คณะรัฐมนตรีสยาม คณะที่ 5

คณะรัฐมนตรีคณะที่ 5 (16 ธันวาคม พ.ศ. 2476 - 22 กันยายน พ.ศ. 2477) จัดตั้งขึ้นหลังการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2476

คณะรัฐมนตรีพหลพลพยุหเสนา 2
คณะรัฐมนตรีคณะที่ 5 แห่งราชอาณาจักรสยาม
พ.ศ. 2476 - พ.ศ. 2477
วันแต่งตั้ง	16 ธันวาคม พ.ศ. 2476
วันสิ้นสุด	22 กันยายน พ.ศ. 2477 (0 ปี 280 วัน)
บุคคลและองค์กร
พระมหากษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
นายกรัฐมนตรี	นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)
จำนวนรัฐมนตรี	18
จำนวนอดีตรัฐมนตรี	2
จำนวนรัฐมนตรีทั้งหมด	20
พรรคร่วมรัฐบาล	คณะราษฎร
ประวัติ
การเลือกตั้ง	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2476
สภานิติบัญญัติ	สภาผู้แทนราษฎรไทย ชุดที่ 1
วาระสภานิติบัญญัติ	15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2476 – 9 ธันวาคม พ.ศ. 2480
ก่อนหน้า	คณะรัฐมนตรีสยาม คณะที่ 4
ถัดไป	คณะรัฐมนตรีสยาม คณะที่ 6

นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นนายกรัฐมนตรี ประกาศพระบรมราชโองการ ลงวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2476 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาประชาธิปก พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงลงพระปรมาภิไธย และเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี (สนั่น เทพหัสดิน) ประธานสภาผู้แทนราษฎร เป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการ และในวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2476 มีการแต่งตั้งคณะรัฐมนตรี

รายชื่อคณะรัฐมนตรี

รัฐมนตรีว่าการกระทรวง		ดำรงตำแหน่งเมื่อตั้งคณะรัฐมนตรี		ดำรงตำแหน่งจนสิ้นสุดคณะรัฐมนตรี
รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง		แต่งตั้งเพิ่ม		เปลี่ยนแปลง/โยกย้ายไปตำแหน่งอื่น
รัฐมนตรีลอย		ย้ายมาจากตำแหน่งอื่น		ออกจากตำแหน่ง

      คณะราษฎร

คณะรัฐมนตรีคณะที่ 5 ของไทย
ตำแหน่ง		ลำดับ	รายนาม	เริ่มวาระ		สิ้นสุดวาระ		หมายเหตุ	ที่มา
นายกรัฐมนตรี		*	นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
กลาโหม			นายพลตรี พระยาประเสริฐสงคราม (เทียบ คมกฤส)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	29 มีนาคม พ.ศ. 2477		ลาออก	สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		*	นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)		29 มีนาคม พ.ศ. 2477	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
การคลัง		1	เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ (จิตร์ ณ สงขลา)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ต่างประเทศ		2	พระยาอภิบาลราชไมตรี (ต่อม บุนนาค)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ธรรมการ			นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	29 มีนาคม พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		3	พระสารสาสน์ประพันธ์ (ชื้น จารุวัสตร์)		29 มีนาคม พ.ศ. 2477	22 กันยายน พ.ศ. 2477
					16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	29 มีนาคม พ.ศ. 2477		แต่งตั้งเป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการ
มหาดไทย			นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	29 มีนาคม พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		4	หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์)		29 มีนาคม พ.ศ. 2477	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
ยุติธรรม		5	พระยานิติศาสตร์ไพศาลย์ (วัน จามรมาน)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
วัง		6	เจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (หม่อมราชวงศ์เย็น อิศรเสนา)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477
เศรษฐการ			พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	29 มีนาคม พ.ศ. 2477		ลาออก	สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		7	พระสารสาสน์พลขันธ์ (ลอง สุนทานนท์)		29 มีนาคม พ.ศ. 2477	22 กันยายน พ.ศ. 2477
		8			16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477
		9	นายเรือเอก หลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ (ถวัลย์ ธารีสวัสดิ์)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		10	หลวงนฤเบศร์มานิต (สงวน จูฑะเตมีย์)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		11	นายพันโท หลวงพิบูลสงคราม (แปลก ขีตตะสังคะ)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		12	พระยามานวราชเสวี (ปลอด ณ สงขลา)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		13	นายนาวาโท หลวงศุภชลาศัย (บุง ศุภชลาศัย)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		14	พระยาสมันตรัฐบุรินทร์ (ตุ้ย สมันตรัฐ หรือ บินอับดุลลาห์)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477
		15			16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		16	นายนาวาโท หลวงสินธุสงครามชัย (สินธุ์ กมลนาวิน)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477			สภาผู้แทนราษฎรประเภทที่ 2
		17	พระยาสุริยานุวัตร (เกิด บุนนาค)		16 ธันวาคม พ.ศ. 2476	22 กันยายน พ.ศ. 2477

การเปลี่ยนแปลงคณะรัฐมนตรี

29 มีนาคม พ.ศ. 2477

• ลาออก - นายพลตรี พระยาประเสริฐสงคราม (เทียบ คมกฤส) กราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่ง โดยอ้างเหตุผลว่าป่วย ไม่สามารถรับราชการได้เต็มที่
• ลาออก - พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร) กราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่ง โดยอ้างเหตุผลว่าป่วย ไม่สามารถรับราชการได้เต็มที่
• แต่งตั้ง - นายพันเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา (พจน์ พหลโยธิน) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม
• แต่งตั้ง - พระสารสาสน์ประพันธ์ (ชื้น จารุวัสตร์) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงธรรมการ
• แต่งตั้ง - หลวงประดิษฐ์มนูธรรม (ปรีดี พนมยงค์) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย
• แต่งตั้ง - พระสารสาสน์พลขันธ์ (ลอง สุนทานนท์) เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเศรษฐการ

การแถลงนโยบายของรัฐบาล

คณะรัฐมนตรีแถลงนโยบายต่อสภาผู้แทนราษฎรเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2476 และได้รับความไว้วางใจในวันเดียวกันเป็นเอกฉันท์

การสิ้นสุดของคณะรัฐมนตรี

คณะรัฐมนตรีคณะนี้สิ้นสุดลง เพราะเหตุที่รัฐบาลได้เสนอญัตติขอให้สภาผู้แทนราษฎรลงมติเห็นชอบด้วยความตกลงระหว่างประเทศ เรื่องควบคุมการจำกัดยางแต่สภาไม่เห็นชอบด้วย ความตกลงที่รัฐบาลได้ลงนามไปก่อน นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีทั้งคณะจึงกราบถวายบังคมลาออกจากตำแหน่ง เมื่อวันที่ 16 กันยายน พ.ศ. 2477

อ้างอิง

• คณะรัฐมนตรีคณะที่ 5 จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี 2008-01-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ลำดับความเป็นมาของคณะรัฐมนตรีไทย จากสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี 2012-02-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน