Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
สมเด็จพระจักรพรรดินีตระกูลคี หรือ สมเด็จพระจักรพรรดินีตระกูลฉี (ภาษาจีน: 奇皇后; ภาษาเกาหลี: 기황후; ค.ศ. 1315 - ค.ศ. 1369) หรือ สมเด็จพระจักรพรรดินีโอลชีคูตูค (ภาษาจีน: 完者忽都; ภาษามองโกล: Ölǰei Khutugh) เป็นพระจักรพรรดินีในพระจักรพรรดิยฺเหวียนฮุ่ยจง (ภาษาจีน: 元惠宗 Yuan Huizong) ทอคอนเตมูร์ (ภาษามองโกล: toγan temür) มีพื้นเพเดิมเป็นชาวเกาหลีในสมัยอาณาจักรโครยอ เป็นสตรีที่ทรงอำนาจของจีนในสมัยราชวงศ์หยวนตอนปลาย
| จักรพรรดินีคี | |
|---|---|
สมเด็จพระจักรพรรดินีโอลชีคูตูค 完者忽都皇后 | |
| พระราชสวามี | สมเด็จพระจักรพรรดิยฺเหวียนฮุ่ยจง |
| ราชวงศ์ | หยวน |
พระราชประวัติ
นางสาวคีเกิดที่เมืองแฮ็งจู (ภาษาเกาหลี: Haengju; ปัจจุบันอยู่ทางตอนเหนือของโซล) ในค.ศ. 1315 เป็นบุตรสาวของคี ชาโอ (ภาษาเกาหลี: Ki Ja-o 奇子敖) ขุนนางฝ่ายทหารคนหนึ่งของอาณาจักรโครยอ ไม่ปรากฏว่านางสาวคีนั้นมีชื่อเดิมเป็นภาษาเกาหลีว่าอย่างไร นางสาวคีมีพี่ชายชื่อว่า คี ช็อล (ภาษาเกาหลี: Ki Cheol 奇轍) ในค.ศ. 1332 ทางฝ่ายราชวงศ์หยวนมีพระจักรพรรดิพระองค์ใหม่ขึ้นครองราชย์คือ พระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์ นางสาวคีอายุสิบเจ็ดปีได้รับการคัดเลือก ให้เป็นหนึ่งในบรรดาสาวดรุณีที่ราชสำนักโครยอต้องส่งมอบให้แก่ราชสำนักหยวนเป็นบรรณาการ นางสาวคีจึงจำต้องจากบ้านเกิดของตนเองไปยังกรุงต้าตู (Dadu) อันเป็นราชธานีของราชวงศ์หยวน หรือปักกิ่งในปัจจุบัน เพื่อเป็นนางในคอยปรนนิบัติรับใช้พระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์ ด้วยความช่วยเหลือของโคยงโบ (ภาษาเกาหลี: Go Yongbo 고용보) ขันทีชาวเกาหลีในราชสำนักหยวน ทำให้นางในคีได้มีโอกาสทำหน้าที่ถวายเครื่องดื่มและน้ำชาแด่พระจักรพรรดิอย่างใกล้ชิด จนเป็นที่ต้องพระเนตรของจักรพรรดิทอคอนเตมูร์
ในค.ศ. 1340 พระสนมตระกูลคีได้ให้กำเนิดพระโอรสองค์แรกแด่พระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์ คือ เจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ (ภาษามองโกล: Ayushiridara) พระสนมตระกูลคีจึงได้รับการแต่งตั้งให้เป็นพระจักรพรรดินีตระกูลคี หรือ พระจักรพรรดินีโอลชีคูตูค แม้ว่าในขณะนั้นพระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์จะทรงมีพระจักรพรรดินีอยู่แล้วก็ตามคือ พระจักรพรรดินี บายันคูตูค (ภาษามองโกล: Bayan Khutugh) เท่ากับว่าในเวลานั้นราชวงศ์หยวนมีพระจักรพรรดินีในเวลาเดียวกันสองพระองค์ พระจักรพรรดินีดีทรงมีขันทีชาวเกาหลีคนสนิทคือ พัคบุลฮวา (ภาษาเกาหลี: Bak Bulhwa 박불화) ที่คอยรับใช้พระจักรพรรดินีทำงานต่างๆ
ในค.ศ. 1353 พระจักรพรรดินีคีวางแผนร่วมกับพัคบุลฮวา และขุนนางมองโกลชื่อว่าฮามา (Hama) ทำการโน้มน้าวให้พระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์แต่งตั้งเจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ พระโอรสของพระนางเป็น ไท่จื่อ หรือเจ้าชายรัชทายาท แต่แผนการนี้ถูกอัครเสนาบดีทอคตอค (Toghtogha) คัดค้าน พระจักรพรรดินีคีจึงทรงกำจัดทอคตอคด้วยการสร้างข้อกล่าวทุจริตฉ้อฉลแก่โทคตา เป็นเหตุให้ทอคตอคถูกปลดจากตำแหน่งและเนรเทศออกไปในค.ศ. 1354 และเจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์จึงได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าชายรัชทายาทในปีเดียวกัน
ด้วยฐานะพระจักรพรรดินีแห่งหยวน ทำให้ตระกูลคีของพระนางเรืองอำนาจอยู่ในอาณาจักรโครยอบ้านเกิด พระเชษฐาคีชอลกลายเป็นผู้กุมอำนาจการปกครองที่แท้จริงและมีชื่อเสียงในด้านความทุจริตฉ้อฉล เป็นตัวแทนของมองโกลคอยกำกับดูแลให้ราชสำนักโครยอปฏิบัติตามนโยบายของหยวน แม้แต่พระมารดาของจักรพรรดินีคีนั้นก็มีศักดิ์สูงกว่าพระเจ้าคงมินแห่งโครยอ (Gongmin of Goryeo) จนกษัตริย์เกาหลีต้องทรงทำความเคารพมารดาของพระนาง พระเจ้าคงมินทรงตัดสินพระทัยนำทัพเข้ายึดอำนาจจากตระกูลคี สังหารคีชอลรวมทั้งมารดาและสมาชิกครอบครัวคีไปจนหมดสิ้นในค.ศ. 1356 สร้างความพิโรธแค้นให้แก่จักรพรรดินีคีเป็นอย่างมาก จึงส่งทัพบุกไปยังอาณาจักรโครยอเพื่อปลดพระเจ้าคงมินจากบัลลังก์แล้วตั้งเจ้าชายทัชเตมูร์ (Tash Temür) เป็นกษัตริย์เกาหลีพระองค์ใหม่ แต่ทัพมองโกลก็ได้ถูกทัพเกาหลีตีแตกพ่ายไป
ในค.ศ. 1364 เจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์เจริญชันษาขึ้นมาจึงคิดชิงราชบัลลังก์หยวนจากพระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์พระบิดา แต่ทว่าแผนการล่วงรู้ไปถึงพอดลัดเตมูร์ (Bolad Temür) ผู้เป็นพระบิดาของพระจักรพรรดินีบายันคูตูค พอดลัดเตมูร์จึงนำกองกำลังเข้ายึดเมืองต้าตูข่านบาลิก เป็นเหตุให้เจ้าชายรัชทายาทต้องเสด็จหนีออกจากเมือง