พระยาทองผาภูมิ (ธอ เสลานนท์)

พระยาทองผาภูมิ (ไม่ปรากฏ - พ.ศ. 2428) มีนามเดิมว่า "ธอ" เป็นเจ้าเมืองทองผาภูมิ เชื้อสายมอญ ขึ้นตรงกับหัวเมืองกาญจนบุรี เมืองหน้าด่านตะวันตก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ซึ่งเป็นผู้นำชาวมอญ หนึ่งในเจ้าเมืองรามัญทั้งเจ็ด หรือ รามัญ 7 เมือง (มอญ 7 เมือง หรือ พระยามอญทั้งเจ็ด) มีราชทินนามว่า พระเสละภูมาธิการ หรือ พระเสละภูมิบดี ถือศักดินา 1,000 (ภายหลังเลื่อนขึ้นเป็นพระยา) พระยาทองผาภูมิ (ธอ) เป็นต้นสกุล เสลานนท์ (อักษรโรมัน: Selananda) และ เสลาคุณ โดย พันพรหมศักดิ์ (กลึง) มีศักดิ์เป็นหลาน เป็นผู้ขอพระราชทานนามสกุล เสลานนท์ เป็นลำดับที่ 603 ใน ทะเบียนนามสกุลพระราชทาน รัชกาลที่ 6

พระยาทองผาภูมิ (ธอ เสลานนท์)
เจ้าเมืองทองผาภูมิ
ดำรงตำแหน่ง ไม่ปรากฏ - พ.ศ. 2428
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ธอ ไม่ปรากฏ
เสียชีวิต	พ.ศ. 2428 เมืองราชบุรี
สาเหตุการเสียชีวิต	ไข้อหิวาตกโรค
บุตร	หลวงวิชิตภักดี

ประวัติ

พระยาทองผาภูมิ (ธอ) เดิมรับราชการตำแหน่งผู้ช่วยราชการเมืองทองผาภูมิ บุตรรับราชการเป็นที่ "หลวงวิชิตภักดี" และเป็นหลานปู่ของพระบันนสติฐบดี (ชัง) เจ้าเมืองท่าขนุน คนสุดท้าย และเป็นเครือญาติกับเจ้าเมืองรามัญทั้งเจ็ด ต่อมาจึงได้รับโปรดเกล้าฯ เป็น "พระเสละภูมาธิการ" หรือ "พระเสละภูมิบดี" ผู้สำเร็จราชการเมืองทองผาภูมิ รับราชการจนถึงแก่กรรมด้วยไข้อหิวาตกโรค เมื่อ พ.ศ. 2428 ที่ นครชุมน์ จ.ราชบุรี เวลาดึก 2 ยามเศษ ต่อมา หลวงปลัดเมืองทองผาภูมิ น้องชายของพระทองผาภูมิ (ธอ) จึงได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองสืบต่อแทน

บรรดาศักดิ์

• หลวงปลัด
• พระทองผาภูมิ
• พระเสละภูมาธิการ ศักดินา 1,000 (สมัยรัชกาลที่ 5)
• พระยาเสละภูมาธิการ หรือ พระยาเสลาภูมิมาธิการ

ผลงาน

• บูรณะวัดใหญ่นครชุมน์

วัดใหญ่นครชุมน์ ตั้งอยู่ที่ตําบลนครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ. ราชบุรี เป็นวัดเก่าแก่ เป็นศูนย์กลางชาวบ้านนครชุมน์ และยังเป็นศูนย์กลางการปกครองคณะสงฆ์แบบรามัญนิกาย สันนิษฐานว่าสร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ในรัชสมัย รัชกาลที่ 2 พระทองผาภูมิ (ธอ) ได้แยกออกจากกลุ่มพระยามอญทั้งเจ็ดมาตั้งรกรากที่นครชุมน์ ภาษามอญ มีชื่อว่า “กวานเจียะโนก” หรือ “กวานโหน่ก” ที่ จ. ราชบุรี มีบทบาทสำคัญในฐานะเป็นผู้สนับสนุนการบูรณะซ่อมแซมวัด ปรากฏความว่า "พระยาทองผาภูมิ ได้ขอแยกตัวออกจากกลุ่มมอญทั้งเจ็ด มาอยู่ ณ วัดใหญ่นครชุมน์ ได้พาญาติพี่น้องสมัครพรรคพวก บริวาร เพื่อปกครองดูแลเอง และได้บูรณะวัดใหญ่นครชุมน์ ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่อยู่แล้วให้เจริญรุ่งเรือง โดยให้วัดใหญ่นครชุมน์เป็นศูนย์กลางในการทําสังฆกรรมของวัดมอญในเขตอําเภอบ้านโป่ง...”

