จันทน์แดง

จันทน์แดง
จันทน์แดงในอินเดีย
สถานะการอนุรักษ์
ใกล้สูญพันธุ์  (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Fabales
วงศ์:	Fabaceae
วงศ์ย่อย:	Faboideae
เผ่า:
สกุล:
สปีชีส์:	P.  santalinus
ชื่อทวินาม
Pterocarpus santalinus
ชื่อพ้อง
Lingoum santalinum (L.f.) Kuntze

จันทน์แดง หรือ รักตจันทน์ ชื่อวิทยาศาสตร์: Pterocarpus santalinus อยู่ในวงศ์ถั่ว เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง เปลือกต้นสีน้ำตาลดำ ยางสีแดงเข้ม ใบประกอบ ไม่มีหูใบ ก้านใบมีขนนุ่ม เนื้อใบคล้ายแผ่นหนัง ดอกช่อ สีเหลือง ผลรูปกลมแบนมีปีก เมล็ดเกลี้ยง สีน้ำตาลแดง พบเฉพาะในรัฐอานธรประเทศ และบริเวณใกล้เคียงเมืองมัทราสและไมซอร์ ปัจจุบันเป็นพืชปลูกในศรีลังกา อินเดีย ฟิลิปปินส์

ในประเทศไทยนั้นจันทน์แดงอาจใช้เรียกลักจั่น (Dracaena cochinchinensis) ซึ่งสรรพคุณทางยานั้นมักใช้แทนกันได้

การใช้ประโยชน์

ไม้แปรรูป

ไม้ชนิดนี้มีการใช้ประโยชน์ตั้งแต่สมัยราชวงศ์ชิง ในภาษาจีนเรียกว่าสื่อทัน zitan (紫檀) ซึ่งใช้ทำเฟอร์นิเจอร์ที่ขนส่งไปทางตะวันตก เนื่องจากเป็นไม้โตช้าและหายาก เฟอร์นิเจอร์จากไม้ชนิดนี้จึงหายากและราคาแพง ในอินเดีย การส่งออกไม้จันทน์แดงถือว่าผิดกฎหมาย

เครื่องดนตรี

ไม้จันทร์แดงใช้ทำสะพานและใช้ทำส่วนคอของเครื่องดนตรีญี่ปุ่นที่เรียกชามิเซ็น

คุณค่าทางยา

จันทน์แดงใช้เป็นยารักษาได้หลายอย่าง เช่น แก้อักเสบ โรคบิด ตกเลือด บำรุงกำลัง เป็นต้น แก่นจันทน์แดง มีสารสีแดงหลายชนิดเป็นองค์ประกอบ เช่น วานทาลินเอ วานทาลินบี ไอโซบเทอโรคาร์โพโลน เทอโรคาร์ปไทรออล ไอโซปเทอร์โรคาร์พีนเทอร์โรคาร์พอล เทอร์โรคาร์ปไดโอเลน ใช้เป็นยาแก้ไข้ ยาถ่ายพยาธิ แก้ปวดบวม

สถานะการอนุรักษ์

จันทน์แดงจัดเป็นไม้ใกล้สูญพันธุ์ตามรายการของ IUCN เพราะมีการใช้ประโยชน์มากในอินเดียใต้ จัดอยู่ในภาคผนวกที่ 2 ของอนุสัญญาไซเตส ต้องการใบรับรองก่อนส่งออกเพื่อยืนยันว่าไม่มีผลต่อการอยู่รอดของสปีชีส์

อ้างอิง

1. "The Plant List: A Working List of All Plant Species". สืบค้นเมื่อ 30 September 2014.
2. แก่น (จันทน์แดง) หรือแก่นที่มีราลง (ลักจั่น) https://www.fda.moph.go.th/Herbal/SitePages/Document/law/announce/announce-081063/2.2-19102563.pdf 2022-01-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
3. http://www.chinese-furniture.com/cgi-bin/ccf.cgi?stt=stp&pgn=newsletter_archive/newsletter_2.html&id= Chinese Furniture.com newsletter; Volume 1, Number 2; Accessed 2007-04-05
4. http://www.wctg.net/zitan.html 2007-05-18 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน; Accessed 2007-04-06
5. [1], Japanese Music and Musical Instruments
6. http://shodhganga.inflibnet.ac.in:8080/jspui/bitstream/10603/37317/9/09_chapter%203.pdf
7. "Pterocarpus santalinus Linn. f. (Rath handun): A review of its botany, uses, phytochemistry and pharmacology". Journal of the Korean Society for Applied Biological Chemistry. 54 (4): 495–500. August 2011. doi:10.3839/jksabc.2011.076.
8. ชยันต์ พิเชียรสุนทร ศุภชัย ติยวรนันท์ และ วิเชียร จีรวงศ์. คู่มือเภสัชกรรมแผนไทยเล่ม 6 เภสัชกรรม. กทม. อัมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง. 2555.หน้า 292 -293
9. Red List of Threatened Species: Pterocarpus santalinus, IUCN
10. Appendices I, II and III, CITES

แหล่งข้อมูลอื่น

• Jstor.org: Pterocarpus santalinus