อามรปาลี

อัมพปาลี (บาลี: อมฺพปาลี; การสะกดแบบอื่น: อามราปาลี, อัมพปาลิกา, อัมราปาลี, หรือ อมรา) เป็น (หลวง) ประจำแคว้นเวสาลี (ปัจจุบันอยู่ในรัฐพิหาร ประเทศอินเดีย) เมื่อราว 500 ปีก่อนคริสต์ศักราช ต่อมานางอัมพปาลีได้เรียนรู้คำสอนของพระโคตมพุทธเจ้า จึงบวชเป็นภิกษุณี และในภายหลังได้บรรลุเป็นพระอรหันต์ เรื่องของนางปรากฏในคัมภีร์ภาษาบาลีและ ส่วนใหญ่มักกล่าวถึงตอนที่พระพุทธเจ้าเสด็จประทับในอามราปาลีวัน สวนมะม่วงของนาง และต่อมานางได้บริจาคที่ส่วนนี้ให้กับพระพุทธศาสนา เป็นสถานที่แสดงธรรมเทศนาเรื่อง อัมพปาลิกาสูตร

พระอัมพปาลีเถรี
"อัมพปาลีไหว้พระพุทธเจ้า", งาช้างแกะสลัก, พิพิธภัณฑ์แห่งชาติเดลี
ส่วนบุคคล
เกิด	ป. 500 BCE เวสาลี
มรณภาพ	เวสาลี
รู้จักจาก	(หลวง) ประจำแคว้นเวสาลี
อาชีพ	นางระบำ, โสเภณี

ประวัติ

ชีวิตข่วงต้น

อัมพปาลีเกิดเมื่อราว 600-500 ปีก่อนคริสต์ศักราช บิดาชื่อมหานามะ (Mahanama) ส่วนมารดาไม่ปรากฏนาม ชื่อของนางในทางมาจากภาษาสันสกฤตสองคำ คือ อามร (มะม่วง) กับ ปลฺลว (ต้นอ่อน) กล่าวกันว่านางคลอดออกมาเองที่โคนต้นมะม่วงต้นหนึ่งในราชอุทยานในแคว้นเวสาลี จึงเป็นที่มาของชื่อนาง

นางอัมพปาลีมีโฉมงามตั้งแต่ยังเป็นเด็ก กล่าวกันว่านามว่า มหานามัน หลงในความงามของเด็กหญิงอามราปาลีมากจนยอมทิ้งแคว้นของตนเพื่อไปอาศัยอยู่กับนางในหมู่บ้านเล็ก ๆ ของเวสาลี (ปัจจุบันคืออ)

นางบำเรอ

ในเวลานั้น เวสาลีเป็นราชธานีพวกเจ้าลิจฉวี หนึ่งในแปดตระกูลกษัตริย์ที่รวมกันตั้งแคว้นวัชชี ตามธรรมเนียมแล้ว สตรีที่โฉมงามที่สุดในดินแดนจะถวายตัวเป็นนางบำเรอให้กับผู้ชายหลายคน มากกว่าที่จะเลือกแต่งงานกับขายคนเดียว

อัมพปาลีเติบโตมาด้วยโฉมที่งดงามและมีความสามารถมากในศิลปะแขนงต่าง ๆ บรรดาขุนนางหนุ่ม ๆ ล้วนหมายปองนาง เมื่อมนูเทพ (Manudev) กษัตริย์แห่งเวสาลี ได้ชมนางร่ายรำในนคร มนูเทพได้วางแผนที่จะมีนางไว้ครอบครองเอง เขาสังหารคู่รักวัยเด็กและว่าที่เจ้าบ่าวของอัมพปาลี ชื่อว่า บุษปกุมาร (Pushpakumar) ในวันที่ทั้งสองจะแต่งงานกัน และประกาศให้นางแต่งงานเป็นเจ้าสาวของนครเวสาลี — หรือคือเป็น และนางได้รับยศเป็น "เวสาลีชนบทกัลยาณี" (Vaishali Janpad Kalayani)

หลังได้รับสถานะนครวธู นางได้กลายมาเป็น "ราชนารฏิกี" (Rajanartiki) หรือนางรำประจำราชสำนัก ค่าเข้าชมการร่ายรำของเธออยู่ที่ห้าสิบกหาปณะต่อคืน เธอจึงร่ำรวยมาก จนอาจมากกว่ามหาราชาบางพระองค์

พบพระพุทธเจ้า

ตามเอกสารของพุทธ อัมพปาลีมีโอกาสได้ถวายเพลแก่พระโคตมพุทธเจ้าขณะพระองค์เสด็จเยือนเวสาลีเป็นคืนสุดท้าย ไม่นานก่อนเสด็จปรินิพพาน อัมพปาลีได้เข้าฟังเทศนาของพระพุทธองค์ในป่ามะม่วง (อัมพวัน) และซึ้งในรสพระธรรมมาก นางจึงได้นิมนต์พระพุทธองค์มาฉันที่บ้านของนาง ในงานเขียนบางส่วนระบุว่าพระพุทธองค์เสด็จประทับในสวนมะม่วงของนางก่อน แล้วอัมพปาลีจึงได้ร้องขอให้ประทับต่อ พระพุทธองค์ทรงรับโดยดุษณีภาพ ขณะที่นางกำลังเดินทางกลับ รถของนางชนเข้ากับรถของเจ้าชายองค์หนึ่งของเวสาลี ซึ่งกำลังเดินทางไปนิมนต์พระพุทธเจ้าฉันภัตตาหารกับตนเช่นกัน เขาก่นด่าและเหยียดเธออย่างรุนแรงว่า 'คณิกา' (กะหรี่) เพื่อให้เธอถอยทางให้เขาผ่าน จากนั้นจึงมีการประกาศว่าพระพุทธองค์จะเสด็จฉันภัตตาหารที่บ้านของนางอัมพปาลี เจ้าชายผู้นั้นผิดหวังและเสนอที่จะมอบทองให้กับนางเพื่อขอแลกสิทธิ์ในการรับเสด็จพระพุทธเจ้า แต่เธอปฏิเสธ

พระพุทธเจ้ารับรู้ถึงโฉมงามของนาง และตรัสกับพุทธสาวกไม่ให้หลงไหลไปกับความงามของนาง นางอัมพปาลีนิมนต์พระพุทธองค์พร้อมด้วยผู้ติดตามของนาง ให้เสด็จเข้าประทับในที่พำนักของนางที่ตกแต่งอย่างวิจิตรตระการตาเป็นพิเศษ หลังพระองค์ฉันภัตตาหารเสร็จสิ้น นางอัมพปาลีได้ถวายสวนมะม่วงและที่พำนักของนางทั้งหมดให้แก่พระพุทธศาสนา และเพื่อให้ทรงใช้เป็นที่แสดงเทศนา ไม่นานนับจากนั้น นางอัมพปาลีได้ออกจากการเป็นนางบำเรอ และบวชเป็นภิกษุณี ระบุกันว่าท้ายที่สุดนางได้บรรลุเป็นอรหันต์

นางมีบุตรชายชื่อวิมลโกณฑัญญะ ซึ่งได้อุปสมบทและต่อมาเป็นพระเถระที่มีชื่อเสียงรูปหนึ่ง

การศึกษาเชิงประวัติศาสตร์

เรื่องราวของนางอัมราปาลีมีความสำคัญมากในการทำความเข้าใจมุมมองร่วมสมัยต่อนางบำเรอและโสเภณี ถึงแม้นางจะมีชื่อเสียงมากในฐานะศิลปินที่มีฝีมือ นางก็ยังถูกด่าและเหยียดโดยเจ้าชายแห่งเวสาลีคนหนึ่ง ที่ด่านางว่าเป็น 'คณิกา' ซึ่งเป็นคำเรียกโสเภณีที่มีความหยาบคายมาก (เทียบเท่าภาษาไทย "กะหรี่") ส่วนพระพุทธเจ้าไม่ได้ทรงแสดงท่าทีใด ๆ ต่อนางเป็นพิเศษ จึงมักถือเรื่องราวตอนนี้มาใช้ระบุว่าพระพุทธเจ้าทรงปราศจากอคติต่อสตรี

อ้างอิง

1. "The Sunday Tribune - Spectrum". tribuneindia.com. สืบค้นเมื่อ 4 July 2016.
3. "The Sunday Tribune - Spectrum". www.tribuneindia.com. สืบค้นเมื่อ 2017-04-18.
4. Ambapaali vana Pali dictionary
5. Khanna, p. 45
6. Ambapaali Sutta Pali dictionary
7. "Amrapali's Encounter with The Handsome Renunciate". . June 30, 2006.
8. "Ambapali or Amrapali c 600 BC - India". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-02-09.
9. "The Sunday Tribune - Spectrum". tribuneindia.com. สืบค้นเมื่อ 4 July 2016.
10. "Here's something different". thehindubusinessline.in. สืบค้นเมื่อ 4 July 2016.
11. . . Chennai, India. 2002-07-15. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-09-21.
12. Channa, Subhadra Mitra (2013). Gender in South Asia: Social Imagination and Constructed Realities. Daryaganj: Cambridge University Press. pp. 21–22. ISBN .
13. "Inside programming: On the sets of Aamrapali". indiantelevision.com. สืบค้นเมื่อ 4 July 2016.
14. Buswell Jr.1, Lopez Jr.2, Robert E.1, Donald S.2 (2014). The Princeton Dictionary of Buddhism. Oxfordshire: Princeton University Press. pp. 36–37. ISBN .
15. Garling, Wendy (2016). Stars at Dawn: Forgotten Stories of Women in the Buddha's Life. Boulder: Shambhala Publications, inc. pp. 268–269. ISBN .
16. Verma, Archana (2011). Performance and Culture: Narrative, Image and Enactment in India. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. p. 109. ISBN .
17. Strong, John S. (2001). The Buddha: A Beginner's Guide. Oxford: One World Publications. ISBN .
18. Gupta, N.L. (2000). Women Education Through the Ages. New Delhi: Concept Publishing Company. p. 92. ISBN .

บรรณานุกรม

• Khanna, Anita (2004). Stories Of The Buddha. Children's Book Trust. ISBN .
• Vyasa & Vigneswara Malayalam Novel written by Anand
• Novel: Vaishali ki Nagarvadhu by , 1948
• Khuddaka Nikaya, part 9 (Therigatha) Canto 13
• Digha Nikaya 16 (Mahaparinibbanasutta - part 2, 16-26)
• Malalasekera: Buddhist Dictionary of Pali Proper Names (s.v.)
• The Legend of Amrapali by Anurag Anand [1] 2012-06-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Rev. Osho - A story on Buddha and Amrapali