มรดก

• เจดีย์ทรงรามัญ 7 องค์ พระอุโบสถวัดคงคาราม อ.โพธาราม จ.ราชบุรี
• โถเบญจรงค์ พระอุโบสถวัดใหญ่นครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ. ราชบุรี

อ้างอิง

เชิงอรรถ

1. เอกรินทร์ พึ่งประชา. การตายที่ไม่ตายจากในโลกทัศน์ของคนมอญ : ชีวิต ความตาย และชีวิตหลังความตาย, ม.ป.ท. หน้า 15.
2. คณะกรรมการโครงการชำระและจัดพิมพ์เผยแพร่หนังสือชุดประชุมพงศาวดาร. ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก. เล่มที่ 10. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการอำนวยการจัดงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี, 2542. 230 หน้า. หน้า 192.
3. สุดารา สุจฉายา, บรรณาธิการ. ราชบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : สารคดี, 2541. 468 หน้า. หน้า 119.
4. วรวุธ สุวรรณฤทธิ์. ประวัติศาสตร์เมืองกาญจนบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2543. 154 หน้า. หน้า 90.
5. ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๘. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 30 หน้า 2,122 วันที่ 21 ธันวาคม 2456.
6. วัดคงคารามและพระยามอญทั้งเจ็ด
7. ใบบอกหัวเมือง. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 1 แผ่นที่ 39 วันอาทิตย์เดือนสิบ ขึ้นสิบสองค่ำ ปีระกาสัปตศก 1247 หน้า 351
8. สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ, นิธิ เอียวศรีวงศ์, ศรีศักร วัลลิโภดม, สุภาภรณ์ จินดามณีโรจน์ และสุจิตต์ วงษ์เทศ, บรรณาธิการ. ลุ่มน้ำแม่กลอง : ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ "เครือญาติ" มอญ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : มติชน, 2547. 270 หน้า. หน้า 174.
9. จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, 2396-2453. จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ภาคที่ 22. กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว, 2513. หน้า 97.
10. ข่าวราชการ. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 3 แผ่นที่ 38 วันอาทิตย์เดือนอ้าย แรมเก้าค่ำ ปีจออัฐศก 1248 หน้า 316.
11. แปลกตา! ลูกหลานจัดให้อย่างสวยงาม อัฐิบรรพบุรุษชาวมอญในโถเบญจรงค์. วันจันทร์ ที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2564
12. มโน กลีบทอง. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี และจังหวัดราชบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2544. 306 หน้า. หน้า 94.
13. พชระ โชติภิญโญกุล, โลกทัศน์ของชาวไทยเชื้อสายมอญที่ปรากฏในพิธีกรรมงานบวช : กรณีศึกษาบ้านนครชุมน์ อําเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี, วิทยานิพนธ์สาขามานุษยวิทยา ภาควิชามานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยศิลปากร ปีการศึกษา 2554.

บรรณานุกรม

• วรวุธ สุวรรณฤทธิ์. “เมืองด่านตะวันตก: รามัญ 7 เมือง” ใน, ศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือนเมษายน 2533
• ศิลปวัฒนธรรม. รู้จัก “มอญ 7 เมือง” ด่านตะวันตกของสยาม ในสงครามไทย-พม่า. สืบค้นเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม พ.ศ.2564
• โครงการอนุรักษ์และพัฒนาโบราณสถานวัดใหญ่นครชุมน์ ตําบลนครชุมน์ อําเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี.