ว สามานยนาม หร อ คำนามว สาม ญ อ งกฤษ proper noun ค อคำนามเฉพาะของช อคน ส ตว ส งของ และสถานท เพ อไม ให ปะปนก บคำนานท วไป

วิสามานยนาม หรือ คำนามวิสามัญ (อังกฤษ: proper noun) คือคำนามเฉพาะของชื่อคน สัตว์ สิ่งของ และสถานที่เพื่อไม่ให้ปะปนกับคำนานทั่วไป ซึ่งคำวิสามานยนามในภาษาไทยเกิดมาจากการผสมผสานคำระหว่างวรรณกรรมฮินดู และวรรณกรรมพุทธศาสนา แตกต่างจากคำ (common noun) หมายถึงกลุ่มของสิ่งต่าง ๆ เช่น เมือง ดาวเคราะห์ บุคคล บริษัท หรือกรณีตัวอย่างไม่จำเพาะของกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง เช่น นครหนึ่ง ดาวเคราะห์ดวงอื่น บุคคลเหล่านี้ หรือบริษัทของเรา วิสามานยนามบางคำอยู่ในรูปพหูพจน์ แล้วหมายถึงสิ่งที่ถือว่าเป็นเอกลักษณ์ เช่น ครอบครัวเฮนเดอร์สัน หรืออะโซร์ส (กลุ่มเกาะ) วิสามานยนามบางคำสามารถพบในการใช้ชุดรองเช่นกัน ตัวอย่างเช่น การขยายนาม (ประสบการณ์โมซาร์ต; การผจญภัยอะโซร์สของเขา) หรือแทนสามานยนามบางคำ บทนิยามในรายละเอียดของคำนี้เป็นปัญหาและมีแบบแผนอยู่ในระดับหนึ่ง

หลักการอ่านคำวิสามานยนามจะต้องอ่านออกเสียงตามความต้องการของเจ้าของ หรือชื่อเฉพาะนั้น ๆ ซึ่งอาจถือตามความต้องการมากกว่าความถูกต้องตามหลักภาษา

ตัวอย่าง

ตัวอย่างการจำแนกคำวิสามานยนาม เช่น

ชื่อจริง นามสกุล ราชทินนามของขุนนาง ชื่อนามเดิมขุนนาง พระนามพระบรมวงศานุวงศ์ นามพระกรม ชื่อสมญานามและเฉลิมพระนามพระเจ้าแผ่นดิน รวมทั้งชื่อเฉพาะที่มีอักษรอักษรโรมันกํากับอยู่ เช่น สุวรรณภูมิ (Suvarnabhumi) นามสกุลพระราชทานที่มีอักษรโรมันกำกับ

ชื่อย่อ ชื่อนามปากกา เช่น น.ณ ปากน้ำ ของประยูร อุลุชาฎะ น.ม.ส. ของพระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์
ชื่อสายพันธุ์ ชื่อวิทยาศาสตร์ เช่น ชีตาห์ (เสือ) แบล็คสวอลโล (ปลา)
ชื่อสถานที่ อาคาร สิ่งก่อสร้าง ถนน สะพาน ชื่อพระพุทธรูป เช่น จุฬาวิชช์ อังรีดูนังต์ พระพุทธชินราช
ชื่อสถานศึกษา สถานประกอบการ หน่วยงานราชการ วัด วัง เช่น ธรรมศาสตร์ สรรพากร วัดสุทัศน์
ชื่อเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เช่น ปฐมจุลจอมเกล้าวิเศษ
ชื่อเครื่องหมายการค้า เครื่องหมายบริการ เครื่องหมายรับรอง เครื่องหมายร่วม ชื่อตราสัญลักษณ์ เช่น ซาราห์ ไมโครซอฟท์ การบินไทย 7-Eleven อย. ฮาลาล
ชื่อเฉพาะเรื่อง เฉพาะวิชา วรรณกรรม (ศิลปะ ความสามารถ วัฒนธรรม) เช่น ขนมไทยโบราณ บุญบั้งไฟ
ชื่อภูมิศาสตร์ ดาว นักษัตร เช่น ดาวพฤหัสบดี เมถุน เอเวอเรสต์ (ชื่อเทือกเขา)
ชื่อวัน ชื่อเดือน ชื่อเทศกาล ชื่อพระราชพิธี ชื่อประเภทปฏิทิน เช่น วันจันทร์ วันลอยกระทง เดือนธันวาคม จันทรคติ โสกันต์

