Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
ประสาทสมอง (อังกฤษ: cranial nerve หรือ cerebral nerve) หรือ เส้นประสาทสมอง เป็นเส้นประสาทที่มีจุดกำเนิดจากสมองและก้านสมองโดยตรง ตรงข้ามกับซึ่งมีจุดกำเนิดจากไขสันหลังปล้องต่าง ๆ ประสาทสมองเป็นทางเชื่อมของข้อมูลระหว่างสมองและบริเวณต่างๆ หลายบริเวณ โดยส่วนใหญ่คือบริเวณศีรษะและคอ
ประสาทไขสันหลังลงไปถึงกระดูกสันหลังส่วนคอที่หนึ่ง และประสาทสมองบทบาทสัมพันธ์กันเหนือระดับนี้ ประสาทสมองมีเป็นคู่และอยู่ทั้งสองข้าง ประสาทสมองในมนุษย์มีสิบสองหรือสิบสามเส้นแล้วแต่แหล่งที่มา ซึ่งกำหนดชื่อด้วยตัวเลขโรมัน I–XII และมีการกำหนดเลขศูนย์ให้ (หรือประสาทปลาย) ตามลำดับที่มีจุดกำเนิดจากสมองส่วนหน้าไปถึงด้านหลังของสมองและก้านสมอง
ประสาทปลาย ประสาทรับกลิ่น (I) และประสาทตา (II) กำเนิดจากสมองใหญ่หรือสมองส่วนหน้า ส่วนอีกสิบคู่ที่เหลือกำเนิดจากก้านสมอง
ประสาทสมองเป็นองค์ประกอบของระบบประสาทนอกส่วนกลาง โดยยกเว้นประสาทสมองเส้นที่ 2 (ประสาทตา) ซึ่งมิใช่ประสาทส่วนปลายแท้จริงแต่เป็นลำเส้นใยประสาทของ (diencephalon) เชื่อมจอตากับนิวเคลียสงอคล้ายเข่าข้าง (lateral geniculate nucleus) ฉะนั้น ทั้งประสาทตาและจอตาเป็นส่วนหนึ่งของระบบประสาทส่วนกลาง แกนประสาทนำออกของประสาทอีกสิบสองเส้นที่เหลือทอดออกจากสมองและถือเป็นส่วนหนึ่งของระบบประสาทนอกส่วนกลาง ปมประสาทกลางของประสาทสมองหรือนิวเคลียสประสาทสมองกำเนิดในระบบประสาทส่วนกลาง ส่วนมากในก้านสมอง
รายชื่อเส้นประสาทสมอง
เส้นประสาทสมองทั้ง 12 คู่สามารถเรียกเป็นชื่อย่อโดยใช้คำว่า "Cranial nerve" หรือ "CN" แล้วตามด้วยเลขโรมันแสดงลำดับที่ของเส้นประสาทคู่นั้น ลำดับที่จะเรียงตามตำแหน่งของนิวเคลียสในก้านสมอง เช่น เส้นประสาทสมองเส้นที่ 3 (CN III หรือ เส้นประสาทกล้ามเนื้อตา) ออกจากก้านสมองในตำแหน่งที่สูงกว่าเส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 (CN XII หรือ เส้นประสาทกล้ามเนื้อลิ้น) เพราะจุดเริ่มต้นของเส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 จะอยู่ต่ำกว่าของเส้นประสาทสมองเส้นอื่นๆ
| # | ชื่อ | นิวเคลียส | หน้าที่ |
| I | เส้นประสาทรับกลิ่น หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 1 หรือ ฆานประสาท (Olfactory nerve) | (Anterior olfactory nucleus) | นำความรู้สึกเกี่ยวกับกลิ่น |
| II | เส้นประสาทตา หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 2 หรือ เส้นประสาทการเห็น หรือ จักษุประสาท (Optic nerve) | (Lateral geniculate nucleus) | นำข้อมูลการรับภาพไปยังสมอง |
| III | เส้นประสาทกล้ามเนื้อตา หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 3 (Oculomotor nerve) | (Oculomotor nucleus) , (Edinger-Westphal nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อลีเวเตอร์ แพลพีบรี ซุพีเรียริส (levator palpebrae superioris) , ซุพีเรียร์ เรกตัส (superior rectus) , มีเดียล เรกตัส (medial rectus) , อินฟีเรียร์ เรกตัส (inferior rectus) , และ อินฟีเรียร์ ออบลีก (inferior oblique) ซึ่งทั้งหมดเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวลูกตา |
| IV | เส้นประสาททรอเคลียร์ หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 4 (Trochlear nerve) | (Trochlear nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อซุพีเรียร์ ออบลีก (superior oblique muscle) ซึ่งทำหน้าที่กลอกตาลงล่าง กลอกตาออกด้านนอก และกลอกตาเข้าด้านใน |
