คัณฑวยูหสูตร

คัณฑวยูหะ หรือคัณฑวยูหสูตร เป็นบทสุดท้ายของอวตังสกสูตร นามในภาษาสันสกฤตหมายความว่าช่อบุปผามาลัย ซึ่งคล้องจองกับความหมายของอวตังสกสูตร อย่างไรก็ตาม ยังมีความเห็นไม่ลงรอยกันในหมุ่นักวิชาการว่า ควรจะหมายถึงอะไรกันแน่ ขณะที่นามเรียกขานในภาษาจีนคือ "รู่ฝ่าเจี้ยผิ่น" ( 入法界品) หรือ "ธรรมธาตุยาตราวรรค" พระสูตรส่วนนี้แปลจากภาษาสันสกฤตเป็นภาษาจีนเมื่อปีค.ศ. 798 โดยพระปรัชญามหาเถระ ปัจจุบันมีทั้งตัวบทภาษาจีน ทิเบต และสันสกฤต รวมถึงบทแปลภาษาต่างๆ แม้จะเป็นบทสุดท้ายของอวตังสกสูตร แต่เชื่อกันว่า เป็นส่วนที่เก่าแก่ที่สุด และอาจจะรจนาขึ้นก่อนหน้าส่วนอื่นๆ ของพระสูตรฉบับเต็ม

คัณฑวยูหะวรรค หรือคัณฑวยูหสูตร นับเป็นบทที่ถือเป็นหัวใจของอวตังสกสูตร บรรยายความถึงการจาริกธรรมของสุธนกุมารไปยังดินแดนต่างๆ ตามคำแนะนำของพระมัญชุศรีโพธิสัตว์พบพานผู้รู้และผู้ชี้แนะมากมาย ในตัวบทเรียกว่ากัลยาณมิตร หรือมิตรสหายผู้ชี้แนะทางธรรม มีทั้งบุรุษและสตรี มีทั้งอาชีพสูงส่ง และต้อยต่ำ ทั้งบุคคลในวรรณสูง และบุคคลในวรรณล่าง เช่น ภิกษุ ทาส กษัตริย์ กุมาร กุมารี พราหมณ์ นายนาวิก หรือแม้แต่ได้พบพานกับนางคณิกาชื่อวาสุมิตราแล้วรู้แจ้งทางเห็นจริงหลังจากสนทนาธรรมกับนาง

การจาริกแสวงหาธรรมของเด็กน้อยสุธนกุมารมีเรื่องราววิจิตรพิสดารอย่างยิ่ง มีผู้เทียบเคียงว่า นับเป็นวรรณคดีสันสกฤตที่ยิ่งใหญ่ไม่แพ้มหาภารตะ หรือรามายณะ เพียงแต่ทั้ง 2 นี้เป็นการต่อสู้ภายนอก หากการจาริกของสุธนกุมารเป็นการแสวงหาภายใน โดยมีกัลยาณมิตรทั้ง 53 คน คอยชี้ทาง ให้ความกระจ่าง กระทั่งเด็กน้อยได้ดวงตาเห็นธรรม และรู้แจ้งในหลักการอันลึกซึ้งแต่ไม่ลี้ลับจากพระสมันตภัทรโพธิสัตว์ในวรรคสุดท้ายของพระสูตรที่มีชื่อว่า ว่า ปัญญาญาณจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อลงมือปฏิบัติธรรม และประกาศมหาปณิธานแห่งพุทธะ นับเป็นการสิ้นสุดการจาริกยาวไกล ด้วยคำกล่าวสั้นๆ แต่ลึกซึ้ง

ต่อไปนี้คือรายชื่อของกัลยาณมิตรทั้ง 53 (อู่ซื่อซานชาน - 五十三参)

1. เมฆศรี (เต๋ออวิ๋นพี่ชิว - 德云比丘) เป็นบุรุษ ครองเพศเป็นพระภิกษุ

2. สาครเมฆ (ไห่อวิ๋นพี่ชิว - 海云比丘) บุรุษชาวสาครมุข ครองเพศเป็นพระภิกษุ

3. สุประติษฐิตะ (ซ่านจู้พี่ชิว - 善住比丘) บุรุษชาวลังกา ครองเพศเป็นพระภิกษุ

4. เมฆะ (มี๋เจียต้าซื่อ - 弥伽大士) บุรุษชาววัชรปุระ เป็นครูไวยากรณ์ (ทรมิฑะ) จีนเรียก เมฆะทรมิฑะ

5. มุกตกะ (เจี่ยวทัว จ่างเจ่อ - 解脱长者) บุรุษชาววนะวาสิชนบท ประกอบกิจเป็นวิปัสนายานิกในฐานะเศรษฐี จีนเรียก วิมุกติกะเศรษฐี

6. สารธวัช (ไห่จ้วงปี่ชิง - 海幢比丘) บุรุษผู้บวชเป็นพระภิกษุ พบกันที่เมืองมิลัสผรณะ จีนเรียก สาคระธวัช

7. อาศา (ซิวเซ่อโหยวผัวอี๋ - 休舍优婆夷) สตรีชาวสมุทรเวตาลีประเทศ ปฏิบัติตนเป็นอุบาสิกา

8. ภีษโมตตระนิรโฆษะ (พี๋มู่ฉวีซาเซียนเหริน - 毗目瞿沙仙人) บุรุษชาวนาลยูร์ชนบท ครองเพศเป็นฤษี จีนเรียกว่าเป็นนักสิทธิ์ เคลียรีว่า ผู้มีทิพย์จักษุ

9. ชโยศมายตนะ (เซิ่งเร่อพั๋วหลัวเหมิน - 胜热婆罗门) บุรุษชาวชโยศมายตนะ วรรณะพราหมณ์ จีนเรียกว่า ชโยมายะ

10. ไมตรายานี (ฉือสิงถงหนวี่ - 慈行童女) สตรีชาวสิงหวิชฤมภิตะนคร เป็นกัญญา (หญิงสาว) จีนว่า ไมเตรยะนี

11. สุทรัศนะ (ซ่านเจี้ยน ปี้ชิว - 善见比丘) บุรุษชาวตรินะยัน ครองเพศพระภิกษุ

12. อินทรีเยศวร (จื้อไจ่จู่ถงจื่อ -自在主童子) ทารกเพศบุรุษชาวสุมุขะนคร รอบรู้สรรพศาสตร์ทั้งปวง

13. ประภูตา (จื้อจู๋ โหยวผัวอี๋ - 具足优婆夷) สตรีผู้เป็นอุบาสิกาชาวสมุทรประติษฐานนคร

14. วิทวัน (หมิงจื้อ จวีชื่อ - 明智居士) คฤหัสถ์ผู้เป็นบุรุษชาวมหาสัมภาวะนคร จีนว่าเป็นกุลปติ หรือหัวหน้าสกุลวงศ์

15. รัตนจูทะ (ฝาเป่าจี้จ่าง - 法宝髻长者) คฤหัสถ์ผู้เป็นบุรุษชาวสิงหโปตะนคร

16. สมันตะเนตร (ผู้เหยี่ยน ฉางเจ่อ - 普眼长者) บุรุษผู้เป็นนักปรุงเครื่องหอม (คานธิกะ) ชาวเวตรมูละชนบท จีนว่าเป็นคฤหัสถ์

17. อนล (อู๋เยี่ยน จู๋หวาง - 无厌足王) บุรุษผู้เป็นกษัตริย์ (ราชา) แห่งตาลธวัชนคร

18. มหาประภา (ชานต้า กวงหวาง - 参大光王) บุรุษผู้เป็นกษัตริย์ (ราชา) แห่งสุประภามหานคร

19. อจลา (ปู้ต้ง โหยวผัวอี๋不动优婆夷) สตรีผู้เป็นอุบาสิกาชาวเมืองสถิระราชธานี

20. สรวะคามี (เปี้ยนสิง ไว่ต้าว - 遍行外道) บุรุษผู้เป็นปริพาชก (ปริวราชกะ) ชาวโตสลนคร จีนว่าเป็นเดียรถีย์ เคลียรี เรียกว่า สรวะคามิน

21. อุตปัลภูติ (อวี้เซียง จ่างเจ่อ - 鬻香长者) บุรุษผู้เป็นนักปรุงเครื่องหอม (คานธิกะ) ชาวปฤถุราษฏระชนบท