ชื่อกฏหมาย เช่น กฏมณเฑียรบาล
ชื่อหน่วยการปกครอง เช่น ชื่อเมือง จังหวัด ประเทศ ฯลฯ เช่น กรุงเทพมหานคร ลอนดอน สุไหง-โกลก
ชื่อเฉพาะทั่วไปซึ่งยากต่อการถอดเสียงมีความจำเป็นต้องทำการทับศัพท์ เช่น สจ๊วด (Steward) หากถอดตามหลักภาษาจะกลายเป็น สตีวอร์ด ซึ่งไม่ถูกต้อง
ชื่อภาษาต่างประเทศที่นิยมใช้ คุ้นเคย หรือรู้จักกันโดยทั่วไปในภาษาไทย เช่น โอซาก้า (ขณะที่ภาษาญี่ปุ่นออกเสียง โอซะกะ)

อ้างอิง

เชิงอรรถ

กรมวิชาการ. (2510). หลักภาษาไทย: ประโยคมัธยมศึกษาตอนปลาย. พระนคร: กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. 398 หน้า. หน้า 179.
นววรรณ พันธุเมธา. (2548). ไวยากรณ์ไทย. โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์วิทยาลัย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์วิทยาลัย. 373 หน้า. หน้า 6. ISBN
- น้ำเพชร จินเลิศ. "การจำแนกหมวดคำในตำราหลักไวยากรณ์ไทย: หลากวิธีคิดหลายทฤษฎี", วรรณวิทัศน์, 6(2549):165–166.
อุปกิตศิลปสาร (นิ่ม กาญจนาชีวะ), พระยา. (2522). หลักภาษาไทย: อักขรวิธี วจีวิภาค วายกสัมพันธ์ ฉันทลักษณ์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช. 498 หน้า. หน้า 144.
- เปลื้อง ณ นคร. (2540). ภาษาวรรณนา: วิวัฒน์และวิบัติของภาษาไทย. กรุงเทพฯ: ข้าวฟ่าง. 214 หน้า. หน้า 105. ISBN
วินัย พงศ์ศรีเพียร. (2545). อันเนื่องมาแต่พจนานุกรมคําเก่าในภาษาไทย ฉบับชะเลยสัก. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. 154 หน้า. หน้า 84. ISBN
จุไรรัตน์ ลักษณะศิริ และบาหยัน อิ่มสำราญ. (2552). การใช้ภาษาไทย. นครปฐม: คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. 207 หน้า. หน้า 25. ISBN
พระกวีวรญาณ (จำนงค์ ชุตินฺธโร). (2516). ภาษาของเรา เล่ม ๒. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. หน้า 162.

[1] กรมวิชาการ. (2510). หลักภาษาไทย: ประโยคมัธยมศึกษาตอนปลาย. พระนคร: กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ. 398 หน้า. หน้า 179.

[2] นววรรณ พันธุเมธา. (2548). ไวยากรณ์ไทย. โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์วิทยาลัย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์วิทยาลัย. 373 หน้า. หน้า 6. ISBN
น้ำเพชร จินเลิศ. "การจำแนกหมวดคำในตำราหลักไวยากรณ์ไทย: หลากวิธีคิดหลายทฤษฎี", วรรณวิทัศน์, 6(2549):165–166.

[3] น้ำเพชร จินเลิศ. "การจำแนกหมวดคำในตำราหลักไวยากรณ์ไทย: หลากวิธีคิดหลายทฤษฎี", วรรณวิทัศน์, 6(2549):165–166.

[3] อุปกิตศิลปสาร (นิ่ม กาญจนาชีวะ), พระยา. (2522). หลักภาษาไทย: อักขรวิธี วจีวิภาค วายกสัมพันธ์ ฉันทลักษณ์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช. 498 หน้า. หน้า 144.
เปลื้อง ณ นคร. (2540). ภาษาวรรณนา: วิวัฒน์และวิบัติของภาษาไทย. กรุงเทพฯ: ข้าวฟ่าง. 214 หน้า. หน้า 105. ISBN

[5] เปลื้อง ณ นคร. (2540). ภาษาวรรณนา: วิวัฒน์และวิบัติของภาษาไทย. กรุงเทพฯ: ข้าวฟ่าง. 214 หน้า. หน้า 105. ISBN

[4] วินัย พงศ์ศรีเพียร. (2545). อันเนื่องมาแต่พจนานุกรมคําเก่าในภาษาไทย ฉบับชะเลยสัก. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. 154 หน้า. หน้า 84. ISBN

[5] จุไรรัตน์ ลักษณะศิริ และบาหยัน อิ่มสำราญ. (2552). การใช้ภาษาไทย. นครปฐม: คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. 207 หน้า. หน้า 25. ISBN

[6] พระกวีวรญาณ (จำนงค์ ชุตินฺธโร). (2516). ภาษาของเรา เล่ม ๒. กรุงเทพฯ: แพร่พิทยา. หน้า 162.