| V | เส้นประสาทไทรเจมินัล หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 5 (Trigeminal nerve) | (Principal sensory trigeminal nucleus) , (Spinal trigeminal nucleus) , (Mesencephalic trigeminal nucleus) , (Trigeminal motor nucleus) | รับความรู้สึกจากใบหน้าและสั่งการกล้ามเนื้อในการเคี้ยว (muscles of mastication) |
| VI | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 6 (Abducens nerve) | (Abducens nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อแลเทอรัล เรกตัส (lateral rectus) ซึ่งทำหน้าที่กลอกตาออกทางด้านนอก |
| VII | เส้นประสาทเฟเชียล หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 7 (Facial nerve) | (Facial nucleus) , (Solitary nucleus) , (Superior salivary nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อในการแสดงสีหน้า (muscles of facial expression) และกล้ามเนื้อสเตปีเดียส (stapedius) รับความรู้สึกพิเศษเกี่ยวกับรสชาติจากด้านหน้า 2 ส่วน 3 ของลิ้น และสั่งการต่อมน้ำลาย (ยกเว้นต่อมพาโรติด) และให้หลั่ง |
| VIII | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 8 หรือ เส้นประสาทการได้ยิน หรือ โสตประสาท (Vestibulocochlear nerve or auditory-vestibular nerve or statoacustic nerve) | (Vestibular nuclei) , (Cochlear nuclei) | รับความรู้สึกเกี่ยวกับเสียง การหมุน และแรงโน้มถ่วง (ซึ่งสำคัญในการทรงตัวและการเคลื่อนไหว) |
| IX | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 9 (Glossopharyngeal nerve) | (Nucleus ambiguus) , (Inferior salivary nucleus) , (Solitary nucleus) | รับรสชาติจากด้านหลัง 1 ส่วน 3 ของลิ้น สั่งการให้หลั่ง และสั่งการกล้ามเนื้อสไตโลฟาริงเจียส (stylopharyngeus) ซึ่งจำเป็นในการรับความรู้สึกสัมผัส ความเจ็บปวด และอุณหภูมิ ความรู้สึกจะถูกส่งไปยังทาลามัสด้านตรงข้ามและไฮโปทาลามิก นิวเคลียสบางอัน |
| X | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 10 (Vagus nerve) | (Nucleus ambiguus) , (Dorsal motor vagal nucleus) , (Solitary nucleus) | เลี้ยงกล้ามเนื้อส่วนใหญ่ของกล่องเสียงและคอหอย ให้เส้นประสาทพาราซิมพาเทติกไปยังอวัยวะในช่องอกและช่องท้องเกือบทั้งหมดไปจนถึงส่วนโค้งของลำไส้ใหญ่ใต้ม้าม (splenic flexure) และรับความรู้สึกพิเศษเกี่ยวกับรสชาติจากฝาปิดกล่องเสียง (epiglottis) หน้าที่หลักคือควบคุมกล้ามเนื้อในการออกเสียง อาการหากเส้นประสาทนี้เสียไปคือ การกลืนลำบาก (dysphagia) |
| XI | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 11 (Accessory nerve or cranial accessory nerve or spinal accessory nerve) | (Nucleus ambiguus) , (Spinal accessory nucleus) | ควบคุมกล้ามเนื้อของคอและทำหน้าที่ทับซ้อนกับของเส้นประสาทเวกัส ตัวอย่างของอาการหากเส้นประสาทนี้เสียไปคือ ไม่สามารถยักไหล่ หมุนหรือขยับศีรษะได้ยาก และ velopharyngeal insufficiency) |
| XII | หรือ เส้นประสาทสมองเส้นที่ 12 (Hypoglossal nerve) | (Hypoglossal nucleus) | สั่งการกล้ามเนื้อของลิ้นและกล้ามเนื้อลิ้นอื่นๆ มีความสำคัญในการกลืน [การสร้างโบลัส bolus formation] และการออกเสียง |
กายวิภาคศาสตร์
เดิมมนุษย์ถือว่ามีประสาทสมองสิบสองคู่ เลข I–XII หรือ 1–12 มีดังนี้ ประสาทรับกลิ่น (I) ประสาทตา (II) (III) (IV) ประสาทไทรเจมินัล (V) (VI) (VII) (VIII) (IX) (X) (XI) และ (XII)
อ้างอิง
บรรณานุกรม
- มีชัย ศรีใส. ประสาทกายวิภาคศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: เยียร์บุ๊คพับลิชเชอร์, 2546.
แหล่งข้อมูลอื่น
- Cranial nerve video (Brainfacts.org)
wikipedia, แบบไทย, วิกิพีเดีย, วิกิ หนังสือ, หนังสือ, ห้องสมุด, บทความ, อ่าน, ดาวน์โหลด, ฟรี, ดาวน์โหลดฟรี, mp3, วิดีโอ, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, รูปภาพ, เพลง, เพลง, หนัง, หนังสือ, เกม, เกม, มือถือ, โทรศัพท์, Android, iOS, Apple, โทรศัพท์โมบิล, Samsung, iPhone, Xiomi, Xiaomi, Redmi, Honor, Oppo, Nokia, Sonya, MI, PC, พีซี, web, เว็บ, คอมพิวเตอร์
prasathsmxng xngkvs cranial nerve hrux cerebral nerve hrux esnprasathsmxng epnesnprasaththimicudkaenidcaksmxngaelakansmxngodytrng trngkhamkbsungmicudkaenidcakikhsnhlngplxngtang prasathsmxngepnthangechuxmkhxngkhxmulrahwangsmxngaelabriewntang hlaybriewn odyswnihykhuxbriewnsirsaaelakhxesnprasathsmxng prasathikhsnhlnglngipthungkraduksnhlngswnkhxthihnung aelaprasathsmxngbthbathsmphnthknehnuxradbni prasathsmxngmiepnkhuaelaxyuthngsxngkhang prasathsmxnginmnusymisibsxnghruxsibsamesnaelwaetaehlngthima sungkahndchuxdwytwelkhormn I XII aelamikarkahndelkhsunyih hruxprasathplay tamladbthimicudkaenidcaksmxngswnhnaipthungdanhlngkhxngsmxngaelakansmxng prasathplay prasathrbklin I aelaprasathta II kaenidcaksmxngihyhruxsmxngswnhna swnxiksibkhuthiehluxkaenidcakkansmxng prasathsmxngepnxngkhprakxbkhxngrabbprasathnxkswnklang odyykewnprasathsmxngesnthi 2 prasathta sungmiichprasathswnplayaethcringaetepnlaesniyprasathkhxng diencephalon echuxmcxtakbniwekhliysngxkhlayekhakhang lateral geniculate nucleus chann thngprasathtaaelacxtaepnswnhnungkhxngrabbprasathswnklang aeknprasathnaxxkkhxngprasathxiksibsxngesnthiehluxthxdxxkcaksmxngaelathuxepnswnhnungkhxngrabbprasathnxkswnklang pmprasathklangkhxngprasathsmxnghruxniwekhliysprasathsmxngkaenidinrabbprasathswnklang swnmakinkansmxngraychuxesnprasathsmxngesnprasathsmxngthng 12 khusamartheriykepnchuxyxodyichkhawa Cranial nerve hrux CN aelwtamdwyelkhormnaesdngladbthikhxngesnprasathkhunn ladbthicaeriyngtamtaaehnngkhxngniwekhliysinkansmxng echn esnprasathsmxngesnthi 3 CN III hrux esnprasathklamenuxta xxkcakkansmxngintaaehnngthisungkwaesnprasathsmxngesnthi 12 CN XII hrux esnprasathklamenuxlin ephraacuderimtnkhxngesnprasathsmxngesnthi 12 caxyutakwakhxngesnprasathsmxngesnxun chux niwekhliys hnathiI esnprasathrbklin hrux esnprasathsmxngesnthi 1 hrux khanprasath Olfactory nerve Anterior olfactory nucleus nakhwamrusukekiywkbklinII esnprasathta hrux esnprasathsmxngesnthi 2 hrux esnprasathkarehn hrux cksuprasath Optic nerve Lateral geniculate nucleus nakhxmulkarrbphaphipyngsmxngIII esnprasathklamenuxta hrux esnprasathsmxngesnthi 3 Oculomotor nerve Oculomotor nucleus Edinger Westphal nucleus sngkarklamenuxliewetxr aephlphibri suphieriyris levator palpebrae superioris suphieriyr erkts superior rectus miediyl erkts medial rectus xinfieriyr erkts inferior rectus aela xinfieriyr xxblik inferior oblique sungthnghmdekiywkhxngkbkarekhluxnihwluktaIV esnprasaththrxekhliyr hrux esnprasathsmxngesnthi 4 Trochlear nerve Trochlear nucleus sngkarklamenuxsuphieriyr xxblik superior oblique muscle sungthahnathiklxktalnglang klxktaxxkdannxk aelaklxktaekhadaninV esnprasathithrecminl hrux esnprasathsmxngesnthi 5 Trigeminal nerve Principal sensory trigeminal nucleus Spinal trigeminal nucleus Mesencephalic trigeminal nucleus Trigeminal motor nucleus rbkhwamrusukcakibhnaaelasngkarklamenuxinkarekhiyw muscles of mastication VI hrux esnprasathsmxngesnthi 6 Abducens nerve Abducens nucleus sngkarklamenuxaelethxrl erkts lateral rectus sungthahnathiklxktaxxkthangdannxkVII esnprasathefechiyl hrux esnprasathsmxngesnthi 7 Facial nerve Facial nucleus Solitary nucleus Superior salivary nucleus sngkarklamenuxinkaraesdngsihna muscles of facial expression aelaklamenuxsetpiediys stapedius rbkhwamrusukphiessekiywkbrschaticakdanhna 2 swn 3 khxnglin aelasngkartxmnalay ykewntxmphaortid aelaihhlngVIII hrux esnprasathsmxngesnthi 8 hrux esnprasathkaridyin hrux ostprasath Vestibulocochlear nerve or auditory vestibular nerve or statoacustic nerve Vestibular nuclei Cochlear nuclei rbkhwamrusukekiywkbesiyng karhmun aelaaerngonmthwng sungsakhyinkarthrngtwaelakarekhluxnihw IX hrux esnprasathsmxngesnthi 9 Glossopharyngeal nerve Nucleus ambiguus Inferior salivary nucleus Solitary nucleus rbrschaticakdanhlng 1 swn 3 khxnglin sngkarihhlng aelasngkarklamenuxsitolfaringeciys stylopharyngeus sungcaepninkarrbkhwamrusuksmphs khwamecbpwd aelaxunhphumi khwamrusukcathuksngipyngthalamsdantrngkhamaelaihopthalamik niwekhliysbangxnX hrux esnprasathsmxngesnthi 10 Vagus nerve Nucleus ambiguus Dorsal motor vagal nucleus Solitary nucleus eliyngklamenuxswnihykhxngklxngesiyngaelakhxhxy ihesnprasathpharasimphaethtikipyngxwywainchxngxkaelachxngthxngekuxbthnghmdipcnthungswnokhngkhxnglaisihyitmam splenic flexure aelarbkhwamrusukphiessekiywkbrschaticakfapidklxngesiyng epiglottis hnathihlkkhuxkhwbkhumklamenuxinkarxxkesiyng xakarhakesnprasathniesiyipkhux karklunlabak dysphagia XI hrux esnprasathsmxngesnthi 11 Accessory nerve or cranial accessory nerve or spinal accessory nerve Nucleus ambiguus Spinal accessory nucleus khwbkhumklamenuxkhxngkhxaelathahnathithbsxnkbkhxngesnprasathewks twxyangkhxngxakarhakesnprasathniesiyipkhux imsamarthykihl hmunhruxkhybsirsaidyak aela velopharyngeal insufficiency XII hrux esnprasathsmxngesnthi 12 Hypoglossal nerve Hypoglossal nucleus sngkarklamenuxkhxnglinaelaklamenuxlinxun mikhwamsakhyinkarklun karsrangobls bolus formation aelakarxxkesiyngkaywiphakhsastredimmnusythuxwamiprasathsmxngsibsxngkhu elkh I XII hrux 1 12 midngni prasathrbklin I prasathta II III IV prasathithrecminl V VI VII VIII IX X XI aela XII xangxingbrrnanukrm michy sriis prasathkaywiphakhsastr phimphkhrngthi 4 krungethph eyiyrbukhphblichechxr 2546 aehlngkhxmulxunCranial nerve video Brainfacts org