11 พฤษภาคม 2451 ท่านได้รับพระราชทานสัญญาบัตรเลื่อนยศเป็น พลตรี พระยาสโมสรสรรพการ ในเดือนกรกฎาคม ปีถัดมา ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นเกียกกายทัพบกคนแรกพร้อมกับรักษาราชการในตำแหน่งเจ้ากรมยุทธโยธาทหารบก และกรมแสงสรรพาวุธ

ในวันที่ 17 ธันวาคม 2453 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งเกียกกายทัพบกเพียงตำแหน่งเดียวโดยพ้นจากตำแหน่ง เจ้ากรมแสงสรรพาวุธ จากนั้นในวันที่ 7 เมษายน 2459 ท่านได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นองคมนตรี ในเดือนตุลาคม ศกเดียวกัน ท่านได้กราบถวายบังคมลาออกจากราชการเพราะชราทำให้พ้นจากตำแหน่งเกียกกายทัพบกโดยมี นายพันเอก พระยาเสนาภิมุข ผู้บัญชาการกองพลทหารบกที่ 3 มารับตำแหน่งแทน ในวันที่ 3 ตุลาคม ท่านได้รับพระราชทานเลื่อนยศเป็น นายพลโท โดยโปรดเกล้าฯ ให้กระทรวงกลาโหมส่งสัญญาบัตรยศทหารบกไปพระราชทานเมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2461

ยศ

ยศเสือป่า

• 13 กรกฎาคม 2455 – นายหมู่โท

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

พระยาสโมสรสรรพการ (ทัด ศิริสัมพันธ์) ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ทั้งสยามและต่างประเทศ ดังนี้

เครื่องราชอิสริยาภรณ์สยาม

• พ.ศ. 2458 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2459 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ท.จ.ว.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2448 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์ช้างเผือก (ต.ช.)
• พ.ศ. 2453 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2436 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)
• พ.ศ. 2439 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)
• พ.ศ. 2453 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2425 – เหรียญสตพรรษมาลา (ส.ม.)
• พ.ศ. 2436 – เหรียญรัชฎาภิเศกมาลา (ร.ศ.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญประพาสมาลา (ร.ป.ม.)
• พ.ศ. 2440 – เหรียญราชินี (ส.ผ.)
• พ.ศ. 2446 – เหรียญทวีธาภิเศก (ท.ศ.)
• พ.ศ. 2450 – เหรียญรัชมงคล (ร.ร.ม.)
• พ.ศ. 2451 – เหรียญรัชมังคลาภิเศก รัชกาลที่ 5 (ร.ม.ศ.5)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

•  ญี่ปุ่น :
  • พ.ศ. 2437 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อาทิตย์อุทัย ชั้นที่ 3

อ้างอิง

1. พระยาสโมสรสรรพการ (ทัด ศิริสัมพันธ์)
2. ข่าวตาย (หน้า 3914–3915)
3. พระราชทานนามสกุล ครั้งที่ 3 (ลำดับที่ 181)
4. พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
5. พระราชทานสัญญาบัตรทหาร
6. ตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงโยธาธิการ
7. แจ้งความกระทรวงโยธาธิการ
8. พระราชทานสัญญาบัตรขุนนาง (หน้า 136)
9. พระราชทานสัญญาบัตรมรรคนายก
10. พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก
11. ตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงกลาโหม
12. แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
13. ตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงกลาโหม
14. พระราชทานสัญญาบัตรทหารบก^[]
15. แจ้งความกรมยุทธนาธิการ
16. ตำแหน่งข้าราชการ กระทรวงกลาโหม (หน้า 460)
17. แจ้งความกระทรวงกลาโหม
18. รายพระนามและนามผู้ซึ่งได้รับพระราชทานตราตั้งเป็นองคมนตรี
19. แจ้งความกระทรวงกลาโหม
20. พระราชทานยศนายทหารบก
21. ส่งสัญญาบัตรยศทหารบกไปพระราชทาน
22. พระราชทานสัญญาบัตรเสือป่า
23. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๙๓, ๒๑ พฤศจิกายน ๒๔๕๘
24. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า, เล่ม ๓๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๑๙๔, ๑๙ พฤศจิกายน ๒๔๕๙
25. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๒ ตอนที่ ๒๗ หน้า ๕๙๘, ๑ ตุลาคม ๑๒๔
26. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๔๓, ๒๙ มกราคม ๑๒๙
27. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๑๐ ตอนที่ ๔๑ หน้า ๔๕๖, ๗ มกราคม ๑๑๒
28. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา, เล่ม ๑๓ ตอนที่ ๒ หน้า ๒๗, ๑๒ เมษายน ๑๑๕
29. ราชกิจจานุเบกษา, ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน, เล่ม ๔๓ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๔๖๗, ๒ พฤษภาคม ๒๔๖๙
30. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๒๐, ๑๑ มกราคม ๑๒๙
31. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานพระบรมราชานุญาตเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ, เล่ม ๑๑ ตอนที่ ๓๕ หน้า ๒๗๒, ๒๕ พฤศจิกายน ๑๑๓