การแปลด วยเคร อง อ งกฤษ MT machine translation เป นของภาษาศาสตร เช งคำนวณท เก ยวก บการใช ซอฟต แวร คอมพ วเตอร แปลข อความห

การแปลด้วยเครื่อง (อังกฤษ: MT; machine translation) เป็นของภาษาศาสตร์เชิงคำนวณที่เกี่ยวกับการใช้ซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์แปลข้อความหรือคำพูดภาษาธรรมชาติภาษาหนึ่งไปเป็นอีกภาษาหนึ่ง ยกตัวอย่างเช่น การใช้ซอฟต์แวร์คอมพิวเตอร์แปลข้อความภาษาไทย ไปเป็นภาษาอังกฤษ เป็นต้น ในระดับพื้นฐาน การแปลด้วยเครื่องทำได้โดยคำในภาษาหนึ่งด้วยคำในอีกภาษาหนึ่ง (การแปลคำต่อคำ) อย่างไรก็ตามการแปลภาษาโดยใช้การแทนที่คำอย่างง่ายไม่เพียงพอต่อการแปลภาษาให้ถูกต้อง เพราะภาษามีความคลุมเครือ ยกตัวอย่างเช่น คำว่า bank ในภาษาอังกฤษมีความเป็นไปได้ที่จะแปลเป็นคำภาษาไทย ได้ทั้งคำว่า "ธนาคาร" และ "ตลิ่ง" เป็นต้น นอกจากนั้นภาษายังแตกต่างกันในเรื่องและไวยากรณ์ ยกตัวอย่างเช่น "il fait froid" ในภาษาฝรั่งเศส แปลว่า "อากาศหนาว" ในภาษาไทย แต่ถ้าหากแปลคำต่อคำจะแปลว่า "มันทำหนาว" เป็นต้น เนื่องจากการแปลด้วยการแทนที่คำอย่างง่ายมีข้อจำกัด จึงมีการใช้เทคนิคการแปลด้วยเครื่องต่างๆ เช่น การเรียนรู้การแปลอัตโนมัติจากคลังข้อความขนาน และการวิเคราะห์ทางภาษาศาสตร์ เป็นต้น

สามเหลี่ยมของโวกัวส์แสดงระดับในการแปลด้วยเครื่อง

ขั้นตอนในการแปลภาษาสามารถแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอน ได้แก่

ความหมายจากข้อความในภาษาต้นทาง
การเข้ารหัสความหมายไปเป็นข้อความในภาษาปลายทาง

ขั้นตอนในการแปลดังกล่าว เป็นทั้งขั้นตอนในการแปลด้วยเครื่อง และการแปลความหมายโดยนักแปลด้วย ยกตัวอย่างเช่น ในการแปลภาษาฝรั่งเศสเป็นภาษาไทยโดยนักแปล ขึ้นตอนในการแปลคือ นักแปลข้อความภาษาฝรั่งเศสให้เป็นความหมายที่นักแปลเข้าใจ จากนั้นนักแปลจึงเข้ารหัสความหมายที่ตนเองเข้าใจไปเป็นข้อความภาษาไทย

เบื้องหลังขั้นตอนที่ดูง่ายและเห็นได้ชัดเจนนี้อาศัยการดำเนินการที่ซับซ้อน เพื่อที่จะถอดรหัสความหมายของข้อความภาษาต้นทาง ต้องใช้ความรู้ที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับไวยากรณ์ อรรถศาสตร์ วากยสัมพันธ์ ฯลฯ ของภาษาต้นทาง รวมถึงความเข้าใจในวัฒนธรรมของผู้กล่าวด้วย ผู้แปลต้องการความรู้ที่ลึกซึ้งในลักษณะคล้ายกับการถอดรหัส เพื่อเข้ารหัสความหมายให้เป็นข้อความภาษาปลายทาง

ประเภทของการแปลด้วยเครื่อง

การแปลด้วยเครื่องสามารถแบ่งเป็นประเภทต่างๆ โดยพิจารณาตาม และ

การเปลี่ยนภาษาต้นทางไปเป็นภาษาปลายทางสามารถทำได้โดยในระดับคำ อย่างไรก็ตามเพื่อแก้ปัญหาการแปลไม่ถูกต้อง ที่เกิดจากสาเหตุ เช่น ความแตกต่างกันของภาษาต้นทางและภาษาปลายทาง ฯลฯ ความรู้ด้านภาษาศาสตร์จึงถูกนำมาใช้ในการแปลภาษา ต่างไปจากการแปลตรงไปตรงมา การโอนถ่ายสามารถโอนถ่ายโครงสร้าง เช่น จากภาษาต้นทางที่ได้มาจากการวิเคราะห์ ไปเป็นโครงสร้างต้นไม้วากยสัมพันธ์ของภาษาปลายทาง จากนั้นจึงสร้างข้อความภาษาปลายทางจากโครงสร้างต้นไม้วากยสัมพันธ์ของภาษาปลายทางที่ได้มาจากการโอนถ่าย เป็นต้น โครงสร้างและการจัดการระบบที่ระบบระดับการวิเคราะห์ การสร้างและการโอนถ่าย เช่น การแปลด้วยเครื่องโดยการโอนถ่ายโครงสร้างต้นไม้วากยสัมพันธ์ การแปลด้วยเครื่องแบบตรงไปตรงมาระดับคำ ฯลฯ คือสถาปัตยกรรมทางภาษาศาสตร์ของการแปลอัตโนมัติ

กรณีการแปลภาษาไทยเป็นภาษาอื่นๆ สิ่งที่จะต้องคำนึงถึงคือคำกริยาภาษาไทยมีการนำกริยาหลายตัวมาเรียงลำดับติดต่อกันได้มากกว่า 2 ตัว แต่ไม่เกิน 7 ตัว การวิเคราะห์จึงต้องมีความละเอียดอ่อนเป็นพิเศษ นอกจากนั้น การที่ภาษาไทยไม่มีกลุ่มคำที่เรียกว่า "คำคุณศัพท์" เหมือนในภาษาอังกฤษหรือภาษาฝรั่งเศส มีแต่คำว่า "คำวิเศษณ์" ซึ่งมีพฤติกรรมการใช้งานตรงกับรูปคำคุณศัพท์ในภาษาอังกฤษและภาษาฝรั่งเศส ทำให้การวิเคราะห์กลุ่มคำที่ทำหน้าเป็นคำกริยา มีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น

อ้างอิง

Christian Boitet, Youcef Bey, Mutsuko Tomokiyo, Wenjie Cao, and Hervé Blanchon. IWSLT-06: experiments with commercial systems and lessons for subjective evaluations.^[], in presentation slide of the International Workshop on Spoken Language Translation. Kyoto, Japan. 2006.
Sombat Khruathong, Towards a Micro-Systemic Parsing for a Thai-French Machine Translation: Application to the Serial Verbs", Doctoral Thesis, Franche-Comté University, 2006.

สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. ผลงานวิจัย สวทช. สู่เชิงพาณิชย์ ปี 2549-2554. ปทุมธานี : สำนักงานฯ, 2554.

บทความคอมพิวเตอร์ อุปกรณ์ต่าง ๆ หรือเครือข่ายนี้ยังเป็น คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] Christian Boitet, Youcef Bey, Mutsuko Tomokiyo, Wenjie Cao, and Hervé Blanchon. IWSLT-06: experiments with commercial systems and lessons for subjective evaluations.^[], in presentation slide of the International Workshop on Spoken Language Translation. Kyoto, Japan. 2006.

[2] Sombat Khruathong, Towards a Micro-Systemic Parsing for a Thai-French Machine Translation: Application to the Serial Verbs", Doctoral Thesis, Franche-Comté University, 2006.