พอดลัดเตมูร์จับองค์จักรพรรดินีคีไว้เป็นตัวประกันและสังหารขันทีพัคบุลฮวา เมื่อทราบว่าเจ้าชายอายูร์ชีรีดาด้วยการสนับสนุนของโคเกเตมูร์ (Köke Temür) หมายจะยกทัพเข้ามายึดเมืองคืน พอดลัดเตมูร์จึงได้บังคับให้พระจักรพรรดินีดีออกพระราชเสาวนีย์เรียกให้พระโอรสมาเข้าเฝ้าตัวเปล่า แต่เจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ก็มิได้ทำตาม ยกทัพเข้ายึดเมืองต้าตูคืนได้สำเร็จ พอดลัดเตมูร์ถูกลอบสังหารโดยคนที่พระจักรพรรดิทรงส่งมา พระจักรพรรดินีคีและเจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ประสงค์จะให้พระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์สละราชบัลลังก์ ซึ่งพระจักรพรรดิไม่ทรงยอมแต่มอบตำแหน่งทางทหารให้แก่พระโอรสจนเป็นที่พอพระทัย
ในค.ศ. 1365 พระจักรพรรดินีบายันคูตูคสวรรคต พระจักรพรรดินีคีจึงได้รับการแต่งตั้งให้เป็นพระจักรพรรดินีเพียงหนึ่งเดียวของราชวงศ์หยวน อีกเพียงสามปีต่อมาค.ศ. 1368 เมืองต้าตูข่านบาลิกเสียให้แก่พระจักรพรรดิหงหวู่ (Hongwu Emperor) จูหยวนจาง (ภาษาจีน: 朱元璋 Zhu Yuanzhang) แห่งราชวงศ์หมิง พระจักรพรรดิตอคอนเตมูร์พร้อมทั้งพระจักรพรรดินีคีและพระโอรสเจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ ทั้งสามพระองค์เสด็จหนีไปยังเมืองซ่างตู (ภาษาจีน: 上都 Shangdu ปัจจุบันอยู่ในเขตมองโกเลียใน) ต่อมาค.ศ. 1370 เมืองซ่างตูเสียให้แก่ราชวงศ์หมิง ทั้งสามพระองค์จึงเสด็จหนีต่อไปยังเมืองอิงชาง (ภาษาจีน: 應昌 Yingchang) ซึ่งพระจักรพรรดิทอคอนเตมูร์ประชวรสวรรคตที่นั่น ในปีเดียวกันทัพราชวงศ์หมิงตามมาถึงเมืองอิงชาง พระจักรพรรดินีคีพร้อมพระโอรสจึงเสด็จหนีต่อไปยังเมืองคาราโครุม (Karakorum)
หลังจากที่เสด็จหนีไปยังมองโกเลียแล้วไม่ปรากฏหลักฐานเกี่ยวกับพระจักรพรรดินีคีอีกเลย นักประวัติศาสตร์คาดการณ์ว่าหลังจากที่เจ้าชายอายูร์ชีรีดาร์ทรงก่อตั้งราชวงศ์หยวนเหนือ ขึ้นครองราชย์เป็นพระจักรพรรดิหยวนเจ้าจง (ภาษาจีน: 昭宗 Zhaozong) พระจักรพรรดินีคีน่าจะดำรงตำแหน่งเป็นไทเฮาอยู่ช่วงเวลาหนึ่ง ก่อนจะสิ้นพระชนม์ไปโดยที่ไม่ทราบว่าเป็นปีใด
อ้างอิง
- David M. Robinson. Empire's Twilight: Northeast Asia Under the Mongols. Harvard University Press, 2009.
- Kyung Moon Hwang. A History of Korea. Palgrave Macmillan, 2010.
| ก่อนหน้า | จักรพรรดินีคี | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
 |  จักรพรรดินีแห่งจักรวรรดิหยวน (ราชวงศ์หยวน) |  | สมเด็จพระจักรพรรดินีเซี่ยวฉีเกา (ราชวงศ์หมิง) |
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
smedcphrackrphrrdinitrakulkhi hrux smedcphrackrphrrdinitrakulchi phasacin 奇皇后 phasaekahli 기황후 kh s 1315 kh s 1369 hrux smedcphrackrphrrdinioxlchikhutukh phasacin 完者忽都 phasamxngokl Olǰei Khutugh epnphrackrphrrdiniinphrackrphrrdiy ehwiynhuycng phasacin 元惠宗 Yuan Huizong thxkhxnetmur phasamxngokl togan temur miphunephedimepnchawekahliinsmyxanackrokhryx epnstrithithrngxanackhxngcininsmyrachwngshywntxnplayckrphrrdinikhismedcphrackrphrrdinioxlchikhutukh 完者忽都皇后phrarachswamismedcphrackrphrrdiy ehwiynhuycngrachwngshywnphrarachprawtinangsawkhiekidthiemuxngaehngcu phasaekahli Haengju pccubnxyuthangtxnehnuxkhxngosl inkh s 1315 epnbutrsawkhxngkhi chaox phasaekahli Ki Ja o 奇子敖 khunnangfaythharkhnhnungkhxngxanackrokhryx impraktwanangsawkhinnmichuxedimepnphasaekahliwaxyangir nangsawkhimiphichaychuxwa khi chxl phasaekahli Ki Cheol 奇轍 inkh s 1332 thangfayrachwngshywnmiphrackrphrrdiphraxngkhihmkhunkhrxngrachykhux phrackrphrrdithxkhxnetmur nangsawkhixayusibecdpiidrbkarkhdeluxk ihepnhnunginbrrdasawdrunithirachsankokhryxtxngsngmxbihaekrachsankhywnepnbrrnakar nangsawkhicungcatxngcakbanekidkhxngtnexngipyngkrungtatu Dadu xnepnrachthanikhxngrachwngshywn hruxpkkinginpccubn ephuxepnnanginkhxyprnnibtirbichphrackrphrrdithxkhxnetmur dwykhwamchwyehluxkhxngokhyngob phasaekahli Go Yongbo 고용보 khnthichawekahliinrachsankhywn thaihnanginkhiidmioxkasthahnathithwayekhruxngdumaelanachaaedphrackrphrrdixyangiklchid cnepnthitxngphraentrkhxngckrphrrdithxkhxnetmur inkh s 1340 phrasnmtrakulkhiidihkaenidphraoxrsxngkhaerkaedphrackrphrrdithxkhxnetmur khux ecachayxayurchiridar phasamxngokl Ayushiridara phrasnmtrakulkhicungidrbkaraetngtngihepnphrackrphrrdinitrakulkhi hrux phrackrphrrdinioxlchikhutukh aemwainkhnannphrackrphrrdithxkhxnetmurcathrngmiphrackrphrrdinixyuaelwktamkhux phrackrphrrdini baynkhutukh phasamxngokl Bayan Khutugh ethakbwainewlannrachwngshywnmiphrackrphrrdiniinewlaediywknsxngphraxngkh phrackrphrrdinidithrngmikhnthichawekahlikhnsnithkhux phkhbulhwa phasaekahli Bak Bulhwa 박불화 thikhxyrbichphrackrphrrdinithangantang inkh s 1353 phrackrphrrdinikhiwangaephnrwmkbphkhbulhwa aelakhunnangmxngoklchuxwahama Hama thakaronmnawihphrackrphrrdithxkhxnetmuraetngtngecachayxayurchiridar phraoxrskhxngphranangepn ithcux hruxecachayrchthayath aetaephnkarnithukxkhresnabdithxkhtxkh Toghtogha khdkhan phrackrphrrdinikhicungthrngkacdthxkhtxkhdwykarsrangkhxklawthucritchxchlaekothkhta epnehtuihthxkhtxkhthukpldcaktaaehnngaelaenrethsxxkipinkh s 1354 aelaecachayxayurchiridarcungidrbkaraetngtngepnecachayrchthayathinpiediywkn dwythanaphrackrphrrdiniaehnghywn thaihtrakulkhikhxngphranangeruxngxanacxyuinxanackrokhryxbanekid phraechsthakhichxlklayepnphukumxanackarpkkhrxngthiaethcringaelamichuxesiyngindankhwamthucritchxchl epntwaethnkhxngmxngoklkhxykakbduaelihrachsankokhryxptibtitamnoybaykhxnghywn aemaetphramardakhxngckrphrrdinikhinnkmiskdisungkwaphraecakhngminaehngokhryx Gongmin of Goryeo cnkstriyekahlitxngthrngthakhwamekharphmardakhxngphranang phraecakhngminthrngtdsinphrathynathphekhayudxanaccaktrakulkhi sngharkhichxlrwmthngmardaaelasmachikkhrxbkhrwkhiipcnhmdsininkh s 1356 srangkhwamphiorthaekhnihaekckrphrrdinikhiepnxyangmak cungsngthphbukipyngxanackrokhryxephuxpldphraecakhngmincakbllngkaelwtngecachaythchetmur Tash Temur epnkstriyekahliphraxngkhihm aetthphmxngoklkidthukthphekahlitiaetkphayip inkh s 1364 ecachayxayurchiridarecriychnsakhunmacungkhidchingrachbllngkhywncakphrackrphrrdithxkhxnetmurphrabida aetthwaaephnkarlwngruipthungphxdldetmur Bolad Temur phuepnphrabidakhxngphrackrphrrdinibaynkhutukh phxdldetmurcungnakxngkalngekhayudemuxngtatukhanbalik epnehtuihecachayrchthayathtxngesdchnixxkcakemuxng phxdldetmurcbxngkhckrphrrdinikhiiwepntwpraknaelasngharkhnthiphkhbulhwa emuxthrabwaecachayxayurchiridadwykarsnbsnunkhxngokheketmur Koke Temur hmaycaykthphekhamayudemuxngkhun phxdldetmurcungidbngkhbihphrackrphrrdinidixxkphrarachesawniyeriykihphraoxrsmaekhaefatwepla aetecachayxayurchiridarkmiidthatam ykthphekhayudemuxngtatukhunidsaerc phxdldetmurthuklxbsngharodykhnthiphrackrphrrdithrngsngma phrackrphrrdinikhiaelaecachayxayurchiridarprasngkhcaihphrackrphrrdithxkhxnetmurslarachbllngk sungphrackrphrrdiimthrngyxmaetmxbtaaehnngthangthharihaekphraoxrscnepnthiphxphrathy inkh s 1365 phrackrphrrdinibaynkhutukhswrrkht phrackrphrrdinikhicungidrbkaraetngtngihepnphrackrphrrdiniephiynghnungediywkhxngrachwngshywn xikephiyngsampitxmakh s 1368 emuxngtatukhanbalikesiyihaekphrackrphrrdihnghwu Hongwu Emperor cuhywncang phasacin 朱元璋 Zhu Yuanzhang aehngrachwngshming phrackrphrrditxkhxnetmurphrxmthngphrackrphrrdinikhiaelaphraoxrsecachayxayurchiridar thngsamphraxngkhesdchniipyngemuxngsangtu phasacin 上都 Shangdu pccubnxyuinekhtmxngokeliyin txmakh s 1370 emuxngsangtuesiyihaekrachwngshming thngsamphraxngkhcungesdchnitxipyngemuxngxingchang phasacin 應昌 Yingchang sungphrackrphrrdithxkhxnetmurprachwrswrrkhtthinn inpiediywknthphrachwngshmingtammathungemuxngxingchang phrackrphrrdinikhiphrxmphraoxrscungesdchnitxipyngemuxngkharaokhrum Karakorum hlngcakthiesdchniipyngmxngokeliyaelwimprakthlkthanekiywkbphrackrphrrdinikhixikely nkprawtisastrkhadkarnwahlngcakthiecachayxayurchiridarthrngkxtngrachwngshywnehnux khunkhrxngrachyepnphrackrphrrdihywnecacng phasacin 昭宗 Zhaozong phrackrphrrdinikhinacadarngtaaehnngepnithehaxyuchwngewlahnung kxncasinphrachnmipodythiimthrabwaepnpiidxangxingDavid M Robinson Empire s Twilight Northeast Asia Under the Mongols Harvard University Press 2009 Kyung Moon Hwang A History of Korea Palgrave Macmillan 2010 kxnhna ckrphrrdinikhi thdipckrphrrdiniaehngckrwrrdihywn rachwngshywn smedcphrackrphrrdiniesiywchieka rachwngshming