22. ไวระ (ผัวซือหลัว ฉวนซือ - 婆施罗船师) นายนาวิกชาวกูฏาคารนคร จีนเรียกไวโรจนะ

23. ชโยตตมะ (อู๋ซ่างเซิ่ง จ่างเจ่อ - 无上胜长者) บุรุษผู้เป็นผู้นำอาวุโส (เศรษฐี) ชาวนันทีหารนคร

24. สิงหะวิชฤมภิตา (ซือจื่อผินเซินผี่ชิวหนี่ 狮子频申比丘尼) สตรีเพศ ภิกษุณีชาวกลิงควันนคร จีนเรียกสิงหะวิชริมภิตา

25. วาสุมิตรา (ผอซวีมี๋ตัวหนวี่ - 婆须蜜多女) หญิงงามเมืองชาวบ้านทุรคาชนบท รัตนวยูหะนคร

26. เวษฐิละ (ปิ่งเซ่อจือหลัว จวีซื่อ - 鞞瑟胝罗居士) บุรุษคฤหัสถ์ ชาวศุภปารังคมนคร

27. อวโลกิเตศวร (กวนจื้อไจ้ ผูซ่า - 观自在菩萨) พระโพธิสัตว์ มีเพศเป็นบุรุษ ประทับ ณ โปตะละกะบรรพต

28. อนันยะคามี (เจิ้งชวี่ ผูซ่า - 正趣菩萨) พระโพธิสัตว์ มีเพศเป็นบุรุษ เคลียรี เรียกเป็นนักแรมทางสัญจร

29. มหาเทวะ (ต้าเทียนเซิน - 大天神) เป็นเทพยดาบุรุษ สถิต ณ เมืองทวราวดีนคร

30. สถาวรา (อันจู้ตี้เซิน - 安住地神) พระแม่ธรณีสตรีเพศ (ปฤถวีเทวตา) สถิต ณ แคว้นมคธวิษัย

31. วาสันตี (ผอซานผอเหยี่ยนตี่จู่เยี่ยเซิน - 婆珊婆演底主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา) แห่งเมืองกบิลพัสดุ์มหานคร จีนว่า วสันตะวยันตี

32. สมันตคัมภีระศรีวิมลประภา (ผู่เต๋อจิ้งกวงจู่เยี่ยเซิน - 普德净光主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

33. ประมุทิตะยันชคะทวิโรจนา (สี่มู่กวนฉาจงเซิงจู่เยี่ยเซิน - 喜目观察众生主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

34. สมันตะสัตตวะตราโฌชห์ศรี (ผู่จิ้วจ้งเซิงเมี่ยวเต๋ออี้เซิน - 普救众生妙德夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

35. ประศานตรุตะสาคระวตี (จี้จิ้งอินไห่จู่เยี่ยเซิน 寂静音海主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

36. สรวะนครรักษาสัมภวะเตชะห์ศรี (โซ่วฮู่อีเชี่ยจ้งเซิงจู่เยี่ยเซิน - 守护一切众生主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

37. สวรวะวฤกษะประผุลลนะสุขสังวาสา (ไคผูอีเชี่ยซู่ฮวาจู่เยี่ยเซิน - 开敷一切树花主夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

38. สรวะชคัทรักษาประณิธานะวีรยะประภา (ต้าเอวี้ยนจิงจิ้นลี่จิวฮู่อีเชี่ยจ้งเซิจู่เยี่ยเซิน - 大愿精进力救护一切众生夜神) เทพีแห่งราตรี (ราตรีเทวตา)

39. สุเตโชมัณฑลระติศรี (เมี่ยวเต๋อหยวนม่านเซิน - 妙德圆满神) เทพี สถิต ณ ลุมพินีวัน (ลุมพินีวันเทวตา)

40. โคปา (ซื่อจยาฉวีปัวหนวี่ - 释迦瞿波女) สตรีชาวศากยะ แห่งเมืองกบิลพัสดุ์มหานคร

41. พระนางมายา (ม๋อเย๋ฟูเหริน - 摩耶夫人) มายาเทวี พระพุทธมารดา แห่งเมืองกบิลพัสดุ์มหานคร

42. สุเรนทราภา (หวางหนวี่เทียนจู่กวง - 王女天主光) เทพธิดา (เทวกัญญา) จากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์

43. วิศวามิตร (เปี้ยนโหย่วถงจื่อซือ - 遍友童子师) อาจารย์ผู้เยาว์วัยยิ่ง (ทารกจารยะ) ชาวกบิลพัสดุ์มหานคร

44. ศิลปาภิชญะ (ซ่านจือจ้งอี้ถงจื่อ - 善知众艺童子) กุมารผู้รอบรู้สรรพศาสตร์ (เศรษฐิทารกะ) และเป็นโพธิสัตว์ชาวกบิลพัสดุ์มหานคร

45. ภัทโรตตมา (เสียนเซิ่งโหยวผัวอี๋ - 贤胜优婆夷) อุบาสิกา ชาวเกวะลกะชนบท วรรตนกะนคร แคว้นมคธวิษัย

46. มุกตาสาร (เจียนกู้เจี๋ยทัวจ่างเจ่อ - 坚固解脱长者) บุรุษผู้เป็นช่างทอง (หิรัณยกะ) ชาวภารุกัจฉะนคร

47. สุจันทระ (ซ่านเมี่ยวเยว่จ่างเจ่อ - 参妙月长者) คฤหัสถ์บุรุษ ชาวภารุกัจฉะนคร

48. อชิตเสน (อู๋เซิ่งจวินจ่างเจ่อ - 无胜军长者) คฤหัสถ์บุรุษ ชาวโรรุกะนคร

49. ศิวะราคระห์ (จุ้ยจี้จิ้งผัวหลัวเหมิน - 最寂静婆罗门) บุรุษเพศพราหมณ์ ชาวบ้านธรรมคาม

50. ศรีสัมภวะ และ ศรีมติศจะ (เต๋อเซิงถงจื่อ/โหย่วเต๋อถงหนวี่ - 德生童子及有德童女) กุมาร/กุมารี (ทารกะ/ทาริกา) ชาวสุมนามุขนคร

51. ไมเตรยะ (มี๋เล่อผูซ่า - 弥勒菩萨) พระโพธิสัตว์ มีเพศเป็นบุรุษ ณ มหากูฏาคาร

52. มัญชุศรี (เหวินซูซือลี่ผูซ่า - 文殊师利菩萨) พระโพธิสัตว์ มีเพศเป็นบุรุษ ณ สุมนามุขนคร

53. สมันตภัทระ (ผู่เสียนผูซ่า - 普贤菩萨) พระโพธิสัตว์ มีเพศเป็นบุรุษ ทรงแสดงมหาจารยาประณิธานอันยิ่งใหญ่

อ้างอิง

1. Warder, A. K. Warder (2000). Indian Buddhism. Motilal Banarsidass Publ. p. 402. .
2. Hsüan-hua; International Institute for the Translation of Buddhist Texts (Dharma Realm Buddhist University) (1 January 1980). Flower Adornment Sutra: Chapter 39, Entering the Dharma Realm. Dharma Realm Buddhist Association. p. xxi. .
3. Fontein, Jan (1967). The pilgrimage of Sudhana: a study of Gandavyuha illustrations. Walter de Gruyter. .
4. Doniger, Wendy (January 1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. p. 365. .
5. Fontein, Jan (1967). The pilgrimage of Sudhana: a study of Gandavyuha illustrations. Walter de Gruyter. .
6. Doniger, Wendy (January 1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. p. 365. .
7. The Flower Ornament Scripture: A Translation of the Avatamsaka Sutra by Thomas Cleary. Shambhala Publications, Boston: 1984, 1986, 1987, 1989, 1993
8. Vaidya, P. L., 1960, Gaṇḍavyūha Sūtram, The Mithila Institute of Post-Graduate Studies and Research in Sanskrit Learning, Darbhanga
9. 五十三参 - 百度百科
10. The Flower Ornament Scripture: A Translation of the Avatamsaka Sutra by Thomas Cleary. Shambhala Publications, Boston: 1984, 1986, 1987, 1989, 1993
11. Vaidya, P. L., 1960, Gaṇḍavyūha Sūtram, The Mithila Institute of Post-Graduate Studies and Research in Sanskrit Learning, Darbhanga
12. 五十三参 - 百度百科